|
2008
|
|
|
Oteizarentzat arteak dimentsio unibertsala duela argi geratzen da bere testu guztietan, eta Quousque tandem?! en proposatzen dituen bi ideia nagusiek, hau da, Ley de los Cambios (Aldaketen Legea) eta Estetika ezkorra ideiek, dimentsio unibertsal hori garbi erakusten dute, kultur testuinguru konkretuen gainetik, leku eta garai guztietan islatu baitaitezke. Artearen dimentsio unibertsal hori
|
pertsona
konkretu bakoitzarengan gauzatzen da: horrexegatik da unibertsala.
|
|
|
horrexegatik da unibertsala. Unibertsala dena ez bada
|
pertsona
konkretu bakoitzarengan islatzen, alferrikakoa zaigun metafisika transzendental bihurtzen da. Quousque tandem?! eko pasarte hunkigarrienetako batean, bere haurtzaroko oroitzapenez mintzatzean, Oteizak hau guztia gogorarazi nahi digu:
|
|
|
gaur eguneko belaunaldien beharrak asetzen dituen garapena, etorkizuneko belaunaldiek euren behar propioak ase ditzaten baldintzatu barik. Definizioan parte hartzearen garrantzia zuzenean antzematen ez bada ere, garapen jasangarriaren inguruko nazioarteko hitzarmen askotan arreta eskaintzen zaio, bereziki ingurumenaren babesa inplikatzen duten helburuak lortzeko estrategiak inplementatzeko garrantzitsua delako hainbat puntu kritikotan
|
pertsona
eta talde ororen inplikazioa. Batetik ingurumenaren jasangarritasunak exijitzen dituen eraldaketengatik dator kezka, zeren egungo eredu nagusitik eredu jasangarri batera iragateak eraldaketa ekonomiko, politiko instituzional eta kultural handiak eragingo bailituzke eta, beraz, bide hori, botere publikoen eta gizartearen interes anitzen arteko birdoiketa etengabea eta ikasketa prozesu jarraitua izango litzateke, zeina aktore ezberdinen parte hartzearen bidez gauzatu ezean, ezinezkoa litzatekeen (Font eta Subirats, 2001).
|
|
|
Batetik ingurumenaren jasangarritasunak exijitzen dituen eraldaketengatik dator kezka, zeren egungo eredu nagusitik eredu jasangarri batera iragateak eraldaketa ekonomiko, politiko instituzional eta kultural handiak eragingo bailituzke eta, beraz, bide hori, botere publikoen eta gizartearen interes anitzen arteko birdoiketa etengabea eta ikasketa prozesu jarraitua izango litzateke, zeina aktore ezberdinen parte hartzearen bidez gauzatu ezean, ezinezkoa litzatekeen (Font eta Subirats, 2001). Bestetik, ildo beretik baina egiturazko taldeen arteko harremanetan bainoago jarrera mikroetan zentraturik, Olaizola eta Álvarez-ek (2003) diote ezen mundu jasangarri batek egungo eredu nagusian kokatzen den
|
pertsona
bakoitzaren aldaketa eskatzen duela, ostera produkzio eta kontsumo ereduak alda daitezen; horrek balio aldaketa dakar eta, beraz, herritarren inplikazioa eta parte hartzea premiazkoa da bizitza ereduak aldatu ahal izateko. Testuinguru honetan gatazka suposatzen duen problematikaren definizioa zaila izaten da batzuetan, eta, ondorioz, tokiko komunitatearen inplikazioa garrantzitsua da, bai arazoa ondo ulertzeko, bai konponbide propioak identifikatu ahal izateko, eta bai erabakitako ekintzen eraginkortasuna bermatzeko (ibid.).
|
|
|
dira. Zentzu horretan Cornwall en (2002) iritziz, badaude, batetik, soilik garapenean parte hartzeko diseinatu izan diren espazioak, beste batzuek parte har dezaten sortuak izan baitira, eta, bestetik, organikoki azaleratzen direnak, zeinak parte hartzen duten
|
pertsona
berberek asmatuak baitira.
|
|
|
6 Honek beronek azaltzen du ospedun marka edo objektuen izenak
|
pertsona
izen gisan erabiltzea. Gure kultura onomastikoaren argitara aldrebesa izan daitezkeen arren, Ameriketan arruntak dira Armani, Canon, Timberland, Jaguar eta gisa horretako pertsona izenak.
|
|
|
6 Honek beronek azaltzen du ospedun marka edo objektuen izenak pertsona izen gisan erabiltzea. Gure kultura onomastikoaren argitara aldrebesa izan daitezkeen arren, Ameriketan arruntak dira Armani, Canon, Timberland, Jaguar eta gisa horretako
|
pertsona
izenak.
|
|
|
Horrela bada, Belisana Diana bezain arrunta bilaka daiteke. Baten batek aukera lezake izena haren zentzu mugatu eta berezian, jatorri zeltari atxikirik, baina gehienek zentzu arruntez hautatuko lukete, hau da, modan dagoelako,
|
pertsona
ospetsu baten izena delako, berria delako...
|
|
|
Ez da hori «izena aukeratzeko askatasunari» lege horrek jarri dion muga bakarra: ezin dira jarri nahi beste izen (izen konposatu bat baino ezin da jarri eta sinpleetan bi dira gehienezko muga), ezin dira anai arrebak izen beraz erregistratu (ezta beste hizkuntza batean izanda ere), ezin da irain edo iseka izan daitekeen izenik jarri (galarazita daude «objektiboki
|
pertsona
kaltetzen duten izenak»). Kasu horretan arazoa, objektibotasun?
|
|
|
Horrez gain, izen pertsonalagoak nahi ditugu: nork bere oldez hautatuak eta ahalik eta bereizienak(
|
pertsona
izenak pertsona bakar baten izena izan balu bezala).
|
|
|
Horrez gain, izen pertsonalagoak nahi ditugu: nork bere oldez hautatuak eta ahalik eta bereizienak (pertsona izenak
|
pertsona
bakar baten izena izan balu bezala).
|
|
|
estetikoki erakargarriak dira, inpaktu eta inbertsio arteko harreman, erosoa? dute,
|
pertsona
indibidualizatzeko indar nahikoa izanda ere, edonork ezagutuko du, zertan diren?. Nonbait, goi modernitatearen haizeak alde jotzen ditu.
|
|
|
ekimena:
|
pertsona
izenak hautatzea Euskal Herrian
|
|
|
Ez dago izendatzearen aurretik erreferentzia neutrorik, berezko izan hutsik, eta ondoren, atzeraeraginez, erreferentzia (kasu honetan,
|
pertsona
) ez da esanahia. Izenaren esanahia izendatzearen ondorioetan topatuko dugu, hau da, adierazlea egitearen eta erabiltzearen ondorioetan.
|
|
|
Arestian ikusi bezala, Bourdieu ren ustez,
|
pertsona
izenek ez dute erreferentziarik, aitzitik, ustezko erreferentzia baten? (nor) beratasuna, sortu nahi dugu haiek erabiliz, hartara izugarrizko abstrakzio bat dugu bide:
|
|
|
konnotazioaren eta denotazioaren argitara. Eco k dioen moduan, izen batek,/ Napoleón/ izenak esaterako,
|
pertsona
ezagunen eremuan kokapen bat denotatzearekin batera,. Napoleón, kultur unitatearen hainbat osagai semantiko konnotatzen ditu (Eco, 1974:
|
|
|
99). Ezagutzen ez dudan
|
pertsona
baten izenak ez du ezer denotatzen, baina oso aberatsa izan daiteke konnotazioetan. Konnotazioa, Eco k dio, hartzailearen gogoan adierazle batek sorrarazten dituen kultur unitateen multzoa baino ez da (1974:
|
|
|
Laburbilduz, izendatze jarduerak eta
|
pertsona
izenak zertan diren ulertzeko (izena eta izena erabiltzea bereizterik badago) erreferentziaren paradigmatik irten behar dugu. Denotazio zurrunetatik ihes egin behar dugu.
|
|
|
zerbait esaten digute izendunaz, zerbait izena hautatu duenaz, zerbait izen bat balioesten edo gaitzesten duenaz, zerbait jasotako izena eraldatu edo ostendu egin duenaz. Bistan da, izenak ez du
|
pertsona
adierazten, ez du, pertsona bera, esan nahi.
|
|
|
zerbait esaten digute izendunaz, zerbait izena hautatu duenaz, zerbait izen bat balioesten edo gaitzesten duenaz, zerbait jasotako izena eraldatu edo ostendu egin duenaz. Bistan da, izenak ez du pertsona adierazten, ez du?
|
pertsona
bera, esan nahi.
|
|
|
esan nahi. Ez du
|
pertsona
deskribatzen, ez du nolakoa den esaten... Esanahia ez baitago izenean bertan, izena jendartean erabiltzean baizik.
|
|
|
baten gisan. Horrela,
|
pertsona
izenek pertsonaren norberatasuna eta banakotasuna sustatzen dute. Erakunde politiko eta administratiboek erregistroa findu dute nahasmendurik gerta ez dadin:
|
|
|
Lévi Strauss-en ustez,
|
pertsona
izenak norbanakoa identifikatzeko, sailkatzeko eta, signifikatzeko, balio du (1964, 199).
|
|
|
Identifikazioa bitara uler daiteke:
|
pertsona
bat beste batzuen artetik bereizi edo eredu batekin (inorekin) bat egin; bietan pertsona, identifikatu, dugu (Dupâquer, 1980:
|
|
|
Identifikazioa bitara uler daiteke: pertsona bat beste batzuen artetik bereizi edo eredu batekin (inorekin) bat egin; bietan
|
pertsona
–identifikatu, dugu (Dupâquer, 1980:
|
|
|
Erregimen modernoak estatu administrazio burokratikoekin eta indibidualismoa goratzearekin batera sortu ziren. Estatuak izendatzearen duintasuna aitakeriaz zaintzearekin batera, legerian
|
pertsona
izena, pertsona bakana eta bereizgarria, erakundetzeko artefaktu bat dela argi ezarri du.
|
|
|
Erregimen modernoak estatu administrazio burokratikoekin eta indibidualismoa goratzearekin batera sortu ziren. Estatuak izendatzearen duintasuna aitakeriaz zaintzearekin batera, legerian pertsona izena?
|
pertsona
bakana eta bereizgarria, erakundetzeko artefaktu bat dela argi ezarri du.
|
|
|
Horrenbestez, izena hautatzeko irizpideek bat etorri behar dute pertsonaren banakotasuna erakundetzearekin:
|
pertsona
bat, izen bat. Baina izenak pertsonak adina ez direnez, abizenekin konbinatu behar dira pertsona bakana adierazteko eta bereizgarriak izateko.
|
|
|
pertsona bat, izen bat. Baina izenak pertsonak adina ez direnez, abizenekin konbinatu behar dira
|
pertsona
bakana adierazteko eta bereizgarriak izateko.
|
|
|
Euskal izenetan bat egiten dute batetik euskal kultura eta identitatearekiko atxikimenduak eta bestetik norberaren singulartasuna indartzeko joerak. Maider edo Auxkin izenak, esaterako, Maria edo Martin izenak baino nabariagoak dira europar izenen multzoan eta, ondorioz,
|
pertsona
–singularrago, etiketatzen dute, baina aldi berean eginkizun identitarioa betetzen dute:
|
|
|
Erraz esanda,. XXI. mendeko euskal gaztea naiz?. Horrela izendatzeak
|
pertsona
erakutsi, bereizi eta sailkatu egiten du.
|
|
|
Eredu instituzionalak arauzko izateari utzi eta aukera bihurtu dira. Oro har, instituzio galtze horrek
|
pertsona
arteko harremanak egin ditu jendarteko bizimodu berrien protagonista. Lehen guztiz soziologikoak ziren harremanak gero eta psikologikoagoak dira:
|
|
|
Kasu gehienetan, hasierako ustekabe eta harridurari haserrea jarraiki zaio. «Zer dela-eta esan behar digute gure haurrari jarri behar diogun izenak zein izan behar duen?» «Nor dira gure haurrari zelan deitu behar diogun esateko?» Horrelako galderek izena gurasoen eskubidea dela suposatzen dute, ez dela ohitura bat, ez dela izapide burokratiko hutsa, ez dela gizarteak arautu duen
|
pertsona
eratzeko erritu bat... Eskubidea omen da.
|
|
|
Izena, bistan da, Malena izenetik eratorri da, aranatarren (n) e atzizkia erabilita (Jon maskulinotik, Jone femeninoa egin den bezala, edo Ana erdal izena(?) Ane euskaldundu den modura). Bestalde, errez eskura daitezke izen berriak toponimian arakatuz (edozein leku izen
|
pertsona
izen bilaka dezake jendeak, izenaren erakargarritasun estetikoa izan ohi da gakoa, eta ez parajearena edo hitzaren etimologiarena), edota natur fenomenoen pentzura (esaterako: Hodei, Haizea, Ibai, Hodeiertz...), edota ideologiek ondutako, ondareetara?
|
|
|
Esan dugun bezala, hautapen berezi bati buruz jardun dugu. Berezia izena geroago aldatzea onartzen duten inguruetan ere, lehendabiziko izendatzeak aparteko izaera baitu; izan ere,
|
pertsona
jendartean izaten hasteko lehendabiziko erabakia da, norbait izateko bidearen atalasea. Ingurukoek hartu behar dute erabaki magiko/ sakratu hori; ezin da huts egin.
|
|
|
Erakundeek sinesmen hori jaso dute araudietan: pertsonaren jendarteko izaerari kalte egin diezaioketen izenak debekatu egin dituzte,
|
pertsona
arteko harremanetan erabiliko den, aurpegimarkak, nolakoa behar duen arautu egin dute...
|
|
|
Milaka aurpegi ditu. Hurbilpen saio horietan Antropologiarena izan da nabarmenduena (kultur dibertsitatea, izendatzeko erak, izengintza ezberdinak,
|
pertsona
izenaren balentzia edo zentzua, bataio erritual mistikoak edota izenen jendarte eginkizunak...). Ezin ahaztu ikerketa haietan Mauss (1960), Evans Pritchard (1971) edo Lévi Strauss (1964).
|
|
|
izenduna izatea eta izena eman ahal izatea boteretsuen eskumenak dira. Philippe Besnard (1979) izan da, dakigun neurrian,
|
pertsona
izenak kontsumoko ondare sinboliko gisa aztertu dituen lehenengoa; ikusi, halaber, Bozon, M., 1987,. Histoire et sociologique d, un bien symbolique, le prénom?.
|
|
|
pastichetik parodiara pasatzen da, narratzaile desberdinak asmatuz, Marko Polo eta Rustichelloren ordez: hastapenean, Marko Polok lehen
|
pertsona
erabiltzen du («Nik, Marko Polo[?]», 25 or.), ondotik narratzaile berri bat mintzo da hirugarren pertsona erabiliz, jatorrizko testuan Rustichello k egiten duen bezala bere buruaz mintzo delarik («Horrela zen Rustichello Pisakoa hasi Marko Polok bizi izan zituen bidaia benturosen izkiriatzen», 25 or.), azken narratzaile orojakile eta A. Arkotxak asmatu bati lekua utzi aitzin, atal bakoitzaren... Orduan zuen amets bat egin nehoiz Rustichellori aipatu ez ziona», 26 or.); baina atal bakoitzaren barnean, ahots narratiboa anizten da:
|
|
|
pastichetik parodiara pasatzen da, narratzaile desberdinak asmatuz, Marko Polo eta Rustichelloren ordez: hastapenean, Marko Polok lehen pertsona erabiltzen du («Nik, Marko Polo[?]», 25 or.), ondotik narratzaile berri bat mintzo da hirugarren
|
pertsona
erabiliz, jatorrizko testuan Rustichello k egiten duen bezala bere buruaz mintzo delarik («Horrela zen Rustichello Pisakoa hasi Marko Polok bizi izan zituen bidaia benturosen izkiriatzen», 25 or.), azken narratzaile orojakile eta A. Arkotxak asmatu bati lekua utzi aitzin, atal bakoitzaren bukaeran («Gero, isildu ziren bazterrak eta loeria Markoz jabetu. Orduan zuen amets bat egin nehoiz Rustichellori aipatu ez ziona», 26 or.); baina atal bakoitzaren barnean, ahots narratiboa anizten da:
|
|
|
...i lotuak diren gauzak, Ihoan Mandabillaren bidaia kondairari esker, beste testu artxibatu eta argitaragabeen erreferentziei esker (adibidez Martin de Hoyarsabal ena, 101 or. aipatua, eta horretaz itzulpena egin zuen Piarres Dorre-rena, 135 or.), «orain goibelak» iruditzen zaizkigun lehengo mapen erreprodukzioei esker («désormais opaques», Septentrio, 2006), edo eleberri laburrari esker, lehen
|
pertsona
erabiltzen duena, eta Ipar iparreko tokietako herritarren eta euskaldun batzuen topaketa kontatzen duena, euskaldunak ahalkearekin ohartzen direla Historian zehar eskualde horretako esplotazioan parte hartu zutela:
|
|
|
Gutako gehienok askoz gehiago dakigu, jakin, transmititu ahal duguna baino. Ezagutza esplizitua dugu
|
pertsona
batek beste bati erraz samar adieraz diezaiokeen ezagutza, dela aurkezpenen bidez, dela agirien bidez, etab. Horren osagaiak, funtsean, ezagutza teknikoak dira, baita zenbait abilezia/ trebetasun eta jarrera gutxi batzuk ere. Horrexegatik erraza da ezagutza esplizitu hori transmititzea; kodifikatuta dago eta hizkuntza formal eta sistematiko baten bidez aditzera eman liteke:
|
|
|
11. Antolakuntza? hitzak,
|
pertsona
gehienen iritziz, gaur egun indarrean den eredu tradizionalaren kontzeptu eta printzipioak bere baitan biltzen ditu modu ia ukigarri, fisiko eta ikusgarrian: hierarkia, funtzioen banaketa, piramide itxurako egitura?
|
|
|
hierarkia, funtzioen banaketa, piramide itxurako egitura? eta
|
pertsona
horiek ume umetatik antolakuntza eredu horretara ohitzen dira, ordena eta batasunari eusteko eredu bakarra eta egokiena balitz bezala.
|
|
|
3 Enpresako zuzendaritza taldearen (lidergo faktorearen) eginbeharrik garrantzitsuena, ziur asko, giro aproposa sortzea da talde autoantolatu eta autoarautuek egitura burokratikoen lekua har dezaten. Horretarako, ezinbestekoa da lidergo faktore eraginkor baten lana, antolakuntza kultura kudeatuko duena; printzipio, balio eta sinbolo jakin batzuekin
|
pertsona
guztien batasun kultural indartsu bat lortuko duena; eta denok partekatutako bisio batekin pertsona oro noranzko berean gidatzeko gai dena.
|
|
|
3 Enpresako zuzendaritza taldearen (lidergo faktorearen) eginbeharrik garrantzitsuena, ziur asko, giro aproposa sortzea da talde autoantolatu eta autoarautuek egitura burokratikoen lekua har dezaten. Horretarako, ezinbestekoa da lidergo faktore eraginkor baten lana, antolakuntza kultura kudeatuko duena; printzipio, balio eta sinbolo jakin batzuekin pertsona guztien batasun kultural indartsu bat lortuko duena; eta denok partekatutako bisio batekin
|
pertsona
oro noranzko berean gidatzeko gai dena.
|
|
|
Guztietan aditz laguntzailea, eutsi? da, baina hirugarren
|
pertsona
marka ezberdina du singularrak eta pluralak hiztun berarengan.
|
|
|
eta, eduki? erroa duten adizkietan hirugarren
|
pertsona
singularreko morfema oe da; gazteen jardunean, aldiz,: deukos/ deukes; saldutzo/ saldutze; lagundutzo/ lagundutze.
|
|
|
alde amendik da laga bakin eta lagaidesue bakin. Biek emandako lehen erantzunean aditzak ez du inolako
|
pertsona
markarik. Horrelakoetan bigarren pertsonari zuzendutako agindu legez interpretatzen dugu.
|
|
|
Baina,
|
pertsona
guztiek ez dituzte aukera berdinak beren herrialdeetatik ateratzeko eta migrazio prozesu bati ekiteko. Ekialdeko europarrek eta latinoamerikarrek, Magrebeko emakumeek baino esker gehiago adierazten dute aukera hau izateagatik, F (2,192)= 3,40; p= 0,035 Antzekoa jazotzen da gaur egun duten satisfazio mailarekin, magrebtarrek satisfazio txikiena adierazten dute, eta latinoamerikarrek, berriz, handiena, F (2,132)= 6,85; p= 0,001.
|
|
|
Gregorio-k (1997) bi konzeptu deskribatuz, talde domestikoa eta gizarte sareak, migrazioa azaldu eta genero ikuspuntua barneratzen duen eredu bat proposatzen du. Lehenengo kontzeptuarekin ikusarazi nahi du, bai gizonek eta bai emakumeek, familiaren iraupena segurtatzen dutela, eta horren ondorioz, edozein
|
pertsona
izan daitekeela hautagai etorkina izateko eta taldearen beharrak asebetetzeko. Bestaldetik gizarte sareak jatorrizko herrialdean dauden pertsona ezagunek eta jomuga den gizartean daudenek osatzen dituzte, eta etorkinek duten babesa irudikatzen dute.
|
|
|
Lehenengo kontzeptuarekin ikusarazi nahi du, bai gizonek eta bai emakumeek, familiaren iraupena segurtatzen dutela, eta horren ondorioz, edozein pertsona izan daitekeela hautagai etorkina izateko eta taldearen beharrak asebetetzeko. Bestaldetik gizarte sareak jatorrizko herrialdean dauden
|
pertsona
ezagunek eta jomuga den gizartean daudenek osatzen dituzte, eta etorkinek duten babesa irudikatzen dute. Talde horien laguntza eta ezaugarriak erabakigarriak izaten dira etorkin bihurtzen den gizona edo emakumea aukeratzeko.
|
|
|
Sare horiek, lehenago esan den bezala, senitartekoek edota lagunek osatzen dituzte, eta zailtasunak daudenean babesten dute eta leku ezezagun batean informazioa eta laguntza ematen dituzte. Latinoamerikako eta Magrebeko emakumeek beren familiako
|
pertsona
asko dituzte ondoan, hala ere, emigratzean duten garrantzia desberdina da bientzat. Latinoamerikako emakumeei dagokienez, gehinenetan emakumeek prozesua hasten dute, horregatik ezagun horiek ezinbestekoak dira bizi berria hasteko.
|
|
2009
|
|
|
Azpikontrata horietan kazetari lana egiteko kontratatzen diren langileei Bizkaiko administrarien hitzarmena aplikatzen zaie, lehen mailako ofizialaren kategoriako profesional gisa kontratatuz. Beraz,
|
pertsona
lizentziatu bat, bi edo hiru hizkuntza dakizkiena eta erreminta informatikoak erabiltzen dakienaren soldata hilean gordinik 1.110 eurokoa da»45.
|
|
|
Baina horren ukapena egin gabe, beste balio praktikoago bat ere bilatu ahal zaio. Normalean, migrazioa ez zen
|
pertsona
bakar baten kontua, talde batena baizik. Emigrazioa senitarte baten barneko proiektua izaten zenez, joan zirenen eta herrian geratu zirenen arteko harremanak eta elkarrekiko beharrak ez ziren askotan eteten, baizik eta ahal zen neurrian egoera berrira egokitzen saiatzen ziren.
|
|
|
Horretarako errazena erreferentziatzat alde bakoitzeko
|
pertsona
esanguratsuenak hartzea izango litzateke; alde batetik, Enrique de Bilbao Euskaro Españolen ideologiaren eredu gisa, eta beste alde batetik, Euskal Erria erakundea ulertu ahal izateko Arnaldo Pedro Parrabere eta Hermenegildo Aramendi aztertu genituzke.
|
|
|
Azkenik Euskal Erriako ekitaldian parte hartutako
|
pertsona
baten aurka egiten du. Alegia, Florencio Basaldua ideologia abertzalearen defendatzaile moduan jartzen baitu, baina horrelakoa ote zen Basalduaren ideologia? 31
|
|
|
Euskal Erria euskal etxearen ideologia aztertu ahal izateko, bertako zenbait
|
pertsona
aztertzea izango litzateke egokiena, ezin baitaiteke esan bertan biltzen ziren pertsonek sentsibilitate berdina zutenik. Hermenegildo Aramendiren ideologia zer nolakoa zen ikusteko, ez da oso urrun joan behar jakiteko bera EAJkoa zela.
|
|
|
Oso gazte, 1889an alegia, Uruguaira emigratu eta Montevideon ezartzea erabaki zuen. Dirua oso azkar egitea lortu zuen (eredu bezala sortutako Oyama likore enpresa aipa daiteke) eta horrek Uruguaiko bizitza publikoan parte hartzea erraztu zion, oso
|
pertsona
ezaguna bilakatuz.
|
|
|
Hala ere,
|
pertsona
horiek askotan talde arteko harreman asimetrikoekin, finkapen neurri murriztaileekin eta harrera gizartearen jokabide xenofoboekin topatzen dira; horrek populazio immigrantea euren jatorri eta identitate kulturalari eta tradizioei gogor eustera bultzatzen du, beraz, zatiketa sozialerako arriskua argia da (García Rodríguez, 2007).
|
|
|
Horrela, giza ongizatea hobetzeko egiten diren esfortzuak hainbat testuinguru eta faktore pertsonalen dinamiken ulermenean oinarrituta egon lirateke, ingurumenetan, jokabideetan, eta aspektu biologikoetan oinarrituta dagoen analisi batean baino gehiago (Stokols, 2000). Ikuspuntu honetatik,
|
pertsona
emigranteen ongizatea, norbanakoen, organizazio harremanen, komunitateen eta inguru naturalaren gertakarien egoera positibotzat uler daiteke. Horrela, aurretik izendatutako esparru ekologikoetan, behar psikologiko eta materialen asetze orekatu eta bateratu batek eragina edukiko du.
|
|
|
Eztabaidagai hauetan guztietan oinarriturik, ondoren aurkezten den ikerketalana proposatu da. Helburu gisa, lehenik eta behin
|
pertsona
emigranteek gure testuinguruan gutxiengo kultural ezberdinei buruz daukaten pertzepzioa ezagutzea dugu, eta bigarrenik, beren buruari buruz daukaten pertzepzioa ere definitzea. Eremu ekologiko (banako, erlazional eta sozio komunitario) ezberdinetako partaideen ezaugarri demografiko, aurremigratorio eta postmigratorioen analisiek ahalbidetuko dute populazio immigrantean aztertutako errealitatea testuinguruan jartzea.
|
|
|
Tresnaren bigarren aldea, berriz, Hitzen Asoziazio Librearen esparru batez horniturik dago, bertan partaideei ondorengo estimuluen aurrean burura datozkien lehengo hitzak idaztea eskatzen zaie: Magreb, Latinoamerika eta Europako Ekialdeko
|
pertsona
. Bai tresnaren alde kuantitatiboak bai kualitatiboak, elkarrizketa erdi egituratu baten bidez osaturik izan ziren.
|
|
|
Elkarrizketak egiteko unean datuak jasotzeko bi prozedura erabili dira. Alde batetik, Gurutze Gorrira jo dugu elkarte horretako zuzendaritza taldearen aurreko onarpenarekin, zerbitzu mota ezberdinen beharrean dauden pertsonekin elkarrizketak egiteko, eta bestetik, autonomoak diren pertsonekin harremanetan jartzeko elurrezko bolaren prozedura erabili izan da, bitartekari kulturalez eta
|
pertsona
ezagunez baliatuz. Prozedura horren bidez, ohiko bideak erabiliz lokalizatu ezin diren biztanleengana ailegatu gara, etorkinak diren ezagunen sareak erabiliz.
|
|
|
Doise eta besteek (1993) proposatzen duten eredu trifasikoa erabiliz, lehendabizi, parte hartzaileek gutxiengo kultural bakoitzaren inguruan dauzkaten komuneko kontzepzioak aztertzea ahalbidetzeko,
|
pertsona
«latinoamerikar», «magrebtar» eta «ekialdeko europar» estimuluen erantzunen eduki analisia egin zen. Hitzen analisia 3tik gorako maiztasuna zuten hitzak eskuratuz burutu zen.
|
|
|
1 taulan jasotako emaitzen arabera,
|
pertsona
latinoamerikarren kolektiboa osatzen duten irudikapenen elementu klabeek, parte hartzaile multzoa kontuan harturik, ondorengoei men egiten diete: hegoamerikarrak (20), alaiak (14), langileak (14), ondo (12), herrikideak (11), dantza (11), hurbilak (10), ezagutzarik ez dut (10), jaia (9), immigranteak (9) eta pribilegiatuak (8).
|
|
|
3.1.2 Magrebeko
|
pertsona
|
|
|
3.1.3 Ekialdeko Europako
|
pertsona
|
|
|
7 taulan ikus daitekeen moduan, Latinoamerikako
|
pertsona
gehienak emakumeak dira, Magrebeko kasuan, aldiz, gizonezkoak direlarik. Ekialdeko Europakoen artean, berriz, bi sexuen arteko proportzioa orekatuago dago.
|
|
|
Latinoamerikako pertsonek emozio positibo gehiago sentitzen dituzte (konfiantza, poza, betetasuna, esperantza eta harrotasuna) Ekialdeko Europako eta Magrebeko pertsonekin konparatuta (Tukey probak, batez besteko diferentzia=; 21 p=, 003; batez besteko diferentzia=; 15 p=, 001). Ziurtasun falta emozioak (bakardadea, herstura, tristezia, beldurra) Latinoamerikako eta Magrebeko populazioetan ageriagoak dira Ekialdeko Europako populazioarekin alderatuta (Tukey probak, batez besteko diferentzia=; 20 p=, 002; batez besteko diferentzia=; 18 p=, 008); emozio erreaktiboak, aldiz (baztertuta sentitzea eta amorrua), nahiz eta gutxi agertu,
|
pertsona
magrebtarren baitan ekialdeko europarren baitan baino handiagoak dira (Tukey proba, batez besteko diferentzia=; 19 p=, 018).
|
|
|
Komunitateko Psikologiatik, ahultasun eta baztertze sozialaren arrisku terminoetan,
|
pertsona
emigrante eta bertakoen opresio kondizioak behar ditzaketen ereduak bultzatzen dira (Nelson eta Prillesltensky, 2005); testuinguru sozialak, interdependentziak, eta bi taldeen arteko interakzio formalak eta informalak duten aniztasuna goraipatu eta indartuko duten ekintzak (Kelly, Ryan, Altmam, eta Stelzner, 2000), baita integrazio eta babes etnikoko sare interetnikoak eta sozializazio prozesuak ...
|
|
|
Ikuspuntu honen arabera, beharrezkoa izaten da lurralde zehatz batean dauden talde kulturalen eta elkarbizitza baketsu eta sortzailea bultzatuko duen giza aniztasunaren balorazio eraginkorra egitea. Aniztasuna baloratzeak esan nahi du instituzioek eta komunitateko kideek beren ezberdintasun eta berdintasunen onuren berri edukitzea, eta jatorri anitzeko
|
pertsona
eta taldeen arteko erlazio jasangarriak eraikitzea. Esparru honetan burutu diren ikerketek erakutsi dutenez, talde arteko harremanen hobekuntzara zuzenduriko programak (populazio emigrantea vs autoktonoa) gizarte esku hartzeen inplementaziorako erreferente onak dira.
|
|
|
Horrela, beraz, egia da AHTren kasuan eredu desberdinen arteko gatazka bat dagoela, baina zehaztapen hori ondo ulertu behar da: ez da gatazka bat ezagutza teknikoa dutenen(
|
pertsona
arrazionalen, neutralen) eta herritarren (pertsona irrazionalen, ideologiadunen) artekoa, baizik eta bizitza eredu desberdinak izanik ezagutza gatazka bat ere badago; auzi teknikoaz gain, proiektuaren alderdi sozialak, kulturalak zein ekonomikoak ikertzea ere posizio ideologiko batek motibaturiko kezka zientifiko eta tekniko bat da. Guztiok joko dugu defendatu nahi dugun hura justifikatzeko balioko digun ezagutza demostratzera; ingurumena ulertzeko modu desberdinak leudeke, gure proiektu interesen arabera, eta ondorioz ingurumenaren gaineko ezagutza modu bat erabiliko dugu, etab.
|
|
|
Horrela, beraz, egia da AHTren kasuan eredu desberdinen arteko gatazka bat dagoela, baina zehaztapen hori ondo ulertu behar da: ez da gatazka bat ezagutza teknikoa dutenen (pertsona arrazionalen, neutralen) eta herritarren(
|
pertsona
irrazionalen, ideologiadunen) artekoa, baizik eta bizitza eredu desberdinak izanik ezagutza gatazka bat ere badago; auzi teknikoaz gain, proiektuaren alderdi sozialak, kulturalak zein ekonomikoak ikertzea ere posizio ideologiko batek motibaturiko kezka zientifiko eta tekniko bat da. Guztiok joko dugu defendatu nahi dugun hura justifikatzeko balioko digun ezagutza demostratzera; ingurumena ulertzeko modu desberdinak leudeke, gure proiektu interesen arabera, eta ondorioz ingurumenaren gaineko ezagutza modu bat erabiliko dugu, etab.
|
|
|
Aipaturiko irizpide eta prozedura teknikoei jarraituta, ikerketa paralelo bat egin dugu Gasteiz, Bilbo, Donostia eta Irungo udalerrietan (proiektuak AHTren geltokiak izango direla aurreikusten duen udalerrietan). Bertan 15 urtetik gorako 723.207
|
pertsona
bizi da. Hiriburuetako lagina 553 pertsonak osatu dute; horrek, ±% 4,2ko akats tartea ematen digu hiriburuetako, eta Irungo?
|
|
|
Aztertutako segmentu guztietan eskainitako informazioa gutxiegi izan dela uste dutenak gehiengoa badira ere, ezberdintasun adierazgarri batzuk ere atzematen dira. Hots, emakumezkoak gizonezkoak baino kritikoago azaltzen dira, eta
|
pertsona
gazteak helduak baino gehiago.
|
|
|
Edonola ere, aurreko planen ikuspegiari jarraituz, programaren kontzepzioak landa inguruaren funtzio aniztasunean du bere egituraketa. Horrez gain, LGPk lurralde eta populazio helburuak areagotzen ditu bere aitzindariarekin alderatuz; izan ere, EAEko lurraldearen% 87an eta ia 200.000 biztanlerengan izango du eragina (LGIP planak lurraldearen% 55 eta 75.000 bat
|
pertsona
zituen helburu). Bere eragin sozial zabalagoaren beste adierazle bat dugu programa guztian emakumezkoei eta gazteei zeharkako laguntza eskaintzea.
|
|
|
Ikerketak baieztatu duenez, askoz ere efektiboagoak dira teknika ezberdinak konbinatzen dituzten programak dimentsio bakarrekoak baino (Ayres, 1997). Lazarus (2004) eta Dwyer ek (2000), adibidez, programa konbinatuak erabiltzea gomendatu dute, betiere, egoera eta
|
pertsona
bakoitzaren beharrizanei programa horietako elementu konkretuak egokituz.
|
|
|
kontzejua batetik eta parrokia bestetik, gizarte zibileko partaide eta, aldi berean, gizarte espiritual edo eklesiastikokoak. Bi instituzioak lurralde berean aritzen ziren (dira) eta kasu gehienetan
|
pertsona
berberek osatuak ziren. Bi instituzio hauek ez ziren kontrakoak (batzuetan ika mikak sor daitezkeen arren), are gehiago, elkarlanean aritzeko borondatea zuten herri beraren zerbitzuan.
|
|
|
Bi instituzio hauek ez ziren kontrakoak (batzuetan ika mikak sor daitezkeen arren), are gehiago, elkarlanean aritzeko borondatea zuten herri beraren zerbitzuan. Baina bi
|
pertsona
juridiko ezberdin ziren (dira) eta bakoitzak bere eginkizunak zituen, bere aktuazio esparruak, bere zuzenbide propioa (zibila eta kanonikoa) eta bere sistema ekonomikoa. Alkatea ez zen (ez da) parrokoa («abadea»), parrokoa ere ez zen alkatea.
|
|
|
Aro modernoan 1590eko Iruñeko sinodoak arautuko ditu XIX. mendera arte hamarrenak eta primiziak. Elizaren gainerako hainbat erakunde bezala?. Sinodo horretan adierazten da elizbarrutiko
|
pertsona
guztiek Jainkoarengandik jasotako fruituen hamarrena eman behar dutela17.
|
|
|
eta ondoren izan zuten historiaren arabera, baina, oro har, eta salbuespenak salbu, fraide edo monjen komunitate baten esku baldin badago, jabetza hori erlijio ordena horren izenean egongo dela suposatu behar dugu. Gauza bera gertatzen da Opus Deiren
|
pertsona
prelatutzarekin.
|
|
|
egiteko haren ziurtagiriak baliozkoak dira 206 artikuluaren arabera (funtzionariotzat hartzen bada hura). Alegia, Estatuari dagozkion funtzioak betez agintari eskudunak ziurtagiriak emateko aukera berdina esleitzen zaio
|
pertsona
partikular baten izenean ari denari.
|
|
|
Beraz, legeak berak prebentzioz jokatzen du immatrikulatzeko bide horrekin eta bi urte iragan bitartean inskripzioak ez du eraginik izango hirugarrenentzat. Kontuan izan behar da hirugarrena babesten duen Hipoteka Legeko 34 artikuluak, kostuz eskuratu duen
|
pertsona
bakarrik babesten duela eta transmititzeko ahalmenak zituen norbaitengandik eskuratu badu bakarrik. Baina, prebentzio horrek ez du bi urte horietan bakarrik irauten, harantzago baitoa.
|
|
|
Mundu primitiboa eta arkaikoa beti izan da erakargarri eta misteriotsua gizakiarentzat, haren jatorrira eta kulturaren hastapenetara hurbilarazten baitu. Plazer berezia eta nolabaiteko morboa sorrarazten die edozein
|
pertsona
sentikor eta kulturi leize zulo eta natura guneak bisitatu eta hango aztarnak ikusteak: gizakien eta animalien hezurrak, lanabesen eta etxeko tresneriaren hondarrak, jatorrizko harkaitz eta estalagmitak, baita labar arteko irudiak ere (Ballart, 1997).
|
|
2010
|
|
|
7 Errealitate sozialaren antolaketa harreman sinbolikoen araberakoa dela ulertzen dugu, hortaz, bilgune horretan metatutakoa errealitate sozial zabalagoaren baitaratzilea da, hau da,
|
pertsona
zein interes sozial zehatzez osatutako errealitatea. Ondorioz, oso garrantzitsua da diskurtso berriak eta irudi berriak elkarrekin irudikatzea, itxaropenaren elikagai, errealite berriak elkarrekin sortu ahal izateko.
|
|
|
sakondu nahi da, baina kasu honetan azterketa teorikoan zentratzea baino, jada egin dena behin baino gehiagotan?, egoera hau pairatzen dutenen iritzia jakitea hobetsi da, beronen bidez haien bizipenak hobeto ezagutzeko eta maila teorikoan lantzen dena benetan errealitatean nola gauzatzen den irudikatzeko. Horretarako,
|
pertsona
horien egunerokotasuna hobeto ezagutzeko hainbat elkarrizketa egin dira, haien beharrak, nahiak eta etorkizuneko itxaropenak ezagutzeko nahiarekin. Halaber, artikulu honen bidez gizarte zaurgarritasunean ageri den ezegonkortasunean sakondu nahi da, baina datu eta teoriak alde batera utzita eta egoera hau pairatzen dutenen hitza entzunda.
|
|
|
Horretarako, sakoneko elkarrizketa batzuk egin zaizkie, zortzi guztira? egoera hau pairatzen duten
|
pertsona
eta taldeei. Egindako elkarrizketak hiru tipologia ezberdinen arabera sailkatu dira.
|
|
|
Bigarren taldean, oinarrizko errenta jasotzen dutenen elkarrizketak daude. Kasu honetan diru-laguntza jasotzen duen gazte bat (4 E), 40 urte inguru dituena (5 E) eta hirugarren adineko
|
pertsona
bat (6 E) elkarrizketatu dira. Ikusten denez, bizitzaren momentu ezberdinetan egonik ere, hirurek jasotzen dute oinarrizko errenta.
|
|
|
Azkeneko 8 urteetan alokatutako hainbat pisutan bizi izan naiz beste ikasleekin, hamar bat baino gehiago. Gehienak alokairu garestikoak ziren? 250 euro
|
pertsona
bakoitzeko, edota bestela gabezi handikoak izaten ziren:
|
|
|
Era horretan, familiaren bidez aisialdian, arropetan edota janarietan suerta daitezkeen gabeziei aurre egiten diete gazteek, baina pairatzen duten mendekotasun ekonomikoa erabatekoa da eta lehen salbuespena zena gero eta sarriago agertzen da. Injuveren datuen arabera, gazteen% 20k beste
|
pertsona
batzuen laguntza ekonomikoa behar du bizi ahal izateko (El País, 2006/10/22); gehienetan laguntza hori senideek edota gertuko pertsonek eskainitakoa izaten da, askotan emantzipatu eta gero ere jarraitzen duena.
|
|
|
Askotan Oinarrizko Errenta nahikoa ez denez izaten, janaria edota arropa oinarrizko beharrizanak asetzeko esaterako, Cáritas era jo behar dute
|
pertsona
hauek, zeinak, historikoki muturreko pobrezian eta karitatean zentratutako erakundea den arren, gizarte zaurgarritasunean kokatzen diren pertsonekin gero eta gehiago lan egiten baitu, alegia. Azken garai hauetan krisia dela-eta, oso nabaria izaten ari da dinamika hau eta erakunde honen arduradunek behin baino gehiagotan azpimarratu dute azken hilabete hauetan haiengana jotzen duten erabiltzaileen profila eraldatzen ari dela eta, teorian behintzat, integratuta dauden gero eta lagun gehiagok jotzen dutela Cáritas era.
|
|
|
Oinarrizkoak diren janaria, arropa edota aisialdia bezalako gaiak erronka itzela izaten dira
|
pertsona
hauentzat, gizarte bazterkeria edota zaurgarritasuna aztertzen denean behin eta berriro agertzen den konstantea izanik. Pentsa daitekeenez, testuinguru honetan aurreztea ezinezkoa izaten da.
|
|
|
Maila ezberdinetan azaltzen diren gabezia horiek eta laguntzekiko agertzen den mendekotasunak, gehienetan, ondorio psikologiko ezkorrak izaten dituzte
|
pertsona
hauengan, autoestima baxua edota adore falta ohikoak izanik haien artean. Erantzuna, sarritan, egoera hau etxean ezkutatzea edota gaiaren inguruan asko hitz egin nahi ez izatea izaten dira.
|
|
|
Elkarrizketetan ere, profil ezberdin horiek erraz ikusten dira. Juan (E 4) formakuntza duen
|
pertsona
gaztea da, haren lan integrazioa ia erabatekoa da eta egun enplegurako pizgarriak jasotzen ditu eta Oinarrizko Errenta berehala utziko duela ematen du. José (E 5), aldiz, ijitoa da eta mekanika alorrean egindako formakuntza ikastaroa alde batera utzita ez du ia batere harremanik izan lan merkatuarekin.
|
|
|
Kotizatu behar den gutxienekoa ez zuenez kotizatu pentsio ezkontributibo bat jasotzen du eta kopuru baxukoa izanik, horretaz gain Oinarrizko Errenta jasotzen du osagarri moduan. Azken
|
pertsona
horren kasuan, haren beharra errentaren bermaketa da soilik. Beste bien kasuan, horretaz gain, lan merkaturatzeko neurrietan ere arreta jarri da, nahiz eta haien beharrak ere oso ezberdinak izan.
|
|
|
Haien inguruko datu batzuk aipatzea interesgarria izan daiteke haien errealitatea zein den hobeto ezagutu ahal izateko. Estatu mailan 2,2 milioi
|
pertsona
inguru dira alargun pentsio bat jasotzen dutenak (El País, 2006/5/31), emakumeak gehiengoa nabaria izanik. Hirugarren adinaren eta pobreziaren arteko harremana irudikatzeko hona hemen datu batzuk:
|
|
|
Lehen aipatu den bezala hirugarren adineko
|
pertsona
gehienak egoera normalizatu batetik datoz. Horri gehitzen badiogu familia bat eratu zuten garaian etxebizitzaren egoera ez zela gaur egungoa, gehienek etxebizitza jabetzan dutela ohartzen gara.
|
|
|
Dena den, agerikoa da etxebizitzan gabeziak eta arazoak dituztela, gehienbat etxe zaharrak izaten direlako eta berogailurik izaten ez dutelako edota etxe barruko hainbat zerbitzu era desegokian daudelako. Egoera horri adina gehitzen badiogu, argi gelditzen da
|
pertsona
hauen bizi baldintzak gutxienez nahiko kaskarrak izaten direla: Felisak 76 urte ditu eta Mercedesek 73.
|
|
|
Aurreko guztia ikusi eta gero, nabaria da aurrezki hitza ia guztiz ezezaguna eta ezinezkoa izaten dela
|
pertsona
hauentzat. Ezohiko gastu bati aurre egiteko aurreztea ezinezkoa zaie eta horrelako behar bat sortzen denean, egoera are eta jasanezinago bihurtzen da.
|