|
2000
|
|
|
–Ba al
|
dakik
zer aurkitu nuen aurrekoan sukaldean, baten bati erorita?
|
|
|
" Eta ez diat aita sainduaren hitzean sinesten: izan ere, ba al
|
dakik
zer gertatu zen Avignonen. Ez?
|
|
|
Baina denbora batean amets bat baino hagitzez gehiago izan zuan... Edo ez al
|
dakik
ezen jaun Esteban Etxegoien —gure etxeko ardi beltza— eta haren bi anaiak —jaun Eusebio Etxegoein eta jaun Pedro Etxegoien— ezin anaikiroago konpondu zirela, hura protestant zen arren eta bertze biak katoliko, ezkutuan eta isil gordean ibili behar izan gabe?"
|
|
|
—Baina ba al
|
dakik
zer erran zidan izeba Joanak, egun batean. Berak ezin seguratu zuela, baina beldur zela kendu ez ote zioten Henriki karta hura, eta ez galdu...
|
|
|
" Ez dut ulertzen!" Baina ez duk kasu bakarra. Izan ere, ba al
|
dakik
Galileok behin batean Bolognako hogei irakasle gonbidatu zituela, Jupiterren lau sateliteak ikus zitzaten amoreakatik, eta nehork ere ez zituela ikusi. Eta gizon haiek ez zituan gure jauregiko sehi analfabetoak, Pagabasoko beleak deabrutzat zituztenak, baina gizon jakintsuak, zeinenganik iguriki baitzitekeen ezen ez zirela haiek bezain itsuak izanen, baina ez...
|
|
|
Baina Pedrok bertze koadro bat zor zidak. Izan ere, ba al
|
dakik
zer erran zidan, Italiarat joan zenean? " Joanikot:
|
|
|
—eta, behakoa are gehiago zorrozten zuela, eran tsi zuen—: Ba al
|
dakik
ezen bere denborako greziarrek fedegabetzat izan zutela hura ere. Zeren baitirudi planetak bezala gabiltzala gu ere, biraka, iragan puntuetarik berriro iragaiten garela...
|
|
|
—Matematikak dioena, ordea, berez eta halabeharrez gertatzen duk, eta ezin gerta daitekek bertze modu batean, zeren eta matematikak ez dik huts egiten. Edo ez al
|
dakik
matematikak egiten duela filosofia naturala bera ere naturaz gaindiko.... Matematikak huts eginen balu, Jainkoak eginen luke, eta hori ezinezkoa duk...
|
|
|
Eta hire amaren nahia eta gutizia hi ikustea duk. Izan ere, ba al
|
dakik
zer erran zigun hitaz ari zela. Hauxe:
|
|
|
—Hi izarrei beha bizi haiz, eta ez ote
|
dakik
, bada, ezen emakume bakoitza konstelazio bat dela eta konstelazio bakoitzak bere denbora behar duela, izarrik ezkutuenen berri jakiteko.... Baina hik jakin huke Kasiopearen historia, zeren, oker ez banago, prezeptore jaun Marcelek kontatu baitzigun behin batean...
|
|
|
Eta nik ez ditiat ergelak jasaiten —eta, pintzela eragiteari utzi eta eneganat jiratzen zela, erran zidan—: Ba al
|
dakik
ezen Maddalenekin dabilela?
|
|
|
—eta, aurpegia koadrotik urruntzen zuela eta behako luze batean ikusten ari zenaz laketzen zela, erran zuen—: Ba al
|
dakik
konbentzitzen hasia nagoela ezen, egiten ari naizen pinturaz denaz bezainbatean ere, ez nabilela bide zuzenetik urrun, bizitza osoan bertzela uste izan badut ere.... Zeren ene pintura hau, arau horien aldekoa den neurrian, bizitzaren aldekoa baita eta erotasunaren kontrakoa... eta zeren artea, enetzat, bizitzaren alde egoitea baita, azken finean.
|
|
|
Eta izurriak aitzinetik eraman zituen bertze gaixo haiek guztiek zer erranen lukete...?" Eta iritsi ginen gelarat, eta orduan ere, arrazoin bati bertze bat zerraiola, erran zidan: " Ba al
|
dakik
zer eginen nukeen nik, san Jenaro banintz eta napolitarrek katedraleko altxorrean gordetzen duten sainduaren buruan sarturik banengo.... Mihia aterako niekek egun batean, eta irri eginen niekek, zeren eta irri egiteko modukoa baita jendea hain inozenta eta hain ergela izaitea...!
|
|
|
—Ba al
|
dakik
zer den libertatea. Guztiek baietz erraiten duten tokian, ezetz erraiteko eskubidea.
|
|
|
—Nola ibil haiteke horrela? Ez al
|
dakik
, bada, ezen bainuen hartzea gorputzarentzat kaltegarria dela?
|
|
|
—Eta ez al
|
dakik
hik ezen soken artean dabilenak sokak urkaturik akaba dezakeela...?
|
|
|
—Hik ez
|
dakik
El Dorado ez dela deus, zeren eta ametsak ez baitira deus?
|
|
|
Eta zer gurdiz mintzo haiz hi, bakezko gurdiaz...? Ordea, ez ote
|
dakik
ezen ez dagoela bakea ezartzerik ezpatarik ezean.... Eta ez ote dakik, berdinzki, ezen ezpata bat gutiagorekin nekez egin ahal izanen diegula buru peril guztiei, zeren, baldin jende guztiek erran digutena egia bada, munduan diren ezpata guztiak ere guti izan daitezkeen...?
|
|
|
Ordea, ez ote dakik ezen ez dagoela bakea ezartzerik ezpatarik ezean...? Eta ez ote
|
dakik
, berdinzki, ezen ezpata bat gutiagorekin nekez egin ahal izanen diegula buru peril guztiei, zeren, baldin jende guztiek erran digutena egia bada, munduan diren ezpata guztiak ere guti izan daitezkeen...? —eta, batean Antoniori eta bertzean neuri, bioi ere mesprezuz so egiten zigula, zeren eta ni ere gizon ezpatarik gabea bainintzen, bizar peitua izaiteaz gain, erran zigun—:
|
|
|
Eta zerk egiten du gizona gizon? Nik bezain hobeki
|
dakik
hik hori! Gizon izan nahi duenak, beraz, gizonaren ezaugarriak erabili behar ditik, eta baldin hi gizona bahaiz, badakik zer egin behar duan contradictius in terminus batean —halaxe erran zidan, jaun André, latinean don Frantziskoren eskolakoa balitz bezala— sartu nahi ez baduk behintzat...
|
|
|
Eta bertze egun batean, bere gabineterat gonbidatu nindian, ustekabean, teleskopiotik so egiteko. Eta, teleskopioa prestatzen zuen bitartean, Galileori buruz solasean hasi, eta ba al
|
dakik
zer erran zidan. Hauxe:
|
|
|
Baina guztian zagok muga bat eta hik hautsi duk eta iragan duk muga. Edo ez ote
|
dakik
ezen gure arbasoen memoria lohitu behar duala, baldin ehundabatgarren kanoia Amaiurri beha paratzen baduk. Ordea, ez ote genuen guk ere haiek bezala jokatuko, haien kasuan bagina, nola haiek ere guk bezala jokatuko baitzuten, gure kasuan baleude?
|
|
|
—Eta nola
|
dakik
hik amak ez duela sinesten?
|
|
|
—Hik ez
|
dakik
orduan zer den itsasoa...
|
|
|
—Izarrei beha konkistatuko duk hik mundua, filosofo tipi horrek... Ez al
|
dakik
, bada, gizona deus ere bada, ohorea eta ezpata dela?
|
|
|
—Luthero omen duk hobenduna. Izan ere, ba al
|
dakik
zer zabaldu zuen gure Bartolo horrek bere igandeko predikuan, orain dela hiruzpalau aste. Herritar batzuek Luthero zaunka eta zaunka ikusi zutela, otso bat zirudiela, Pagabasoko leizearen inguruan, artalde baten gibeletik; eta artaldeari, halako batean, oldartu, bizpahiru ardiri ausiki egin, eta artaldeko ardi gehienak hil zirela hurrengo egunetan, eta hala iritsi zela izurria Urbiain ingururat, Lutheroren kulpagatik.
|
|
|
—Ez al
|
dakik
, bada, ezen gibelat egotzi zizkidatela skribuok. Eta ez arrazoin gutirekin...
|
|
|
Eta kendu heure ahalke hori gainetik...! Edo, ez al
|
dakik
ezen ahalkegabeak jaten dituela azkenean eper erreak, eta ahalkorrak ogi mokorrak?"; eta bertze lagun batek erran zuen: " Gure anderea irrikor, iztartean kilikor!", Itsasoko Amako ene kide guztien irrien artean.
|
|
|
—eta, harridurazko keinua egiten zidala, erran zidan—: Kontuak eskatzen ari nintzaiela, ba al
|
dakik
zer erran zidaten oilo horiek, beren koldarkeriaren ahanzteko. Beren orazinoei esker salbatu zela untzia, eta orazino haietan gogoan izan zituztela Jainkoa, Ama Birjina eta saindu guztiak... baita aita saindua ere!
|
|
|
—Hik ez
|
dakik
orduan zer den ona...!
|
|
|
—Ba al
|
dakik
zergatik ez nintzen ezkondu. Portu bakoitzean emazteki bat zain dudalako...
|
|
|
—Lehengo egunean haren agentzian izan ninduan, aspaldiko partez. Ez
|
dakik
nola dagoen.
|
|
|
—Hara, familiako altxorra desegiten ari ninduan oharkabean! Ez
|
dakik
egun edozein funtzionariok hau bezalako Volvo bat eskuratzen ahal duela, interes gutiko mailegu baten bitartez. Eros ezak berria, merkatuak eskertuko dik-eta!
|
|
|
—Eta hik zer arraio
|
dakik
! Hainbertzetan egoten haiz aspaldi honetan Charlyrekin?
|
|
|
Neronek ere eginen nian neure loaldiñoa, baina haurrekin ezin horretarako patxada hartu. Hik, Edu, ederki
|
dakik
zertaz ari naizen, ezta?
|
|
|
—Ez haiz kexatuko —Potzolok, lan ondoko asean— Dena
|
dakik
orain.
|
|
|
—Azalpenen bat izanen duk, agian, alukeria honetarako. Hire Ramirezek eta berarekin zegoen bertze gorilak gorriak ikusiko ditiztek Epaitegian, eta oraingoan uste baduk isilik geldituko naizela, ez
|
dakik
norekin duan egitekoa. Agresioa, tratu txarrak eta legez kanpoko atxiloketa!
|
|
|
Marikoiak bai, baina ergelak ez. Etxe multzo hantuste honi" hiri" erraten diozue harro harro, baina nik bezain ongi
|
dakik
herri puta bat baizik ez dela. Alegia, hemen kristo guztiak dakiela auzoaren berri.
|
|
|
—Hori eskarmentuz
|
dakik
–
|
|
|
—Ez
|
dakik
nola duen izena zorioneko" Talde" horrek, ezta?
|
|
|
Gainerako idazleek inguratu eta luma estilografiko zorrotzekin mehatxatu dute: " Hik zer
|
dakik
, ordea, zenbat egun pasatu diren! Hik zer dakik, ordea, bizitzaz?
|
|
|
" Hik zer dakik, ordea, zenbat egun pasatu diren! Hik zer
|
dakik
, ordea, bizitzaz. Zer, oinazeaz?
|
|
|
esaten ari zitzaidan: " ez
|
dakik
nora hoan, tonto halakoa; hauxe izango duk hire azken bidaia".
|
|
|
Herrena, herrena, herrena! Ez
|
dakik
jolasten, ez dakik korrika!
|
|
|
Herrena, herrena, herrena! Ez dakik jolasten, ez
|
dakik
korrika!
|
|
|
– Tira, tira, Julen, ez eizak gauzak euren onetik atara –arranguratu zen– Ondotxo
|
dakik
hik aberriaz ari nintzala poema hartan. Pozik batere ez, niri pena emoten eustak gazte horreen burubideak.
|
|
|
" ba, niri esan, Henri hirian dela". " Hik ba al
|
dakik
ukranieraz?", galdetu zion Lazarok Xani; honek buruaz ezeztatu eta: " segi’zazu euskaraz", esan zion Luziri.
|
|
|
Orduan lana ere utzi egin zian baina, auzoko etxe batean gordeta egon zuan". " Hik ba al
|
dakik
", galdetu zuen Xanek," Henrik Etxarten utzi zuen pakete baten berri?". " Pakete bat?", esan zuen Garik, kokotsa luzatuz;" ideiarik ez"; gozo gozo buruari eraginez, apenasko irribarre batez:
|
|
|
" Henriren berri?", galdetu zuen Lazarok; oso harritua zirudien;" neuk emango diat", esan zuen;" neuk emango diat Henriren berri"; bat batean, serio planta eginez: " zer jakin nahi duk?", galdetu zion; zurrutaldi batean hustu zuen basoa, barran laga zuen;" ba al
|
dakik
", esan zuen," Henri eta biok ekipo berekoak ginela. Zera jakingo duk.
|
|
|
Gero, bizkar konkorraren zamapean beso aurreak mahai gainean ezarrita, nondik handik ateratako erretzeko puskak atondu zituen. " Heuk ere", ekin zion Xanek," ez
|
dakik
, orduan, anaia...". " Ez jakin eta ez jakin nahi ere", esan zuen konkorrak; gero, boza apalduz:
|
|
2001
|
|
|
Alferkeria ez duk munduan gauza berria. Ba zekiat eta ba
|
dakik
. Kokodriloen losusta luzeen berri duenak, nekez uka ziezakek saurioak alferrak direnik.
|
|
|
\ Eta ba al
|
dakik
nola izena duen Bin Landenen ezkutalekuak?
|
|
|
\ Eta ba al
|
dakik
nork jo zituen?
|
|
|
–Kabenlaletxe, Unai –haserretu da Tasio bizkarra igurtziz–, ez al
|
dakik
beste era batera agurtzen?
|
|
|
–Ba al
|
dakik
azkenean Anartzek zer egin behar duen? –galdetu dio Unaik patata tortilla pintxoa oraindik aho barruan duela– Kanpora doa edo ez?
|
|
|
–Hi, txikito, zer habil, adarra jo nahian? –bota dio az ke nean– Ez al
|
dakik
Anartz Brigada Internazionalistetakoekin Chiapasera joatekoa dela. Baina hi ze planetatan bizi haiz azken aldian?
|
|
|
–Ez
|
dakik
= ez duk nahi.
|
|
|
R (harriduraz): Baina ez al
|
dakik
–Ez al hago jakinaren gainean?
|
|
|
– Deus ba al
|
dakik
Alexandro Handiari buruz?
|
|
|
– Ba al
|
dakik
–Gaur San Mamesera joatekoa ninduan.
|
|
2002
|
|
|
Ba al
|
dakik
norentzat diren mahats horiek. Evaristok
|
|
|
A mutil, ekin eutsan geroago gizon arek; jateko ta edateko gertu jagozak or egon bere, egotekoak! Ba al
|
dakik
etzi zein egun doan?
|
|
|
Ba"
|
dakik
erderaz?
|
|
|
ez
|
dakik
zeintzuk diren,
|
|
|
Hik behar duana sexu saio on bat duk –bota zion– Horrek akaso begiak irekiko lizkiake. Ba al
|
dakik
zer egingo dugun. Aurkeztuko diat ezagutzen dudan...
|
|
|
–Hik zer
|
dakik
–Akaso ondo irtengo dik.
|
|
|
Egunen batean heure buruarekin gustura hagoela konturatuko haiz. Ba al
|
dakik
zer den hori?
|
|
|
Orduan ikusi zuen Julen– Joño, Bronto! Ba al
|
dakik
zein...? –une horretan konturatu zen Mirari ere hor zegoela.
|
|
|
–Asko
|
dakik
–esan zion Julenek.
|
|
|
–eta ikusi zuenean aho zabalik geratu nintzela, tutik ere ulertu ez niolako, erantsi zuen–: Hik ba al
|
dakik
zenbat ziren errege magoak?
|
|
|
Hik ba al
|
dakik
non gelditzen den Martutene. Hori esatea ere!
|
|
|
Gogorik gabe egin duk galdera. Ez
|
dakik
ezta entzun dian ere.
|
|
|
Hamazazpi urte bete gabe artean, eta ni, hildakoaren aurrean, bakar bakarrik. Baina zer ote
|
dakik
hik bakardadeaz, noiz egon haiz hi bakarrik. Atzera egin nuen, ordea, hilketaz hitz egiteak beti eman izan didan erreparoagatik, eta ez nengoelako hartarako trenpean.
|
|
|
– Baina nik bazakiat zein den arrazoia –buruz gora igo zuen eskuan zeukan poltsa– Odol ustela duk hauxe. Ba
|
dakik
nork jasotzen dituen negozio honen irabaziak?
|
|
|
– Eta nola
|
dakik
polizia zela. Hi ere aita bezala hasi haiz poliziak alde guztietan ikusten –eskua paparreko botoi artetik sartu zuen– Segi egik.
|
|
2003
|
|
|
Nik ondo jakiat Kirikiñogandik urrun nagoana; baina, inoiz edo behin, haren antzeko edo nazala esan deustenean, ez
|
dakik
zelako poza nire barruan! Nok esango eustan niri, halakoren baten neure maisu handi horren beharleku berbera izango nebala," Euskal Atala" horren zuzendaritzan, Lauaxeta olerkari ospetsuaren hurrengo eta beronen aginduz?
|
|
|
Ondo
|
dakik
biluzik ibiltea zelan gustetan jatan. Gainera lotan jagok, eta berak banakus be, ze ardura deutso nik bera be biluzik ikusten badot?
|
|
|
Ez
|
dakik
nola poztu nindun hire etorrerarekin, txo zioen Xiprik herriko tabernako zurezko mahaian eserita zeudelarik. Benetan gogoa nian hirekin lehengo moduan egoteko, luzarorako izanen den jakin ez arren...
|
|
|
–Baina baloi bat duk-eta! Ez al
|
dakik
, bada, aingeruak eta deabruak noiznahi aritzen direla hor goian futbolean, ilargia baloi hartuta...?
|
|
|
Eta gaurko presa, gaurko soinuak eta gaurko ito beharra...! Ba al
|
dakik
Joxepak berak lehengoan zer esan zidan. Ea zer egiten dudan hemen gauez, eta kontuz ibiltzeko, osasuna galtzen ari naizela.
|
|
|
–Bai. Eta ba al
|
dakik
gure azpian lurperaturik dagoela. Baina ez beldurtu...
|
|
|
–Hik badakik, bestalde, gizon emakume haiek nomadak zirela... Baina ba al
|
dakik
zer den nomada?
|
|
|
–Ongi, Joanma! Baina ba al
|
dakik
zer gertatu zen gero, Azpilen bizitzen jarri zirenean. Tarteka lur mugimendu txikiak izaten zituztela, munstroaren ipur-konkorrari edo isats aldeari zegokion tokian doi.
|
|
|
–Don Estebe bezalako apaiz ezin itxiago bat, Azpil dogmakeriaren tunelean sartu zuena –erantzun zidan, keinu bat eginez, haserretik etsipenerako bidean– Nik, ordea, Patxi maisuak bezala, Jainko errukitsu bat sinesten diat, eta ez Jainko justiziero bat –eta, geldiune bat egiten zuela, arreta handiz galdetu zidan–: Baina hik ba al
|
dakik
zer den dogmakeria. Eta Jainko justiziero bat...?
|
|
|
" Oinarri sendoa behar dik. Ez
|
dakik
zer  nolako fardelak jaso behar dituen garabi honek!". Semeak hamaika aldiz entzun dio hori bera, ia ia gauero, baina hitz horien esperoan egon da aitak pieza guztiak gau mahaiaren gainean barreiatu dituenetik.
|
|
|
–Ez al
|
dakik
amari ez zaiola batere gustatzen hi hareatzan ibiltzea. Arriskutsua duk!
|
|
|
–Baina? Nondik
|
dakik
hik sarekada bat datekeela erraten duan egun zehatz horretan?
|
|
|
Belarra eta artua bereizten ba al
|
dakik
–Belarra zea dek, behiek eta jaten duen gauza berde hori, eta artuakin palomitak eiten  dituk.
|
|
|
Egiazki, ordea, barne barnetik ezagutzen gintian, geure ametsik isilpekoenen albiste ere bazian Jaionek. Puta bat nauk, esan zidaan behin, eta ez
|
dakik
nola pozten naizen horretaz. Halaxe esan zidaan, poztu egiten zela gizon haien menera jartzeaz, gizon guztiz garbi haien jostailu huts izateaz, gizon haien gutizien gordeleku izateaz.
|
|
|
–Eguna ez
|
dakik
, ala?
|
|
2004
|
|
|
Baina ba al
|
dakik
nobela bat idazten. Gauza zaila omen duk hori.
|
|
|
Ba al
|
dakik
Olazaharko Juanena?
|
|
|
Ba al
|
dakik
Arri Uri, izen horrek zer esan nahi duen?
|
|
|
Bestela honezkero bidali huen kaka egitera txoro hori bere erosketa eta txorradekin. Orain hik beste horrekin joan nahi duk buelta bat ematera, eta ez
|
dakik
nola esan niri. Eta hemen habil, buelta handik eta buelta hemendik, nola esan ez dakiala.
|
|
|
Beñatek nire titiak, hik Zilbortxoren ipurdia eta auskalo zer... Hik ere ez
|
dakik
deus ere Beñaten sentimenduez. Beraz, lehengo hori sobra zuan.
|
|
|
–Horrekin zer esan nahi duk, nire gurasoek ez dutela niretzat lagun edo bikote pobrerik nahi? Ez
|
dakik
deus ere, motel! Orain min egin nahi al didak nire gurasoengatik gezurrak asmatuz?
|
|
|
–Niri ez hasi askatasun lezioak ematen gero! Hik ederki
|
dakik
nik askatasunagatik hil nahiago dudala, otzantasunean bizi baino. Beraz, hortik ez hasi niri adarra jotzen.
|
|
|
–Eta hik ba al
|
dakik
nik zer pentsatzen dudan. Joode, ederki espabilatzen ari haiz denbora gutxian!
|
|
|
–Ondo
|
dakik
Livia monasterioko sotoan izan zenutela.
|
|
|
Livia Scola deitzen dela, eta esnea partitzen duela. Hik zerbait gehiago
|
dakik
–
|