|
2007
|
|
|
Thomas Young-ek, 1803an, argiaren uhin higiduraren teoria garatzeko balio izan zuen esperimentua egin zuen. Urruneko iturburu bateko argia
|
bi
saretatatik igaro ondoren norabidez aldatzen zela ikusi zuen, eta izandako interferentzien patroi bat eratu zuen. Orain, ikertzaileek esperimentu hura errepikatu dute, baina elektroiak erabilita argiaren ordez, eta hidrogenoaren protoiak igorpen sareten ordez.
|
|
|
Hidrogeno molekulatik
|
bi
elektroi askatzen dira, eta jasotzen dituen detektagailurainoko bidaian, elektroi bakoitzak uhin baten interferentzia patroiaren antzekoa izaten du, eta ez partikularenaren gisakoa. Elektroi bakoitzaren interferentzia patroia molekulatik erauzitako beste elektroiaren presentziaren eta abiaduraren baldintzapekoa da.
|
|
|
irrati astronomiarekin interferometria behaketak egin daitezke maiz. Astronomook objektu astronomiko bat behatzen dugunean edozein uhin luzeratan,
|
bi
helburu ditugu, oro har. Batetik, ahalik eta sentikortasun onena bilatzen dugu; alegia, objektu geroz eta ahulagoak detektatzen ditugu.
|
|
|
Horrek zer esan nahi du? Teleskopio bat Donostian jarriz gero, eta beste bat Los Angelesen, objektu astronomiko bera aldi berean beha dezakegu
|
bietatik
, eta, gainera, ikaragarrizko teleskopioa eraiki dezakegu; Donostia eta Los Angeles arteko distantzia adinakoa, pentsa. Lurraren diametroaren tamainako teleskopioa litzateke, gutxi gorabehera.
|
|
|
Autoa ez zen gidaririk gabekoa, pertsona batek azeleratzen eta balaztatzen baitzuen. Baina,
|
bi
gauza horiek kenduta, beste guztia PANS izeneko nabigazio plataformak (Portable Avanced Navigation Suport) egiten zuen; ordenagailuz, GPSz eta beste hainbat sistemaz osatutako multzo batek. Geroztik, gidaririk gabeko auto robotikoen mundua asko aurreratu da, baina ez hainbeste software mailan.
|
|
|
Berriz saiatzen da; programa ondo eginda badago, bigarren saioan gertuago izango dira sarearen soluzioa eta soluzio zuzena. Berriz alderatuko ditu
|
bi
soluzioak, berriz egokituko du neuronen lana eta berriz saiatu. Horrela, soluzio zuzena lortu arte.
|
|
|
Inputa eta outputa; informatikaren dogma zaharra.
|
Biak
dira beharrezkoak. Izan ere, neurona sarearen nahitaezko osagaiak dira.
|
|
|
XOR izeneko eragiketan, adibidez,
|
bi
datu sartzen dira, zeroak edo batak; bi datuak batekoak direnean, eragiketaren emaitza ere bat da, eta, zeroren bat izanez gero, eragiketaren emaitza zero da. Oso eragiketa sinplea da, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko:
|
|
|
XOR izeneko eragiketan, adibidez, bi datu sartzen dira, zeroak edo batak;
|
bi
datuak batekoak direnean, eragiketaren emaitza ere bat da, eta, zeroren bat izanez gero, eragiketaren emaitza zero da. Oso eragiketa sinplea da, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko:
|
|
|
Oso eragiketa sinplea da, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko:
|
bi
neurona inputaren datuak jasotzeko, beste bat azken outputa emateko eta tarteko beste bi neurona.
|
|
|
Oso eragiketa sinplea da, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko: bi neurona inputaren datuak jasotzeko, beste bat azken outputa emateko eta tarteko beste
|
bi
neurona.
|
|
|
Ordenagailua garun bihurtzeko asko falta zaio informatikari. Duela
|
bi
hamarkada arte, ideia iraultzailea izan zen, eta geroztik poliki aurreratu da. Horregatik, neurona sareak eta adimen artifiziala ez dituzte asko aipatzen gaurko politikari eta enpresari handiek.
|
|
|
Eta lurrun horrek beste turbina bat higiarazten du.
|
Bi
turbinek, beraz, ziklo konbinatuan funtzionatzen dute elektrizitatea ekoizteko. Hala eraginkortasun handia lortzen da,% 40.
|
|
|
Ikatza likidotu egin daiteke. Horretarako,
|
bi
modu nagusi daude. Zuzeneko likidotzean, ikatza disolbatu egiten da, eta, gero, katalizatzaileen bidez hidrogenatu egiten dira osagaiak.
|
|
|
tenperatura txikia baldin bada, erreakzioak abiadura txikiagoan gertatzen dira fruituan; horren ondorioz, aipatutako aldaketak mantsoago gertatzen dira; eta, azkenik, etilenoaren eragina eragozten dute. Horretarako,
|
bi
aukera daude: fruituek etilenoa ekoiztea eragoztea (oxido nitrosoak eragin hori du, esate baterako) eta etilenoak fruituetan duen efektua eragoztea.
|
|
|
Gainera, bareak espezie hermafrodita sekuentzial protandrikoak dira, hau da, ale bakoitzak sexu
|
biak
ditu, baina ez aldi berean: lehenengo arrak eta ondoren emeak dira.
|
|
|
Grafikoki, jokoa hiru dimentsioko ingurunean garatzen da eta, beraz, oso ikusgarria da da, baina
|
bi
dimentsioko ingurunean jolasten da (aurrera, atzera, eskuinera eta ezkerrera mugituz), sistema hori egokiagoa baita 5 urteko haurrentzat.
|
|
|
LED teknologian oinarritutako
|
bi
argiztapen proposamen
|
|
|
Nafarroako Unibertsitateko Arkitektura Eskolako lau ikasleren
|
bi
lan hautatu ditu Philips multinazionalak etorkizunean beharbada merkaturatzeko: Mikel Igaralderen eta José Sobradoren Mesas
|
|
|
Nafarroako Unibertsitateko Arkitektura Eskolako lau ikasleren
|
bi
lan hautatu ditu Philips multinazionalak etorkizunean beharbada merkaturatzeko: Mikel Igaralderen eta José Sobradoren Mesas circulares moviles (Mahai biribil mugikorrak) proposamena, eta Iñaki Estebanen eta Joseba Garrazaren Modular Lighting (Argiztapen modularra) proposamena.
|
|
|
Mikel Igaralderen eta José Sobradoren Mesas circulares moviles (Mahai biribil mugikorrak) proposamena, eta Iñaki Estebanen eta Joseba Garrazaren Modular Lighting (Argiztapen modularra) proposamena.
|
Bi
lan horiek argiztapen malguaren kontzeptuan oinarritzen dira: pertsonaren motibazioaren araberako atmosfera sortzen dute.
|
|
|
izpien Chandra behatokia eta Txileko SOAR teleskopioa. ESO 137 galaxiaren isatsari begira jarri dituzte bi tresnak, eta
|
biekin
ateratako argazkiak konbinatuta izar gaztez osatutako 29 eskualde aurkitu dituzte. Dirudienez, izar horiek han bertan jaioak dira, gazteegiak baitira galaxiaren baitan sortuak izateko.
|
|
|
Aurkikuntza
|
bi
tresnaren konbinazioarekin lortu dute: izpien Chandra behatokia eta Txileko SOAR teleskopioa.
|
|
|
izpien Chandra behatokia eta Txileko SOAR teleskopioa. ESO 137 galaxiaren isatsari begira jarri dituzte
|
bi
tresnak, eta biekin ateratako argazkiak konbinatuta izar gaztez osatutako 29 eskualde aurkitu dituzte. Dirudienez, izar horiek han bertan jaioak dira, gazteegiak baitira galaxiaren baitan sortuak izateko.
|
|
|
Memoria gogorrak gordetzen du dena.
|
Bi
mekanismo ezberdin dira.
|
|
|
Izan ere, erdieroale magnetikoak gai lirateke hori guztia pauso bakar batean egiteko. Gainera, azkarrak eta egonkorrak lirateke, aldi berean, eta ez genuke
|
bi
sistemen beharrik izango.
|
|
|
Laburbilduz, erdieroale magnetikoen helburua litzateke ordenagailuak sistema bakar bat izatea,
|
bi
memoria izan ordez, eta sortu ahala informazio guztia gordetzea. Hori da, hain justu, hamaika ikertzailek, horien artean guk geuk, lortu nahi duguna eskala nanometrikoaren ikuspuntutik.
|
|
|
Urre nanopartikulek
|
bi
nanometro neurtzen dute, eta, lotura kimikoen bitartez sufrearekin, adibidez, magnetiko bilakatzen dira. Oraindik ez dugu ezagutzen aurkikuntza harrigarri horren mekanismoa, baina horretan dihardugu buru belarri.
|
|
|
Sakonera horretara heltzeko, gutxi gorabehera
|
bi
ordu behar ditu Alvin ek, eta beste hainbeste igotzeko. Urperaldi bakoitzean gehienez hamar ordu ematen ditu ur azpian, barruan pilotu bat eta bi zientzialari daramatzala.
|
|
|
Sakonera horretara heltzeko, gutxi gorabehera bi ordu behar ditu Alvin ek, eta beste hainbeste igotzeko. Urperaldi bakoitzean gehienez hamar ordu ematen ditu ur azpian, barruan pilotu bat eta
|
bi
zientzialari daramatzala. Beraz, zientzialariek 4 ordu dituzte, zoruan etzanda leihoetatik ingurua behatzeko, argazkiak atera eta filmak egiteko, beso robotikoaren bidez laginak biltzeko eta lekuan bertan esperimentuak egiteko.
|
|
|
itsaspeko txikiak (Alvin eta Cyana, adibidez) eta ontzi zulatzailea. Hain zuzen, ontzi zulatzailean
|
bi
kanpaina egin nituen, bat misio zuzendari gisa.
|
|
|
Hazkunde esponentzialarekin zerikusirik ez duten kasu batzuetan ere ageri zaigu zenbakia. Demagun kate, soka, kable... bat
|
bi
zutoinen artean zintzilikatzen dugula, alegia, katenaria bat dugula (trenentzako hari eroalea edo argindarraren linea elektrikoa zintzilikatzen dutenean bezala). Bi zutoinen artean dagoen kate zati bakoitzaren kurba zenbakiak definitzen du.
|
|
|
Demagun kate, soka, kable... bat bi zutoinen artean zintzilikatzen dugula, alegia, katenaria bat dugula (trenentzako hari eroalea edo argindarraren linea elektrikoa zintzilikatzen dutenean bezala).
|
Bi
zutoinen artean dagoen kate zati bakoitzaren kurba zenbakiak definitzen du. Kurbaren formula bitxia da, dituen bi batugaietan agertzen delako zenbakia:
|
|
|
Bi zutoinen artean dagoen kate zati bakoitzaren kurba zenbakiak definitzen du. Kurbaren formula bitxia da, dituen
|
bi
batugaietan agertzen delako zenbakia: y= (e x+ e x)/ 2. Horrelako egiturak diseinatzen dabiltzan ingeniarientzat, beraz, beti kontuan hartu beharreko osagaia da zenbakia.
|
|
|
Batugai batean, zenbakiak beheranzko joera du, eta sokaren ibilbidearen zati bat irudikatzen du; beste batugaian, berriz, goranzko joera du, eta irudikatu gabe gelditu zaigun soka zatiaren irudia egiten du. Beraz,
|
biak
batuta, sokaren forma lortzen dugu. Dena zenbakiaren menpe.
|
|
|
Capecchi eta Smithies lanean hasi zirenean, ia ezinezkoa zirudien nahi ziren aldaketa genetikoak eragitea saguen DNAn. Baina
|
bi
ikertzaileek gakoa errekonbinazioan egon zitekeela pentsatu zuten. Zelulak banatzean, kromosoma pare bakoitzean informazio genetikoaren trukea gertatzen da; hau da, errekonbinatu egiten dira.
|
|
|
Geruza magnetiko baten magnetismoa finkoa bada eta hurrengoaren aldakorra, azkenekoaren magnetizazioa disko gogorrean aztertzen edo irakurtzen duen gunearen magnetizazioaren arabera aldatu ahal izango da. Irakurtzen duen gunearen arabera, irakurgailuaren
|
bi
geruza magnetikoen magnetizazioek noranzko bera edo kontrako noranzkoa izango dute, eta, horren ondorioz, erresistentzia magnetikoa handia edo txikia izango da.
|
|
|
Hemen, beste izen bat hartu zuen: aurrez ezagutzen zuten batata (Hipomoea batatas) tuberkuluaren izenarekin bat egin zuen, antza, jatorrizko papa hark; eta
|
bien
nahastetik sortu zen patata izena.
|
|
|
Ondorengo
|
bi
hamarkadetan, ikerketa genetikoak egiteari ekin zioten. Helburu beraren atzetik jarraitzen zuten; ondo egokituko ziren barietateak lortu nahi zituzten.
|
|
|
2005aren amaieran, lau urteko epean, Argo proiektuak 2.000 buia baino gehiago zituen barreiatuta, hasierako helburuaren (3.000 buia)
|
bi
heren; hots, 100.000 km 2 ko ia buia bat (buiek lau urteko biziraupena dute. Lau urteren buruan bateriak agortzen direnean, buiak ezin dira igo gainazalera; eta, asko hondoratu egiten dira).
|
|
|
Arrain izoztuz betetako kontainerrak garraiatzen ditu Ipar Ameriketara. Handik
|
bi
astera itzuli, eta bidaia berbera egiten du, urtea joan eta urtea etorri. Ipar Atlantikoan itsasontzi ibilbide iparraldekoena hartzen du, eta, udaberri betean egon arren, Labradorko Lasterrak hegoalderantz eramaten dituen icebergak saihestu behar izaten ditu.
|
|
|
Segundoro hamarka milioi metro kubiko ur tropikal bero garraiatzen ditu gainazaleko laster horrek. Eta latitude ertaineko eguraldi sistemak, oro har, mendebaldetik ekialdera mugitzen direnez, Golkoko itsaslasterrari esker Napoli New York baino beroagoa da,
|
biak
Ekuatoretik distantzia berera egon arren.
|
|
|
Besteak beste, ez ditu proportzio berean nitrogeno askoko izarrak eta oxigeno askokoak.
|
Bi
aukera daude: patroiak oker egotea edo galaxia horri buruzko nahikoa datu ez izatea.
|
|
|
Ikerketarako, kimioterapiaren eraginez obuluak galdutako saguen obarioak erabili zituzten Estatu Batuetako Massachussets Ospitale Orokorreko eta Harvard Medikuntza Eskolako ikertzaile batzuek. Zelula amak txertatu zizkieten; hogeita lau ordura igarri omen zuten hobekuntza, eta
|
bi
hilabeteren buruan ez omen zegoen bereizterik kimioterapia jasan eta tratatutako obario bat sagu osasuntsu baten obariotik.
|
|
|
Behin aireratzea lortu dutenean, hegan egiteko garaia dute. Hegazti bakoitzak bere erara egiten du hegan, baina, oro har, oinarrizko
|
bi
modu bereiz ditzakegu: planeatuz edo hegoak astinduz.
|
|
|
Noski, aipatutako migrazio hori lehorreko hegaztiei dagokie; itsasoko hegaztiek kontrako arazoa dute. Itsaso batetik bestera igarotzeko izaten dute arazoa,
|
bi
itsasoren edo ozeanoren artean lehorra baitago. Itsasarteak haientzat pasabideak dira, ozeano batetik bestera pasatzeko arazoaren konponbidea.
|
|
|
Hegan nola hasi ziren, ordea, ez dago argi.
|
Bi
teoria posible daude gertakari hori azaltzeko, eta fosilen aztarnek ez dute egiten, ez bataren, ez bestearen alde.
|
|
|
Zirkulazio azkarraren eraginez, gorputzaren tenperatura gizakiarena baino 7 gradu altuagoa da, eta, ondorioz, metabolismoaz arduratzen diren proteinek azkarrago lan egiten dute, hau da, elikagaiak azkarrago erretzen dituzte.
|
Bi
hitzetan esanda, hegaztiak oso azkar bizi dira.
|
|
|
Aitzitik, ur lurruna da hidrogenoa energia iturri gisa erabiltzean isurtzen den gas bakarra. Horregatik, kontuan izanik erregai fosilen
|
bi
arazo nagusiak haiek agortzea eta eragiten duten poluzioa direla, hidrogenoak aukera ona dirudi haien aurrean.
|
|
|
Hastings Zentroan (New York) eta Bioetikarako Zentroan (Pennsylvaniako Unibertsitatea) irakasle gonbidatua izan da. Europako Batzordearen
|
bi
ikerketa proiektutan hartu du parte, eta, egun, EHUko Medikuntza eta Zuzenbideari buruzko ikerketa talde egonkorrean lanean ari da. (Argazkia:
|
|
|
Espainian onartu berri duten ikerketa biomedikoen legea aipatu duzu, Itziar. Zer iritzi duzue
|
biok
legeari buruz?
|
|
|
María Vivanco bat etorri zen gogoeta horrekin eta
|
biei
ere egokia iruditu zitzaien horrekin amaitzea.
|
|
|
Guda amaituta, mundua
|
bitan
banaturik geratu zen; eta mundu bi horien muturretan, AEB batetik eta SESB bestetik. Bi mundu, bi ideologia, bi kultura; ongi bereizitako bi bando, isilpekoa zen guda berri batean.
|
|
|
Guda amaituta, mundua bitan banaturik geratu zen; eta mundu
|
bi
horien muturretan, AEB batetik eta SESB bestetik. Bi mundu, bi ideologia, bi kultura; ongi bereizitako bi bando, isilpekoa zen guda berri batean.
|
|
|
Guda amaituta, mundua bitan banaturik geratu zen; eta mundu bi horien muturretan, AEB batetik eta SESB bestetik.
|
Bi
mundu, bi ideologia, bi kultura; ongi bereizitako bi bando, isilpekoa zen guda berri batean. Haien arteko lehiak kosmosera eraman zuen gizakia, lehen aldiz.
|
|
|
Guda amaituta, mundua bitan banaturik geratu zen; eta mundu bi horien muturretan, AEB batetik eta SESB bestetik. Bi mundu,
|
bi
ideologia, bi kultura; ongi bereizitako bi bando, isilpekoa zen guda berri batean. Haien arteko lehiak kosmosera eraman zuen gizakia, lehen aldiz.
|
|
|
Guda amaituta, mundua bitan banaturik geratu zen; eta mundu bi horien muturretan, AEB batetik eta SESB bestetik. Bi mundu, bi ideologia,
|
bi
kultura; ongi bereizitako bi bando, isilpekoa zen guda berri batean. Haien arteko lehiak kosmosera eraman zuen gizakia, lehen aldiz.
|
|
|
Guda amaituta, mundua bitan banaturik geratu zen; eta mundu bi horien muturretan, AEB batetik eta SESB bestetik. Bi mundu, bi ideologia, bi kultura; ongi bereizitako
|
bi
bando, isilpekoa zen guda berri batean. Haien arteko lehiak kosmosera eraman zuen gizakia, lehen aldiz.
|
|
|
Estatu Batuetan, von Braun; Sobietar Batasunean, Korolev.
|
Bien
ezkutuko ametsa zen noizbait espaziora iritsiko zen kohete bat eraikitzea. Baina, bitartean, misilak garatzen aritu ziren, Eisenhowerren aginduetara bata, eta Stalinenera lehenengo eta Khrustxev enera ondoren bestea.
|
|
|
Espaziora iristeko lehian
|
bi
gizon dira nabarmentzekoak: Korolev sobietarra (goian) eta von Braun, AEBra joandako alemaniarra (eskuinean, eskuetan V2 misilaren maketa bat duela).
|
|
|
Baina lehertu egin zen. Horren ostean etorri zen Explorer, Sputnik baino
|
bi
hilabete geroago.
|
|
|
datuak transmititzeaz eta ordenak jasotzeaz arduratzen ziren. Barruan
|
bi
irrati transmisore zeramatzan, bateria elektrikoek elikatzen zituztenak. Transmisoreek nahiko indar bazuten Lurretik seinalea jasotzeko, eta mundu osoko irratizaleek entzun zituzten 0,3 segundotik behin bidaltzen zituen bip bip haiek.
|
|
|
Huraxe izan zen, gainera, espazioko lehen biktima; izan ere, kalkulatzen dute egun pare bat iraun zuela bizirik, tenperaturarekin izandako arazoak zirela medio.
|
Bi
egun horietan, behintzat, haren egoerari buruzko hainbat datu jaso ahal izan zuten.
|
|
|
1960ko abuztuaren 19an, Sputnik bidali zuten, eta hark, bere baitan,
|
bi
txakur, bi arratoi, berrogei sagu eta hainbat landare espezie zeramatzan. Egun bat egin zuten espazioan, eta guztiak bizirik itzuli ziren.
|
|
|
1960ko abuztuaren 19an, Sputnik bidali zuten, eta hark, bere baitan, bi txakur,
|
bi
arratoi, berrogei sagu eta hainbat landare espezie zeramatzan. Egun bat egin zuten espazioan, eta guztiak bizirik itzuli ziren.
|
|
|
Jantzi zaharra aldatu eta berriarekin agertuko da telebistan; ez zaharra txarra zelako, baizik eta telebistan, bizirik egoteko, noizean behin aldatzea beharrezkoa delako. Elhuyar Fundazioan ekoizten dugun programa itxura berrituarekin agertuko da ETBko
|
bi
kateetan urriaren 14an.
|
|
|
|
Bi
hegazkinek filosofia ezberdinak dituzte. Zaila da iragartzen bi planteamendu horietatik zein izango den etorkizuneko joera nagusia.
|
|
|
Bi hegazkinek filosofia ezberdinak dituzte. Zaila da iragartzen
|
bi
planteamendu horietatik zein izango den etorkizuneko joera nagusia.
|
|
|
Baina, aztarna berrien arabera, uste baino lehenago amaitu ziren garai haiek. Uhartearen hego ekialdean,
|
bi
kilometroko zuloa
|
|
|
Baina, aztarna berrien arabera, uste baino lehenago amaitu ziren garai haiek. Uhartearen hego ekialdean,
|
bi
kilometroko zuloa egin dute izotzean, eta azpiko lohian zegoen DNA erauzi dute. Hala, duela 800.000 urteko bizidunen aztarnak lortu dituzte.
|
|
|
Lurraren berotze globalaren ondorio bat da poloetako izotza urtzen ari dela, eta, pixkanaka, itsasoaren maila igotzen ari dela. Hainbat kalkuluren arabera, urtean
|
bi
milimetro igotzen da, gutxi
|
|
|
Lurraren berotze globalaren ondorio bat da poloetako izotza urtzen ari dela, eta, pixkanaka, itsasoaren maila igotzen ari dela. Hainbat kalkuluren arabera, urtean
|
bi
milimetro igotzen da, gutxi gorabehera; baina zuzena da kalkulua. Erantzuna NASAko geologo batek egin duen lan bati esker eman ahal izango dute zientzialariek.
|
|
|
Brown Unibertsitateko
|
bi
fisikarik orain arte ezinezkotzat jotzen zen zerbait egitea lortu dute: elektroi bakar bat begi bistaz ikusteko gai egin, eta haren mugimendua etxeko bideokamera arrunt
|
|
|
Brown Unibertsitateko
|
bi
fisikarik orain arte ezinezkotzat jotzen zen zerbait egitea lortu dute: elektroi bakar bat begi bistaz ikusteko gai egin, eta haren mugimendua etxeko bideokamera arrunt batez grabatu dute.
|
|
|
Oso egonkorrak ziren, eta planeta guztiko atmosferan neur zitezkeen. Egoera horren aurrean, Sherry Rowland nire kideari eta
|
bioi
galdera bat etorri zitzaigun burura: zer egin genezakeen konposatu horiek atmosferatik desagerrarazteko?
|
|
|
Munduan dauden 22 aztarnategietatik 11 soilik dira dinosauroak suntsitu baino lehenagokoak, baina horietatik 6 besterik ez dira 112 milioi urte baino gehiagokoak; eta 6 horien artean 2 besterik ez dira garrantzitsuak, aurkitutako inklusio kopuruari erreparatuta: bata Libanon dago, eta bestea Araban (Arabakoak
|
bi
aztarnategi badira ere, kontaketarako baten gisa hartzen dira, inguru berean daudelako). Hortaz, beren lanaren garrantziaren jakitun dira Gasteizko Natur Zientzietako Museoan.
|
|
|
Araban
|
bi
aztarnategi daude, eta Euskal Herrian dauden bakarrak dira. Biak Kantabriako Mendizerran daude, Toloño inguruan.
|
|
|
Araban bi aztarnategi daude, eta Euskal Herrian dauden bakarrak dira.
|
Biak
Kantabriako Mendizerran daude, Toloño inguruan. Bata Urizaharran; bestea Gatzaga Buradonen.
|
|
|
Fosilduta ez dagoen materia organikoa ere aurkitu dute. Guztira,
|
bi
mila inklusio biologiko baino gehiago aurkitu dituzte gaur arte, Arabako anbarean. Baita airez eta likidoz betetako burbuilak ere.
|
|
|
Gaur egun, ildo berriak jorratzen ari dira aeronautikan,
|
bi
alde nagusitatik. Alde batetik, enpresa handiek (Airbus, Boeing...) daramaten ildoa da dauden sistemak optimizatzea:
|
|
|
Sailkapen horretan arinenak UL (Ultralight) edo ultrarinak dira, 450 kg baino gutxiagorekin. Pisu maximo hori izanik,
|
bi
edo hiru pertsona sartzen dira gehienez ere. Bigarren saila VLA (Very Light Aircraft) edo hegazkin oso arinena da, eta hor sartzen dira jet motorrik ez duten 450 kg tik gorako hegazkinak.
|
|
|
Juan De la Cierva aitzindariak hasi zuen bide hori, 1919an
|
bi
hegal motak zituen hegazkin bat sortu zuenean: autogiroa.
|
|
|
|
Bi
hegalak jarrita, finkoak eta birakariak, bien ezaugarriak aprobetxatzen dira. Hegal finkoak ez du balio bertikalki hegan egiteko, baina, behin gurutzaldi abiadura bat lortuta, airearekiko oso erresistentzia txikia du, eta kontsumo txikiagoa eta abiadura handiagoa lor daitezke.
|
|
|
Bi hegalak jarrita, finkoak eta birakariak,
|
bien
ezaugarriak aprobetxatzen dira. Hegal finkoak ez du balio bertikalki hegan egiteko, baina, behin gurutzaldi abiadura bat lortuta, airearekiko oso erresistentzia txikia du, eta kontsumo txikiagoa eta abiadura handiagoa lor daitezke.
|
|
|
Plataforma hegalari autoegonkortu bat da, non pilotua gainean zutik doan. Azpian
|
bi
errotore ditu, eta gidatzeko oso erraza da, gorputzaren mugimenduen bidez egiten baita.
|
|
|
|
Bi
errotoreek kontrako noranzkoan biratzen dute errotore bakarra izango balu, plataforma bera ere biraka ibiliko litzateke. Izan ere, motor baten ardatzak alde batera biratzen duenean, motorrak beste aldera biratzeko joera du.
|
|
|
Dena den,
|
bi
errotoreak biraka hasten direnean, momentu giroskopiko oso handia lortzen da; eta giroskopio baten ezaugarria da irauli gabe egonkor mantentzea. Horrek egonkortasuna ematen dio sistemari, eta, gainera, grabitate zentroa errotoreetatik distantzia txikira egoteak ere egonkorrago izaten laguntzen du.
|
|
|
Arregik eta Iturbek ahalik eta aparailu sinpleena egin nahi zuten, eta aparailu sinple batek ez du kontrol palankarik ere behar. Helikoptero batean hegaldia
|
bi
kontrol palankaren bidez kontrolatzen da, baina, hemen ez dago horrelakorik: grabitate zentroa mugituz, hau da, pilotuaren gorputza mugituz, kontrolatzen da AeroQuad a.
|
|
|
Izan ere, grabitate zentroa oso gertu dagoenez, aparailua iraultzeko sekulako indarra egin litzateke:
|
bi
edo hiru tonakoa; eta 100 kg ko gorputz batek indar hori egitea fisikoki ezinezkoa da. Sistema mekaniko optimizatu bat da, eta ia ez dauka elektronikarik.
|
|
|
|
Bi
adibide: Frank Herbert en Dune liburuaren istorioa ia urik ez duen planeta batean gertatzen da, eta John Brunner-en Stand on Zanzibar liburuak gainpopulazioaren arazoa aurkezten du.
|
|
|
Bizi ziklo laburra du:
|
bi
aste baino gutxiagokoa udan, eta hiru asteko ingurukoa udaberrian eta udazkenean. Izan ere, metabolismoa asko azkartzen zaio tenperatura altuetan, eta lozorroan geratzen da tenperatura batez beste 15 ºC tik beherakoa denean.
|
|
|
zuhaitza zerrategira edo paper fabrikara eraman, eta, batez ere, inguruko eremua koarentenan jartzen dute, kilometro bateko itzulinguruan.
|
Bi
urtean ezin da han pinurik landatu.
|
|
|
Fraisoro Baso Osasuneko laborategikoek prospekzio orokorrak egin zituzten 2001ean eta 2004an. Gaixotasuna detektatu zuten mendian
|
bietan
, baina hiru urte haietan ez zen zabaldu. Eta, geroztik, gaixotasuna erabat kontrolatuta dute; adituek badakite non dagoen, eta, agerraldi bat izaten den bakoitzean, azkar detektatzen eta tratatzen dute.
|
|
|
Fusarium circinatum onddoa esporen bitartez ugaltzen da. Hala ere, espora horiek ugalketa sexualaz nahiz asexualaz sor ditzake, hau da,
|
bi
aleen arteko truke genetikoa gertatuta edo gertatu gabe. Ugalketa sexuala erabiltzen duen formari, egoera teleomorfoari, beste izen bat ematen diote biologoek, Gibberella circinata, baina onddo espezie bera da.
|
|
|
Horregatik, gaixotasunak gehienbat
|
bi
adin tartetan eragiten dio pinuari: txiki txikia denean, landare osoa ehun bigunez eginda baitago, eta loreak emateko adina duenean (sei/ zazpi urtetik aurrera).
|
|
|
Eta hori argi eta garbi dago; zenbakiei begiratzen badiegu, ikusiko dugu koloneko minbizia gibelera hedatzen dela gehienbat, biriketakoa burmuinera, eta abar luze bat. Jakina da hurbiltasuna ere faktore garrantzitsua dela; baina gaur egun frogatuta dago organo bakoitzean tumore zelula jakin bat agertzen denean
|
bi
horien artean sortzen den elkarrizketa funtsezkoa dela metastasia arrakastatsua izateko.
|
|
|
Jakina da azaleko minbizian sortzen diren zelulek gibeleko metastasia sortzen dutela sarri, eta tumore zelula horien eta gibeleko sinusoideetako zelula endotelialen arteko harremana berezia dela. Azaleko tumore zelulek molekula berezi batzuk dituzte, eta gibeleko zelula endotelialek beste batzuk; eta
|
bi
molekula mota horiek elkartzeko joera handia dute. Hori dela eta, azalean sortu eta odolean barrena doan zelula batek gibeleko sinusoidean gelditzeko aukera izango du, han itsasteko duen gaitasunagatik.
|
|
|
Euskararen eta ingelesaren oinarrizko lexikoa eta eguneroko hizkeran gehien erabiltzen diren hitz teknikoak jasotzea du helburu hiztegi honek, eta hori
|
bi
ataletan: euskara ingeles atala eta ingeles euskara atala.
|
|
|
euskara ingeles atala eta ingeles euskara atala.
|
Bi
atalen artean 34.000 hiztegi unitate, 50.000 adiera eta 12.000 adibide inguru izango ditu. Horrez gain, baita munduko leku izenak eta herritarren izenak eta beste hainbat gai barne hartzen dituen 25 orrialdeko eranskina ere.
|
|
|
Dagoeneko
|
bi
eltxo ospetsuren genomak deskodetu dituzte genetikako laborategietan. Lehenengoa malaria transmititzen duen Anopheles gambiae eltxoaren genoma izan zen, 2002an.
|