|
2000
|
|
|
Txosten honek Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte zerbitzuen egungo egoera deskribatzen du. Bildutako datuak 1998.urte bukaera eta 1999.aren hasieran jasotakoak dira eta, azterketa egiteko metodologiari
|
dagokionez
, bertako langileek zerbitzuari buruz duten ikuspegia hartu da informazio iturri gisa. Zortzi kapitulutan banaturik, txostenak aztertzen ditu zerbitzu hauen helburu eta funtzioak, zerbitzu hauek mantentzeko dauden baliabideak (langileen plantila, profesionalen heziketa maila, eta baliabide materialak, besteak beste) eta zerbitzu hauek burututako jarduerak.
|
|
|
Batetik, ezker abertzalearen jardun politikoan azken urte bietan jarrera berriak ikusi ez dituenak itsuarena egiten du; eta bestetik, edonork daki edozelako gatazketan berbek eta esamoldeek duten garrantzi bereziaz. Beste kontu bat da proiektu politikoei
|
dagokionez
, hor berbek mirari gutxi ekarriko dute, idea argiak eta bide zehatzak behar baitira hor. Eremu abertzaleak badu lanik, «euskal herriaren hitza eta erabakia» praktikara eramateko.
|
|
|
Egia da enpresek arriskuak bereganatu dituztela autobideak egiteko garaian. Baina Estatuaren babesa izan dute, bai finantza arloan eta bai ibilgailuen trafikoari
|
dagokionez
. Eguneratutako inbertsioa 1996 urtearen amaieran 1,63 bilioi pezetakoa izan zen.
|
|
|
Elkarlaneanen edizioa biziki zaindua dago, bai maketazioa, bai irudien kalitateari
|
dagokionez
. Erostea merezi du zinez.
|
|
|
Bai, asko aurreratu da mendebaldeko euskararen erabilera eta prestijioari
|
dagokionez
. Dena den, uste dut hizkuntzari kolorea eman beharrak mugiarazi gaituela denok, baina beldur naiz ez ote garen jarrera inmobilista berri batean eroriko.
|
|
|
HEGO Euskal Herrian ere estatu mailan IUk eta PSOEk lortutako akordioa gauzatuko bide da IU eta, PSN eta PSE EEren artean. Ez dirudi estatu mailako itunetan sinatutakotik haratago joango direnik eta, beraz, azalean bederen, ez da ezer berezirik ageri bizi dugun gatazkari
|
dagokionez
. Alabaina, IU eta PSOEren aliantzak PP garaituz gero, gatazkarekiko elkarrizketa eta negoziazioaren bideak beste aukera bat izan dezakeela usain daiteke, lerro arteko irakurketa ausarta eginez gero behintzat.
|
|
|
Adibide bakarra jarriko dugu: Hegoaldeari
|
dagokionez
, biblioteka lege berezirik ez duten autonomia erkidego bakarrak gara. Bitartean, Katalunian bat ez, bi egin dituzte (1981, 1993).
|
|
|
ODACEk lan handia darama azken urteetan, besteak beste turismoa, nekazaritza, gizartea eta artzaintzaren sektoreak egonkortzen laguntzen. Ekonomiari
|
dagokionez
, ODACEk ekarri du Zuberoara enpresa mindegia, lantegi berriak erakartzeko ezinbestekoa suertatzen den tresna. Zuberoako industriaren ekoizpenen kalitatearen maila goratzeko asmoa landu du ere eta emaitza esanguratsuak lortu dagoeneko, ISO 9000 izena duen agiria eta saria jaso baitu enpresa zenbaitek.
|
|
|
Topaketa hauetan goizez ikastaroak eta arratsaldez saio libreak egingo dira. Ikastaroei
|
dagokionez
, guztira 12 izango dira: Vigotskiren konstruktibismoa, Informatika Haur eta Lehen Hezkuntzan, Internet, Afektibitatea eta Sexu Hezkuntza, Plastika, Musika, Hezkuntza Berezia, Euskararen sustapena Bigarren Hezkuntzan, Ingelesa, Lanbide Heziketa, Atxikimendua eta Jolasak.
|
|
|
Nafarroa eta Iparraldean aldiz, asko dira oraindik behe urratsetara jotzen dutenak. Alfabetatzeari
|
dagokionez
, eskariak behera egin du nabarmen.
|
|
|
Horretarako plan bat diseinatu dute. Irakasleen formakuntzari
|
dagokionez
honako puntuak dira lortu beharrekoak, didaktika taldeak osaturiko txostenaren arabera: orain arteko oinarrizko prestakuntza (Glotodidaktika I eta II ikastaroak) sistematizatu eta berritu; egungo diplomaturaren ordezkoa abian jarri; herrialdez herrialdeko 3 urteko planak osatu; lan talde nazionala sortu; jardunaldien eta bileren bidez formaziorako testuinguru egokiak sortu; espezializazioa bultzatu; eta didaktika foroetan parte hartu.AEK k bere kurrikulu propioa garatzeko asmoa du eta horretarako HABEk burututakoa ezagutaraziko dute lehenik, ondoren dokumentua aurkeztu, eztabaidatu eta diseinatzen joateko.
|
|
|
Arazoa, berez, oso konplexua da. Bake eta normalizazioari
|
dagokionez
, ardura ez da alderdi sozialistarena, ez da alderdi demokratikoena, baizik eta indarkeriaren eta armen bitartez beren postulatu politikoak lortzen tematzen direnena. Terroristek eta berauek laguntzen dituztenek proiektu politiko bat defenditzeko armak zilegi ez direla asumitzen ez duten bitartean, ezin zaigu demokratoi gatazka politikoa konpondu ez izanaren ardura politikoa egotzi.
|
|
|
Une konkretu batean ilusio handia jarri genuen arren, argi geratu da ez genuela akordioa ongi egin, ezta berbera gizarte aurrean ongi azaldu ere. Edonola ere, EAEri
|
dagokionez
, itun horrek ez duela inolako emaitzarik ekarri ageri da. Ez zuen Araban senatorerik lortzea ahalbidetu, esaterako.
|
|
|
Non dago muga umeen ulertzeko ahalmenari
|
dagokionez
–
|
|
|
Irakasleen prestakuntzari
|
dagokionez
, zer inplikatzen du baldintza horrek?
|
|
|
Beraz, Euskal Herria ez da gai bere hitza eta erabakia errespetatu arazteko? Presoen afera bideratzeko gai ez bagara, edozein aldaketa, baita gatazka orokorrari
|
dagokionez
ere, PPren oniritziarekin izan da. Aurreko lerroetan esandakoagatik nire desadostasuna azaltzeaz gain, mota honetako adierazpenak desmobilizatzaileak dira eta PPtik etortzen diren mezuekin osagarriak.
|
|
|
30 urterekin aneurisma batek jo eta gorputzaren eskuin aldea zeharo elbarritua geratu zitzaion. Bere biografia lausotua dago kontu honi
|
dagokionez
; batzuen esanetan," bon vivant" edo parrandazale porrokatua genuen Urrabieta. Besta" basati" baten ondoren desagertu eta inork ez zekien non zegoen.
|
|
|
Hezkuntzari
|
dagokionez
, Hezkuntzaren Aldeko Plataforma (Plataforma por la Educacion) sortu berri da herrian Kantabriako Hezkuntza Kontseilaritzari zentru berri bat zabaldu dezan eskatzeko. Castron 10 urte bitarteko 1.700 haur dago, inguruko estatistika guztiak hausten dituen kopurua.
|
|
|
Ardoari erreparatuz, Errioxako ardoak adibidez, ingelesa eta gaztelania baliatzen ditu bere jatorria adirazteko. Idiazabalgo gaztari
|
dagokionez
, Olaberriko Ovekik gaztelania baliatzen du eta Lanak frantsesa eta ingelesa ere bai. Baina euskara ez batak ez besteak.
|
|
|
Nahiz eta ikurrari edo izenari
|
dagokionez
euskal ordezkari ofiziala izan, gainontzeko lurraldeetako biztanleak baztertuz, hiru herrialdez osatutako autonomia baten lehendakaria besterik ez denak ezin du euskaldun guztion erreferenterik izan.
|
|
|
Euskal Preso Politikoen Kolektiboak egindako gonbiteari heltzen dio deialdiak eta lau erakunde hauek alderdi, sindikatu eta gizarte mugimendu desberdinekin izandako hausnarketatik atera da. Iparraldeari
|
dagokionez
, preso eta errefuxiatuen aldeko mobilizazioak hilaren 26ra mugatuko dira. Aste hau, dena den, presoen eskubideen aldeko kanpaina zabal eta iraunkor baten hasiera gisa agertarazi dute deialdiaren egileek.
|
|
|
\ Hiesdunen sexuari
|
dagokionez
, %74 gizonezkoak dira eta %26 emakumezkoak, baina azken hauen portzentajea gorantz doa.
|
|
|
\ Adinari
|
dagokionez
, lautik hiru 20 eta 40 urte artekoa izan ohi da, batez ere 30 urte artekoa; 14 urtetik beherakoen kasuak ez dira %1era iristen.
|
|
|
Eta historiari
|
dagokionez
, eskolarteko txapelketa izan da bertsolaritza tabernetako maisuengandik eskola umeengana eraman duena. Bertsolari jaio gabe ikasi egin zuten umeei bertsotan karrera ateratzeko lehen aukera txapelketak eman baitzien, bertso eskolen hasierako garai haietan.
|
|
|
Mexikon era guztietako euskaldun eta espainiarrak ibiltzen ziren, bakoitza bere interesekin, eta nortaz fidatu eta nortaz ez moduko zalantza eta zurrumurruak eguneroko kontua ziren. Azkenean, kirolari
|
dagokionez
, 10 partidatan euskal konbinatuak zazpi irabazi eta bi galdu zituen.
|
|
|
Egoitzari
|
dagokionez
, hainbat leku aldaketa ezagutu du ikastolak bere historian. Hasiera batean Errazti familiak 1960an sortutako Galmaka auzoko ikastola aitzidarian izan zituen ikasgelak.1978an, Gurasoen Kooperatibak Arabako Foru Aldundiaren laguntzaz egungo egoitza nagusia eraiki zuen.
|
|
|
1999an, munduko petrolio gordin erreserba egiaztatua 1.038.500 milioi upelekoa zen, eta horietatik 800.000 milioi (%77) LPEEren esku daude. Birfintzeko gaitasunari
|
dagokionez
, berriz, egunean 81 milioi upel birfintzera hel daiteke. Birfintzeko gaitasuna eta salmenta kontuan izanik, munduko petrolio enpresarik handiena Estatu Batuetako Exon Mobil da.
|
|
|
Taldeko kideez gain, banakako kideak ditu; batez beste, hamar bat pertsonak hartzen du parte indibidualki. Denetarik dago jatorriari
|
dagokionez
, Euskal Herrian bizi diren irakasleak, atzerrian bizi diren ikerle euskaldunak eta Euskal Herriari buruz ikertzen duten atzerritarrak. Kongresuaren azken egunean, uztailaren 2an hain zuzen, lehen bilera ofiziala egingo dute eta orduan ezagutuko dute elkar.
|
|
|
Iazko ibilgailuen kopuru osotik, 84.456 ziren autoak, 11.265 kamioiak eta 326 autobusak. Isunei
|
dagokionez
, iaz 109.570 jarri ziren Trafiko Bulegotik, horietatik 51.008 gaizki aparkatzeagatik.
|
|
|
Limo irletako bizitzari
|
dagokionez
, limoak elikagaietan oso aberatsak izan arren, mareen ondoriozko ur eta gazitasunaren aldakortasunak eta limoen oxigeno urritasunak bizi baldintza gogorrak ezartzen dizkie bertan bizi nahi duten animalia eta landareei. Muturreko baldintza hauei aurre egin ahal izateko, bertako bizidunek moldaera bereziak garatu behar izan dituzte eta horregatik balio ekologiko handiko espezieak direla onartzen da.
|
|
|
NATURATIK IHESEAN. Niri
|
dagokionez
, eskubide naturalez mintzo zaizkidanean, azare jokuetara joaten naiz ihesi batean babes bila. Aukeran, musean, ea nire inteligentziak eta borondateak kontrako zoriari ziria sartzen dioten.
|
|
|
Kutsadurari
|
dagokionez
, ikuspegi desberdinak uztartuko dira, ingurumenaren kutsadura gero eta ikuspegi berritzaile gehiagotik arakatzen ari baita gaur egun. Zenbait kutsadura mota eta horien eraginak aurkeztuko dira: material biodegradakorrak, ozonoa, kutsadura elektromagnetikoa, espazio eta ibaietako kutsadura, hondakin erradioaktiboak, airearen kalitatea eta trafikoa, eta abar.
|
|
|
Nacho Duatok zuzentzen duen Espainiako Dantza Konpainiak eta Miarritzeko Baletak emanaldia eskainiko dute. Musikari
|
dagokionez
, Ruper Ordorikak zuzeneko diskoa aurkeztuko du.
|
|
|
Horrela, adibide bat jartzearren, 1999ko ekitaldian, orain arteko azkenean, Iberdrolak 129.803 milioi pezetako (5.192 milioi libera) mozkinak izan zituen, zergak ordaindu aurretik. Beraz, sozietateen zergari
|
dagokionez
, mozkin horiengatik 50.357 milioi pezeta (2.014 milioi libera) ordaindu behar izan zizkion Bizkaiko Foru Ogasunari.
|
|
|
Hori orain arteko emisioari
|
dagokionez
, Jon Zurutuzak azaltzen digun bezala, aurrera begira ekimen berriak dituzte eta: " Kirolak Berri izeneko programa bat egitera goaz, igandean izaten diren kirol albisteak jarraitu (kazetari eta teknikari bana), eta gero astelehen gauean eskaini, 21:30ak aldera.
|
|
|
SPRIren bidez bultzatutako eskaera motari
|
dagokionez
, nabarmentzekoa da Kuban produkzio lankidetzarako planak garatzeko egin zirela bederatzi eskakizun kubatar eta sei euskaldun. Eskaera egin duten sektore nagusiak honako hauek izan dira:
|
|
|
Batean zein bestean maila ezberdinak daude, baxuenetatik hasi eta altuenetaraino, tartean gitarra elektrikoa ere jorratu daitekeelarik. Lehiaketari
|
dagokionez
bi maila izango dira: bata, kontserbatorioko erdiko mailan daudenentzat eta goi mailakoentzat bestea.
|
|
|
d. Prozesuari
|
dagokionez
, bi fase ezberdintzen ziren. Hasierakoa, non eragile guztien arteko elkarrizketa burutuko bailitzateke, gaindiezinak suertatu daitezkeen aurrebaldintzak ezarri gabe.
|
|
|
Legeak agintzen duena betetzen goaz. Ezagutzari
|
dagokionez
, Gipuzkoa egoera ezin hobean dela esan dezakegu. Orain arteko pausoa euskalduntzea izan da, baina orain gogorrena trebatze lana da.
|
|
|
Euskal Herriko karmeldarrek kaleratzen duten hiruhilabetekari honen mamiari
|
dagokionez
, ohizko kultura, gizartea, Eliza, iritziak eta literatura sailez horniturik dagoela esan behar. Eta irakurtzeko gaien artean, Andres Urrutiaren" Frai Bartolome, lapurretatik ekologiara:
|
|
|
Hala ere, azken aldian kezka ugari datozkit burura poema honen interpretazioari
|
dagokionez
. Ikus dezakegunez, batzuek apaiza atxilotzean eta berau defenda tzeko soilik mugitu behar dugula pentsatzen dute, komunista eta beste askoren atxiloketek justifikazioa izango balute bezala.
|
|
|
Gehiena erretzen dena, nire kasuan behintzat, letra da. Musikari
|
dagokionez
beti zoaz aportatzen, baina letrekin... Hitzak asko lantzen saiatu naiz disko honetarako eta uste dut eboluzio bat badagoela hor.
|
|
|
Lehen erronkari
|
dagokionez
, ponentziak aipatzen duenez, egoera korapilatsuan aurkitzen da sindikalgintza. Eta hori ez da besterik gabe ekonomia egoeraren eta haren ondoriozko prekariotasun, langabezia eta gizarte bazterketaren eraginez gertatzen.
|
|
|
Bigarren erronkari
|
dagokionez
, berriz, IX. Biltzarrean sindikalgintza errebindikatzailearen alde eta afiliazio handi baten bidez gizartean ondo erroturiko sindikalgintzaren alde hartutako bidetik jarraitzen dute, ordezkaritza soilean eta erakundeetan esku hartze hutsean geratzen den sindikalgintzatik urrundu nahian. Bi edo hiru alderdiko erakunde foroetara lotzen eta baldintzatzen duten euskarri materialak dagoeneko baliorik ez dutela adieraztearekin batera, ponentziak dio aurkako boterea eraikitzean oinarritzen den ereduak, sindikal arloan nahiz gizarte arloan, bere itunak ondo zehaztu dituela, zeren batuketak kenketa bihur baitaitezke sindikalgintza eredu kontrajarriak bateratu nahi direnean.
|
|
|
Bertsogintzari
|
dagokionez
, iruditzen zait txapelketek, bere injustizia guztiekin, ongi markatzen dutela garai bakoitzeko joera: 80 txapelketak Xabierrek irabazi zituen, eta hor dago bide horren proposamena bere osoan ikusi nahi duenarentzat.
|
|
|
Mundu osoan, 70 herrialdetako 10.000 bazkide inguru izango gara. Espainiako erakundeari
|
dagokionez
, 1985ean birsortu zen eta 270 kide dira guztira. Euskal Herrian asko gara, 48 kide.
|
|
|
Esaterako, gaur egun Bilbotik jaso daitezkeen satelite seinaleei esker, seirehun kanal baino gehiagoren artean hautatzeko modua dago. Hizkuntzari
|
dagokionez
, batzuk nagusi agertzen dira (ingelesa, gaztelera eta alemana lehenik, arabiera, italiera, frantsesa eta turkiera bigarren multzo batean). Baina hauen ondoan badira kanalen bat edo batzuk dituzten bestelako hizkuntzak:
|
|
|
Gertaera konplexuegiak dira erabateko erantzunak emateko. Telebistaren kontsumoari
|
dagokionez
, oraingoz ikerketa enpiriko gutxiegi dago. Gertaeraren konplexutasuna ikusteko, aipa dezagun Estatu Frantsesean burututako ikerketa batek erakutsia.
|
|
|
Eta sinetsi daiteke dabilen ahots bakarra komunikabideetan sinetsi bezala dabilelako, eta orduan posmoderniak dakarren ideologien desegitearen teoria hori hainbeste zabaltzea esplikatu liteke bakarrik komunikabideetan lorito funtzioa betetzen duten asko daudelako. Niretzako, adibidez, momentu honetan euskal gatazkari
|
dagokionez
gatazkaren elementu indartsuenetariko bat komunikabideak eurak dira, salbuespen txiki txiki batzuk ezik. Diskurtsoa artikulatzen da pentsamendu bakar horrek dioena errepikatzean, eta horren kontra badago beste diskurtso bat berdin artikulatuta:
|
|
|
NORABIDE politikoari
|
dagokionez
, PSE EEko kideek aspaldikoz ez dute IV. kongresuan adinako kontsentsurik erakutsi. Zuzendaritzaren hautaketak, ostera, zauri sakonak zabaldu ditu:
|
|
|
Gaixotasuna gizakien artean ez da eguneroko harremanetan kutsatzen eta horrelako kasu bat soilik odola edo organoak emanez gerta daiteke. Oinazeari
|
dagokionez
, sufrimendu psikologikoa fisikoa baino askoz larriagoa da.
|
|
|
Monasterioa lautada azpian hartzen duen mendiska batean kokatuta dago eta bere inguruan aisialdirako prestaturiko gune polita egin da. Tenpluari
|
dagokionez
, 962 urtean jada idatziz aipatua, esandako moduan erromanikoa da, baina elementu bizantiarrek ere beren lekua dute. Elementu azpimarragarrienen artean sarrera nagusia eta Andra Mariren taila (XII. mendea) aipatuko ditugu.
|
|
|
Hamar ipuin dira aurreko liburua bezala liburu honetan jasotakoak, eta amaieran" post scriptum" gisako ohartxo literarioez horniturik argitaratzen du. Kritiko gehienen iritziz liburu hau Narrazioak liburuaren jarraipena da, egiturari, estiloari nahiz tematikari
|
dagokionez
.
|
|
|
Horietako bat, J.R. Zabalaren iruzkina da (Mundaiz, 1987,33, Urtarrila Ekaina). Erreseinaren egileak liburu hau Narrazioak liburuarekin lotzen du, egitura nahiz gaiari
|
dagokionez
. Edukin fantastikoa duten istorioak direla esaten du, eta ezaugarri hau garai legendarioetan nahiz gaurko egunean kokaturiko lotura modua dela azpimarratzen du.
|
|
|
Narraziogintza honen bilakaeran, Aitzpea Azkorbebeitiaren iritziz, lehenengo narrazio liburutik bi berriago hauetara leku denboren koordenadei dagokienez egileak determinazio gehiagorantz eta errealitaterantz egin du: " Badirudi, beraz, orain arteko indeterminazio joera aldatu egin dela, lekutasunari
|
dagokionez
bederen. Aieru honek bat egingo luke, honela, Sarrionandiaren narrazio bildumetan narrazio fantasiatsu eta irrealetatik errealagoetarako garapena gertatu delako Kirmen Uriberen hipotesiarekin." (J.S.
|
|
|
Lehen artikuluan liburua generoari
|
dagokionez
, sailkatzeko dauden zailtasunak aipatzen ditu, ez baita, bere ustez, ez narratiba, ez poesia eta ez saiakera, hiruetatik duelarik halere. Sarrionandiak berak emaniko definiziora jotzea erabakitzen du azkenean" asmakizunak, datziboak, haur ipuinen perbersioak, moebius zintak, paradoxak, penny dreadfuls, ametsak, laburmetraiak, gogoeta solteak eta beste botoi galduak."
|
|
|
Obra honetan egileak erakusten duen talaiari
|
dagokionez
, G. Markuletaren iritziz, beti bezain zorrotz dihardu zientziari dagokionez, baina jarrera jostalaria, ironikoa, alderdi harrigarri eta uste gabekoaren bila dabilena da. Talai horren adierazgarri egokienak" Ekibokazioa" deritzana eta liburuko izenburu bera daramanaz batera," Haizeak eraman dezala" delakoak dira.
|
|
|
Obra honetan egileak erakusten duen talaiari dagokionez, G. Markuletaren iritziz, beti bezain zorrotz dihardu zientziari
|
dagokionez
, baina jarrera jostalaria, ironikoa, alderdi harrigarri eta uste gabekoaren bila dabilena da. Talai horren adierazgarri egokienak" Ekibokazioa" deritzana eta liburuko izenburu bera daramanaz batera," Haizeak eraman dezala" delakoak dira.
|
|
|
Leku eta denbora ardatzen tratamenduari
|
dagokionez
, kritiko gehienek nabarmendu dute Sarrionandiak" aldi iraganetara labaintzeko duen joera" (Argia), Susako komentariogileak gehitzen du narrazioetako leku eta denbora asko zehazgabeak ez ezik, ez denbora eta ez espazio direla. Leiendazko denbora eta tokiak dira, fabularen edo narrazio fantastikoen koordenadetan kokatzen dituelarik:
|
|
|
Denboraren tratamenduari
|
dagokionez
, gehienetan lineala da, gehienbat ipuinetan, ipuinak hasieratik amaierara denbora lerro jarraituan doaz. Bakanak dira amaieratik hasten direnak," Sonbreilu baten historia" bezalakoak.
|
|
|
Labayru, 1998) oraindainokoan Sarrionandiaren obra osoaren ikuspegirik zabalena eta ondo ehundua argitaratua du, haren ideia poetikoen azterketarako" harrera teoria" ri atxikitako metodologia erabiliz. Liburu honi
|
dagokionez
, bere ustez, bidaia liburuaren egituraren bizkarrezurra bada ere," poesia honen iturburuan dagoen deserrotzearen sentimenduaren ondorioa ere bada." (70 or.)" Poetak bilaketari ekiten dio, euskal literatura eta kultura lur agorrak eta panorama desolagarria" gertatzen omen zaizkiolako.
|
|
|
Jon Kortazarrek argitaraturiko beste bi artikulu ere aipagarri dira Sarrionandiaren lehenengo liburu honetako erreferentzia literarioen gai honi
|
dagokionez
, bata Idatz & Mintz (1982, 1, 34 or.) eta bestea Jakin aldizkarian (1982, 24 zk, 106 or.). Bietan garrantzia berezia ematen die, bi hitzaurreek, liburuaren hitzaurreak eta" bitakora kaiera" izeneko poemak, aditzera ematen duten kontzepzio literarioari," metaliteratura" edo" metapoesiaren" esparruan kokatzen duelarik.
|
|
|
Lanketari
|
dagokionez
, artisau gisa egina dela dio Jon Kortazarrek. Bestetik poemetako bakoitzak duen autonomiaz gain, bada batetik besterako tonu aldaketa bereziki landu bat, musikalitatearen izenean egina, Kortazarren ustez:
|
|
|
Tonuari
|
dagokionez
berriz, Sarrionandiaren liburu honetako poemak aurrekoetakoak bezala, modernismoaren hizketaz sortuak direla diosku Kortazarrek," bizikizun pertsonalez bilbatuak eta errealismoz osatuak" (Lurra eta Luma, 106 or.). Oraingo poema hauek Bertold Brecht-en poesia gogoratzera eraman dute, gertakizun objektibo baten narrazioa da korapiloa sarritan eta eszenaren zentzuaren eta barne kontraesane...
|
|
|
Istorioaren tonuari
|
dagokionez
, Felipe Juaristik esandakorekin bat egiten dugu: " ez da triste ez da alai, zertxobait idealizatuta agertzen zaigu Axun bera, gazte denboran, idealizazio joera handia baitago.
|
|
|
Ikuspuntuari
|
dagokionez
, istorio hau guztia narrazioan parte hartzen duen pertsonaia batek kontatzen digu. Izan ere, narratzaileari Iñakik berak bere istorioaren berri eman ziola aitortzen du.
|
|
|
Jokin Muñozen lehen eleberriaren sailkapenari
|
dagokionez
, honakoa aipatu izan da. Lutxo Egiaren ustez," eleberriari kutsu existentzialista dario." (Deia I) Xabier Aldai ere honela mintzatu zen eleberri honetaz:
|
|
|
Kokapenari
|
dagokionez
, gogoetoi egiantzekotasuna erantsi asmoz, leku errealak hautatu ditu. Tramaren zatirik nagusiena Donostian gertatzen da, nahiz eta Madril ere maiz aipatzen den.
|
|
|
Estiloari
|
dagokionez
, honakoa aipatzen digu Xabier Aldaik: " hizkuntzaz aberatsa, eta dotore idatzita, nahiz eta narrazioa zenbait pasartetan apur bat gehiago konprimitzea eskatzen duen." (Egunkaria) Luis Mari Mujikak intimismoan ikusten du eleberri honen lorpenik behinena:
|
|
|
Denborari
|
dagokionez
, oso epe laburra da azaltzen zaiguna. Oro har, narrazioaren denbora lineala da, oroitzapenetan izan ezik:
|
|
|
Ikuspuntuari
|
dagokionez
, narratzaile orojakile batek ematen digu gogoeta hauen guztien berri. Are gehiago, narratzaile hau Teresa modura irudika dezakegun narratarioari mintzatzen zaio.
|
|
|
Izan ere, lehengo pertsonako narratzaile baten bidez hirugarren pertsonako narratzailearekin baino gehiago murrizten baita esparrua. Amagoia Iban honela mintzatzen da ikuspuntuari
|
dagokionez
: sarritan" narratzailearen hirugarren pertsona hori Teresaren barne pentsamenduarekin bat datorrela, halako sinbiosi prozesu baten bitartez." (Egunkaria I) Beraz, narratarioari zuzenean mintzatzearen bidez efektu hau lortu du.
|
|
|
izan ere, W.n eta Donostian kokatzen ditu gertaera nagusiak, eta garai jakin batean. Giroari
|
dagokionez
, egileak berak aipatu bezala," nobelan badaude aipu batzuk gure belaunaldiaren autobiografikoak: lehenengo porroak, lehenego sexu harreman haiek, lehen feministak... nire garaiko kontestua agertzen da apur bat." (Gara I)
|
|
|
Denboraren jarraikortasunari
|
dagokionez
, gogoetek jarraipen kronologikoa badute ere, oroitzapenak eranstean ohikoa den bezala, itzulinguru ugarirekin topo egingo dugu. Izan ere, bere iragana oroitzeko beharrezkoak dira analepsiak, hau da, denboran atzera egiteak; bestalde, bukaera iragarriko duten hainbat aurrerapen aipagarri ere badira.
|
|
|
Estiloari
|
dagokionez
, idazkera erraza hautatu du: oso estilo bizia eta adierazkorra.
|
|
|
Estiloari
|
dagokionez
, Egunkariako beste iruzkingile honek adierazitakoaren iritzi berekoak gara gu ere:
|
|
|
Testuartekotasunari
|
dagokionez
, Jon Kortazarrek eleberriak jasotako Espainiako Kritika saria zela-eta, Marguerite Duras eta Doris Lessingen literaturarekin lotu zuen. (Egunkaria IV)
|
|
|
Denborari
|
dagokionez
, atzera egiteak ugariak dira. Izan ere, espetxean iraganeko gertaerak oroitzeko joera etengabea baita.
|
|
|
Estiloari
|
dagokionez
, lehen bilduman erakutsi zuen hizkera bizi eta joria erabiliz jarraitzen du. Zabalak" Linazasororen prosa erraz eta jariakorra" dela adierazi zuen.
|
|
|
Testuartekotasunari
|
dagokionez
, honakoa gehitu zuen:
|
|
|
Denborari
|
dagokionez
, atze aurrera ugariz bete ditu narrazioak. Gure aburuz, denboraren igarotzeak garrantzia handia du liburu honetan.
|
|
|
Testuartekotasunari
|
dagokionez
, Bernardo Atxagak Obabakoak bilduman argitaraturiko X eta Y ipuina dakarkigu gogora, bertan ere trenaren etorrerak eragin zuen beldurra baita kontagai.
|
|
|
Ondorioz, kronotopo determinatua darabil: lekuari
|
dagokionez
, narrazioak Gasteizen girotu dituela aipatu dugu, eta garaiari dagokionez 1937 urtetik gaur egunera arteko bidaia egiten digu. Bestalde, denboraren iragaiteak dakartzan aldaketak ere azpimarratzen ditu.
|
|
|
Ondorioz, kronotopo determinatua darabil: lekuari dagokionez, narrazioak Gasteizen girotu dituela aipatu dugu, eta garaiari
|
dagokionez
1937 urtetik gaur egunera arteko bidaia egiten digu. Bestalde, denboraren iragaiteak dakartzan aldaketak ere azpimarratzen ditu.
|
|
|
Narrazioaren egituraketari
|
dagokionez
, ipuin guztietan bi plano ageri direla aipagarria da. Batzuetan, bi plano hauek leku aldaketaren araberakoak dira; beste batzuetan, garaiaren aldaketaren araberakoak.
|
|
|
Estiloari
|
dagokionez
, oso tonu subjektiboan idatziriko ipuinak dira. Nahi duena adierazteko estilo zuzena, hizkera lotsagabea, gordina erabiliz.
|
|
|
Ikuspuntuari
|
dagokionez
, hirugarren zein lehen pertsona darabil, eta zenbaitetan narratzaile orojakileak ere bere gogoetak gehitzen ditu. Haatik, idazle honek fokalizazioa askotan erabili ohi du, izan ere, pertsonaiek bere inguruan ikusten dituzten beste gizakienganako arreta jartzeko joera baitute:
|
|
|
Espazioari
|
dagokionez
, Euskal Herrian kokatzen ditu ipuin guztiak: Donostia, Gasteiz, Bilbo... dira lekurik aipatuenak.
|
|
|
Estiloari
|
dagokionez
, bere gainerako lanetan bezala, honetan ere ironia darabil.
|
|
|
Lekuari
|
dagokionez
, zehazgabetasuna nabari da. Izan ere, ipuin asko oso laburrak dira eta horietan ez dago horrelako zehaztasunetan ibiltzeko lekurik.
|
|
|
Espazioari
|
dagokionez
, nekazal giro batean kokaturiko ipuinak direla aipatu behar da. Ondorioz, ugariak dira naturaren aipuak:
|
|
|
Hizkerari
|
dagokionez
, iparraldeko kutsua aipagarria da.
|
|
|
Ikuspuntuari
|
dagokionez
, narrazio hauetan zehar narratzaile mota ezberdinak darabiltzala aipatu behar da. Hirugarren, bigarren zein lehenengo pertsona; narrazioko pertsonaia nahiz ez;... Gainera, ipuin batzuetan plano ezberdinak erabiltzen ditu.
|
|
|
Estiloa eta teknikari
|
dagokionez
honela mintzatu zen Karlos Cid: " Euskal literaturatik idazkera aberatsa eta gozoa xurgatu baitu, eta erdal literaturetatik, ordea, literatur baliabide oparoak, generoen nahasketa eta guzti." (Ubeda, Joxi:
|
|
|
Liburu honetan hamaika ipuinez osaturiko bilduma osatu du. Ipuin hauek estiloari eta gaiari
|
dagokionez
estuki lotuta daude. Gaiari begiratuz, ipuinok maitasunaren zein bikoteen harremanen inguruko istorioak direla ikus daiteke.
|
|
|
Ikuspuntuari
|
dagokionez
, ipuin gehienetan pertsonaiek lehen pertsonan hitz egiten digute. Gainera, pertsonaia hauek bere barne sentimenduetan murgilduko gaituzte, bere zalantzak, beldurrak, itxaropenak, desirak,... adieraziz.
|
|
|
Estiloari
|
dagokionez
, ironia, umore ikutua eta motiboen errepikapenak nabarmentzen dira: azken hauen bidez, ipuinen amaieran istorioa hankaz gora utziko duten gertakizunak iragartzen zaizkigu.
|
|
|
Testuartekotasunari
|
dagokionez
, honako idazleak aipatu izan dira: " Lehen eldarnioetan García Márquez, Txekhov edo Aldecoa izan omen zituen bisitari; bigarrenetan, Greene, Chandler, Hammet edo Doyle; eta hirugarrenetan, Saki, Quiroga, Kafka edo Cortázar." (Argia 1345)
|
|
|
Rikarteren lehen liburu honetan tramari
|
dagokionez
elkarrekin harremanik ez duten bi narrazio luze eskaintzen zaizkigun arren, desioa da ipuinon ardatza. Batetik, Rakel Beaumont narrazioan gizon jaio eta emakumea izan nahi duen pertsonaia baten gorabeherak kontatzen dira (luzeraren aldetik eleberritzat har daitekeena); bestetik, Apopiloetxea kontakizunean esistitzen ez den emakume batekin maitemindurik dagoen gizon bat aurkezten zaigu.
|
|
|
besteak beste, Gaztelugatxe, Atxuri, Lekeitio, Deustu, Erandio, Portugalete, Santurtzi, Indautxu, Gernika,... aipatzen ditu (Eusko trenbideen aipamena ere egiten da). Kronotopoari
|
dagokionez
, espazioa zehazturik agertzen den arren, denbora ez da hain zehatz adierazten, nahiz eta garaiaren inguruko erreferentzia ugari egin: ELA, PNV, ETA, Franko, ertzainak,...
|