|
2000
|
|
|
|
esateko
. Idazteak berak, forma osoak erabiltzea eskatzen du, gero diskutitu liteke
|
|
|
|
esateko
borondatea dute, eta Arrasaten lasai asko esan dezakegu «igandea», hor dagoelako elizako tradizioan, batetik, eta baita beste erabilera jaso askotan ere. Gero, ostera, halakoak idazten dira:
|
|
|
Ez naiz egokiena asmatu dudan
|
esateko
... garbi daukadana zera da, bihar hastera ez nuela ez aukeraketa berdina egingo ez berdin idatziko. Historia dinamikoa den neurrian dinamikoa da historia hori irakurtzen eta berridazten duen idazlea ere.
|
|
|
Gatazka politikoari konponbidea aurkitzeko indarkeri mota guztien desagerketa eskatzen duela ez du inork ukatuko. Horregatik, nazionalista espainolen kritika ez da edukietara zuzendu, baizik frentismoaren mamua astintzera, gizarte banaketa iragartzera, hitz batean
|
esateko
, beldurraren mezua zabaltzera.
|
|
|
Hego Amerikan gaindi" El florido pensil" en hiru hilabeteko biratik itzulita, parada ederra izan dute orain Kike Diaz de Rada eta Jose Ramon Soroizek, Tim Tooney pianojolearen larruan sartzeko." Testua aktore eta zuzendari batentzat idatzi dut. Ez dakit hori aski ote den antzezlan bat dela
|
esateko
, baina ezezkoan nago. Emaitza antzezlan eta ozenki kontatzeko testu baten erdibidean dagoela deritzot.
|
|
|
Beste gauza batzuen artean, santu guztiak aparteko bilakatzen zituena bere borrokari zentzua ematen zion fedea zen. Jende zaildua, eta horrelako gaitzak pairatzen lagun zezakeen fede hark bazuen, bere horrekintxe bakarrik, ordurako gizartera egokitua zegoen moral ereduan gizaki arruntei gertatzen zitzaizkien ezintasunaldietarako egiaztatua izanaren zigilua; gaurko hitzetan
|
esateko
," testatua"," ebaluatua", neurtutako indarra zuen fedeak.
|
|
|
Joxean Artzek esan zigunez," esaten den guztia ez da egia, eta egia guztiak ez dira
|
esateko
". Presoen egoera dela eta, totem eta tabuen erdian gara.
|
|
|
Amaigabeko eboluzioan nagoela esango nuke. Kontuak kontu, aktore eta zuzendariaren arteko harreman horretan hurbilketa bat egon behar da, lurralde neutro batean nolabait
|
esateko
, entseguetan emoziozko alderdia agerian uzten dugulako. Lan egiteko orduan ere nabaritzen duzu nola ikasi duten aktoregintza.
|
|
|
Argi
|
esateko
, prozesu soberanistan aurrera egiteko premia dago. Nortzuk egin behar dugu aurrera?
|
|
|
Egundoko ahalegina egin zuen hizkuntza amerikar zikin hori, kalekoa, polizia girokoa, euskarara ekartzen. Nik hortik jaso dezaket, esaterako," oilanda" hitza, gaztelerazko" menudo pajaro" edo
|
esateko
. Hori jerga sortzeko era bat izan daiteke.
|
|
|
160 kilometro luze eta 40 eta kosta zabal gutxi gorabehera eta liburuetan miatu gabe. Adar formako lur-mutur bat ipar aldera, Frantziako kostaldetik urre; irla goitik behera ebakitzen duen errepide potolo bat ekialdean; hiririk... hiri
|
esateko
modukorik, apenas...; herriak, hor nonbait, ez gehiegi eta zipriztinak bezala han hemenka; erdialde menditsua eta mendebal eta eki itsas-ertzak arrunt ezberdinak: lehena harkaiztsua, basatiagoa, mendi arteko kalatxoz josia, eta bigarrena, zonalde lauagoa, hare zuridun hondartza paradisiakoen katea, turistaz ondo kutsatua.
|
|
|
Bezperako gure solasaldiarengatik edo, atzerritarra eta guzti, niri ere mikroa luzatu dit. Lotsaz, ez dudala gehiegi
|
esateko
erantzun diot, hego ekialdea soilki ikusirik, itzultzeko asmoz nagoela, besteak beste Kodiak uhartea eta Aleutiarrak bisitatzeko, eta emaria eta hutsunea deus badago beharbada gero nabari nitzakeela. Aurora hura gogoan, Yukonek gehiago eskaini didala gehitu dut.
|
|
|
Txanpa harrapatu arte trainerua uzten ez duen patroia, untzia hondoratzea baino nahiago du ixilik behar lukeen edozein kapitain popatik hartzera bidali. Gauzak pentsatu bezala
|
esateko
ausardia du, gatz askoko hizkera, eta egiak (gatzak bezalaxe) erre egiten ditu zauriak. Zu banku finkoan eta mugikorrean, bietan ibilia zara.
|
|
|
Irakurketaren aldetik, hauxe dio: nahiz eta bera ez izan nor inori
|
esateko
zer egin, gogoan izateko egunean atal bakarra irakurtzen duenak 101 egun edo gauerako duela irakurgaia liburuan. Hortik gora, bakoitzak ikusi behar.
|
|
|
Muga zehatza da, Goi Bierzoko herrietan galizieraz egiten dute, eta Behe Bierzo leonera hiztuna da. Bost milak edo egiten dute galizieraz, eta ez dakit nondik datorren hogeita hamar mila eta antzeko datuak
|
esateko
tentazioa. Bost milak hogeita hamarrek bezainbat hizkuntza eskubide daukate eta berdin bermatu behar zaizkie eskubideok".
|
|
|
Zer zela-eta? " Garai batean isildu bearra zegoan", baina," Konzilioa ezkeroz gauzak erabat aldatu dira eta egia
|
esateko
bat baiño geiagoren pena eta zoritxarrerako. Erriko eskubideak, gizonarenak, nor bere izkuntzarenak eta abar" etaz ari zen.
|
|
|
Melodia hori beste egun batean egin dezaket osorik nahiz eta ez den film laburrean sartuko. Horretan, nolabait
|
esateko
, soinu banda bat naiz.
|
|
|
Pentsatzaille ta pentsarazlea, bere neurtitzik onenetakoak gizonaren oinarri oinarriko kaietan dabillenean ematen dizkiguna. Ta aozko poesiari ba gagozkio, indar berezia du bere
|
esateko
erak. Ba dirudi txikitandiko inguru giroz datorkiola bertsolaritzaren eta kopla zaaren giarra ta teknika. (...) J.A. ARTZE(" Harzabal"):
|
|
|
Agur
|
esateko
5 kontzertu antolatu dituzte: Oiartzunen, Bartzelonan, Madrilen, Ezpeletan eta, azkena, hilaren 3an Bilboko Kafe Antzokian.
|
|
|
Norberaren erritmoak abestiekin du harremana. Egia da abesti batzuk aspalditik neuzkala eginda, baina orain hain modan dagoen kontzeptu hitz hori bilatzen nuen, beste hizkuntza bat,
|
esateko
beste era bat. Ez nuen lehengo diskoa berriro egin nahi.
|
|
|
HONEKIN lotuta, idazlea ere gero eta kontzienteago da promozioak bere liburuaren salmentan duen eraginaz, eta elkarrizketa nahiz aurkezpenak gogoko ez dituenak ere, bere lanaren beste zati bat jotzen du liburua promozionatzea. Gure etengabe gainezkatzen dituzten produktuen artean" ni naiz, hemen nago!"
|
esateko
egin daitekeen gutxiena da. Alta, egunkarietan zutabeak idatzi eta irrati nahiz telebistan agertzea, komunikabideetako animalia izatea, lagungarri al da idazlea promozionatzeko?
|
|
|
HONEKIN lotuta, idazlea ere gero eta kontzienteago da promozioak bere liburuaren salmentan duen eraginaz, eta elkarrizketa nahiz aurkezpenak gogoko ez dituenak ere, bere lanaren beste zati bat jotzen du liburua promozionatzea. Gure etengabe gainezkatzen dituzten produktuen artean" ni naiz, hemen nago!"
|
esateko
egin daitekeen gutxiena da. Alta, egunkarietan zutabeak idatzi eta irrati nahiz telebistan agertzea, komunikabideetako animalia izatea, lagungarri al da idazlea promozionatzeko?
|
|
|
90eko hamarkadan, gizartearen zatiketa politikoaren ondorioz, bertsolariari gauzak
|
esateko
eta interpretatzeko oholtza gainean zuen askatasuna ez zitzaion normaltasunez onartzen eta horrek bere ondorioak izan zituen. Seguruena kolektiboki erasan horiek bertsolariak baino gehiago Elkarteak jasaten zituen, Elkartea baitzen proiektuari tira egiten ziona, eta erasoaren atzaparkadak berari joaten zitzaizkion.
|
|
|
Espontaneidade hori kontrolaezina denez, bertsolaritzak nire ustez sekula ez du izango, hizlari espontaneoek izango ez duten bezala, goiko maila hori. Gaur egungo bertsolariei, esan nahi dutena
|
esateko
ez bada, ez zaie interesatzen bertsolaritza, eta jarrera horrekin dabilen bertsolariari goi mailako estrukturarik ez diote sekula eskura emango. Diseinu baten barruan bazoaz goraino jasoko zaituzte, baina han hizketan hasten bazara ez.
|
|
|
Orain 20 urtetik hona bertsolaritzak erabateko aldaketa eman du. Nolabait
|
esateko
, konstzienteki hasten da arlo bakoitza lantzen eta antolatzen. Xabier Amurizak tira zion" iraultza" horri.
|
|
|
Zeresana bazen garai hartan, baina zuk
|
esateko
modu berri bat ere asmatu zenuen...
|
|
|
Baina beti ere horretan gotortu gabe," Hiru" an dauden beste kontu horiei aurre eginez. Eta gero egongo litzateke erreflexio bat
|
esateko
: bueno, eta lagun dituzunak, eta beste gai horretan lagun ez dituzunak, horiekin maila pribatua eta maila publikoa nola ezkontzen den, eta bueno, hori jada norberak erabaki beharreko kontua da, ezta?
|
|
|
Jose Ramon Zabalaren ustez, Sarrionandiak ipuingintzaren arloan ongi merezia du ospea, narrazioak borobil egituratzeko dohaina du, hizkuntzarekiko maisutasuna du eta azkenik," egilearena berarena den tonua edo gauzak
|
esateko
modua edo literatur estilo nahastezinaren jabe da".
|
|
|
Idazlearen estiloa da kritiko guztiek gauza guztien gainetik azpimarratzen dutena; denen iritziz, Sarrionandiak estilo dotore eta propioa du oretua. Aingeru Epaltzaren hitzetan
|
esateko
," idazketa dotore nahastezina": " Lilura, haren orrialdeek ageri duten kosmopolitismoak.
|
|
|
Ez da mintzatzen bere buruaz, ez du balore unibertsaltzat hartzen bere bizitza pribatua, bere intimitatea. Hitz batean
|
esateko
, ez da erromantiko bat, eta ez da erori, mugimendu haren epigonoak bezala, idazleak exhibiziolari eta irakurleak voyeur huts bihurtzen dituen literatura baten tentazioan. Are gehiago:
|
|
|
Sarrionandiaren marinelak, edo Atxagaren moduan
|
esateko
, bere literaturan gehien dirauen" ispiluko irudiak" hamar urte beranduago ere hor dirau Ifarraldeko orduak (1990) liburuko" Amorante ausarta" narrazioan ere. Ez da hor marinela protagonista, Merlin azti maiteminduaren fatuma da gaia, baina Pott Bandako idazleei eginiko erreferentzia zuzen eta zeharkakoen artean, bada marinelaren aipamen bat ere.
|
|
|
Liburu honen aurkezpenean egileak berak aipatu bezala, izenburua Thomas Bernhard-en Bai lanaren haritik doa: " Bernharden lanean ageri den protagonistak" bai"
|
esateko
azken aukera du. Nire lanean justu kontrakoa gertatzen da, eta horrela jarri nion Ez".
|
|
|
Errealitateari lotutakoak gehienak, Euskal Herrian kokatuak, Urolan bereziki, paisaia identifigarria baita oso. Errealitate horretan politikak (badakit
|
esateko
modu bat dela, baina ez zait bestelako hitzik ateratzen) toki aparta du. Kezka, samina, itxaropena ere bai.
|
|
|
Kontaketa modua, hala ere, hitz batean
|
esateko
, antigoalekoa iruditu zait, dezimononikoa ez esatearren. Kontalariaren eta pertsonaien baitan dago, nire ustez, antigoalekotasun horren zama nagusia:
|
|
|
Egintzaberagertatzendenunebakoitzaetaguztiakadierazinahidirenean, hots, gaztelaniazko, siempreque?,, cadavezque?
|
esateko
, perpauserlatiboa+ guztianformazbaliatzenda: n+ guztian (betiinesibosingularrean, bizkaierazohi denez, etaezpluralean):
|
|
|
4 Eta zurekin hizketan ari den pertsona bati ulertzen ez diozunean? Berriz
|
esateko
eskatzen diot. Logikoena dirudi, ez?
|
|
|
Eta horiek gaurko egituraketa juridiko politikoa islatzendute. Nolabait
|
esateko
, hemen ikusten da, era grafiko batean, politika litekeenareneremua den bitartean, ekonomia benetan denaren eremua dela.
|
|
|
8 Programa batek Euskal Herriarekin zerikusia duela
|
esateko
, honako irizpideari jarraitu diogu: Euskal Herrian ekoitzia bada (osorik edo zatiren bat), edo ekoizlea euskal herritarra bada, edo programakEuskal Herriko errealitateren bat aipagai badu, edo kanpoko ekoizpena denean Euskal Herrirako moldatuaizan bada (adibidez aurkezlea jarrita, bideoklipen aurkezpenetan edota kirol batzuen emanaldietanbezala), orduan Euskal Herriarekin zerikusia duela ebatzi d... Ez ditugu hemen kontuan hartueuskaratutako kanpoko ekoizpenak, jakina, nahiz eta euskaratzea bera moldaketa bat izan.
|
|
|
Egia
|
esateko
, simulcrypt delako sistema erabiltzea ere onartzen zuen aipaturiko lege horrek, hainzuzen ere CSDek erabiltzen zuena; baina horretarako, zerbitzua eskaintzeko asmoa zuten kudeatzaileenarteko adostasuna eta dekodetzaileen arteko erabateko bateragarritasuna eskatzen zuen. Bi hilabetetakoepean hitzarmenik lortu ezean, multicrypt delako sistema erabili litzateke nahitaez, azkeneangertatu zen bezala.
|
|
|
Modu erraz batean
|
esateko
, herritarren arteko nazio sentsibilitate desberdinakilustra ditzaketen multzo diferenteek sare polimorfikoa marrazten dute gure aurrean.Batzuek lurralde historiko bakarra islatzen duen oinarrizko multzoa baino ez duteikusten: foralistak dira horiek.
|
|
|
Agur
|
esateko
, lehen irudira itzultzen da esataria.
|
|
|
Honen aurrean, nazionalismoari erronka berriak egokitu zaizkio; beste erabatean
|
esateko
, garai berrietara egokitzeko beharra suertatu zaio. Bizi dugun modernitatearen luzapen kritiko honetan, globalizazio prozesuen aurrean eta tendentziapotentzial ugari eta ez definituen artean, nazionalismoak bere buruaren gainekohausnarketa egin behar du2 Garapen honen baitan, independentzia edo burujabetzabezalako kontzeptuak berreraiki behar ditu.
|
|
|
Estatuaren aurka, Ongizate Estatuaren aurka zehatzago
|
esateko
, banakakoaskatasun ekonomikoa aldarrikatu dute. Hau da, neokontserbadoreek dirua irabazteko eta gastatzeko ahalik eta traba eta lege gutxien izatea dute helburu.
|
|
|
Ikus dezakegunez, gutxiengo egoeran dauden taldeekiko identifikazioak etaestatuarekiko identifikazioak koerlazio positiboa dute elkarren artean Andaluzian, eta negatiboa Katalunian eta Euskal Herrian. Lehenengo kasuan identitate harmoniatsuak dira eta, nolabait
|
esateko
,, erkaketa identitatea, baxua da, bigarren etahirugarren kasuetan, aldiz, identitate gatazkatsuak gertatzen dira,, erkaketa identitatea?
|
|
|
Objektibitatea eskuraezina den zerbait gisa agertzen daazkenik, eta behatzaileak testuinguruan duen eragina kontuan hartzen ez dutenazterketek baliagarritasunik ez dute. Printzipio hau Mekanika Kuantikoarenazterketan jardun zuen fisikariaren izenean, Heisenberg en Ziurgabetasun Printzipioa izenaz da ezagutua, eta Zukav en hitzez
|
esateko
, hauxe inplikatzen du: ezin dezakegula zerbait behatu, zerbait hori aldatu gabe. Objektu behatua aldatugabe, naturak bere bidea nola jarraitzen duen behatzen bazterrean (eraginik izangabe) jardun dezakeen behatzaile independenterik ez dago (Zukav, 1991, or. 123). Teorizazio hauen inguruan sortzen den hausnarketak Bateson enganako itzulerabat eta komunikazioaren teorien berriztatze bat dakar berekin, eta orientaziozientifiko ezberdinetan garatutako jarrera epistemologikoa den Konstruktibismoaren Familia Teoriaren aplikazioa eragiten du.
|
|
|
Horregatik uste dut, lehendik dauden egituretanintegratua ez izatea, eta arau normalen arabera jaso beharreko omenaldi eta izendapenofizialetatik baztertua izatea, bere neurriaren adierazlea dela. Kalamatika matematikoaz
|
esateko
, sistemarekiko jende sumisoak jasoriko omenak eta egoerako okerrakzuzentzeko eginiko merituak alderantziz proportzionalak baitira. Horregatik, bihotzezopa diot, itxuraz opa behar ez niokeena:
|
|
|
Geuk ere, euskaldunok, alegia? euskararen unibertso horretan soilik lortu ahal izango dugu kontsentsupraktikoa, edo beste hitz batzuez
|
esateko
, gizarteko bizitzaren euskal elebakartasuneanedo gizarte barneko euskal monolinguismoan. Txillardegiri irakurriz argi ulertugenuen elebitasunaren tranpa, gure egunotan ere oraindik Euskal Herrian argi ezdagoena, eta egunero entzuten ditugun diskurtso moduetan gehiegi argitu gabedagoena.
|
|
|
Bakarrik faltako litzateke, guztion arteanmesedea baino areago kaltea egitea, Txillar kritikoa eta polemikoa isilaraziz. Baina hauguztia
|
esateko
beharrik ere ez dagoela uste dut, oraindik ez baita heldu, zorionez, Txillarren alde kritikoa apalduko duen zerik.
|
|
|
Informatikako aroan, bit etan edo antzekotan. Tira, baina horiek baino gehiago daude kulturarenesparruan, zeren bizitzak (makinak edo konputagailuak bestela) beste emaitzak erebaditu ezagupenaren, erabakiaren, sentimenduaren eta, laburki
|
esateko
, gizonaosatzearen mailan.
|
|
|
Irungo eta Hondarribiko Alardeetan gertatu dena, gertatzen ari dena, egia
|
esateko
(auziak oraindik ere bizirik jarraitzen du-eta), adibide adierazgarria dugu. –Betikoa, nola ulertzen den, nola baloratzen den.
|
|
|
Solaskide bakoitzari, izenak identifikatu ahal izateko, bere izen abizenak etaadina ahoz
|
esateko
eskatu genion. Eztabaidak irauten zuen bitartean gure lana, eztabaida agortzen zenean gai berriak edo galderak plazaratzera mugatu zen.
|
|
|
1), euskara? hizkuntza partikularraren azterketa munduan sartu etaeuskararen egoerari buruz zertxobait
|
esateko
, oso modu laburrean bada ere, eta 2) egoerahorretan, omenaldi liburu honetan dauden lanek nolako lekua betetzen duten azaltzekoere. Hau espreski ondo egiteko, ordea, zenbait baliabide lortu eta zenbait baldintzabete behar dira, orain ematen ez direnak.
|
|
|
Beste modu batean adierazita: hizkuntzamerkatuaren joko horretan, aldez aurretik galduak dauzkala hizkuntza menderatuakdeus lortzeko aukera guztiak, labur bezain zehatz
|
esateko
. Eta, hirugarrenik, hizkuntza politika arrazoituaren politika ez dela hasi burgesiaren gidaritzapean burututakoiraultzaren garaian.
|
|
|
Hemen, Txillardegiren gogoeta bidean aurrera goazen neurrian, aipagarri deritzogu zinezhonako uste honi. Labur zurrean
|
esateko
, zeratsu diola esango genuke: euskaldunakizan garela, euskarari gagozkiola, eta gure izatea euskara dela.
|
|
|
Gure aspaldiko kezkarik nagusienetakoaondokoa izan da, alegia, Euskal Herrian dagoen gabezia intelektuala ikusita, nolabai teko eztabaida sakoneta lasaia ahalbidetzea. Beste era batera
|
esateko
,, estrategia, mailan munduan gertatu diren aldaketakikusita, eta hemengo egoera orokorra, politikoa, ekonomikoa, kulturala, linguistikoa eta soziala, kontuan edukiz, berton aplikagarri izan daitekeen zerbait plazaratzea. Behin eta berriz saiatu garahorretan, eta behin eta berriz porrot egin dugu.
|
|
|
Aitzitik, gizakiak munduaren funtsa aldatzen du, bere borroka eta lanen ekintzazulatzaileen bitartez; jarduera honek beste nahi baterantz zuzenduriko giza nahiez natural bat du abiapuntu, mundu enpirikoan ez dagoen zerbait hortaz. Izan ere, JoxeAzurmendi ren hitzetan
|
esateko
,, gizonaren historian dena da artifiziala? 11, abiaburuberetik hain zuzen ere.
|
|
|
Hori dela-eta, irenskaitza zitzaion Aita Itxasori, tripak nahasten zitzaizkionkomentuan bertan halako gazte batzuk zebiltzala pentsatze hutsarekin. Jakin ez zekienezer seguru
|
esateko
, bera baratzean aritzen baitzen, edo barnetegiko ikasleei frantsesapur bat irakasten, baina apaizgaien logeletan eta mugimendu arraroak sumatzenhasita zegoen, sartu irten gehiegi ibiltzen baitzen ilundu eta gero. Gure aitak kontatutadakit hori; izan ere, Salbatoreko barnetegian ikasia zen mutikotan, osabaren arrimura, eta garaitsu hartan amarekin ezkontzekotan bazen ere, joaten zitzaion oraindik ere, noizean behin bisitan.
|
|
|
–Sentitzen dut baina, halaxe agindu didate
|
esateko
.
|
|
|
Herrira joan nintzen. Aurrena etxetik pasatu nintzen, aitari
|
esateko
Salbatoreranindoala eta ea etorri nahi zuen.
|
|
|
Irrati albistearen bidez irratilariak gertakariak kontatzen ditu. Errealitatetik zenbait jazoera hautatzen ditu mikrofonoetatik
|
esateko
. Hautatze prozesu horretan irratilariaren ideologia isla daiteke jada; hala ere, hautatzearen ondorengo kontaketan notiziak datu informatiboen adierazte objektiboan oinarritu behar du.
|
|
|
Dokumentala genero erreferentziala da. Berau burutzeko zenbait pauso eman behar dira; laburki
|
esateko
, dokumentalak egiteko prozesuan ondo zaindu beharreko arloak, ikerkuntza, planteamendua eta ekoizpena dira.
|
|
|
Gai informatibo gordinak igortzen dizkigute, albisteak hautatuz, sailkatuz eta hedatuz. Nolabait
|
esateko
, informazio katean hedabideak gatibu geratzen dira sarri askotan albiste agentzia handien atzaparretan. Eta hau hirugarren munduko estatuek dakite ongi asko.
|
|
|
Hala ere, argi dago irratilaria ezin dela gertakari guztien gainean informaturik egon, beti egongo baita zerbait itzuriko zaiona. Horrexegatik da baliagarria, nolabait
|
esateko
, beste hedabideen ahotsaz jabetzea. Hau esateak, alta, ez du kentzen, John eta Denise Bittner ek (1977) egiten duten bezala, zerbitzu honek eduki dezakeen arriskuaz ohartaraz dezagun:
|
|
|
1 Askotan mekanikoki irakurtzen duguna, bestela irakurtzeko, beste intentzio bat emateko, testuan ebakiak egin ditzakegu, horrela irakurtzea komeni zaiguneko esaldiak hobeto
|
esateko
. Hau egiteko honako marra hauek erabil ditzekegu:
|
|
|
Badaude zenbait sigla,
|
esateko
orduan onar daitezkeenak: AEG, BBC, BMW, CIA, DDT, EH, ELA, ETA, FBI, GAL, IBM, laser, LSD, NATO, PSOE, radar, RENFE, REPSOL, SER, TNT, UNESCO, UNICEF?
|
|
|
hitza idazten dugunean, komenigarria da, b z, bai? errepika ipintzea, geroago mikrofonoz
|
esateko
. Adibidez:
|
|
|
Bigarren irakurketa horretan, albistearen, orrazketa? egiten da, testua mikrofonotik
|
esateko
eran utziz. Aliterazioak eta soinu nahasgarriak bilatzen eta saihesten aritu behar dugu, den dena ondo gera dakigun arte.
|
|
|
enpresaren planteamenduei ala entzuleen eskaerari. Bestela
|
esateko
, entzuleak irrati estazioek eta kateek egiten dioten eskaintzaren diktadurapean egon behar ote du ala irratilariek entzuleriak nahi duena eman behar ote diete entzuleei. Horri dagokionez, Mariano Cebrián ek (1979, 69) argibide ona eman digu irrati komertzialen eta publikoen arteko polemikan sartuz:
|
|
|
Beraz, irrati kodea definitzeko, esan dezadan aipaturiko elementuak nahastuz edo elkartuz igorleek eta jasotzaileek erabiltzen duten arau sistema dela, irrati mezuak interpretatzeko zein ekoizteko. Edo, argiago
|
esateko
, irrati kodeak finkatzen du mintzoa, musika, isilaldia, zarata eta audio efektuak erabil daitezkeen modua, irrati mezuak adierazkorrak izan daitezen.
|
|
|
Irratilaria, mikrofonotik berba egiten duena, irrati estazioaren arima da, estazioaren ahots ofiziala, nolabait
|
esateko
. Estazioa, besteak beste, irratilariaren ahotsagatik da ezaguna, bere mintzoak aditzera ematen dituenengatik eta ematen dituen moduagatik, jakina.
|
|
|
Nazio kontzeptua definitzeko unetik sortzen dira oztopoak, eta zailtasun honek egoera nabarmenaren aurrean jarriko gaitu: nazio zer den
|
esateko
momentuan eta, ondorioz, nazionalismoa definitzerakoan, nazioaren teorien artean dagoen ezadostasunaren aurrean. Zer esanik ez, mundua ulertzeko era guztiz ezberdinak, ideologia kontrajarriak, gurutzatzen dira bidean; eta analisien abiapuntuak eta premisak baldintzaturik aurkituko ditugu, zeren, guztiz logikoa denez, egoera honek baldintzatutako analisiak aurrez aurre jartzen baititu.
|
|
|
izenaz ezagutzen den hamarkadak hezkuntza sistemaren oinarrizko egitura eta antolakuntza ezarriko zituen lege markoaren atarian jarriko gaitu. Garai horretan, XIX. mendeko hezkuntzaren historian funtsezko pausotzat hartua izan den 1845ko. Plan Pidal? 167 delakoa izango dugu momenturik aipagarriena, nolabait
|
esateko
, gero iritsiko zen Moyano legeari ateak ireki baitzizkion. Interesgarria da plan horren hitzaurreari begirada luzatzea, irakaskuntzari buruzko nolabaiteko diagnosia eskaintzen baitu.
|
|
|
Hots, Estatuak, beraz, agintea edota boterea zuten klaseek, hasiera eman zioten kate bati: populazioaren alfabetatzea (gaztelaniaz), bat egiten zuten lurrraldean eta hizkuntzan oinarritzen zen sentimendu nazionalaren sorrera, nazioaren formazioa (dioguna
|
esateko
, Smith-ek egiten duen analisian oinarritu gara; ikus SMITH, A.D.: Op. cit).
|
|
|
Berarentzat izan ziren, Txemarentzat. Eta ez pinguino bat zela
|
esateko
, edo maite ez zuela errepikatzeko. Ez:
|
|
|
Oilarrak badaki –dohain bereziren bat izango da, noski– noiz kantatu. Egia
|
esateko
, eguzkia irten ondoren kantatzeak ez du batere misteriorik. Horrexegatik diot, hain zuzen ere, gure oilarrak dohainen bat duela:
|
|
|
" Connemaran ez dago ezer!", bota zuen euretako batek, elkarrizketa apur bat urrunago eramanez. Eta Txemari gogoak sartu zitzaizkion
|
esateko
bazekiela Connemaran ez zegoela ezer. Ezer ez zegoen bezala beste toki guztietan, eta bazekiela alferrik ari zela, koño, eta zer!!
|
|
|
Egia
|
esateko
, Ralphen barrea ez zen maltzurra edo intentzio txarrekoa izan, baizik eta lasaia, benetakoa. Eta" hamar minutu barru" horrek zer pentsa eman zidan arren, erabaki nuen sei mutil haiek guztiz normalak zirela eta nire pentsamendu negatiboek ez zidatela batere laguntzen, ez zidatela bidaiaz, paisaiaz, elkarrizketaz disfrutatzen uzten.
|
|
|
Zuria, luzea eta zaharra, garai batean luxuzkoa eta gaur egungo gustuetarako kutre samarra izan daitekeena. Beno, hainbeste berba Chryslerrak gustatzen zaizkidala
|
esateko
.
|
|
|
Jabi ere hor dago. Bidali nion postala hizki txiki txikiz bete nuen,
|
esateko
hainbeste gauza bainuen. Ez nizkion gauzak zuzen zuzen adierazi, baina uste dut Jabi kapaz dela zeharkako mezuak ere entenditzeko.
|
|
|
Eta gainera, Irlandako lehen amildegiak ikusi ditut, errepidetik itsasoraino jausten. Ez ziren handiegiak, onartzen dut, baina kostalde honetatik gora (dezente gorago, egia
|
esateko
eta zoritxarrez) dauden Cliffs of Moher famatuetarako prestaketa majoa izan da gaurkoa.
|
|
|
Ez dakit zer gertatu zen, ezta jakin nahi ere, baina gehienon mozkorraldia une horretan eten zen. Batzuk haserre, besteak lotsatuta, eta gutxi batzuk (Duncan eta ni, zehazki
|
esateko
) gertatutakoagatik elkarri barkamena eskatzen, denak bueltatu ginen aterpetxera. Lo egitea lortu badut nekeagatik izan da, baina amorrazioz beteta, hori bai.
|
|
|
Azken batean ez da zaila, bururatu zitzaion Txemari, artxibo bakoitza babesten duen kontrazeinua aurkitzea. Eta egia
|
esateko
itsasoa zeharkatu gabe ere irekiko zituen arazo handirik gabe, denak ez baziren ere bai behintzat artxiborik gehienak. Nahikoa zen horretarako Eiderrek aipatzen zuen gida hori bere gelako apalen batean aurkitzea, eta artxiboz artxibo, izandakoaren pausoak jarraituz, bigarren, hirugarren, laugarren... enegarren artxiboa zabaltzea.
|
|
|
Esaten ari nintzen Dublin utzi nuela, hain zuzen ere heldu eta hurrengo egunean. Egia
|
esateko
, tentazioa izan nuen egun bat edo bi gehiagoz bertan gelditzeko, tentazio goxoa gainera. Ikusi gabekoak ezagutu, kale estuetan sartu, edan, paseatu...
|
|
|
Ile motots beltzek (Guinnessaren edo farolik gabeko gauaren parekoa, horren beltza da Rocíoren ilea) jauzi bat egin dute nigana handik goitik begiratu didanean, eta begi irribarretsuz eraso dit. Egia
|
esateko
, arin ulertu dut begirada horren atzean itaunen bat zegoela, begi horiek gupidarik gabe ari baitzitzaizkidan galderaz fusilatzen. Filmetan, noski, protagonistak (hau da, nik neuk) besterik gabe erantzuten dio galdetzaile isilari, aukerarik eman gabe eta ustezko galderei erantzunez.
|
|
|
" Trucker" bakarra ezagutu duela, eta jadanik kontent geratu dela Irlandako kamioilari guztien ordezkari horrekin. Baina barrezka erantsi du ezetz, egia
|
esateko
kamioilari gehiagorik ez baina beste zenbaitzuk ezagutu dituela. Esan nahi dut intimoan ezagutu dituela.
|
|
|
Esan diot lasaitzeko, furgoneta osteagatik ez digutela isun handiegia jarriko. Eta gainera, aukera geneukala
|
esateko
beste bostei egindako txantxa bat baino ez zela hura guztia. Azken finean, ez zegoen urduritzeko arrazoirik.
|
|
|
Esan nahi dut nire askatasuna ez dela independientea, beste jende askoren askatasunarekin lotuta dago. Olinpiadetako aroak bezala, nolabait
|
esateko
. Eta ezin dut neure burua askatu, bederatzi urte bizipen asko direlako, lagun asko, elkarrekin eraikitako bizitza luze bat.
|
|
|
Ralphekin egon ondoren Txemaren pisura bueltatzen naizenean guztia
|
esateko
gogoa sartzen zait, edo isilik geratzekoa eta negar egitekoa. Zer nahi dudan ere ez dakit.
|
|
|
Konfiantzazko inortxo ere ez zuten. Euren betiko jendea hilda zegoen, militarrek erailak; gobernuak, beste era batera
|
esateko
. Aterpea ematen zien gobernu berak.
|
|
|
Ez nuen horrelakorik espero eta barkatzeko esan nion, banindoala. Baina lurretik altxatu eta eskuarekin ezezko keinu bat egin zidan, ez zuela inporta adierazteko, edo bera zela joan beharra zuena
|
esateko
, ez dakit.
|
|
|
Pisua ez zegoen gaizki. Egia
|
esateko
, ikusi zituzten pisuetako bat ere ez zitzaion txarra iruditu Txemari, hain handia zen bere gogoa gurasoen etxetik joan eta Eiderrekin bizitzen hasteko. Baita zubi erromaniko baten azpian ere, botatzen zuen sarritan Txemak.
|
|
|
Badakit adibidea ez dela zorrotzegia izan. Egia
|
esateko
, zorrozten ere ez naiz saiatu.
|
|
|
Hala ere jende larregi dela iruditzen zait. Zerrenda horretako bakarra Txema balitz ere (eta, egia
|
esateko
, bera da nire kezka hauen atzean dagoen bakarra), jende larregi irudituko litzaidake.
|
|
|
Zeren, noski, udalekutik etxera bueltatu eta ziplo bota bainion dena: nola gertatu zen, eta barkatzeko, niretzat ez zuela horrek ezer esan nahi; eta berak ea zelan egin nion hori, betiko maite behar ninduela jakinik, eta ea ez nintzen kapaz izan ezetz
|
esateko
Jabik tabernako komunera eraman eta prakak erantzi zizkidanean. Eta nik mesedez Txema, barkatu.
|
|
|
Baina ez naiz oroitzen; ez dut istripua baino lehenagoko sentimenduen oroipen argiegirik. Azkarregi gertatu zen eta egia
|
esateko
ez dut Eiderren portaera gogoratzen. Momentuak, usainak, berbak eta antzekoak ondo; azken agurraz ere ondo akordatzen naiz, baina bere jarrera... horrela, orokorrean, ez dakit zelakoa izan zen.
|
|
|
Zeren, kauenlaletxe, Eiderrek inoiz ez zion aipatu bidaia hura egin zuenik, eta hara non artxiboa ireki eta aurkitu zuen bere neskak jende ezezagunaren autoetan eman ziola bira Irlandari. Egia
|
esateko
ez zitzaion batere gustatu Eiderren jokaera, eta denbora luze samar batez egon zen muturtuta, harik eta berriro konturatu zen arte hildako batekin zegoela haserre.
|
|
|
Eider ez zegoen etxean. Maiteri, bere amari, enkargua utzia zion norbaitek deituz gero Irlandako kontsulatura joan zela
|
esateko
.
|
|
|
Iragarkiek azaltzen zutenez, meeting handi bat ospatzen zen. Edo, zuzenago
|
esateko
, ospatua zen; zeren, jada ilunabarra zelarik (baina artean ere argiak, han hemenka, urrekoloreko albainuak barreiatzen zituelarik), jenderik gehiena joana baitzen, frogarik interesgarrienak ikusi eta gero, pentsatzen dut. Harmailetan ikusle gutxi topatu izanak ere aurrera egitera bultzatu ninduen, eta halaxe eseri nintzen, bada.
|
|
|
jaur  titzaile batek, xabalina gehiegi atzeraturik... jaurtitzeko garaian besoa atzetik aurrera indarrez eraman... (ez dakit nola azaldu, gauzak adimenarentzat azkarregi gertatzen dira beti), tira, gauza da xabalina zelaira erori arteraino (ez besteak bezain urrun, bai besteak baino azkarrago eta parabolikoago) ez ginela jabetu, zera, inor ez zela jabetu (jaurtitzaileak jauzi txikiak egiten baitzituen artean, edo besoak gora eta behera altxatzen) jaurtitzaileak burua galdu zuenaz, edo, zuzenago
|
esateko
, xabalinak burua erauzi zionaz; hain garbi, hain zorrozki erauzi ere, non propio egin zuela pentsa  tzeko bide eman baitzien adituei nola forentseei; alegia, ez zela istripu bat izan, ongi eta luzaroan saiaturiko jaurtiketa bat baizik. Nik, nolanahi ere, ez nuen ikusleen asaldura edo izualdi edo erruki berantiar harekin bat egin; ez.
|
|
|
Maingua zarelako, akaso?...". Alfredo Iradierrek adeitsu asko azaldu zuen ez zuela hori esan maingua zelako,
|
esateko
modu bat besterik ez zela, metafora bat. " Bada, kasu honetan, metafora horrek ez du nahaspila besterik sortzen.
|