|
2023
|
|
|
Motibazioa: pertsona edo gizatalde
|
bat
zerbait egitera eraman, horretarako proposamen atseginak eskainiz eta bide errazak eta ulergarriak erakutsiz.
|
|
|
Aurrera begira euskal hiztun komunitatearen giltza nagusietako
|
bat
nahia birsortzea da, motibazioa erreproduzitzea; zehatzago esanda, motibazioaren, ezagutzaren eta erabileraren kate osoa asmatzea. Hurrengo belaunaldiak mezu eta aukera olde itzel baten erdian biziko dira, mota guztietako kalitate eta formatuetan.
|
|
|
Aurrera begira euskal hiztun komunitatearen giltza nagusietako bat nahia birsortzea da, motibazioa erreproduzitzea; zehatzago esanda, motibazioaren, ezagutzaren eta erabileraren kate osoa asmatzea. Hurrengo belaunaldiak mezu eta aukera olde itzel
|
baten
erdian biziko dira, mota guztietako kalitate eta formatuetan. Zergatik aukeratuko dituzte euskarazko" klikak"?
|
|
|
• Motibazio pragmatikoa: euskarak balio behar du bizitzako funtzioak betetzeko, gozokiak erosteko, kalean ligatzeko eta lanpostu
|
bat
eskuratzeko, eta horretarako, hiztunak erregistro horiek eskuratu behar ditu. Larunblairen kasuan indarra jarriko dugu gaztetxoak erregistro informal horietan trebatzeko eta hezitzaileak formazioaren bidez bide profesionalean prestatzeko.
|
|
|
zer ematen dit euskarak beste hizkuntzek ematen ez didatena? Harreman mundu
|
bat
, konplizitate mundu bat, sormenerako mundu bat, doinua jario, poesia jario, estetika, sentipen jario darion mundu bat. Larunblain gure lana izanen da gazteen artean sare horiek ehuntzeko tresnak eskaintzea, sormenerako aukerak lantzea eta abar.
|
|
|
zer ematen dit euskarak beste hizkuntzek ematen ez didatena? Harreman mundu bat, konplizitate mundu
|
bat
, sormenerako mundu bat, doinua jario, poesia jario, estetika, sentipen jario darion mundu bat. Larunblain gure lana izanen da gazteen artean sare horiek ehuntzeko tresnak eskaintzea, sormenerako aukerak lantzea eta abar.
|
|
|
zer ematen dit euskarak beste hizkuntzek ematen ez didatena? Harreman mundu bat, konplizitate mundu bat, sormenerako mundu
|
bat
, doinua jario, poesia jario, estetika, sentipen jario darion mundu bat. Larunblain gure lana izanen da gazteen artean sare horiek ehuntzeko tresnak eskaintzea, sormenerako aukerak lantzea eta abar.
|
|
|
zer ematen dit euskarak beste hizkuntzek ematen ez didatena? Harreman mundu bat, konplizitate mundu bat, sormenerako mundu bat, doinua jario, poesia jario, estetika, sentipen jario darion mundu
|
bat
. Larunblain gure lana izanen da gazteen artean sare horiek ehuntzeko tresnak eskaintzea, sormenerako aukerak lantzea eta abar.
|
|
|
• Paradigma
|
bat
: ekologiari lotutako bizimodu bat, aniztasunean, berdintasunean, subsidiariotasunean oinarrituta.
|
|
|
• Paradigma bat: ekologiari lotutako bizimodu
|
bat
, aniztasunean, berdintasunean, subsidiariotasunean oinarrituta. Munduan egoteko modu aberasgarri eta solidarioa.
|
|
|
Hizkuntza erregistroa hizkuntza une jakin
|
batean
erabiltzeko modua baldintzatzen duten testuinguruko aldagai soziolinguistikoak eta bestelakoak izendatzeko erabiltzen da.
|
|
|
• Eskaintza planifikatu eta egitasmo sendo
|
batean
kokatuta dagoen eskaintza jarraitua da.
|
|
|
Esku hartzea" Hezitzaileek asko egin dezakete" metodologian oinarritzen da, talde bakoitzaren errealitate zehatzera egokitzen dena. Talde bakoitzeko, beraz, esku hartze plan
|
bat
diseinatuko da, aipatu bezala, betiere taldeari erreparatuz, galdetuz eta erabakitzen utziz. Aurretiko plangintza bat edukiko den arren beti, plangintza hau beti aldatuko da ikasturtean zehar, haur eta gazte bakoitzaren eta taldearen nahi eta beharretara moldatu da eta.
|
|
|
Talde bakoitzeko, beraz, esku hartze plan bat diseinatuko da, aipatu bezala, betiere taldeari erreparatuz, galdetuz eta erabakitzen utziz. Aurretiko plangintza
|
bat
edukiko den arren beti, plangintza hau beti aldatuko da ikasturtean zehar, haur eta gazte bakoitzaren eta taldearen nahi eta beharretara moldatu da eta. Uste dugu taldeak ez badu jarduera bere nahi eta interesekin bat datorrela ikusten, interes maila asko jaitsiko dela; horrek motibazioa eta parte hartzeko nahia murriztuko du, eta, ondorioz, hizkuntza ohituretan eragiteko ahalmena.
|
|
|
Aurreko egoera gerta dadin berebiziko garrantzia duen puntuetako
|
bat
, lehen aipatu bezala, hezitzaileen formakuntza izanen da, baina formakuntza horretan asko izanen dugu irabazia hezitzaileak eragiten duten komunitatean jada barneratuak badaude, eta oraindik gehiago jarduera horren partaideak izan direnean txikitan.
|
|
|
Txikitan aisialdiko jarduera
|
baten
hartzaile izan den haurrak, esperientzia ona izan badu jarduera honetan, erabakiak hartzeko eskumena izan badu, eta hezitzaileak erreferentetzat hartu baditu, aukera gehiago egonen da etorkizunean jarduera honen hezitzaile izan nahi izateko, erreferente izan dituen hezitzaile horien lekuan egon nahi izateko.
|
|
|
Hortik bi alderdi garrantzitsu atera ditzakegu. Alde
|
batetik
, hezitzaileak bertakoak izatea, horrek erreferentzialtasuna sustatuko du. Garai hauetan beharrezkoa da euskarazko erreferenteak bilatu eta sortzea, erdarazko erreferentez beteta baititugu sareak eta gizartea, eta jarraitzeko eredu euskaldunak sortze honek hizkuntza ereduak errepikatzeko nahia sor dezake, baita erreferente horiekin egonen den hizkuntza ohitura euskarazkoa izateko ere.
|
|
|
Bestetik, hezitzaileak eta jarduera komunitatean sartuak baldin badaude, aukera gehiago egonen dira komunitateko beste agente batzuk (kirol elkarte, kultur elkarte, guraso, gazte, ikastetxe, etab.) hizkuntza eragile ere bilaka daitezen, aisialdi jarduerarekin erlazioa baldin badute. Erlazio horiek sortzeak eta sustatzeak jardueraren osotasuna zabaltzeko aukera emanen digu, eta haur eta gazteei hizkuntza errealitate zabal
|
bat
ikusarazteko aukera.
|
|
|
Ez gara gehiegi luzatuko COVID eragindako pandemiaren ondorioak gogora ekartzen. Aski da esatea 2020ko martxotik aurrera euskarazko aisialdiak etenaldi
|
bat
nozitu zuela, euskararen erabilerak atzerakada aukerak murriztearen ondorioz, eta gainera diferentziak handitu zirela haurren artean hizkuntza gaitasunari dagokionez. Gerora, hizkuntza arrakalaz hitz egin izan da gertatu zen egoera definitzeko.
|
|
|
Nafarroako ereduko haurrek hartu ahal dute parte bertan nagusiki. Hala ere, Arabako gaztetxoekin esperientzia pilotua egin dugu, eta asmoa daukagu Iparraldeko haurrekin batera talde misto berri
|
bat
sortzeko.
|
|
|
• Ahozkotasuna eta hizkuntza gaitasunak hobetzen laguntzea. Hizkuntza
|
bat
ikasteko modurik eraginkorrena hizkuntza hori erabiltzea da. Hitz eginez ikasi egiten da, eta erraztasuna hartzean hizkuntza hori erabiltzeko joera areagotzen da.
|
|
|
• Herri
|
bateko
eta besteko haurren artean euskarazko harremanak sortzea. Aisialdi digitalak fisikoki urrun dauden pertsonak elkartzea ahalbidetzen du, herri bateko eta besteko haurrek elkarrekin jolasteko eta haien arteko harremanak sortzeko balio du.
|
|
|
• Herri bateko eta besteko haurren artean euskarazko harremanak sortzea. Aisialdi digitalak fisikoki urrun dauden pertsonak elkartzea ahalbidetzen du, herri
|
bateko
eta besteko haurrek elkarrekin jolasteko eta haien arteko harremanak sortzeko balio du. Bestalde, talde izaera lantzeko modua da, batzen dituen edo komunean duten ezaugarria euskara delarik.
|
|
|
Euskaraz Kilika egitasmoan programazioa prestatzen duen langile
|
bat
dago. Txanda bakoitzeko programazioa desberdina da, nahiz eta batetik bestera zenbait ekintza errepikatu ahal diren.
|
|
|
Euskaraz Kilika egitasmoan programazioa prestatzen duen langile bat dago. Txanda bakoitzeko programazioa desberdina da, nahiz eta
|
batetik
bestera zenbait ekintza errepikatu ahal diren. Kilikako begiraleek txanda hasi aurretik saio horietarako txostena jasotzen dute (saio bakoitzeko hiru edo lau proposamen biltzen dituena).
|
|
|
— Deskribapenak egiteko proposamenak: norbere buruarena, pertsona jakin
|
batena
, diapositibaren irudian topatuko duten egoera, toki, objektu edo pertsonaiarena.
|
|
|
Taldeetan haurren kopurua toperaino eramatea erabaki dugulako. Iaz lau eta bost lagunekin taldea aurrera ateratzen genuen, baina balorazioetan ondorioztatu genuen
|
batek
edo bik huts egiten bazuten, dinamika mantentzea oso zaila zela. Aurten, aipatutako arrazoi horregatik, talde gehienak sei haurrekoak izan zitezen ahalegindu gara.
|
|
|
Bestalde, bertako populazio dentsitatea kontuan hartuz gero, oso deigarria da berriro ere Lizarraldean Euskaraz Kilikak izan duen harrera arrakastatsua. Arrakasta, hein handi
|
batean
, guraso elkarteen eta Euskara Zerbitzuaren arteko koordinazioari esker izan dela uste dugu. Sakanan ere emaitza ona izan du joan zen urteko datuekin alderatuta, batez ere Altsasun eta Olatzagutian.
|
|
|
Arrakasta, hein handi batean, guraso elkarteen eta Euskara Zerbitzuaren arteko koordinazioari esker izan dela uste dugu. Sakanan ere emaitza ona izan du joan zen urteko datuekin alderatuta,
|
batez
ere Altsasun eta Olatzagutian. Kontuan hartuta gainera Sakanako herri erdaldunenak izanen direla ziurrenik, pentsatzen dugu eskolako irakasleek izan duten inplikazioa izan dela gakoa kasu honetan.
|
|
|
Guraso eta haurren balorazioei dagokienez, 599 partaideetatik 210ek bete du galdetegia, hau da,
|
batez
beste% 43k.
|
|
|
Gehienetan jolasak dira, eta batzuetan erronka ez lehiakorrak proposatzen dizkiegu: pantailan agertzen den irudi
|
baten inguruan
, gelan dituzten objektuekin sortutako jolasak, haien arteko elkarrizketa gidatuak, hizkuntza jolasak...
|
|
|
Erantzun
|
bat
izan ezik, gehien gehienak oso ongi egon direla adierazi digute.
|
|
|
Honek esan nahi du partaideen% 55ek errepikatzen duela! Beraz, Kilikarekiko atxikipena handia dela esan genezake, haur askok txanda
|
bat
baino gehiagotan hartu baitute parte. Badira bi haur zortzi txandatan izena eman dutenak!
|
|
|
Baina gakoa elkarlanean dagoela pentsatzen dugu: denak
|
batera
arituta (euskara teknikariak, eskolak eta guraso elkarteak) emaitza hobeak lortzen dira.
|
|
|
Gurasoren
|
batek
eskatu digu ekintza DBHra zabaltzea. Ideia interesgarria iruditzen zaigu, baina programazioa beste modu batez planteatu litzatekeela pentsatzen dugu.
|
|
|
Gurasoren batek eskatu digu ekintza DBHra zabaltzea. Ideia interesgarria iruditzen zaigu, baina programazioa beste modu
|
batez
planteatu litzatekeela pentsatzen dugu.
|
|
|
Programazioa berritzeko begirale arituen lantaldea sortzea da gure asmoa. Orain arte Kilikako langile
|
batek
zortzi saiotarako programazioa prestatzen bazuen ere, sormen lan hori lantaldean burutzea ideia interesgarria iruditzen zaigu, hurrengo urteetan jarraitzeko modukoa.
|
|
|
KILIKA egitasmoa ereduko haurren aisialdi euskalduna indartzeko helburuarekin sortu bazen ere, aukera interesgarria izan daiteke A ereduko haurrentzako eskaintza berezia prestatzea,
|
batez
ere zona ez euskalduneko haurrei euskarazko aisialdirako aukera zabaltzeko.
|
|
|
Honek izugarri errazten du izena ematea. Jakina, etxeetan Interneterako konexioa eta gailu elektronikoren
|
bat
izatea beharrezkoa da (beraz, haur guztiek ez dute benetako aukerarik). Halako kasuetan, eskolako arduradunekin bertako gailuen erabilera hitzartu daiteke, inor atzean gera ez dadin.
|
|
|
EUSKARA IRAKASLE ETSITU
|
BATEN
GOGOETA KAIERA...
|
|
|
1 Euskara irakaslea naiz, Bigarren Hezkuntzan, azken hogei
|
bat
urte luzeetan. Hori naizen neurrian badut, noski, hizpide dugun gaiaren inguruan, zer kontatua edo zer partekatua, baina ez nuke inondik ere adituaren ikuspegitik aritu nahi, ez dudalako neure burua gai honetan hala ikusten, hasteko, horretarako baditugu gainera gurean, espezialistak –soziolinguistak eta–, eta segitzeko, ez zaidalako iruditzen hortik etor daitekeenik nik egin dezakedan ekarpen xumea; gehiago ikusten dut neure burua arituaren tokian, eta horregatik, hortik egingo ditut analisiak, proposamenak, galderak.
|
|
|
Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua. Berdin estilo aldetik ere, alde
|
batera
utziko ditut halakoei darien akademikotasunaren tonu edo erregistro zantzuak, maila pertsonalean aritu nahi baitut, Ane gisa, ni neu gisa baino ez, gaiarekin kezkatuta, oso kezkatuta dagoen euskal irakasle apal baten moduan.
|
|
|
Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua. Berdin estilo aldetik ere, alde batera utziko ditut halakoei darien akademikotasunaren tonu edo erregistro zantzuak, maila pertsonalean aritu nahi baitut, Ane gisa, ni neu gisa baino ez, gaiarekin kezkatuta, oso kezkatuta dagoen euskal irakasle apal
|
baten
moduan.
|
|
|
2 Pribilegiatua sentitzen naiz. Zeren eta hogei
|
bat
urte baitira nerabeen irakasle naizela," Euskal Hizkuntza eta Literatura" ikasgaikoa, eta ez bakarrik Iruñerrian, baizik eta baita Lapurdin ere, han ari izan bainaiz lau bat urtez, hango frantses irakaskuntza publikoko eredu modukoan. Gainera, unibertsitatean ere ematen ditudanez eskolak, nerabeen irakasle ez ezik gaztetxoena ere banaiz, bai Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUPen), bai Baionako UPPAn.
|
|
|
2 Pribilegiatua sentitzen naiz. Zeren eta hogei bat urte baitira nerabeen irakasle naizela," Euskal Hizkuntza eta Literatura" ikasgaikoa, eta ez bakarrik Iruñerrian, baizik eta baita Lapurdin ere, han ari izan bainaiz lau
|
bat
urtez, hango frantses irakaskuntza publikoko eredu modukoan. Gainera, unibertsitatean ere ematen ditudanez eskolak, nerabeen irakasle ez ezik gaztetxoena ere banaiz, bai Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUPen), bai Baionako UPPAn.
|
|
|
Unibertsitateko nire lanari dagokionez, euskaraz lan egingo duten maisu maistren irakaslea naiz NUPen, Haur eta Lehen Hezkuntzako graduetan, baita erdarazkoena ere, kasu horretan euskal hizkuntzaren inguruko ikasgai
|
bat
emanez, erdaldunek euskararen inguruan minimoki jakin beharrekoa erakusteko helburua duena. UPPAn, berriz, Euskal Ikasketen lizentzian aritzen naiz, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan euskara irakasle izango direnei erakusten.
|
|
|
UPPAn, berriz, Euskal Ikasketen lizentzian aritzen naiz, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan euskara irakasle izango direnei erakusten. Beraz, Euskara irakasle etsitu
|
baten
gogoeta kaiera... 86 etorkizuneko euskal irakasleria osatuko dutenen lagin txiki bat ezagutzeko parada dut.
|
|
|
Beraz, Euskara irakasle etsitu baten gogoeta kaiera... 86 etorkizuneko euskal irakasleria osatuko dutenen lagin txiki
|
bat
ezagutzeko parada dut. Haiek egingo duten transmisio lanaren garrantziaz jabetuta, eta esku artean edukiko duten arduraren handiaren jakitun, ezinbestean begiratu beharreko eremua dela iruditzen zait," begiratu" aditzaren bi adieratan:
|
|
|
Eta hori nahikoa ez dela, Herri honetako periferia osatzen duten lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara modu natural (ago)
|
batean
bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek gure gaineko agintea duten bi administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko bi errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko bi estilo diferente horietan zer den euskal ikasle izatea, edo bederen, zer euskara ikasle.
|
|
|
3 Talaia" pribilegiatu" horretatik lehen inpresio
|
bat
: ikasleek ez dute euskaraz egiten.
|
|
|
Errealitateak argi erakusten du ereduko ikasleen erabilera ez dela, inondik ere, espero edo nahi genuen mailara iristen, eremu erdaldunetakoena, behintzat. Eta gaitasunari dagokionez ere, antzera,
|
batera
doazelako erabilera eta gaitasuna, gaitasuna eta erabilera, halabeharrez joan ere. Maila formalean, aritzeko gaitasuna lortzen dute batzuek, idatzian nagusiki, baina gehienek zailtasun handiak dituzte lagunarteko mailan edota ahozko naturalean aritzeko.
|
|
|
Iruditzen zait ez direla ikasleak bakarrik hizkuntza ohitura eta jarrera aldatu dutenak. Oro har, erlaxazio moduko
|
bat
dago euskararen aurrean. Garai batean (bai, badakit, zaharren moduan ari naizela irudi lezakeela, lehengo garaiak beti hobeak zirela pentsatzen...), jarrera tinkoagoa zegoen, larriagoak iruditzen zitzaizkigun hizkuntzarekin zerikusia zeukaten kontuak.
|
|
|
Oro har, erlaxazio moduko bat dago euskararen aurrean. Garai
|
batean
(bai, badakit, zaharren moduan ari naizela irudi lezakeela, lehengo garaiak beti hobeak zirela pentsatzen...), jarrera tinkoagoa zegoen, larriagoak iruditzen zitzaizkigun hizkuntzarekin zerikusia zeukaten kontuak. Hizkuntzaren normalizazioan pausoak eman direla uste du jendeak, eta ez naiz ni izango hori horrela denik ukatuko duena, baina irudipena dut iritzi horrek, erabat zuzena ez izateaz gain, egoeraren itzalak eta ilunak ikusteko zailtasunak ere ekartzen dituela.
|
|
|
genuke herri normala izatea, eta beste nazio batzuek egiten duten moduan gure hizkuntza erakutsi ahal izatea modu normalizatu eta" apolitiko"
|
batean
, euskarak errealitate soziopolitiko espezifikoa ez balu bezala, egoera dramatikoa duela aintzat hartu behar ez balitz bezala, hori guztia hala dela esplizituki esatea beharrezkoa ez balitz bezala, euskararen errealitate soziolinguistikoa euskal populuaren historia tamalgarriari loturik azaldu behar ez balitz bezala. Baina ezin da.
|
|
|
Euskararen irakaskuntza eta euskal irakaskuntza politikoki testuinguruan jarri behar dela iruditzen zait, bestela ikasleen hautu pertsonal hutsen esku uzten baitugu erabakia, eta garbi dagoelako horrek zer dakarren. Izan ere, zergatik egin luke gaur egungo ikasle iruindar
|
batek
euskaraz, hobeki dakienean erdaraz eta inguratzen duen guztia erdaraz baldin badu. Baina bueno, hala eginen bagenu ere, kasu, ez baitugu erraza, euskararen biziraupena eta kalitatea ez dago-eta irakasleok egingo
|
|
|
Euskara irakasle etsitu
|
baten
gogoeta kaiera... dugunaren esku, goiko instantzietan eta politika gorenean egiten eta gertatzen denarenean baizik. Hori ere jakin behar dugu, ez diezaiogun geure buruari gehiegizko espektatiba baten erronkarik sor.
|
|
|
Euskara irakasle etsitu baten gogoeta kaiera... dugunaren esku, goiko instantzietan eta politika gorenean egiten eta gertatzen denarenean baizik. Hori ere jakin behar dugu, ez diezaiogun geure buruari gehiegizko espektatiba
|
baten
erronkarik sor.
|
|
|
Zaila da jakitea zer egon daitekeen ikasleek erdaraz egitea irakasle
|
batek
onartzearen atzean. Aipatu berri dudan erlaxazio orokor horretaz gain, baliteke batzuek pentsatzea gaztetxoen gauzak direla eta ez zaiela garrantzirik eman behar.
|
|
|
Aipatu berri dudan erlaxazio orokor horretaz gain, baliteke batzuek pentsatzea gaztetxoen gauzak direla eta ez zaiela garrantzirik eman behar. Edo beldur moduko
|
bat
diotela ikasleen estimua galtzeari, eta hori gerta daitekeela pentsatzen dutela, buen rollo a denaren gainetik lehenetsi ezean. Beharbada, ohartu ere ez dira egiten, ez dutelako agian arreta eta kontzientzia hor, eta komunikazioan zentratzen dira, zein hizkuntzatan gertatzen den begiratu eta zaindu ordez.
|
|
|
Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu
|
bat
baino ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan lukeenaren kontzientziarik. Zer eredu ematen diegu ikasleei beren erdara onartuta?
|
|
|
Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu bat baino ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza
|
bat
, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan lukeenaren kontzientziarik. Zer eredu ematen diegu ikasleei beren erdara onartuta?
|
|
|
Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu bat baino ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi
|
batekin
lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan lukeenaren kontzientziarik. Zer eredu ematen diegu ikasleei beren erdara onartuta?
|
|
|
Askotan gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal
|
baten bitartez
gertatzen delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok, egoera iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen. Euskararen testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik.
|
|
|
Hala ere, errealitateak errealitate, lanean euskaraz arituko diren maistrak eta maisuak hortik aterako direla jakitea kezkagarria zait, hor ere ikusten dudan jarrera antzekoagatik. Zenbat entzuten den frantsesa, ene, non eta Euskal Filologia
|
baten parekotzat
jo daitekeen lizentzia batean.
|
|
|
Hala ere, errealitateak errealitate, lanean euskaraz arituko diren maistrak eta maisuak hortik aterako direla jakitea kezkagarria zait, hor ere ikusten dudan jarrera antzekoagatik. Zenbat entzuten den frantsesa, ene, non eta Euskal Filologia baten parekotzat jo daitekeen lizentzia
|
batean
.
|
|
|
6 Euskara, morse
|
bat
da. Horren sentsazioa dut.
|
|
|
Horren sentsazioa dut. Intonazioa, hitz ordena, hiztegia noski, gero eta gehiago dira erdaraz, hainbeste non badirudien erdaraz ari garela, eta euskarak morse kode
|
baten
funtzioa baino ez duela betetzen. Askotan zaila da jakitea ea erdaraz kutsatutako euskara den, ala euskaraz kutsatutako erdara.
|
|
|
Askotan zaila da jakitea ea erdaraz kutsatutako euskara den, ala euskaraz kutsatutako erdara. Horrek galdera
|
bat
pizten du nire baitan. Zer da hizkuntza bat?
|
|
|
Horrek galdera bat pizten du nire baitan. Zer da hizkuntza
|
bat
–Uler ote liteke sortua den herriko kulturatik edo ekosistematik kanpo?
|
|
|
7 Euskara, eskolako hizkuntza baino ez da ikasle gehienentzat, eskolarekin identifikatzen den mintzaira, edo eskolarekin baino, eskolako ikasgaiekin, hobeki esan. Iruñerrian euskaraz ikasteak gero eta antza handiagoa du frantses kolegio
|
batean
ikastearekin, esaterako. Eremu akademikoarekin lotzen dute, eta horrek gazteengan sortzen duen higuina kontuan hartuta, gainera, euskara galtzaile ateratzen da, oso galtzaile atera ere.
|
|
|
Izan ere, euskara eskola hizkuntza baino ez baldin bada, eta gainera eskola eredu horren nolakotasuna gazteendako modukoa ez baldin bada, haien bizitzatik urrun baldin badago edota arrotza baldin bazaie, pentsa, hainbat okerrago. Hemen, heziketa modu askeago
|
baten
aldeko eta pertsonen beharrak hobeki zaintzen dituen eskola eredu baten aldeko nire aldarria egingo dut, horrek
|
|
|
Izan ere, euskara eskola hizkuntza baino ez baldin bada, eta gainera eskola eredu horren nolakotasuna gazteendako modukoa ez baldin bada, haien bizitzatik urrun baldin badago edota arrotza baldin bazaie, pentsa, hainbat okerrago. Hemen, heziketa modu askeago baten aldeko eta pertsonen beharrak hobeki zaintzen dituen eskola eredu
|
baten
aldeko nire aldarria egingo dut, horrek
|
|
|
Euskara irakasle etsitu
|
baten
gogoeta kaiera... 90 euskararen aldeko gure afera honetan lagunduko ligukeela uste dudalako.
|
|
|
Bai, baina objektua da, esango dit norbaitek. Hizkuntza ezin zaio pertsona
|
bati
" kendu", bere parte bat da, barnetik dario. Egia da, eta, gainera, balore afektibo bat dauka beti, komunikatzen laguntzen digulako.
|
|
|
Bai, baina objektua da, esango dit norbaitek. Hizkuntza ezin zaio pertsona bati" kendu", bere parte
|
bat
da, barnetik dario. Egia da, eta, gainera, balore afektibo bat dauka beti, komunikatzen laguntzen digulako.
|
|
|
Hizkuntza ezin zaio pertsona bati" kendu", bere parte bat da, barnetik dario. Egia da, eta, gainera, balore afektibo
|
bat
dauka beti, komunikatzen laguntzen digulako. Debeku hutsak ez du funtzionatzen, garbi dago, eta, gainera, objektu bat ez izanik, nola gauzatu ahal genuke?
|
|
|
Egia da, eta, gainera, balore afektibo bat dauka beti, komunikatzen laguntzen digulako. Debeku hutsak ez du funtzionatzen, garbi dago, eta, gainera, objektu
|
bat
ez izanik, nola gauzatu ahal genuke. Nola burutu?
|
|
|
Muga jartzen diegu sakelako telefonoaren erabilerari, jarrera matxistei, eta zergatik ez erdararen erabilerari? Ikasleek aukera dezakete beste eredu
|
batean
izena ematea –ez dago haien esku, gurasoenean baizik, badakit–, baina ulertu behar dute gurean egoteak dakarren inplikazioa, gure identitatearen funtsa euskara dela argi adierazi behar diegu, hitzez eta ekintzaz, hala dela, eta ez dugula onartuko horren kontra doan jarrerarik. Ez dugula onartuko hori abstraktuan uzten dut, tokian tokiko erabakiak, proposamenak eta abar hartu direlako, bistan dena, baina hemen argi utzi nahiko nuke euskararen erabilerak (edo erabileraren auziak) helburu estrategikoa izan behar duela ikastetxe guztietan.
|
|
|
Motibazio alderdiak landuz, noski, soziopolitikoak ere bai, jada aipatu dudan bezala, baina ez hori bakarrik. Modu
|
batean
ala bestean, mugatu egin behar da ikasleen joera geldiezin hori, eta haiek jakitun izan behar dira horretaz. Gainera, askotan oharkabean pasatzen zaigun kontu bat ere badago, eta honakoa da:
|
|
|
Modu batean ala bestean, mugatu egin behar da ikasleen joera geldiezin hori, eta haiek jakitun izan behar dira horretaz. Gainera, askotan oharkabean pasatzen zaigun kontu
|
bat
ere badago, eta honakoa da: mugak aukera ere adierazten duela.
|
|
|
Erdara mugatzea euskara hobeki ikasteko aukera edukitzea da, eta euskara hobeki jakinda, erabilera ere errazagoa izango zaie. Zerbait mugatzen zaigunean min egiten digu, egia da, frustrazioa eta abar sortzen zaigu, baina aukera
|
bat
suposatzen du, eta hori da gure esku dagoena, gure ardura dena: euskararen aukera sortzea.
|
|
|
9 Euskal ikastetxe
|
bateko
irakasle guztiak izan behar gara euskara irakasle. Denak gara erantzule, arduradun, eredu.
|
|
|
Besterik gabe, ezin dugulako ikasleon" gorrotoa" ren prezioa ordaindu. Askotan gertatu zait klasean, ahalera azaltzen egotea, eta beste planeta
|
bateko
hizkuntza erakusten ari nintzela sentitzea. Ez dute euskaraz egiten, euskararen beharrik sentitzen ez dutenez, arrotz egiten zaie eta...
|
|
|
adibidez. Errotik aldatuko nuke, zazt, ikastetxeetan dugun irakasteko modua, zerbaitengatik naiz-eta heziketa libreago
|
baten
aldeko sustatzailea. Baina esku artean dabilkigun kontuari dagokionez, bereziki, hainbat proposamen, iradokizun xume eta umil.
|
|
|
Pentsatzen dutena adieraziko balute, seguru asko esango lukete ez direla poetak, ez dakitela gauza handirik literaturaz, irakasle soilak direla berak, ez besterik. Poesia aipatze hutsak zailtasuna iradoki dezake, hizkuntzaren goien gradua, bikaintasun estetikoa, aparteko mundu
|
batera
garamatzan arte delikatu bat.
|
|
|
Pentsatzen dutena adieraziko balute, seguru asko esango lukete ez direla poetak, ez dakitela gauza handirik literaturaz, irakasle soilak direla berak, ez besterik. Poesia aipatze hutsak zailtasuna iradoki dezake, hizkuntzaren goien gradua, bikaintasun estetikoa, aparteko mundu batera garamatzan arte delikatu
|
bat
.
|
|
|
Deskubrimendu horrek eramango gaitu —ez beste ezerk— umeari hitzaren poza transmititzera. Irakasleak horrelakorik lortzen badu, umeak etxeraino eramango du poz hori, eta aitaren edo amaren esku
|
bateko
hatzak harturik, kantatzen hasiko da irakasleari ikasi dion lelo xumea:
|
|
|
Umeak ez daki berak eragin dienik. Agian, ezin dugu jakin, atzo amonak errezitatu zion hatz joko
|
bateko
monodia dauka buruan: honek egurra ekarri, honek sua piztu, honek esne zopak prestatu...
|
|
|
Zaila da zehaztea zer dagoen artean urtea ere bete ez duen haurraren baitan, baina dakidantxoa da hatzek duten garrantzia umearen munduan; sehaskaren kulunkak; balkoiaren aurretik pasatu den txantxangorriaren txioak edo txakurraren zaunkak. Eta, nola ez, gurasoak eta halako hizketa ia musikatu
|
batez
aritzeak. Ikusi besterik ez dago umearen arreta.
|
|
|
Oso berandu, hogeita hamar
|
bat
urterekin, ezagutu nuen ordutik pieza enblematikotzat dudan hau. Alaba nagusia hatz joko musikatu batekin etorri zen etxera —lauzpabost urte zituen— eta nire eskuin eskuko hatz potolotik txikerrera, hatz txikerretik potolora hasi zitzaidan kantuan:
|
|
|
Oso berandu, hogeita hamar bat urterekin, ezagutu nuen ordutik pieza enblematikotzat dudan hau. Alaba nagusia hatz joko musikatu
|
batekin
etorri zen etxera —lauzpabost urte zituen— eta nire eskuin eskuko hatz potolotik txikerrera, hatz txikerretik potolora hasi zitzaidan kantuan:
|
|
|
Andereñoak —Elbira Zipitriarekin ikasia zen— koaderno handi
|
bat
zeukan hainbat ume kantu, asmakizun, aho korapilo, jolas eta ipuinekin. Urtaroen arabera zeuzkan sailkatuta, eta urtean zehar irakatsi beharreko programa —pieza asko ziren— urtero betetzen zuen hutsik egin gabe.
|
|
|
Hitz
|
bat
, esperientzia akustiko bat. Garai primitiboetan bizi bagina bezala jokatu, idatzizko transmisiorik izango ez bagenu bezala, haurraren ganbarako memoria grabagailu bat balitz bezala, baina kontuan izanda memoriak beharrezkoa duela errepikapena umeak ikasiko baditu, eta umeak ere errepikapena eskatzen duela," berriro" esanez.
|
|
|
Hitz bat, esperientzia akustiko
|
bat
. Garai primitiboetan bizi bagina bezala jokatu, idatzizko transmisiorik izango ez bagenu bezala, haurraren ganbarako memoria grabagailu bat balitz bezala, baina kontuan izanda memoriak beharrezkoa duela errepikapena umeak ikasiko baditu, eta umeak ere errepikapena eskatzen duela," berriro" esanez.
|
|
|
Hitz bat, esperientzia akustiko bat. Garai primitiboetan bizi bagina bezala jokatu, idatzizko transmisiorik izango ez bagenu bezala, haurraren ganbarako memoria grabagailu
|
bat
balitz bezala, baina kontuan izanda memoriak beharrezkoa duela errepikapena umeak ikasiko baditu, eta umeak ere errepikapena eskatzen duela," berriro" esanez. Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz.
|
|
|
Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen ari den ume
|
bat
auskalo noiz sortu zen hizkuntza baten errebelazioa ari da inauguratzen eta ospatzen.
|
|
|
Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen ari den ume bat auskalo noiz sortu zen hizkuntza
|
baten
errebelazioa ari da inauguratzen eta ospatzen.
|
|
|
Asmakizun zahar
|
batek
dio: nork dakizki munduko hizkuntza guztiak?
|
|
|
Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen hasi aurretik, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak esatea edo asmatzea, umeek askotan egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen hasten dira, testu idatziak irakurtzen hasi baino lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea,
|
batik
bat konparazioak erabiliz). Hots bakoitza esperientzia askoren enkontrua da eta ez du berdin funtzionatzen ingurune guztietan:
|
|
|
Hots bakoitza esperientzia askoren enkontrua da eta ez du berdin funtzionatzen ingurune guztietan: hemen nagi ageri zaizun hotsa atseginez portatuko zaizu beste hitz
|
baten ondoan
. Zuk esandakoak entzule bat bilatzen du.
|