|
2000
|
|
|
Izadiak beti bereiztu ditu gizakiak sentimenduaz eta adimenaz. Berak nahi du, bide beretik ere,
|
bi
sexuen arteko batuketak erakar ditzakeen betebeharrak adimenak eta sentimenduak zuzenaraztea.
|
|
|
Izadiak
|
bi
sexu bestelakotsu egin ditu, euren nahitaezko batuketa gauzatzeko asmoz. Hortaz, bi sexu horien arteko hurbilketak berehala ditu ondorio eragingarriak.
|
|
|
Izadiak bi sexu bestelakotsu egin ditu, euren nahitaezko batuketa gauzatzeko asmoz. Hortaz,
|
bi
sexu horien arteko hurbilketak berehala ditu ondorio eragingarriak. Andrazkoa ama egiten da:
|
|
2001
|
|
|
Eta urteetako krisiaren ondorioz galdutako lanpostuek eragin handiagoa izan zuten gizonezkoen artean, nahiz eta Gipuzkoan bi kolektiboak gertatu ziren nahiko erasanda. Azkenik, urteen bitarteko enplegu hazkundea
|
bi
sexuen onerako izan da, herrialde historiko bakoitzean eragin ezberdina izan badu ere.
|
|
|
|
Bi
sexuetako gizakiei erasaten die, hein berean, eta eskuarki 50 urteetan agertzen den arren, baliteke lehenago edo geroago ere azaltzea.
|
|
|
Baita sexuaridagokion hikaren trataeran ere:
|
bi
sexuei ematen zaie harraren trataera. Gainerahika erabiltzen da, eta ez zuka.
|
|
2002
|
|
|
Nolanahi ere, oraindik ez da izatezko bikotea arautzen duen legerik; beste aldetik, bikotekide
|
biak
sexu desberdinekoak badira, hainbat efektutarako bederen, legez aintzat jotzen dira.
|
|
|
Laborategiko azterketez gainera,
|
bi
sexuetako eta adin askotako 54 gizaki helduk probatu zituzten zortzi laginak.
|
|
|
|
Bi
sexuetako 54 pertsona helduk probatu zituzten zortzi laginak: erabiltzaileek gelen itxura, kolorea, usaina eta aparra, baliatu ondoren larruazalean uzten duten lurrina, produktua urez kentzeko erraztasuna eta transmititzen duten hidratazio sentsazioa baloratu zituzten.
|
|
|
Gaitz horrek eragin handia du
|
bi
sexuetako pertsonengan, lotsa dela eta, askotan baretu egiten baitira.
|
|
|
Gorotz inkontinentzia egoera fisiko, psikiko eta sozialki ezgaitzailea da,
|
bi
sexuetako pertsonengan eragin handia duena. Sintomak aldatu egin daitezke:
|
|
|
Gaur egun, hausturen herena gizonen artean gertatzen da, eta 2025ean emakumeen artean gertatzen denaren berdina izango dela kalkulatzen da. Bizkarrezurreko hausturen prebalentzia antzekoa da
|
bi
sexuen artean: %15 eta %25 artekoa 50 urtetik aurrera.
|
|
|
Espainia da azaleko edo melanomako tumore gaiztoen intzidentzia tasarik baxuena duen Europako Batasuneko herrialdeetako bat; Albaceteko eta Tarragonako erregistroetan izan ezik, intzidentzia tasak handiagoak dira emakumeetan. Azaleko melanomoma gaiztoaren ondoriozko hilkortasun tasa 1,9 biztanleko 1,9 da; hau da, minbiziagatiko heriotzen %0, 82, eta tumore horren heriotza tasen goranzko bilakaera nabari da 1975etik,
|
bi
sexuetan. Beltzarantzeko kabinak Osasun ministroak, Celia Villalobosek, UVA izpien kabinetako zentroak arautzen dituen araudi berria Estatuko Kontseiluan dagoela aurreratzeko kanpaina aurkeztu zuen, eta, beraz, izapide «konplexu» bat igaro ondoren onartuko da.
|
|
|
Alde horretatik, emakumeen sexua arrisku faktore bat da patologia horren garapenean. Hala ere, adin aurreratuago batean eragina izan dezake
|
bi
sexuetan. hezur galera gertatzen da, bai kortikala (kanpoaldekoa), bai trabekularra, eta horrek femur hausturak eragin ditzake, oso ohikoak adineko pertsonengan. Osteoporosiaren arazo garrantzitsuenetako bat da sintomarik ez duen unagaixotasuna dela, eta ez dela detektatzen lehen haustura gertatu arte.
|
|
|
25 edo 30 urtetik aurrera, gutxi gorabehera, hezur masa pixkanaka eta etengabe txikitzen hasten da. Organismoak galera hori% 5 inguruko erritmoan hasten du 10 urtean behin, eta galera horrek berdin eragiten die
|
bi
sexuei. Hala ere, emakume perimenopausikoetan, lehenengo 5 urteetan, urteko% 2tik% 3ra jaisten da hezur masa; gero,% 1 inguru jaisten da; beraz, 80 urte betetzean, hezur masaren gailurraren% 40 inguru galdu du.
|
|
|
Abstemioen ehunekoa bikoitza da emakumeetan gizonetan baino. Datu estatistikoek
|
bi
sexuen arteko parekotasuna islatzen dute. PNSDren arduradunak joan den maiatzean egindako aditu bilera batean adierazi zuenez, 1995etik 1999ra bitartean, azken 30 egunetan alkohola kontsumitu zutela adierazi zuten 15 urteko emakumeen ehunekoa 13 puntu igo zen, %37, 7tik %50, 9ra.
|
|
2003
|
|
|
Barraskiloak hermafroditak dira, alegia, animalia bakoitzak
|
bi
sexuak ditu bere baitan. Dena den, ernaltzeko beste barraskilo baten beharra dute.
|
|
|
Ultzera gastrikoa urtero mila biztanleko 0,5 kasutan diagnostikatzen da, eta batez ere 55 eta 65 urte bitarteko adinetan agertzen da urte baino gutxiago duten pertsonen artean ez da normalean ageri, eta
|
bi
sexuei berdin erasaten die.
|
|
|
Orain dela urte batzuk gizonezkoei eragiten zien gehien, baina horien artean kopurua murriztu egin da eta emakumezkoen artean, aldiz, igo; gaur egun
|
bi
sexuek antzera jasaten dute.
|
|
|
Migrainak
|
bi
sexuei erasaten dien arren, ohikoagoa da emakume gazteengan agertzea, eta haurtzaroan ere ager badaiteke ere, eskuarki 10 eta 35 urte bitartean azaleratu ohi da.
|
|
|
Sistema Zentraleko goiko pisuetako eta subalpinoetako kerikilez edo pinudiz osatutako baso mediterraneoak. Zuhaitz handietan eraikitzen ditu habiak, oso trinkoak ez diren basoetan, eta bikote bakoitzak hainbat habia alternatibo erabiltzen ditu,
|
bi
sexuek adar handiekin eraikiak. Arrautza bakarra jartzen dute otsailetik martxora bitartean, eta bi gurasoek inkubatzen dute 50 egunez, eta oilaskoak jan egiten dituzte hegan egin arte, 95 edo 110 egunera, nahiz eta habiatik hurbil aste batzuk gehiago egoten diren.
|
|
|
Testosterona da gizonezkoen hormona nagusia, baina emakumeek ere gutxiago dute beren organismoan.
|
Bi
sexuetan, testosteronak sexu goseari eusten dio. Bi hormonak konbinatzen dituzten pilulak asko murriztu dira duela ia urtebete azterketa baten emaitza zabaldu zenetik.
|
|
|
Gainera, duela 20 urte, paziente gehienak adinekoak ziren, 60 urtetik 70 urtera bitartekoak eta eguzkitan urte asko daramatenak. Hala ere, orain sintomak pixkanaka agertzen ari dira
|
bi
sexuetako gazteen artean. Larruazaleko tumoreen eragina handitzearen kausen artean, espezialistek nabarmendu egiten dute eguzkitan gehiegi egotea eta kremaerabilera desegokia.
|
|
|
Halaber, ondorioztatu zuten gizonek elikagai talde guztiek baino gehiago kontsumitzen dutela, barazkiek izan ezik. Izan ere, barazkiak gehixeago hartzen dituzte emakumeek (94,8 g gizonek, 86,2 g gizonek), azukreek eta kakaoak, ez baitute alderik
|
bi
sexuen artean. Eskualde geografikoa Lurraldeka, Espainiako erdialdean opil eta hesteki gehiago kontsumitzen dira, eta esneki, patata eta arrautza gutxiago hartzen dira.
|
|
|
Inkestaren arabera, ohitura utzi dutenen %30, 8 gizonezkoak dira, eta %10, 8, emakumezkoak. Datu horiek
|
bi
sexuetako erretzaile mailari dagozkio. Carlos Jiménez Ruiz Madrilgo Osasun Publikoko Institutuko Tabakismo Unitateko zuzendariak esan du erretzaile ohi espainiarren kopuruak erakusten duela “tabakoak dituen arriskuen aurkako informazio kanpainek eragina izan dutela”, eta espainiarrek “osasun hezkuntza handiagoa eta osasunarekiko interes handiagoa dutela”.
|
|
|
Mogel) laster asko jausten dira bekatuan, izan ere. Ulertzekoa da, beraz,
|
bi
sexuak elkartzen diren okasioak izatea arrisku beteko uneak. Lanean, eskolan edo elizan neska mutilak elkarrekin egoten ez badira ere normalean, badaude elkartzen dituzten lan mota batzuk:
|
|
|
Salbuespenak salbuespen, guri batez ere gailentzen den diskurtso zorrotz hori interesatzen zaigu, eta baita berarekin estu estu lotzen diren beste diskurtsoak ere: emakume tentaldiari dagokiona batetik, eta
|
bi
sexuen arteko hurbilketa aukera nagusia âigandetako plaza dantzakâ ezin gogorrago gaitzesten duena, bestetik.
|
|
|
Betiko galbidearen arriskuak berdin berdin estutzen ditu
|
bi
sexutakoak, baina elizgizonek oso garbi dute amilbide hori askoz ere errazago etor daitekeela emakumezko baten eskutik, gizonezko baten eskutik baino. Ebaren historiak emakumeen berezko natura adierazten du, eta natura hori betikoa eta aldaezina da.
|
|
|
Emakume zitala, izaki aktibo gisa erretratatzen zen; eta zintzoa, santua, berriz, martirioa jasaten zuen izaki pasibo moduan. Era berean,
|
bi
sexuen jaiera eta erruki erakustaldi publikoak ere desberdinak izan behar ziren. Har ditzagun, adibidez, jesuiten misioetan egiten ziren penintentzia prozesio apoteosikoak.
|
|
|
Zentzumenak askatu egiten dituzte, gorputz mugimenduen ohiko kontrol zurruna erlaxatuz. Baina, batez ere,
|
bi
sexuetako gazte jendea elkartzeko eta harremanetan jar  tzeko aukera aproposena dira; gainera, espazio publikoan egiten dira eta bizimodu laikoa suspertzen dute, eta noiz egingo eta justu Jainkoari eta norbere espirituari eskaini litzaiokeen egunean! Are gehiago:
|
|
|
Mendibururen ustez(" no haviendo en España PaÃs, a lo menos que yo sepa, en que se tome tan de oficio el bailar como en estos Bascongados"), zenbait dantza mota eragoztea nahitaezkoa da, batez ere Nafarroako mendi aldeko eskudantzak,
|
bi
sexutako gazteak eskutik helduta egiten direnak, eta, zer esanik ez, Gipuzkoan eta beste probintzietan tapatan (Tafetan) deitzen duten soinu galgarri hori: " un tocar el arma y pegar fuego a todos los espÃritus vitales de la concupiscible, para que se deshague ésta en apreturas de manos, en carreras, en ademanes" (in Larramendi, 1990: 420).
|
|
|
Frai Bartolome bat dator ikusi berri ditugun misiolariekin: dantza ez da berez, per se, bekatu, baina bai,
|
bi
sexuen arteko dantza nahasia denean, bekaturako aukera hurbil hurbila. Bere estatistika partikularra eta guzti eskaintzen digu:
|
|
|
Salbaziorako bidean segi nahi duen fededunari, berriz, garbi adierazten zaio bertute hazia nola landu behar duen egunero: 1) bekaturako tentaldiak dauden tokietatik (dantza, festa,
|
bi
sexuen arteko batzarretatik) ihes eginez; 2) sarritan aitortu eta jaunartuz; 3) egunero minutu batzuetan biho  tzezko otoitza egiteko ohitura hartuz; 4) eta bekatu arinak ere saihes  tuz, horiek baitira larrien atari.
|
|
|
Hori bai, maisu maistrek jokabide moral garbi garbia erakutsi  behar zuten âElizaren oniritzirik gabe ezin ziren lanean arituâ; baina ez zuten irakasle formaziorik inondik ere jasotzen, harik eta 1838ko lege batek maisuentzako ikastetxeak eratzea agindu zuen arte behintzat (maistrentzako eskolarik, berriz, ez zen Espainian sortu 1858 arte; López Cordón, 1986).
|
Bi
sexuen eskolaratzearen proportziorik eza nabarmena da beti ere. 1797ko biztanle erroldak agertzen duenez, euskal herrietan mutil eskolak neska eskolak baino sei aldiz ugariagoak ziren.
|
|
|
Orain ordea ez da erdeinuan gelditutako izena baino. Bigarrenik gizaki bakoitzaren itxura biribila zen, bizkarra eta saihetsak biribilean zituela; lau esku zituen eta hankak eskuen modura, eta bi aurpegi lepo biribil baten gainean, zeharo elkarren antzekoak, eta 190 elkarri bizkartuta zeuden bi aurpegien gainean buru bakarra, eta lau belarri eta
|
bi
sexu organo, eta gainerako guztia batek hauetatik irudika lezakeen moduan. Eta zuzen zebilen orain bezala atzera ala aurrera joan nahi zuenean, eta azkar korrika egitera oldartzen zenean itzulipurdika dabiltzanak bezala zebilen hankak zirkuluan biratzen zutik erori arte, eta orduko zortzi hanka haien gainean jira-biraka azkar zebilen.
|
|
|
Arrazoi hori gogoan hartuta, Jainkoak ez ditu modu berean hazi lehenengo gizakia eta gainerako guztiak. Aitzitik, Jainkoaren nahia izan da
|
bi
sexuak ezkontzaren bidez batu eta batasun horretatik gizakiak jaiotzea. Behin jaio eta gero, gizakiok aurre egin behar diote beharrizan anitzez beteriko munduari; mundu horretan, gurasoen laguntza ezinbestekoa da urte luzeetan.
|
|
|
Ezkontza loturak, beraz,
|
bi
sexuak batzen ditu. Ezkontzarekin batera, jaiotza ere lotura mota bat da, senar emazteak eta batasun horretatik jaiotako seme alabak elkarrekin batzen dituelako.
|
|
2004
|
|
|
18 eta 65 urte bitarteko 54 boluntariok,
|
bi
sexuetakoak, zortzi xanpuak probatu eta hainbat aldagai baloratu zituzten, 1etik 9ra.
|
|
|
Horrela, ikaskuntza prozesuaren une zehatza zehaztu ahal izan zuten, non, ezezagun bati erantzun gisa, garunak lehen begiratuan ezkutatutako arrasto bat ematen baitu, baina arazo bat azkar konpontzen laguntzen duena.
|
Bi
sexuetako 104 ale erabili zituzten esperimentuetan, bi taldetan banatuta eta, guztira, bost azpitaldetan banatuta. Testean, zortzi zenbakiko sekuentzia bat zazpi zenbakiko beste sekuentzia bat bihurtu zen, eta azkena arazoari irtenbidea ematea zen.
|
|
|
Adina kontuan hartuz gero, gizonek 44 urte bitarteko emakumeek baino istripu gehiago izaten dituzte, eta gizonek 45 urtetik gorakoek.
|
Bi
sexuetan, istripu proportziorik handiena 25 eta 44 urte bitarteko adin tartean gertatzen da, eta gizonezkoetan (%34, 7) handiagoa da emakumezkoetan baino (%31, 1). Istripua izan zutenen %46, 35 aztertu, sendatu eta alta eman zitzaien, eta %49, 46k tratamendu medikoa behar izan zuten eta, ondoren, segimendu jarraitua.
|
|
|
FACUAk dioenez, arrisku orotarako frankiziarik gabeko aseguru batean 3.600 euroraino aurreztu dezakete erabiltzaileek, eta 1.400 euro hirugarrenentzako aseguru batean, lapurreta, sutea eta ilargiak ere estaltzen baditu, hainbat konpainiaren artean alderatuz gero. Kontsumitzaileen elkarteak
|
bi
sexuetako lau erabiltzaile profilen gaineko ibilgailu berrientzako tarifak aztertu ditu hiru aseguru motatan: arrisku orotarako, frankiziarik gabe, gutxieneko frankiziarekin eta hirugarrenei eragindako kalteak, lapurreta, sutea eta kristalak estaltzeko estaldurarekin.
|
|
2005
|
|
|
Sexismoak mendeak egin ditu gure artean eta orain dela ez hainbestera arte, gauza naturaltzat jo da. Batzuentzat sexismoa emakumeen zapalketa da; beste batzuentzat
|
bi
sexuen zapalketa. Batera edo bestera, sexismoak bitan banatzen du gizartea, eta ondoren, batzuk besteen gainetik jarri:
|
|
|
PPkoentzat, aldiz, eztabaida ez zegoen batere garbi. Gainerako alderdi politikoentzat gizon zein emakumezkoak jasotzen ziren kontzeptuan, nahiz eta PSOEk esplizitoki ordenantzan
|
bi
sexuen aipamena nahi ez izan, horrek sorraraz zezakeen kostu elektoralaaurreikusiz.
|
|
|
(...) bere horretan, sexua ezin da desberdintasunean oinarrituriko traturako arrazoiaizan, zehatz mehatz xedatzen baitu Konstituzioaren 14 artikuluak
|
bi
sexuen artekoberdintasuna. Argi eta garbi debekatzen du konstituzio agindu horrek, historian errosakonak egin dituzten bereizketa batzuen iraunaraztea, kontuan harturik populaziosektore batzuk, herri aginteen eraginez edo gizartearen ohiko jardunaren poderioz, egoera makurragoan ez ezik pertsonaren duintasunaren aurka. EspainiakoKonstituzioaren 10 artikuluak zehazten duen bezala?
|
|
|
Administrazioari dagokio berdintasun politikakindartzea eta berdintasuna bermatzeko baliabideak jartzea. Baina, herritarrok erekontziente izan behar dugu egoera honek dituen inplikazioez, eta egunerokobizitzan
|
bi
sexuen arteko berdintasuna errespetatu.
|
|
|
Bestalde, azterlanak ondorioztatzen du emakumeak gizonak baino seguruagoak direla bolantean, 8 urtean heltzen baitira heldutasunera, eta gizonei, berriz, bi urte gehiago kostatzen zaie. 35 urtetik aurrera gidatzen da
|
bi
sexuen artean. Batez beste, gizon bat heldua dela esango genuke errepidean 33 urte inguruan, eta emakumeak, berriz, 27 urterekin.
|
|
|
46 kromosoma horietatik bik, sexu kromosomek, dute enbrioi bat gizon edo emakume bihurtzeko informazioa. Emakumearen
|
bi
sexu kromosomak berdinak dira, eta XX. letrekin ezagutzen dira; gizonezkoenak, berriz, desberdinak dira, eta XY letrekin adierazten dira. Haien arteko konbinazio aukeren araberakoa da ondorengoen sexua.
|
|
|
Haien arteko konbinazio aukeren araberakoa da ondorengoen sexua. Duela ia mende erdi, zientzialariek jakin zuten emakumearen bigarren X kromosoma geldirik dagoela, eta horrek bermatzen du
|
bi
sexuek, gizonezkoek eta emakumezkoek, X kromosomaren “karga genetiko” bera jasotzen dutela. Orain, ordea, “Nature” n argitaratutako azterketek oso bestelako errealitatea erakusten dute.
|
|
|
Jatorri arrunta Sangler Institutuko Mark Rossek (Cambridge, Erresuma Batua) X kromosoma% 99 baino gehiago sekuentziatzea lortu du. Haren lanak agerian uzten du
|
bi
sexu kromosomak (X eta Y) duela 300 milioi urte inguru eboluzionatu zirela bi kromosoma “arruntetatik”. Hau da, jatorri bera dute biek.
|
|
|
“Gure helburua da beste espezialista batzuk ezagutaraztea, batez ere biologia zientzietakoak, ingurumenaren parte den eta normalean arreta jartzen ez zaion ingurune elektromagnetikoz inguratuta baikaude”, esan zuen Rodríguez Taboada zientzietako doktoreak. Azterketarako, ikertzaileek hainbat adinetako eta
|
bi
sexuetako 5.172 pertsonaren lagina hartu zuten oinarritzat, Habanako bost ospitale garrantzitsutako zainketa intentsiboetako geletan bihotzekoak emanda. Horrez gain, ospitaleek emandako datuak eta erregistratutako ekaitz elektromagnetikoen serieei buruzko erreportajeak konparatzeko softwarea ere erabili zen.
|
|
|
Ezezaguna da zergatik ez den informazio hori iristen eskola ikuskaritzako zerbitzuetara, agintarietara edo gurasoetara. % 65 neskak dira Lana Metra Seis enpresa demoskopikoarekin lankidetzan egin da, eta
|
bi
sexuetako 12 eta 16 urte bitarteko ikasleei (Espainiako ikasleen %95, 4) egindako telefono elkarrizketetan oinarritzen da. José Sanmartín Sofia Erregina Zentroko zuzendariak, txostena aurkeztu zuenak, esan zuen eskolako jazarpenaren antzik handiena etxeko indarkeria dela, hartan osagai sexista “bortitza” baitago, jazartuen %65 neskak baitira.
|
|
2006
|
|
|
Gehien nabigatzen duena gizonezkoa bada ere,
|
bi
sexuen arteko aldea oso oso txikia da, gizartea den bezala agertzen duen elementuetako bat delako Internet.
|
|
|
Pertsona askok diote eguneroko jarduerak, lana eta harreman pertsonalak bezala, aztoratuta daudela nekearen ondorioz, askotan ezin baitira kontzentratu eta suminkor baitaude. SPIa
|
bi
sexuetan agertzen da, baina eragina pixka bat handiagoa da emakumeetan. Nahiz eta sindromea edozein adinetan has daitekeen, baita haurtzaroan ere, gaixotasun larria duten paziente gehienak adin ertainekoak edo handiagoak dira, eta, gainera, adinarekin batera, asalduraren larritasuna areagotu egiten da.
|
|
|
Adituek diotenez, mila umetik hirutik seira autismo oso bat dute. Nahiz eta estatistika
|
bi
sexuei aplikatzen zaien, haurra jaiotzeak autismoa izateko arriskua lau aldiz handiagoa da haurra jaiotzea baino. Gaur egun, neurozientifikoek eskatzen dute espektro autistaren gaixotasunek zerebroko akats bati erantzuten diotela portaera desitxuratu bati baino gehiago, eta, beraz, nahaste hori eremu psikiatrikotik bereizten dute.
|
|
|
Gizonak eta emakumeak Jakina da gizonak eta emakumeak desberdinak direla beren gorputz osaeran. Gizonezkoetan, gantza, oro har, gizonezkoen gorputzaren %20 da; emakumezkoetan, berriz, %30 Gorputzaren pisuaren eta gantzaren banaketaren arteko erlazioa ere aldatu egiten da
|
bi
sexuetan. Emakumezkoetan, gantz ehun gehiago dago gluteoetan eta hanketan; gizonezkoetan, aldiz, pisu handiagoa organismoaren goiko erdian gantz gehiagorekin lotzen da.
|
|
|
American Journal of Clinical Nutrition aldizkarian argitaratutako lan batek, 1979an, geofagiak Mississipiko landa eremuetan zuen eragina erakusten zuen. Egileek aurkitu zituzten biztanleek buztina ateratzen zuten 25 tokiak, eta zenbatu zuten emakumeen% 57k eta
|
bi
sexuetako haurren% 16k buztina hartzen zutela, baina ez gizonezko heldu eta nerabeek. Lan haren arabera, ez zen korrelaziorik aurkitu geofagiaren eta gosearen, anemiaren edo hesteetako parasito arazoen artean —geofagiaren arazoetako bat, larbadun lurrak kontsumitzen badira, parasitoak dira, hain zuzen ere— Herrialde batzuetan lurren kontsumoak beherakoaren aurkako funtzioa betetzen duela uste da, edo emakume haurdunen goragalea saihesten laguntzen duela.
|
|
2007
|
|
|
...Kontseiluak onetsi beharreko izaera orokorreko xedapenen proiektuetan eta ekonomian, gizartean, kulturan eta artean garrantzi berezia duten planetan), lan publikoan, epailetzaren munduan, polizian, Indar Armatuetan eta enpresa esparruan (zortzi urteko epean enpresako zuzendaritza organo nagusietan gizonezkoen eta emakumezkoen kopuru orekatua egon behar da), hauteskundeetan (hauteskunde zerrendetan
|
bi
sexuetako hautagaiak zerrendaren ehuneko berrogei izango dira gutxienez); eta emakumeari lan munduan sartzen laguntzen dioten mota guztietako neurriak, berrehun eta berrogeita hamar langiletik gorako enpresetan berdintasun planak egiteko beharrizana eta norberaren, familiaren bizitza eta lana bateratzeari mesede egiteko neurriak.
|
|
|
Behin Konstituzioko 26 eta 27 artikuluak eta horietatik eratorritakoa aztertu ondoren, III. tituluko I. kapituluko artikuluetan aurrera eginez, Konstituzio testuak konstituzio zuzenbideko berme klasikoak jaso zituela egiaztatuko dugu: ...ahierakeriazko atxiloketak egiteko debekua, benetako babes judiziala, delitugile politiko sozialen estradizio itunak egiteko debekua, zirkulazio askatasuna, egoitzaren eta postaren bortxaezintasuna, industria eta merkataritza askatasuna, adierazpen askatasuna, zentsuraren debekua, egunkariak eteteko debekua epai judizial irmoarekin ez bada, eskariak egiteko eskubidea, hauteskunde eskubide berdinak
|
bi
sexuetako herritarrentzat, biltzeko, kale agerraldiak egiteko, elkartzeko eta sindikatu kide egiteko eskubidea, meritu eta gaitasun printzipioen arabera enplegu eta kargu publikoetan sartzeko askatasuna, funtzionarioek elkargo profesionalak eratzeko duten eskubidea aitortzea, etab. Oinarrizko eskubide horiek babesteko sistemei dagokienez, Konstituzioaren 105 artikuluan Larrialdiko Auzitegiak ezar...
|
|
|
Sufragio eskubideari dagokionez, emakumezkoen sufragio aktiboa sartzea (sufragio pasiboa Gorte konstituziogileak hautatzeko aitortu zitzaien) gai istilutsua izan zen, batez ere Alderdi Sozialistak aurre egiten ziolako, emakumezkoen botoak joera kontserbadorea zuela esanda (hori nabarmena izan zen 1933ko hauteskundeetan, eskuinak irabazi baitzuen). Amaitzeko, Konstituzioaren 36 artikuluan ezarri zen hogeita hiru urtetik gorako
|
bi
sexuetako herritarrek legeetan ezarritako hauteskunde eskubide berberak izango zituztela. Sufragio orokorra udal hauteskundeetarako (9 art.), diputatuak hautatzeko (52 art.) eta konpromisarioak hautatzeko, horiek Errepublikako lehendakaria hautatu behar zuten?
|
|
|
(68 art.) beren beregi aldarrikatu zen. Horren ondorioz, 1932ko uztailaren 1eko Legeak beren beregi ezarri zuen Errepublikako lehendakaria aukeratzeko konpromisarioak hauta zitzaketela eta hautatuak izan zitezkeela
|
bi
sexuetako espainiarrak, hogeita hiru urtetik gorakoak. Amaitzeko, hauteskunde eskubideari buruz hitz egitean, 1933ko uztailaren 27ko Legea kontuan hartu behar da.
|
|
|
Tximeletak maite dituztenen ustez, bildumazalekeriak min handia egin die tximeletei. Kontuan izan behar da espezie asko arriskuan dagoela, eta bildumetan ez dira tximeleta ohikoenak bakarrik biltzen, espezie arraroetako tximeletak ere erakusten dira; are gehiago, batez ere espezie arraroetako tximeletak interesatzen zaizkie bildumagileei, edo espezie baten barruan arraroak diren aleak, ginandromorfoak, esate baterako hau da,
|
bi
sexuen ezaugarriak dituzten tximeletak: hego batek arraren ezaugarriak izaten ditu, eta besteak emearenak.
|
|
|
Gauzak biologikoki horrela izanda, pentsa genezake hogeita hamar eta berrogei urte arteko emakumeek hobe luketela hogei urte inguruko mutilak bilatuko balituzte ohaide moduan, bi
|
bien
sexu grina parekatua egongo bailitzateke momentu horretan, elkarren nahiak zailtasun edo ahalegin handirik gabe asetzeko moduan.
|
|
|
Gizonei eta emakumeei buruz gizartean izan ohi diren iritzi orokorrak diragenero estereotipoak zein genero rolen estereotipoak, eta sexu bakoitzari egoztenzaizkion nortasun ezaugarriek, interesek, lanbideek eta bestek osatzen dituzte.Estereotipo horietan,
|
bi
sexuen arteko benetako ezberdintasunak puztu egiten dira, eta, horren ondorioz, balio izaten dute sexuaren araberako rol banaketa justifikatzeko (Martinez, 1999).
|
|
|
Ekimenaren helburua da
|
bi
sexuak parekatzea unibertsitatean.
|
|
|
Neurri honen bidez, Emakumearen Institutuaren eskumeneko arloekin zerikusia duten jarduerak sustatu nahi dira unibertsitatean. Erakunde horren helburua da
|
bi
sexuen arteko berdintasuna ahalbidetzen duten baldintzak sustatu eta sustatzea eta emakumeak bizitza politiko, ekonomiko, kultural eta sozialeko eremu guztietan parte hartzea. Etorkizunean emakumeen eta gizonen arteko berdintasunari buruzko legea garatzeko eta Europar Batasuneko politikekin bat etortzeko eta egokitzeko jarduerak lehenetsi dira diru-laguntzak emateko orduan.
|
|
|
Gainera, kontsumitzailearen ikuspuntutik, CECUk “begi bistakoa” dela uste du estandarren bat eduki behar dela, pertsona bakoitzaren neurria ezagutu ahal izateko, “ohiko erreferentzia puntu bat izateko eta erosketak arintzeko”. Nolanahi ere, ohartarazi du oraindik asko dagoela egiteko (“are gehiago kontuan hartuta gero eta gazteagoak direla
|
bi
sexuetakoak eta gazteagoak direla anorexia eta bulimia bezalako gaixotasunak dituztenak”), baina onartu du neurriak homogeneizatzeko eta ereduek gorputz masaren indize jakin bat izateko erabakia, “edertasunaren eta osasunaren kontzeptuak lotzeko beste urrats bat dela, egungo edertasunaren ideiatik urrunduz”.
|
|
|
Baina 20 urtetik aurrera, emakumeengan duen eragina nabarmen handiagoa da, eta datu horrek bizitza heldu osoan irauten du, Biriketako Elkarte Amerikarraren ikerketa baten arabera. Pneumologoek azaltzen dutenez, asmak
|
bi
sexuetan duen eragina ez da oinarritzen gaixotasuna gizonetan egonkortu edo desagertzean; aitzitik, asma pubertaroaren ondoren agertzen denean, ohikoagoa da emakumeetan, eta, gainera, forma larriagoak eta birika funtzio okerragoa ditu, Italian eta Europako iparraldeko herrialdeetan egindako azterketa epidemiologikoen arabera. Asma ohikoagoa da 18 urtetik gorako emakumeengan, baina, horrez gain, larriagoa da.
|
|
|
Gaixotasunaren eragina jasan duen gurasoren baten akats genetikoa da jatorria, mutazio bat, dela obuluan, dela haurra osatu zuen espermatozoidean, dela gene akastuna jarauntsiz, bi gurasoetako inork inolako sintomarik izan gabe. Eritasunak
|
bi
sexuei eragiten die, eta ez da inolako talde etnikoren zaletasunik azaldu. OI duen pertsona baten pronostikoa izugarri aldatzen da, sintomen kopuruaren eta intentsitatearen arabera.
|
|
|
RACEren laguntzarekin egindako azterketatik ateratako datuak nabarmentzen ditu. Elkarrizketatutako 2.180 gidariek, adin guztietakoek eta
|
bi
sexuetakoek, emandako erantzunen arabera, %80 logalea da, eta hamar gidaritik zazpitan kontzentrazio galerak ditu; gainera, keinada eta begietako eragozpen handiak ditu.
|
|
|
Gazteak Kolonbiatik, Perutik, Argentinatik, Uruguaitik, Brasildik, Mozambiketik, Espainiatik eta Monterrey eta Coahuila hiri mexikarretatik datoz. “Zazpi herrialdetako eta Mexikoko ordezkaritza da, eta
|
bi
sexuetako zortzi haur dira nazio bakoitzeko. Hezkuntza agintariek aukeratu zituzten, beren kalifikazioen arabera”, azaldu zuen Santiago Sillerrek, nerabeen kanpamendu horren arduradunetako batek.
|
|
|
Laser bidezko depilazioak 3.000 euro inguruko kostua du, eta hiru hilabetean behin errepikatzen da bi urtean. Medikuek zehaztu dute gero eta gehiago eskatzen dutela
|
bi
sexuek, baina gehiago dira erabiltzen duten emakumeak eta, batez ere, gazteak. Adituek diotenez, badirudi modan jarri dela tratamendu estetikoak nerabeei oparitzea.' Profesionalengana jo Tratamendu estetikoen eskaera handitu denez, edergintza zentro askok negozio aukera bat ikusi dute sektore horretan prezio lehiakorrak eskainiz, baina ez dute beti laguntza mediko espezializaturik izaten.
|
|
|
Bihotz gutxiegitasuna duten gaixoetan egindako azterketek adierazten dute ezaugarri bereizgarriak daudela
|
bi
sexuen artean.
|
|
|
Gehiago eta okerrago Emakumeek diru sarrera gehiago izan zituzten bihotz gutxiegitasunaren aurretik, zenbat eta zaharragoa izan. Ezkerreko bentrikuluaren funtzio sistolikoaren parametro hobeak ere egiaztatu ziren, nahiz eta heriotza tasak eta ospitalera itzultzeko tasak antzekoak izan ziren
|
bi
sexuetan. Era berean, bihotz gutxiegitasunagatik ospitaleratutako emakumeek beste profil kliniko bat dute, eta horrek erabilera terapeutiko desberdina dakar.
|
|
|
Azalpen bat izan liteke ezker bentrikuluaren funtzioaren baldintza berberetan bihotz gutxiegitasuna duten emakumeek eskuineko bentrikuluaren ukipen txikiagoa izatea. Gainera, pertsona osasuntsuetan, bentrikuluaren eiekzio frakzioa (uzkurdura aldian bentrikuluak kanporatzen duen odol bolumena neurtzen duena) nabarmen handiagoa da emakumeetan, eta ezkerreko bentrikuluarena antzekoa da
|
bi
sexuetan. Lan esperimentalek frogatu dute animalia emeek hobeto erantzuten dietela bolumenaren eta presioaren gainkargei, bentrikulu hipertrofia zentrokidea garatuz; arrek, berriz, ezkerreko bentrikuluaren dilatazioa garatzen dute eta heriotza tasa handiagoa dute.
|
|
2008
|
|
|
Piramidea 2 eta 29 urte bitarteko seme alaben adinaren eta sexuaren arabera lantzean (2 irudia), zenbait diferentzia ikus ditzakegu zenbaki absolututan, gizonezkoen kopurua emakumeena baino handiagoa delako. Baina portzentajeen balioei begiratzen badiegu lehen hizkuntzaren banaketari dagokionez adin talde desberdinetan ere sexuak ez du aldaketa adierazgarririk eragiten, adin talde bakoitzaren barruan,
|
bi
sexuentzat lehen hizkuntzaren portzentajea antzekoa delako. Sexuari dagokionez, ohikoa den bezala, gizoneak emakumeak baino zertxobait gehiago dira adin tarte gazteetan5 Seme alabak lehen hizkuntzaren arabera banatzen baditugu, portzentaje horri berari eusten diote talde bakoitzean.
|
|
|
Eta hurbil daukagu,, azterketako punturik interesgarriena:
|
bi
sexuetako aleen arteko harremanak.
|
|
|
haur kopurua, batez bestekoa, mediana, desbideratze tipikoa, eta gehienezko puntuazioak edo gutxienekoak. Kasu askotan, gainera, batez besteko puntuazioen eboluzioa erakusten duten grafikoak eskaintzen dira, sexuaren arabera bereizita zein
|
bi
sexuena batuta kalkulatzen dutenak. Grafikoetan ateratzen diren kurbetan batez bestekoaren azpitik zein gainetik dauden marrek% 95,5eko konfiantza tarteak bermatzen dituzte.
|
|
|
Hasierako esaldien ulermena mutikoak eta neskatoak bereizita 4.2 irudian agertzen da. Kurben bilakabideak agerian uzten du gaitasun honen garapenean badela
|
bi
sexuen arteko ezberdintasuna. Bariantza analisiak agerian utzi du adinaren eta sexuaren eragina, biak direla esanguratsuak [F (7, 426)= 54,6, p < 0,001; F (1, 426)= 4,0, p < 0,05, hurrenez hurren].
|
|
|
Soldata apalenak Gizarte Zientzietako ziklo laburreko ikasketetako graduatuek kobratzen dituzte (1.140 euro), eta altuenak, ziklo luzeko ikasketa teknikoetako tituludunek, 2.000 euro inguru.
|
Bi
sexuen arteko ordainsari alderik handienak —betiere gizonen alde— osasun ziklo laburrak edo ziklo luze teknikoak ikasi zituztenen artean kontatzen dira. Sektore ekonomikoaren arabera soldatak ere desberdinak dira.
|
|
|
45 eta 65 urte bitarteko emakumeek gehien sufritzen dituzten minak, batez ere, muskulu eskeletikoak dira (%46), eta, ondoren, buruko minak, barizeak eta arazo psikikoak. Kexa kronikoen ordena antzekoa da
|
bi
sexuetan, baina emakumeen maiztasuna bikoitza eta hirukoitza da kategoria nagusi guztietan (artrosia eta erreuma arazoak, zirkulazio txarra, buruko mina, depresioa). Arrazoi organikorik gabeko sintoma somatikoak eta depresio eta antsietate egoerak ere gizonezkoenak halako bi dira maiz.
|
|
|
Ikasketa handienak AEBetan egin dira. eta Europako iparraldea, batez ere minbiziarekin eta gaixotasun kardiobaskularrekin lotutako arrisku faktoreekin zerikusia dutenak. Katalunian eta Balearretan
|
bi
sexuetako eta hainbat gizarte klasetako 167 langilerekin egindako azterlan batean (ostalaritza, metalurgia, osasuna, tokiko administrazioa eta unibertsitatea), emaitzek adierazten dute minbizia izateko arriskua maiz izaten dela, gutxienez, lagineko langileen artean. %79k osasuna sustatzeko programekiko interesa erakutsi zuen, baina ez programetan parte hartzeko adina.
|
|
|
Ukitutako haurrak Kasuen %70ean, enuresia ez dago diagnostikatuta Oro har, enuresia da kanporaketaren nahasmendurik arruntena, eta horregatik aztertzen da gehien. Nahaste hori berdin gertatzen da
|
bi
sexuetako adingabeetan, baina enkopresia ohikoagoa da haurretan. Gaueko enuresiak bost urteko haurren %15i eragiten die," La Enuresis Monosintomática Primaria en España" liburu zuriaren arabera.
|
|
|
Zailtasun diagnostikoak Gaixotasun autoimmuneen arazo nagusia da medikuek denbora behar dutela gaixotasun horiek diagnostikatzeko; izan ere, berariazkoak ez diren eta beste gaixotasun batzuen antzekoak izan daitezkeen adierazpen kliniko ugari dituzte ezaugarri. Bestalde, emakumeetan ohikoagoak diren arren, autoimmuneek
|
bi
sexuei eta adin talde guztiei eragin diezaiekete. Ezaugarri horien guztien baturak zaildu egiten du diagnostikoa, eta, kasu askotan, atzeratu egiten da.
|
|
|
Eta transexualek izan ditzaketen arazo zehatzetatik harago ere,
|
bi
sexu nagusiren binarismoak ez duela zertan hala izan behar uste du, gizartean eredu hori oso errotuta badago ere. «Dena dago guztiz markatua; komunak neskentzat eta mutilentzat, nortasun agirian sexua jartzea... adibideak baino ez dira, baina garbi erakusten dutenak egunero estereotipo oso indartsuak sortzen dituztela, eta horrek eragina badu».
|
|
|
Dena delako aingeruok: ahaztu zaitezte
|
bi
sexuen arteko ixtorio ergelekin. Arazoa ez da hori; arazoa gizakia bera da, aurpegiak aurpegi.
|
|
2009
|
|
|
Etxean egindako film porno bat egitea erabakiko dute lagunen laguntzaz diru azkarra irabazteko. Biak ala
|
biek
sexu harremanak izateak euren laguntasuna ez duela apurtuko zin egingo dute. Grabaketa lanak hastean gauzak korapilatuko dira.
|
|
|
Atxilotuak sare sozialen bidez ezagutzen zituen biktimak, ume edo nerabe bat zelaren plantak eginez.
|
Bi
sexuetako eta adin ezberdinetako 12 nortasun erabiltzen zituen.
|
|
|
Glastonbury jaialdian emandako kontzertuko irudi batzuetan artista estatubatuarraren sekretu harrigarriena agerian gelditu zen eta zurrumurrua zabaldu zen nonahi. Orain, aitortu egin du kantari estatubatuarrak
|
bi
sexu organo dauzkala.
|
|
|
Bi organo genital ditu, emakumezkoena eta gizonezkoena, baina berak bere burua emakumetzat omen dauka. Gainera, bisexuala denez,
|
bi
sexu organo izateak asko aberasten ditu nire harremanak. Zoragarria da, esan du.
|
|
|
Bide antzekotik eginiko errebisio batean, testosteronaren eragina aipatzen dasexuen arteko agresio adierazpenen ezberdintasunen eragileetako bat bezala (Ramirez, 2003). Egile horrek, 10 urte inguru arte
|
bi
sexuetan arazoak konpontzekomodua antzekoa dela aipatzen du, agresio fisiko edo hitzezko agresio zuzen eta askeaerabiliz, alegia. Urte batzuk geroago ordea, mutiletan testosteronaren zirkulazioaren igoerarekin bat etorrita?, neskak zeharkakoagoak diren agresio moduakerabiltzen hasten dira, mutilen egonezina eta haserrekortasuna handituz doanbitartean.
|
|
|
Mugimendu feministak bere borroka hasi zuen garai berberean, zientzialariekemozioekiko interesa agertu zuten, emozioak fenomeno psikologiko, kognizioarekin lorturiko fenomeno eta sentimendu subjektibo eta partikular bezala balioetsiz.Joan den mendeko 60ko hamarkadatik aurrera eta azken lau hamarkadetan zehar, emozioen ikerketa zientifikoak interesa eta balioa berreskuratu du gure gizartean (Conejero, Pascual eta Etxebarria, 2007). Fenomeno horren adierazle Goleman en (1995) Inteligencia Emocional liburuaren arrakasta mundiala izango genuke.Emozioek gero eta garrantzi handiagoa dute gure gizartean, eta, teorian behintzat (praktikan gero eta gehiago), emozioak ez dira jada emakume femeninoenak soilik, baizik eta
|
bi
sexuenak, nahiz eta modu ezberdinetan agertu sexu bakoitzean. Gauregun zientzialariak ados daude oinarrizko emozioak denongan agertzen direlaesatean, baina beraien espresio, behar, bizipen subjektibo eta jokabide emozionalakgizon eta emakumeetan ezberdinak direla aurkitu dute.
|
|
|
Emakumeek denborak aurrera egin ahala, hots, kategoria batetik bestera kirola uzteko arrazoiak azaltzeko, Mosquera eta Puig ek (2002) azpimarratu izan dute, emakumeentzat kirola ez dela lehentasuna izaten, haien bizi baldintzen arabera, bigarren maila batera baztertzen baitute kirola. Beraz,
|
bi
sexuen arteko aldea hainhandia dela ikusita, pentsa dezakegu ezen kirola utzi izanaren erabakia ez dela soilik maila pertsonalera mugatzen, gure gizartearen joera estrukturalak eta emakumeengandik espero den jokaerak ere zer esanik izan baitezakete.
|
|
|
Hausturak edota indarkeriaren esperientziak emakumeentzat gizonezkoentzat baino une gogoangarriagoak dira.
|
Bi
sexuentzat berdin berdinak liratekeen bizipenak honako haueklirateke antropologo honen arabera: gerraren beste edozein gertaerak eragindakomina, indarkeria fisiko eta psikologikoa, eta bidegabekeriaren/ bazterketaren/ abandonuaren/ ezintasunaren/ eta beldurraren biktimak izatea (Del Vallerenaipamenaren iturria:
|
|
|
7 taulan ikus daitekeen moduan, Latinoamerikako pertsona gehienak emakumeak dira, Magrebeko kasuan, aldiz, gizonezkoak direlarik. Ekialdeko Europakoen artean, berriz,
|
bi
sexuen arteko proportzioa orekatuago dago. Oro har, populazio gaztea da, nahiz eta latinoamerikarra magrebtarra baino zertxobait helduagoa izan (Tukey proba, batez besteko diferentzia= 3,93; p=, 007).
|
|
|
Hala ere, Rojok uste du “arrazoizko itxaropena” dagoela Europan eta Espainiako Gobernuan hartutako neurriek enpleguan ondorioak izateko. Gizonezkoen langabezia handiagoa Langabezia igo egin zen iaz
|
bi
sexuetan, baina gehiago gizonen artean. Zehazki, gizonezkoen langabezia tasa 691.328 pertsonakoa izan zen (%78, 1), eta emakumezkoen langabezia tasa 308.088 pertsonakoa (%24, 7), 2007koarekin alderatuta.
|
|
|
Eragin handiena izan zuen bigarren minbizia kolonekoa izan zen, %4, 8 igo baitzen 5.916 hildakoraino, eta hirugarrena prostatakoa (%3, 2 igo zen).
|
Bi
sexuen arteko desberdintasunetako bat Alzheimer gaixotasuna da. Gizonezkoen zerrendan ez da agertzen, eta emakumezkoen zerrendan bederatzigarren tokia hartzen du.
|
|
|
Espainian,
|
bi
sexuetako pertsona helduentzako zink gomendioa egunean 15 miligramo (mg) ingurukoa da. Haurdunaldian, zink eskakizunak zertxobait handitzen dira, haurdunaldiaren bigarren erdian 20 mg-raino eta edoskitzaroan 25 mg-raino.
|
|
|
gaixotasun immunitarioa, infekzioa (tuberkulosia, mikosia edo GIB), odol galera, tumoreak edo botika antikoagulatzaileen bidezko tratamendua. ..., immunitate sistemaren hantura erantzuna kontrolatzen dute eta gorputzak estresaren aurrean duen erreakzioa kontrolatzen dute; mineralokortikoideek, berriz, sodioaren eta potasioaren oreka eta arteria presioa erregulatzen dituzte aldosteronoa; eta sexu hormonek, berriz, androgenoek, gizonengan eta estrogen Gaixotasun hori ohikoagoa da 30 eta 50 urte bitarteko pertsonengan, eta berdin eragiten die
|
bi
sexuei. Giltzurrun gaineko krisi baten aurrean, lehenbailehen hidrokortisona administratu behar da, eta tratamendu bat aplikatu hipotentsio larria konpontzeko Gaixoek izaten dituzten sintomak aldatu egiten dira intentsitatean; horietako batzuk oso gogaikarriak dira, hala nola, bat bateko aldaketak arteria presioan (hipotentsioa) edo bihotz maiztasunean, beherako kronikoan, goragalea eta gonbitoak pisu galerarekin, larruazalaren zurbiltasuna eremu batzuetan iluntzen denean, ahultasuna, muturreko nekea eta mugimendu motel eta astunak, eta gatza kontsumitzeko gogo bizia.
|
|
|
Beste arrazoi batzuk dira esteroide antiinflamatorioak (kortikoideak) hartzeak asman edo artritis erreumatoidean dituen ondorio kaltegarriak. Addison en gaixotasunean bezala, Cushing en sindromeak berdin eragiten die
|
bi
sexuei, eta larritasuna du tratamendurik gabe. Hiperprodukzio horren sintoma bereizgarriak askotarikoak dira:
|
|
|
Aurreko lanik gabeko kolektiboaren langabezia, ordea, 6.644 pertsonakoa izan zen uztailean (%2, 68 gehiago), eta nekazaritzakoa, berriz, 650 pertsonakoa (%0, 69 gehiago). Langabezia
|
bi
sexuetan jaitsi zen, bereziki gizonen artean. Gizonezkoen langabezia 13.638 pertsonakoa izan zen (%0, 8) ekainarekiko, eta emakumezkoena, berriz, 7.156 pertsonakoa (%0, 4).
|