|
2001
|
|
|
Badirudi ezetz. Aditz iragangaitzekin hirugarren
|
pertsona
singularrarekin nahasteko arriskua dago: hemendikjoaten da esaten badugu ez dakigu gaztelaniazko se va por aqui edo el suele irpor aqui esaten ari garen.
|
|
2004
|
|
|
Euskarak ez dauka genero gramatikalik eta horrenondorioz jendeak pentsatzen du ez dela sexista, baina beste modu batzuetan agertzen da genero bereizketa (giza-, anai, ema, gizon, eme, andre). Hirugarren
|
pertsona
singularra neutroa da (bera/ hura), beste hizkuntza askotan markatuta dagoenean. Atzizki gehienak neutroak dira (gizon, eme, andre kenduta).
|
|
2008
|
|
|
– Au> eta ori> dira 1 eta 2
|
pertsona
singularrei dagozkien formak. Hala:
|
|
|
Hirugarren
|
pertsona
singularrerako darabilen oa> itxurak aipu berezia merezi du. Lazarragaren testuan behin baino sarriago ageri da eta, beraz, lekukotasun garbia frogatzen du.
|
|
|
Are gutxiago dago subjektu partikularrik etsenplu hauen aurretik doazen kopletan: . Doktrina Kristiana, n lehen pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen
|
pertsona
singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada lehen pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen lehen pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa.
|
|
|
–Doktrina Kristiana, n lehen pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada lehen pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen lehen pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen
|
pertsona
singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa. Etxeparek ez dara ma bere kopletara bere esperientzia erlijiosoa edo emakumeari buruzko ikuskera berezia, baizik eta kristau doktrinak irakatsi diona edo emakumearen alde emanda zeuden argumentuak.
|
|
|
eta, eduki? erroa duten adizkietan hirugarren
|
pertsona
singularreko morfema oe da; gazteen jardunean, aldiz,: deukos/ deukes; saldutzo/ saldutze; lagundutzo/ lagundutze.
|
|
2010
|
|
|
BEHAR: BEHAR beti orainaldian eta 1
|
pertsona
singularrarekin eta pluralarekin agertzen da: Oraiñ cerbait esan> bear> degu (B 89).
|
|
|
– NAI: > beti orainaldian baina 1
|
pertsona
singularrarekin: Esan nai det baina ez* Esan nai degu.
|
|
2011
|
|
|
Euskaldun batek mendebaldarrak, oro har zilborrera eramaten du hatza" ni" adierazi nahi duenean, baina txinerazko irakasleak, goizean, sudurrera eramaten du lehen
|
pertsona
singularrean emateko; beraz," ni" esan, eta Carrington ek erakuslearekin egin dio japoniarrari tiro eta, bitartean," zu" esaten zuen japoniarrak behin eta berriro bere zilborrari begira. Ikastaroa hasi berria daukagu, baina ez diot atarramentu onik ikusten; nahikoa izan dugu egun bakarra Babelgo Dorrea eraikitzeko. magnoliaren muinoa errekan txorrotxio oreinaren hesia abarretan ernamuinak lore alez ale, bazter oro gorri erroitzeko bordan bakardade aiko maiko, jausten dira hasi arratsean mendian bakarrik lorez lore kanela lurrera txori sail bat ilgoraren izu txorrotxioz beterik erreka ageri ez bada ere inor basoaren baitan zurrumurru arratseko printzak hostartetik goroldio gainean oihartzun
|
|
2012
|
|
|
a) E1 enuntziatuko aditz jokatua hirugarren pertsonan egonik, E2 enuntziatuko aditz jokatua lehen pertsonan agertzen da, dela lehen pertsona pluralean dela lehen
|
pertsona
singularrean:
|
|
|
Datuek erakusten digutenez, 86 adibidetatik E1 oinarrizko enuntziatuak 67 adibidetan hirugarren
|
pertsona
singularra darama, baina, horietatik guztietatik erdiek baino zertxobait gehiagok (34 adibidek) soilik daramate E2 enuntziatuan hirugarren pertsona. Gainerako erdiak, E1 hirugarren pertsonan egonik ere, lehen pertsona hautatzen baitu dela singularra dela plurala.
|
|
|
2) Esataria gertakizunak hirugarren pertsonan kontatzen ari delarik (E1 oinarrizko enuntziatu bidez), enuntziatu parentetiko gehienak lehen pertsonan agertzen dira, dela lehen
|
pertsona
singularrean, dela lehen pertsona pluralean. Horretara morfosintaxian bertan islatzen diren diskurtso eskakizunek bultzatzen dutela uste dugu; izan ere, esatariak, maiz aski, bere ikuspegitik ez ezik beste enuntziatzaileren baten ikuspegitik konta ditzake gertakizunak, baina ez du zertan beti enuntziatzailearekin bat etorri, eta horretxen lekuko izan litezke esatariak berak oinarrizko enuntziaturen sintaxia hautsiaz lehen pertsonan tartekatzen dituen iruzkin, iritzi eta pentsakizunen hari solteak ere.
|
|
|
Aldaketak gertatu gertatzen dira. Oinarrizko enuntziatua hirugarren pertsonan egonik ere, 14 adibidetan (%31.81) E2 enuntziatu parentetikoak lehen pertsonaren aldeko hautua egin du, dela lehen
|
pertsona
singularra (10 adibide), dela lehen pertsona plurala (4 adibide). Gainerakoetan (bigarrenpertsona pluraleko adibidean izan ezik) bere horretan iraun du, hirugarren pertsonan alegia.
|
|
|
horrek salatzen baitigu. Beraz, barkamena eskatzen duen adibideetan, nahiz eta aditz laguntzailea ez agertu, azpian lehen
|
pertsona
singularra dagoela erabaki dugu.
|
|
|
II) indikatiboko orainaldiko lehen
|
pertsona
singularrean esaten da; III) ez da zentzugabeko adierazpidea, baina
|
|
|
|
pertsona
singularrean jarraitu du:
|
|
2013
|
|
|
Mintzen nauten hitzak ezkutuko aurpegietan islaturik ez aho, ez begi, ez belarririk Bakardadea gizaki bihurtua da industrialde abandonatuetan orduak erretzen, arima herrenak dantzalekuetan itor bitartean eta badakizu nor naizen, nahiz eta orain ez zaizun komeni Dieresia estetika hutsa zela konturatu naiz, lehen
|
pertsona
singularrak ez baitu esanahirik; ez du sekula izan, nahiz eta oraindik ere ez zaizun komeni
|
|
2014
|
|
|
Horixe da, bada, alokutiboa. Hots, aditzinflexioko beste pertsona morfemen argumentu komunztaduraren aurrean, morfemaalokutiboa bigarren
|
pertsona
singularreko morfema da, perpauseko argumentuedo beste edozein elementurekin komunztadura gorde ordez perpausez kanpokoelementu bat, entzulea, aditz komunztaduran jaso nahi duena.
|
|
|
1 taulan alokutiboaren adierazpide mota guztiak jasotzen dira eta, beraz, hortik, lehen ondorio bezala, alokutiboaren izaera mugapena atera liteke, alegia, bigarren
|
pertsona
singular soileko gertakari hutsa dela. Bestalde, bigarren puntuanalokutiboaren azterketa dialektologikoa landuko dugun arren, ezeren aurretik garbiuztekoa iruditzen zaigu hi tratamendua euskara guztietan orokorra den bakarra delazehaztea eta, horrenbestez, hura hartuko dugu oinarri lanean, nagusiki adibideeibegira, betiere kontuan izanik hi tratamenduaz dioguna funtsean beste tratamendueiere egotz dakiekeela, fenomeno beraren aurrean aurkitzen garen heinean.
|
|
|
Besterik alde batera utzirik, na morfeman jarriko dugu oraingoan fokua.Hiru perpausetan forma bera ageri dugu baina, xeheago aztertzen jarriz, garbi dagobakoitzean balio ezberdina duela. Hiruretan da bigarren
|
pertsona
singular femeninokopertsona marka; alta, (2a) n ergatiboari dagokio, (2b) n datiboari eta (2c) n alokutiboari.
|
|
|
Gaztelaniaz, esaterako, aditzaksubjektuari buruzko informazioa darama, baita denborari buruzkoa, aspektua eta modua ere. Objektuak, egonez gero, esplizituki agertzen dira esaldian, edo erreferentziazuzena egiten dion izen baten bidez edo izenordain baten bidez. Ingelesez are etainformazio gutxiago aurki genezake aditzean bertan; denbora, modua eta aspektuaagertzen dira, baina orainaldiko paradigmetan bakarrik aurkituko dugu subjektuahirugarren
|
pertsona
singularra denaren s marka. Ez dago subjektuaren, objektuzuzenaren eta zehar objektuaren informaziorik.
|
|
|
subjektu lexikalek bezala, komunztadura eragiten du aditz laguntzailean (aipatukasuan, lehen
|
pertsona
singularrekoa).
|
|
|
Bere buruaren izenean hitz egiten duenean, 1
|
pertsona
singularrekoak
|
|
|
1
|
pertsona
singularrean jokatutakoak: iruditzen zait (niri hura); ikusi ditut (nik haiek); nauka (hark ni); ukatu didate (haiek niri hura).
|
|
|
Hartzaile bakarrari erreferentzia egiteko, 2
|
pertsona
singularrekoak
|
|
|
2
|
pertsona
singularrean jokatutakoak: damutuko zaizu (zuri hura);
|
|
|
Intentzio poetikoa dago bigarren
|
pertsonaren
singularra erabiltzeko erabakian. Zu esaten badut zu horretan zu asko sartzen dira.
|
|
2015
|
|
|
Antzinako forma HI, Euskal Herriko herrialde guztietan dena, baztertu zuten Erdi Aroan, eta ZU formak ordezkatu zuen geroago, XIX. mendean. ZU izenordaina erabiliz (bigarren
|
pertsona
singularra, baina pluralean jatorriz) begirunea adierazi nahi zuten, sexu marka ezabatuz.
|
|
|
Transzendentalago jarriz gero, huts bat dut barnean, hutsala da nire bizitza. Lehen
|
pertsona
singularra erabili ohi zuelako edo, Romanek berak horretan zerikusirik ez balu bezala jokatzen zuen. Lasai zen gehien erabiltzen zuen hitza.
|
|
2017
|
|
|
2 Lehenengo
|
pertsona
singularrean (ni)
|
|
|
3 Hirugarren
|
pertsona
singularra (hura)
|
|
|
2 Bigarren
|
pertsona
singularrean (zu)
|
|
2018
|
|
|
Gorago aipatu dut Veleian agertzen dela. Egungo zeu bezala, hau da, egungo bigarren
|
pertsona
singularreko zu indartua bezala. Alde batera utzirik zu singularrean erabiltzea gauza modernoa dela (horren jatorria aski frogaturik dago eta xvi. mendeko lekukotasun batzuetan zuekek ez du oraindik komunztadura egiten aditzean, eta hori berria delako seinale da), agertzea eta ez, gutxien gutxienez, barregarria da ia ia.
|
|
2019
|
|
|
Norbait libreki eta bere gizatasunean maitatua denean, zorroztasun exijente bat izaten da harekin, eta hori izaten da egiazko estimuaren beste aldea; kontrara, gizonaren aurrean belaunikaturiko emakumeak harro ager dezake badakiela, hura gobernatzen?, badakiela, hura manipulatzen?, eta, aldi berean, gustu eman nahian, goraipa diezazkioke, xelebrekeriak?, hala ere haren izena zikindu gabe: horra hor froga garbia erakusten duena emakumeak ez duela
|
pertsona
singular horrenganako estimurik sentitzen, pertsona horrek ekintza erreal batzuetan bere burua mamitzen duen aldetik; itsuki belaunikatzen da idoloaren muin orokorraren aurrean: gizontasuna aura sakratu bat da, balio bat beti berdina, aldaezina, eta gizontasunaz jantziriko norbanakoaren txikikerien gainetik berresten dena; banakoa ez da aintzat hartzekoa:
|
|
|
Corpusera hurbilduz, azpimarragarria da, oro har, ikasleek beren gain hartzen dutela ardura enuntziatiboa, lehenengo
|
pertsona
singularraren bidez haien esperientzia eta ikuspuntuak biltzen dituztelarik:
|
|
|
Era berean, maiz, bigarren
|
pertsona
singularrean mintzo dira (nahiz zenbaitetan pluralez), beren ustezko den hartzaileari, amari, zuzentzeko. Horrela, amaren argudioak hartzen dituzte hizpide, ezeztatu edo baliogabetzeko:
|
|
|
Ergatiboari dagokionez, atzizkiek adierazten dute sintagma honekiko komunztadura, kasu batean izan ezik: orainaldikoak ez diren aditz formetan, absolutiboa hirugarren
|
pertsona
singularra bada, aurrizkiek adierazten dute ergatibo komunztadura; aurrizki horiek, formaz, absolutibo komunztadura adierazten dutenen berdinak dira (dut/ nuen). Honetan ere ez da aldaketarik izan lehen testuen lekukotasuna dugunetik gaur arte".
|
|
|
Hala balitz, errespetu tratamenduaz gain aztertu genuke bertze posibilitate bat, hala nola, hi erabiltzeagatik jasaten zituzten trabak: NORK adizkietan generoa sartu izanagatik 2
|
pertsona
singularrean K eta N erabili behar zituzten nahitaez.
|
|
|
hi eta bere adizkiak: haiz (2
|
pertsona
singularrekoak) erabat zokoratuak izan dira; beraz, albo ondorioa ikustarazteko paradigmak orden honetan emanen ditugu:
|
|
|
" lo quieres" eta" lo devuelves" erabili beharrean, 3 pertsonazkoak: " lo quiere" eta" lo devuelve" dira aukeratu zituztenak, usted, errespetuzko 2
|
pertsona
singularrekin batera, erabiltzeko.
|
|
|
" Aitzin euskara" non 2
|
pertsona
singularrean soilik hikako markak erabiltzen diren; hau da, adizkietan K eta N hizkiak NORK markakoak baino ez dira. Eta 1 eta 3 pertsonetan, betikoak:
|
|
|
Eta orain, begira ditzagun 3
|
pertsona
singular eta pluraleko paradigmak: begi, begite (egin); bego, beude (egon); bekar, bekarte (ekarri); bema, bemate
|
|
|
Gure erabakia azpimarratu nahi dugu, izan ere, laster ikusiko dugun bezala, NOR NORK adizkietan 1 eta 2
|
pertsona
singularrean agertzen diren t, k eta n hizkiak beren azalpenaren zain baitaude. Hizki horiek ez ote dira pertsona izenordain galduen markak izanen?
|
|
|
Eskema honetan lehenengo begiradan nabarmentzen dena hauxe da: 2
|
pertsona
singularrean hiru izenordain agertzen diren bitartean, 3 pertsonan, bat ere ez dago, ez singularrean, ez pluralean.
|
|
|
(a) ko aditzean ageri den markak erakusten digu hori: hasierako N-ak esaten digu nor den datorrena, lehen
|
pertsona
singularra, NI, alegia. K hizkiak, berriz, ematen du aditzera nori natorkion, HIRI, alegia.
|
|
|
Hortaz, gelditzen zitzaien aukera bakarra aukeratutakoa izan zen: errespetuko formuletan egiten den moduan, distantzia areagotzeko, zu izenordainaren urruntasunaz baliatuz, zu izenordaina eta bere adizki guztiak 2 pertsona plurala izatetik 2
|
pertsona
singularrera eraman zituzten errespetuzko formula lortzeko; eta, jakina, hustutako lekua betetzeko ez zuten bi aldiz pentsatu: izenordainetan, zu hitzari berari, (e) k pluralgilea gehituz, zuek izenordain berria, 2 pertsona plural izenordaina, sortu zuten; eta aditzetan, pluralgileen bitartez, adizki berriak asmatu zituzten.
|
|
|
Izan diteque, compara guitezque eta Eguin dezaque bezalakoak daude beti. Egun t (z) en ahal da forma ohikoena, baina izan tteke bezalakoak, 3
|
pertsona
singularrean, gelditzen dira (Zelaieta, 2008: 123).
|
|
|
Joan aditz trinkoaren bi forma ditugu orainaldiko hirugarren
|
pertsona
singularrean. Batetik duaye dugu, egun ere baliatzen den forma, eta bertzetik dua bi aldiz, honako egituran (ona edo gaitza dua).
|
|
2020
|
|
|
Baliteke egia izatea Koldo Mitxelenak zioena, hirugarren
|
pertsona
singularreko izenordain erakuslearen kontrakziotik formatu zela hain noizbait: haren> haen> hain.
|
|
2021
|
|
|
Euskaraz, aurrizki bihurtzen ari zaizkigun aurre, gaineta horien antzekoak aipa ditzakegu eratorpenaren eta hitz elkarketaren artean gertatzen diren aldaketen lekuko (ikus § 7.2.2.4a). Eta flexioaren iraunkortasunaren lekuko dugu, berriz, aditzaren morfologian zu bigarren
|
pertsona
singularrari dagokion adizki forma oraindik ere pluralgileekin agertzea, halako balioa zuen garaien erakusgarri: ikusi zaitut.
|
|
|
Erakusleak artikulu modura ere erabil daitezke. Erlatibozko perpausetan, lehen edo bigarren
|
pertsona
singularrari badagozkio: Zertan pentsatzen ote duzu zuk, orainokoan ere, buruan ile duzun baino bekatu gehiago egin duzun orrek?
|
|
|
13.9.2e Beste ezabaketa kasu bat ere aipatu behar da: perpausean lehen
|
pertsona
singularrarekin (ni rekin) edo bigarren pertsona singularrarekin (hi edo zurekin) beste norbait ere agertzen bada,... eta ni edo... eta zu esan beharrean... eta biok edota... hirurok esaten dugu. Hori izan da beti modu naturalenik euskaraz:
|
|
|
13.9.2e Beste ezabaketa kasu bat ere aipatu behar da: perpausean lehen pertsona singularrarekin (ni rekin) edo bigarren
|
pertsona
singularrarekin (hi edo zurekin) beste norbait ere agertzen bada,... eta ni edo... eta zu esan beharrean... eta biok edota... hirurok esaten dugu. Hori izan da beti modu naturalenik euskaraz:
|
|
|
Ergatiboak ere berdin uzten ditu bere markak aditzean: Nik egin dut perpausean T izango litzateke ergatibo horren marka, lehen
|
pertsona
singularrari dagokiona. Baina pertsona aldatuz gero, aditzaren morfologia ere aldatzen da:
|
|
|
Ikasleekin pazientzia ez galtzean oinarritzen da irakaslearen arrakasta; Halako osagaiak hain moldakorrak izatean du oinarria berrikuntza horrek. Etzan aditzaren hirugarren
|
pertsona
singularreko forma sintetikoak ere sail honetakoak dira: Ongi datza kontua/ auzia/ gakoa.
|
|
|
26.1.6e Badakigu berez gaurko euskaran zu bigarren
|
pertsona
singularreko izenordaina dela. Euskaldun askorentzat bakarra da, gainera; beste askorentzat, berriz, hi parean du.
|
|
|
26.1.7b Hirugarren
|
pertsona
singularra eta plurala bereizteko, (t) e pluralgilea erabiltzen da, hirugarren pertsona hori NORK (esan du/ esan dute) eta NORI denean (esan dio/ esan die). Baina ez da pluralgile horren erabilera bakarra, zu eta zuek pertsonen adizkien bereizteko ere erabiltzen baita (ekarri dizut/ ekarri dizuet; egin duzu/ egin duzue; zabiltza/ zabiltzate; zenuen/ zenuten), baita NOR pertsona zenbaiten pluralgile gisa ere:
|
|
|
Nik Joni liburuak ekarri dizkiot perpausean hiru argumentu ikusten ditugu (nik, subjektua; Joni, zehar osagarria; liburuak, osagarri zuzena), eta aditz laguntzaileak (dizkiot) hiru argumentu horien erreferentzia erakusten du: t (subjektu singularreko lehen pertsonaren atzizkia), zki (osagarri zuzenaren numero komunztadura marka) eta o, (zehar osagarriaren hirugarren
|
pertsona
singularreko komunztadura marka). Hiru sintagma horiek aditzaren argumentuak dira, eta horregatik hitz egiten dugu komunztadura argumentalaz:
|
|
|
Edo gaur egun nonbait erabiltzen ez bada ere badira historian zehar haren lekukoak, nahiz eztabadakoak baino erabilera markatuagoa duen eta ez hain hedatua gizartean. Bestetik, forma kontuan harturik, bistan da zu izenordaina, bigarren
|
pertsona
singularra adierazteko, hi baino berriagoa dela (ikus § 13.3.2 eta § 13.3.3); zuka eta xuka alokutiboak Iparraldean erabiltzen dira, eta beroriketa ia desagertua da.
|
|
|
Ez da hori gertatzen, ordea, gaurko euskaran: batetik, hi nahiko markatua da —ezin da noiznahi eta nolanahi erabili— eta erabileran alokutiboaren adizkiekin lotzen dugu ezinbestean; bestetik, zu bigarren
|
pertsona
singularra bezala erabiltzen dugu, eta zuek, berriz, bigarren pertsona plurala. Baina zuek hori berriagoa da, eta euskal morfologiak, batez ere aditzak, garbi erakusten du geroago sortu den zerbait dela, nahiz euskaraz argitaratutako lehenbiziko liburuan (Etxepare 1545) ageri den dagoeneko.
|
|
|
13.3.1a Ni da lehenbiziko
|
pertsona
singularraren izenordaina. Beti hiztunari dagokio:
|
|
|
13.3.2a Hi da bigarren
|
pertsona
singularrari dagozkion izenordainetako bat. Hiztunak aurrean duen entzuleari egiten dio erreferentzia.
|
|
|
Izenordain honen erabilera oso markatua da, ez baita neutroa. Hi aukeratuz gero bigarren
|
pertsona
singularrekoaren erreferentziatzat ezinbestekoa da hitanoa erabiltzea, alokutiboa, aditz sistema osoan (ikus 27 kapitulua). Hurbiltasun handia, edo egoera jakin bat eta ez edozein, adierazten du hitanoaren erabilerak:
|
|
|
13.3.3a Zu da bigarren
|
pertsona
singularrari dagokion izenordain erabiliena. Hau da, gaur egun, bigarren pertsona singularraren erabilera neutroa, ez markatua.
|
|
|
13.3.3a Zu da bigarren pertsona singularrari dagokion izenordain erabiliena. Hau da, gaur egun, bigarren
|
pertsona
singularraren erabilera neutroa, ez markatua. Hasieran plurala baldin bazen ere, gaur egun singularraren balioarekin erabiltzen dugu.
|
|
|
Jende gehienentzat bigarren
|
pertsona
singularreko izenordain bakarra da egun zu hori. Batez ere hi urrun ikusten dutenentzat.
|
|
|
13.3.4a Berori ere bigarren
|
pertsona
singularreko izenordaina da esanahiaz, forma aldetik hirugarren pertsonarena hartzen badu ere: berori joango da, berorrek erabakiko du (zu joango zara, zuk egingo duzu).
|
|
|
Bigarrenak dira bihurkariak, eta aipatu testuinguruan bakarrik erabiltzen dira. Hola, Ene ardiek ene boza entzuten dute (Leizarraga), non bi ene horiek lehenbiziko
|
pertsona
singularrari baitagozkio, baina aditza dute baita, hirugarren pertsonaren formanteekin. Beraz, ez da hor legea betetzeko eskatzen den baldintzarik.
|
|
|
Beraz, ez da hor legea betetzeko eskatzen den baldintzarik. Aldiz, Ene ardiek neure etxean ikusten naute, adibidez, edo Ezagutzen ditut neure ardiak (Leizarraga) da legearen aplikaziotik espero daitekeen aldaera, neure lehen
|
pertsona
singularrari dagokion genitiboa izanik, aditzaren formantean ere lehen pertsona singularra ageri baita (ditut, alegia).
|
|
|
Beraz, ez da hor legea betetzeko eskatzen den baldintzarik. Aldiz, Ene ardiek neure etxean ikusten naute, adibidez, edo Ezagutzen ditut neure ardiak (Leizarraga) da legearen aplikaziotik espero daitekeen aldaera, neure lehen pertsona singularrari dagokion genitiboa izanik, aditzaren formantean ere lehen
|
pertsona
singularra ageri baita (ditut, alegia).
|
|
|
(Leizarraga). Kasu horretan dun hori alokutiboa da, eta hortaz, da ez alokutiboaren ordaina da (handi da fedea), hirugarren
|
pertsona
singularra. Baina hire bigarren pertsona da, ez hirugarrena.
|
|
|
perpauseko egiturazko sintagmei dagozkien morfema funtzionalak eta solaskideari dagozkionak. Peru berandu dator edo Mikelek garesti ordaindu du etxe berria perpausetan sintagma ergatibo eta absolutiboen komunztadura markak ditugu; hurrenez hurren, Peru hirugarren
|
pertsona
singularreko sintagma absolutiboa, eta Mikelek hirugarren pertsona singularreko sintagma ergatiboa gehi etxe berria hirugarren pertsona singularreko sintagma absolutiboa. Baina euskarak badu aukera solaskidearen aztarna, gizonezkoarena edo emakumezkoarena, adizkian emateko.
|
|
|
perpauseko egiturazko sintagmei dagozkien morfema funtzionalak eta solaskideari dagozkionak. Peru berandu dator edo Mikelek garesti ordaindu du etxe berria perpausetan sintagma ergatibo eta absolutiboen komunztadura markak ditugu; hurrenez hurren, Peru hirugarren pertsona singularreko sintagma absolutiboa, eta Mikelek hirugarren
|
pertsona
singularreko sintagma ergatiboa gehi etxe berria hirugarren pertsona singularreko sintagma absolutiboa. Baina euskarak badu aukera solaskidearen aztarna, gizonezkoarena edo emakumezkoarena, adizkian emateko.
|
|
|
perpauseko egiturazko sintagmei dagozkien morfema funtzionalak eta solaskideari dagozkionak. Peru berandu dator edo Mikelek garesti ordaindu du etxe berria perpausetan sintagma ergatibo eta absolutiboen komunztadura markak ditugu; hurrenez hurren, Peru hirugarren pertsona singularreko sintagma absolutiboa, eta Mikelek hirugarren pertsona singularreko sintagma ergatiboa gehi etxe berria hirugarren
|
pertsona
singularreko sintagma absolutiboa. Baina euskarak badu aukera solaskidearen aztarna, gizonezkoarena edo emakumezkoarena, adizkian emateko.
|
|
|
Hola, eman dizkiet entzuten badugu, badakigu dizkiet horrek perpausaren gaineko informazio handia ematen digula: badakigu subjektua lehen
|
pertsona
singularrekoa dela (dizkie t); badakigu, orobat, pluraleko hirugarren pertsona ageri dela datiboan, zehar osagarri gisa (dizki e t); eta badakigu osagarri zuzena pluralekoa dela (di zki et). Informazio hori guztia aditz laguntzailearen morfologian bildua da.
|
|
|
1 (3 pertsonan) 2 Nahikoa izan, aski izan. 3 (3
|
persona
singularrean) Gehiegi izan.
|
|
|
Irudi honek ez du balio aldagai guztien azterketa zehatza egiteko; alabaina, aldentzen diren aldagaien azterketa sakonago bat egitea ahalbidetzen du. Lehenengoak, 3 da izan aditzaren indikatiboko orainaldiko hirugarren
|
pertsona
singularrak, forma linguistiko bakarra aurkezten du: da.
|
|
|
da. Aldentzen den bigarrena 130 daki aldagaia da, jakin aditzaren indikatiboko orainaldiko hirugarren
|
pertsona
singularra, eta aldaera bakarra erakusten du: daki.
|
|
2022
|
|
|
Liburuaren hasieran beste ahots batekin tartekatzen da aurrekoa. Lehenengo
|
pertsona
singularrarekin. Kasu horretan Lideren kontakizuna da pisuzkoa.
|
|
|
Hirugarren kapitulutik aurrera agertzen da hirugarren ahots narratiboa, ordura arte agertu ez dena. Protagonistak bizi duen krakateko handi baten ostean bigarren
|
pertsona
singularra sartzen da jokaldian. Eta zero kapituluan abusatzaileak, biktimak eta irakurleak egin duten paktua indartzen da horrela.
|