2000
|
|
Newspapers & Technology (ikus 1997ko apirilean plazaratutako alea) aldizkariak 1997ko lehen hiruhilekoan Estatu Batuetako 550 egunkarien artean egindako inkesta baten arabera, erantzunen% 60ek edizio digitalen errentagarritasun eza azpimarratzen zuten. Estatu espainiarrari
|
dagokionez
, edizio digitalen errentagarritasuna ere kolokan dago. El Pais Digital en arduraduna den Marilo Ruiz de Elviraren aburuz, Estatuan oraindik ez da masa kritikora heldu edizio elektronikoak negozio bihurtzeko (honetaz, kontuan eduki behar da OJDren datuen arabera El Pas en Interneteko edizioa dela Estatuan bisita gehien jasotzen duena):
|
|
Granja, J. Apalategi, S. de Pablo, L. Mees, M. Ugalde, F. de Meer, I. Chueca, J. Azcona, A. Martinez Peñuela, P. Waldmann, M. Heiberg, M. Ugalde Solano, M. Elizondo, I. Camino, L. de Guezala, M.X. Aizpuru, C. Landa, J. Zabalo, J.M. Tapiz...), hutsune eta gabezia nabariak antzematen nituen nazioarteko mailan izandako eraginari buruzko ikerkuntzan. Alderdi horri
|
dagokionez
aipatu behar ditut, besteak beste —idazkia asko ez luzatzeko asmoak mugaturik—, Jose Luis de la Granjak (Galeuzca hitzarmenaren eta" propaganda eta nazioarteko politika" bateratuak egiteko sinatzaileek hartu zuten erabakiaren analisia), Xose Estevezek (penintsulako periferiako nazionalismoen arteko harremanei buruz egindako analisian hitzarmenen" nazioarteko" osagaia... nazionalitateak Europako gerrarteko garaian; Katalunia, Galizia eta Euskadiko" protodiplomazia" Europako Nazionalitateen Biltzarrean), Daniele Conversik (nazioarteko gertaerek Euskadiko eta Kataluniako nazionalismoetan izandako eragina), Jose Maria Lorenzo Espinosak (Irlandako nazionalismoak Euskadikoan izandako eragina), Juan Carlos Jimenez de Aberasturik (Euzkadiko Batzar Nagusiak Londresen gauzatutako ekimenen bilduma dokumentala) eta Koldo San Sebastianek (New Yorkeko Euskal Ordezkaritzaren materialen bilduma) egindako ekarpenak, eta, horiez gain, Iñaki Agirre Zabalak Nazioarteko Harremanen ikuspegitik egindako lana ere (euskal eremu integratuaren eredu historikoak eta nazioarteko gainerako eremuekiko artikulazioa).
|
|
Informatizazioari
|
dagokionez
, liburutegietako lana ahalik eta egokiena izan dadin eta, beraz, zerbitzuak ere hobeak izan daitezen, Liburu eta Liburutegi Zerbitzuak, MARC formatudun liburutegi kudeaketarako, Ab sysizeneko sistema integratua erabiltzen du. Sistema hori oso ondo moldatzen da gure liburutegiek dituzten beharrizanetara, hainbat bertsiotan dauden erregistro ezberdinak elkartrukatzeko aukera eskaintzen baitu.
|
|
Gai horri
|
dagokionez
, Kultura Sailak euskararen erabilpena normaltzea du xede. Gure erkidegoaren egoera soziolinguistikoa kontuan harturik, elebitasunari erantzun ahal izateko, euskarak behar dituen lan tresnak (deskribapen bibliografikorako terminologia, sarrera puntuak, nazioarteko katalogazio arauen egokitzapena eta datu bibliografikoak euskarri informatikoan emateko MARC formatura egokitzea) eskaini behar ditugu.
|
|
Gai horri
|
dagokionez
, bestalde, Espainiako Liburutegi Nazionaleko arduradunek jakinarazi digute IBERMARC formatuaren bertsio berrian, USMARCen bezala, parekotasun linguistikoak adierazteko 7XX etiketak erabiliko direla.
|
|
Bibliografi erregistroari
|
dagokionez
, gai izenburuak alde batera utzita, gainerako sarrera puntu elebidunen parekotasun linguistikoa, Kanadan bezala, 9XX etiketak erabiliz egingo da. Gai izenburu elebidunak, bestalde, bi T650 etiketatan sartuko dira.
|
|
Kultura Sailak, katalogazioaren hizkuntz politikari
|
dagokionez
, sareko bibliotekei hizkuntza hautatzeko aukera eskainiko die. Horrela, euskaraz katalogatu nahi duen liburutegiak euskaraz egin ahal izango du eta gaztelaniaz nahi duenak gaztelaniaz.
|
|
Kultura Sailak, gizarte esparru guztietan liburutegien fondo eta bildumen berri ematea, batez ere ikerketa alorrari
|
dagokionez
, ezinbestekoa ikusten du. Hori dela eta, behar beharrezkotzat jotzen da informaziorako multimedia sistema bat eratzea, euskarri informatikoez baliatuz, aipatutako fondoetara iristeko modua errazagoa izan dadin.
|
|
Euskarari
|
dagokionez
, eta hasteko, Nafarroak egoera administratibo korapilatsua duela gogoratu beharra dago, gure erkidegoa hiru eremutan banaturik baitago: euskalduna, mistoa eta ez euskalduna.
|
|
Bestalde, eta dokumentuen kontserbazio iraunkorraren beharrari erantzuteko, soporteen iraupen fisikoa da arazoa. Dokumentu informatikoen soporteek iraupen mugatua dute denborari
|
dagokionez
. Zenbaitzuek, kontserbazio baldintza onetan, 10 urtean jartzen dute (dokumentu magnetikoak) eta beste batzuek 100 urteraino (soporte optikoak) luzatzen dute.
|
|
ANDONEGI, Xabier Filosofiaren muiña. 11 zk. (1960), 16 Berriz filosofoak. 8 zk. (1978), 116 Emigrazioa Euskalerriari
|
dagokionez
. 19 zk. (1965), 81
|
|
29 zk. (1983), 123 300.000 lagunen ibilaldi nagusia (Orain eta Hemen). 33 zk. (1984), 96 Emigrazioa Euskalerriari
|
dagokionez
. 19 zk. (1965), 81 Bizkaiko urien sortzea. 22 zk. (1966), 6
|
2001
|
|
" Xibe roa Kantuz" kantaldiari
|
dagokionez
. Milaka ikusle biltzen dira aldi oro eta honek nolabait agerian uzten du zuberotar ainitzi euskal kantua deigarria zaiela.
|
|
Jakin badakigu, eta aldez aurretik azaldu behar gainera, askok aurpegiratuko digutela euskarak eta gaztelaniak ez dutela zerikusirik, gizarte egoerari
|
dagokionez
behinik behin. Hala da.
|
|
Gerora izanen du bilakaera. Honela kontatu dizkigu Amaia Ere ñagak8, Marc Legasseri egindako elkarrizketen berriak, gagozkion puntuari
|
dagokionez
:
|
|
jakin badakit egileren batek ea zegokion zatia euskaraz idatzi ahal zuen galdetzean, gaztelaniaz egin behar zuela erantzun zitzaiola. Eta, bai, aukera galdu bat da, euskara eta historialaritza uztartzen saiatu diren profesionalek ez dutelako ikasi eta landu duten guztia Lur Entziklopediaren eta, horren bitartez, gizartearen esku uzteko aukera izan, terminologia zientifikoaren arloari
|
dagokionez
, batez ere. Itzulpen lana txukuna bada ere, historialari euskaldun aditu baten edo batzuen gainbegiraketak zuzen zitzakeen akatsak ditu (ez naiz luzatuko horiek zerrendatzen, Uzta ro-ko artikuluan sorta esanguratsu bat —ez guztiak— aurkezten bainuen).
|
|
Diario Vasc o ko Felipe Juaristik (VIII), ordea, ez zuen busti nahi izan, eta Unamunoren Paz en la guerralibu ru arekiko konparaketa lainotsu batzuez gain, ezer gutxi esan du Txillardegiren azken lanari buruz (izan ere, kasik lerro gehiago eskaintzen dizkio idazle bilbotarraren nobelari Putzu ri baino...). Luis Mari Mujikak zorroztasun handiagoz epaitzen du nobela hau (Ega n, 1999/ 4, 243), bai defendatzen dituen tesi historikoei dagokienez, baipe rtsonaien eta ekintzaren bilakaera literarioari
|
dagokionez
, baina, oro har, ezin ukatu tentu handi (egi) z jokatzen duenik.
|
|
Bat bateko bertsolaritzari
|
dagokionez
, zein dira, zure ustez, XX. mendeko mugarririk garran tzi ts uenak?
|
|
Ekonomia datuen mundua da. ekonomian dena omen da neurgarri. Baina, oraindik behintzat, arazoak larriak dira Ezagutza neurtzeari
|
dagokionez
. Erronka teorikoa da batetik, nekez onartuko baitugu enpresan neurtu ezinezkogestiotresnarik, baina baita praktikoa ere, neurria baita hainbat adierazkin ekonomikoren artean errefe rentzibalorerik propioenetakoa.
|
|
Beraz, gehien gehienentzat, gaztelania. Eta gainera, euskarari
|
dagokionez
, euskara batua ez da ama hizkuntza.
|
|
Euskaldu non Egunkaria n (2001.03.21) irakurri dudanaren arabera, atentzioa eman dit ondorio gisa agertu den pasarte honek: " Azterketaren ondorioetako bat da, hizkuntzen funtzioei
|
dagokionez
, gazteek hizkuntza ezberdinen artekomailaketa egiten dutela, bakoitzari garrantzi desberdina emanez. Hori dela eta, gaztelania edo ingelesari atxikitzen zaizkion funtzio eta balio komunikatiboak eta praktikoak —erabilerari zeharo lotuta dauden dimentsioak— azpimarratu lirateke, euskarari atxikitzen zaizkion balio eta dimentsio mitikoekin, politikoekin edo identitate emaileekin —hau da, hizkuntza erabilerari baino motibazio edo sentimenduei lotuak— desberdinduz".
|
|
Baina gutako alfabetatuenek eta euskaltzaleenek erdarazko testura jotzen badugu lege arazoren bat dugun aldiro, nahiago nukeho rretan enplegatzen diren dirutzak beste zerbaitetan enplegatuko balira. Dereduari
|
dagokionez
, iruditzen zaithe lburu gisa hartzen dugula sarri. DonostiakoDereduko ikasleen euskara nahiko gertutik ezagutzen dut nik, 16 urteko seme bat izanik.
|
|
Gizarteko maila ezberdin etan (norbere lanbide, denda edo zerbitzuan, enpresa, fabrika eta bulegoetan, administrazio irakaskuntzan, politika munduan...) ideologiaren arabera aitortzen dugunarekinkontsekuente izateko konpromisoa lortu behar dugu, hizkuntz politika aktiboagoa bultzatuz (aski inkesta egin dira orain arte ere; garaia dugu kanpaina eraginkor eta zabala antolatzen hasteko, behingoz!). Ene ustez, emakumeen eskubide eta berdintasunaren alde Emakundek hartu duen bidea egiaz imitagarria dukegu euskarari
|
dagokionez
.
|
|
Laburki, Nafarroari
|
dagokionez
, egoera guztiz dramatikoa ez den arren —zenbait datu onargarriak dira— arazo oso kezkagarriak daudela esan behar dugu, esate baterakoeuskararen estatusaren etengabeko higadura saioa, hizkuntzaren bazterkeria oso murritzak diren gune eta funtzioetara edota Nafarroako gizartea ren zati handi batera zabaltzeko zailtasuna.
|
|
Wish ful thinkings ote? b) Barne muinari
|
dagokionez
, nahiko nuke nik euskalgintza malguagoa eta erosoagoa, azken urteotan erakutsi duen itxiera horretatik aldendua. Badirudi, oro har, euskalgintza interes jakineko talde batzuen zeregina dela eta horren inguruko gorabeherak oinarrizkoenak.
|
|
NafarroakoAlde rdi Sozialistak, Juan Jose Lizarbe buru duenetik, eta PSNtik baino UPNtik gertuago dabilen Vctor Manuel Arbeloa eta Aurelio Arteta bezalako ustezko intelektualen eskutik, sekulako sarraskiak egin ditu euskararen kontra, eta kasu honetan ez du balio eskuindarrak direla esatea —ezkertiartzat jotzen du bere burua NASek— edota euskararen kontrako grina berezkoa dutela pentsatzea. Arazo sakona da benetan Nafarroako sozialistena, baina hizkuntzari
|
dagokionez
, alderdiko militante asko borrokatu dira —hauek ere lehen orain baino gehiago— euskararen alde, eta Jose Luis Castejon Parlamentuaren presidentea rn kasua adibide bat besterik ez da. Nafar sozialisten oposizio lana ezerezean dagoela jakiteak ere ez du argitzen zerg atik gaur egungo jarrera euskararen aurrean.
|
2002
|
|
• Corpusari
|
dagokionez
inoiz baino hobeto dago euskara. Euskara batua, hizkuntza estandar bateratua, erabilgarria da.
|
|
Oso zeregin garrantzitsuak bete behar dituzte unibertsitateek, eta egin behar dituzte, gainera, gabezia eta arazo asko izan arren. Hainbat konturi
|
dagokionez
, mugatua dabeha rrezkoak liratekeen aldaketak egiteko aukera, estatuekezarritako lege arautegiek erabat baldintzatzen baitituzte Euskal Herriko unibertsitateen egitura eta jarduna. Mugala rriak dira horiek, eta, etorkizunari begira, unibertsitate kontuetan erabakiak hartzeko ahalmen osoa eskuratu beharraz ez dut zalantzarik egiten.
|
|
Kontu honi
|
dagokionez
, bakoitzak baditu norberarenideologiari loturiko arrazoiak, eta horiek, nire kasuan behintzat, argiak dira, eta argi azaldu nahi ditut hemen. Ni re ustez, nazio nortasunaren adierazle eta osagai garran tzitsuena da hizkuntza.
|
|
Gai askori buruz ez da oraindik ezer idatzi euskaraz, eta beste hainbat gairi buruz, pe rtsona bakar batek idatzi du idatzi den guztia. Kontu honi
|
dagokionez
, goraipatzekoa da Deustuko Unibertsitateakegin duen lana, argitaratu dituen euskarazko testuliburuen ko pu rua esanguratsu samarra izan baita.
|
|
Gai honi
|
dagokionez
, ez dago konponbide egituratuen zerrenda itxi bat ematerik. Aukera eta bide asko erabil daitezke, batez ere komunikazioaren gizartean bizi garen honetan.
|
|
Bigarren galderari
|
dagokionez
, esan behar da goi mailako profesionalen prestakuntza ezinbestekoa dela edozein gizarte aurreraturentzat; eta lan hori unibertsitateari dagokio, neurri handi batean bederen.
|
|
batetik, hasierakoa, titulua eskuratzeko bete behar diren ikasketei dagokiena; eta, bestetik, bizitza osorako beharrezkoa den jakintzen gaurkotzeari dagokiona. Hasierako prestakun tzari
|
dagokionez
, unibertsitate guztiek eskaintzen dute titulu multzo bat. Izaera ofiziala estatuek ematen diete tituluei, eta gure kasuan, Espainiar eta Frantziar Estatuak dira.
|
|
Beste %40 unibertsitate bakoitzak erabakitzen du. Hala ere, horrek baino garrantzi handiagoa duten bi arazo daude kontu honi
|
dagokionez
. Unibertsitariooninteres korporatiboa izan da ikasketen edukien ezarpenean eragin handiena izan duen irizpidea.
|
|
Hizkuntzari
|
dagokionez
, elkargainkako egoera horrek ez zuen ondorio txarrik izan Bruselan.
|
|
1939rako bikoiztuta zegoen Lovainako irakaskuntzaren %74a; 1955erako, %84raino iritsi zen kopuru hori. Eta ikasle kopuruari
|
dagokionez
, hein bera zuten ikasle frantsesdunek eta nederlanderadunek.
|
|
Eta gu gatxezkion irakaskuntzaren alorrari
|
dagokionez
, eta ondoko lerroetan xehekiago azalduko denez, hau esan bide daiteke: lehenengo bi zikloetan, oro har, be rtakonazio hizkuntza hartu ohi dela irakats tresnatzat.
|
|
Gogora dezagun, besteak beste, euskararen ezagutza linguistikoan aurrera egiteko ezinbestekoa izan zela bi fakultate oso sortzeaorain dela hogei bat urte (bata Deustun, bestea EHUn); imajinatzen duzue zein litzatekeen egungo egoera Koldo Mitxelena Salamancan geratu izan balitz eta Patxi AltunaErromara bidali izan balute (adibidez), bi fakultate sendoren garapena gidatzeko eskua izan beharrean? Bada, Soziolinguistikari
|
dagokionez
, horixe da daukaguna.
|
|
Alderdi soziala korapilatsuagoa da. Euskalgintzan, un ibertsitateari
|
dagokionez
, salbuespenak salbuespen, ez dago ikuspegi argirik. Unibertsitateko ikasleak izan dira zuzen zuzenean gaiari heldu diotenak, Ikasle Abertzaleak, Euskal Adarra, Euskal Herriko Unibertsitate Barrutiaren aldekoak eta abar; UEUren urteetako jarduerak, batetik, eta EIREren sorrerak, bestetik, bultzada berria ekarri diote;
|
|
3. Euskal Unibertsita teaizango bada, unibertsitateno rmalaizango da edo, besterik gabe, ez da izango. Gure xedea, neure iritziz behintzat, Euskal Unibertsita te a, erakunde publikoa, osoa, integrala, autonomoa, hein handian finantzabide publikoz hornitua, herri garapenaren zerbitzuan, generalista —jakintza alor guztiak lantzen dituena— eta unibertsitate hezkuntza maila guztiak lantzen dituena —diplomaturak, lizentziaturak eta doktoregoa—; berritzailea, bai irakaskuntzari
|
dagokionez
—ohiko lanabesak eta telematikoak darabiltzana—, zein ikerkuntzari dagokionez.
|
|
3. Euskal Unibertsita teaizango bada, unibertsitateno rmalaizango da edo, besterik gabe, ez da izango. ...osoa, integrala, autonomoa, hein handian finantzabide publikoz hornitua, herri garapenaren zerbitzuan, generalista —jakintza alor guztiak lantzen dituena— eta unibertsitate hezkuntza maila guztiak lantzen dituena —diplomaturak, lizentziaturak eta doktoregoa—; berritzailea, bai irakaskuntzari dagokionez —ohiko lanabesak eta telematikoak darabiltzana—, zein ikerkuntzari
|
dagokionez
.
|
|
Unibe rtsitate pribatuari
|
dagokionez
, egoera zeharoezbe rdina da. UEUren proiektuak hazi emankorra eman dezake, benetako Euskal Unibertsitatea bilakatuz, bainaho rretarako bere egitura juridiko eta akademikoa goitik behera aldatu luke.
|
|
Baina egoera horretara heltzeko, euskal gizartea ren eragileek bultzatu edo presionatu behar dituzte erakunde politikoak unibertsitatea gauzatu dadin, baita finantzabideak proposatu ere. Azken atal honi
|
dagokionez
, diru iturri mistoak izan ditu, pribatuak eta publikoak. Lehenengoak, batik bat, un ibertsitatearen bezeroek ordaindutakoak eta fundazioen bidez erdietsitakoak izango dira.
|
|
2. Hezkuntza sistema osaturik geratuko litzateke, hizkuntzaren normaltasunari
|
dagokionez
. Euskal Unibertsitatea euskal sistemaren erdigunean kokatuko genuke, publikoa ez dena, ezta pribatua ere, pa rtehartzailea baizik.
|
|
Honela, unibertsitate publikoak EHU, UPNA eta Iparraldekoa (sortzen baldin bada) izango lirateke. EHUri
|
dagokionez
, eta gaur egun daukagun unibertsitate publiko garrantzitsuena denez, elebiduna eta publikoa izaten jarraitu behar du, erakunde legitimatzaileak behar baitira gaur egungo ongizateko estatuan, eta unibertsitateak, pertsona kualifikatuak prestatzeaz gain, aipatu paper legitimatzaile hori ere bete behar baitu. Gainera, gaur egungo euskal irakasle gehienak ez lirateke prest egongo Euskal Unibertsitaterantz jauzia egiteko.
|
|
Lehen baldintza betetzen ari da, gure ustez. Gizartea k, de rrigorrezko hezkuntzari
|
dagokionez
, euskara hutsez aridi ren ikastetxeak ez bakarrik onartu, exijitu egiten ditu, inplizituki, Deta murgiltze ereduetan matrikulatutako ikasle ko pu rua etengabe gora doalarik. Inertzia honi jarraituz, hurrengo etapetan, batxilergo, lanbide heziketa eta unibertsitatean eredu euskaldunen jarraipena ezinbestekoa da.
|
|
Aldi berean, eta parte hartzeari
|
dagokionez
, hezkuntzako eragile desberdinen arteko elkarlana gorpuztuz doa.
|
|
Irakasleriari
|
dagokionez
, gaitasun eta gogo faltarik ez dago. Formakuntza falta dutela adierazten dute irakasle batzuek.
|
|
Zer adierazten digu honek? Euskal Herriko zati baten egoera administratiboari
|
dagokionez
, Espainiako marko juridikoaren barruan, legalki bideragarria den proiektua dugula Euskal Unibertsitatea, edo, behintzat, euskarazko Unibertsitatea, ez baitira gauza bera. Euskal Unibertsitateak Euskal Curriculuma izango luke oinarrian; euskarazko Unibertsitateak ez luke hori bermatuko derrigorrez.
|
|
Ikastoletako ikasleek Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzerakoan (16 urte), Dekretu ofizialetan euskarari eta gaztela niari buruzko gaitasunak gainditzeaz gainera, ahozko eta idatzizko harremanakingeles ez mantentzeko gai izan behar dute elkarren arteko komunikazio arrunt batean, baita ingelesa transmisio hizkuntza bezala aldez aurretik seinalatutako eskola gaiak jorratzeko ere. Atzerriko bigarren hizkuntzari
|
dagokionez
, hau da, frantsesari eta kasu batzuetan alemanari dagokionez, hizkuntza horrekiko lehen hurbilpena egiten da egun. Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez ondo dakien eta ingelesez ondo moldatzen den belaunaldi berria datorkigu, beraz.
|
|
Ikastoletako ikasleek Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzerakoan (16 urte), Dekretu ofizialetan euskarari eta gaztela niari buruzko gaitasunak gainditzeaz gainera, ahozko eta idatzizko harremanakingeles ez mantentzeko gai izan behar dute elkarren arteko komunikazio arrunt batean, baita ingelesa transmisio hizkuntza bezala aldez aurretik seinalatutako eskola gaiak jorratzeko ere. Atzerriko bigarren hizkuntzari dagokionez, hau da, frantsesari eta kasu batzuetan alemanari
|
dagokionez
, hizkuntza horrekiko lehen hurbilpena egiten da egun. Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez ondo dakien eta ingelesez ondo moldatzen den belaunaldi berria datorkigu, beraz.
|
|
Hiruga rren zikloari
|
dagokionez
, euskaraz burutzeko, aldiz, ez dut uste oraindik orain arlo guztietan prestatu rikgaudenik. Euskaldunen kopuru kritikorik ez dugu lortu, hau da, ez dugu eskakizunik hiruga rren zikloan euskarazko eskaintza ohizkoa bihurtzeko.
|
|
Izaerari
|
dagokionez
, gai hori hainbat dokumentutan (Uztaritzeko UEUren agirian hasi eta EIREk antolaturikokong resuan, besteak beste) askoz zehatzago aipatu denez, modu telegrafikoan aipatuko ditut ene ikuspuntutik oso kontuan hartzeko diren zenbait ezaugarri. Ene ustez, lehenik eta behin euskal herritar guztiei irekita egon behar duen unibertsitateak zerbitzu publikoa ideologia diskriminaziorik gabekoa eskaini behar du, diru publikoz zein pribatuz finantzatua dela.
|
|
Espreski onartu behar litzateke herri ekimenaz sorturiko unibertsitatearen posibilitatea, lehenago ikastolen mugimenduak irekitako bidetik, taldehe rritarren ekimenaz herritar guztientzako zerbitzu publikoa (eta ez talde baten interes pribaturakoa) eskaintzekobo rondateaz. Gobernua rekiko erakunde autonomoa izan behar luke, hain debaluaturik dagoen" autonomia unibertsitarioa" kontuan hartuz, zeren gobernuak finantzazioari
|
dagokionez
ardura handia izan behar duen arren, azkena bailitzateke" gobernua ren unibertsitatea" izatea, gaur egun sarritan" publiko" kontzeptua erabiltzean mozorrotzen den aukera, alegia. Bestalde, lehenik eta behin eraikin konbentzionaletan kokatu behar dela uste dut, unibertsitate birtuala ren kontu hori aukera gehigarri etaosagarri modura kontsideratuz.°
|
|
3. Izaerari
|
dagokionez
, ereduak gizartea ren partehartzeaziu rtatuko duena izan luke. Gure gizartean sustraiturik eta, aldi berean, erronka berriei erantzuteko prest egon luke.
|
|
1. Egingarritasunari
|
dagokionez
, euskaraz arituko litzatekeen unibertsitatea gizartearen beharrei begira hartutako" erabaki politikoaren" ondorioa izango da. Batetik, euskal ikasleen eskaria daukagu, gure unibertsitateko testuinguru ez aproposean dauden hogeita bost mila euskal ikaslek islatzen duten moduan; eta horrek, ahal dezakeena askoz gehiago dela erakusten digu.
|
|
2. Onuraga rritasunari
|
dagokionez
, hausnarketa txiki bat egin genuke. Garapena, zentzu integral batean, hazkunde ekonomikoa, gehi soziala, gehi politikoa, gehi kulturala, gehi linguistikoa, gehi ekologikoa; eta orekatua bada, Euskal Unibertsitatea garapen horren ezinbesteko motorra eta osagarri izango litzateke.
|
|
3. Izaerari
|
dagokionez
, izaera estatala eta publikoa gaindituz, izaera soziala sakondu luke euskal unibertsitateak. Izaera herritarra eta soziala eta funtzio publiko eta unibertsala dituena.
|
|
Estrategiari
|
dagokionez
, lehen aipatutako bi bide horiek ditugu. Eta nahiz eta bigarren bidearen mugak lehenezarri, bi bide horietan batera jardun genuke.
|
|
Hizkuntzen ezagutzari
|
dagokionez
, planteamendu eleanitza egin dugu, gure ikasleek euskara eta gaztelaniaz gain ingelesa ere erabil eta jakin dezaten.
|
|
Euskal Erkidegoari
|
dagokionez
, panorama honelatsu da: Konekta Zaitez bezalako programak tarteko, merkatu eskaria uste baino gehiago hazi da.
|
2003
|
|
Beraz, bertan aita santuak azpimarratzen du kulturak bakoitzarengan duen alderdia. Aldiz, gizarte isuriari
|
dagokionez
, halaxe dio: " kultura herri bakoitzaren espirituaren bizitza da, herrienfo rma mentisa" (1981.1.12).
|
|
9 Garuna heldu ondoko aldiari
|
dagokionez
, pedagogoek teorian eta praktikan aztertu dute ezagutzaren prozesuak kultura eskuratzeko duen zeregina. Joseph Novack, bereziki Learning to learn (Ikasten ikasiz) lanean, mintzatzen zaigu" kontzeptuzko mapak" eratzeko ezagutza" p roduktiboez"," generatiboez", horiek beharrezko ibilbideak direlakoan ezagutza motak sistema koherente eta praktikoetan integratzeko, gizabanakoaren bizi interesaren zerbitzurako eraginkorrak direnak, betiere.
|
|
13 Biziaren katean, gizakia eboluzioaren mendean dago, izaki bizidun guztiak biologi lege horren beraren mendean dauden bezala, maila kualitatiboan dauden ezberdintasunak alde batera utzita. Eboluzioan hautespen natu ra lekoprozesu bat gertatzen da norbanakoen artean, eta nabarmendu beharra dago hautespen naturalak, gizakiari
|
dagokionez
, bere baitan hartzen dituela esperientzia bakoitzak erantsita dakartzan kultur formak.
|
|
Hain zuzen ere, gaur egungo inguruabarrak oso ezberdinak direnez aurreko etapa historikoetan zeudenekin, gizabanakoek eta giza taldeek birmoldatu behar dute euren lurraldeen eta inguruabar historikoen kontsiderazio sozialari
|
dagokionez
, orain jada argudio sendoagoetan oinarrituz (sakontze kulturala), eta ez indarrean, bere agerpide guztiak barne. Arrazoimena ren indarra erabili behar dugu, giza izaeran sakonduz, eta ez indarraren arrazoia, gizakien kopuruak edo batzuen botereak erabilia beste batzuen borondatearen gainetik.
|
|
Emaitza azalkeria da, errorik eza eta euskarripublizitario txikiagoko kulturen galera. Pertsona ren bizitza kulturalari
|
dagokionez
, estaldura horren handia ez denez, giza tamainakoa baizik, eta gizarte tradizionaleko gure arbasoek jada zekiten bezala, burua mantarekin estali nahi izatekotan, oinak agerian utziko dituzu. Horrexegatik, sekula baino kontu handiago eduki behar dugu kultur elikagaiekin, haiek kontserbatu, jan eta digeritzeko moduarekin, giza gorputzaren onerako izatea nahi badugu, bai gizabanakoari dagokionez, bai gizarteari dagokionez.
|
|
Pertsona ren bizitza kulturalari dagokionez, estaldura horren handia ez denez, giza tamainakoa baizik, eta gizarte tradizionaleko gure arbasoek jada zekiten bezala, burua mantarekin estali nahi izatekotan, oinak agerian utziko dituzu. Horrexegatik, sekula baino kontu handiago eduki behar dugu kultur elikagaiekin, haiek kontserbatu, jan eta digeritzeko moduarekin, giza gorputzaren onerako izatea nahi badugu, bai gizabanakoari
|
dagokionez
, bai gizarteari dagokionez.
|
|
Pertsona ren bizitza kulturalari dagokionez, estaldura horren handia ez denez, giza tamainakoa baizik, eta gizarte tradizionaleko gure arbasoek jada zekiten bezala, burua mantarekin estali nahi izatekotan, oinak agerian utziko dituzu. Horrexegatik, sekula baino kontu handiago eduki behar dugu kultur elikagaiekin, haiek kontserbatu, jan eta digeritzeko moduarekin, giza gorputzaren onerako izatea nahi badugu, bai gizabanakoari dagokionez, bai gizarteari
|
dagokionez
.
|
|
Haurtza rotik helduarora, oposizio horrek enplegatuko du, hori hausten, gainditzen, sintesi bat asmatzen, ahalegin alferretan beti, askadurarik idoro ezinda. (Zirt ala zart egin eta azkenik, postura bat hartuta, Guerneseyko exilioan bizarra utziko du, orain den profeta haserreari
|
dagokionez
). Pasaian egon denean, teinka horretan lotuta ikusi du Euskal Herria, bera bezala; bereziki zoli eta sentibera, hain zuzen, gure lurra pasatzen ari zen momentuarentzat.
|
|
Eskaintzaren kalitateaneurtzerakoan, Iberd rola, Eroski, MCC, Correo, CAF, Irizar, BBK, Gamesa, Fagor eta Idom. Gizarteerantzu ki zunari
|
dagokionez
, Eroski, MCC, BBK, Iberd rola, Irizar, CAF, Correo, Metro Bilbao, Fagor eta Idom. Eraberrikuntzaz jabetubeha rraz, MCC, Iberd rola, CAF, Eroski, Irizar, Gamesa, Correo, Fagor, Idom eta BBK.
|
|
Nor euskaldundurik ez dagoen lekuan nor euskaldundu behar duzu? Bat batekoari
|
dagokionez
badago, bestalde, zer esanik. " Harrobia" agortze hori ez da, inola ere, azken ordukoa.
|
|
2. Zer eginik ez dagoela esan nahi al du horrek guztiak? IRALE, euskaltegiak eta gainerako ikasketa elkarteak alferrik al daude hemendik aurrera, irakasmunduari
|
dagokionez
–Ez:
|
|
Eta funtzionalki? Agiria eskuratua izateaz gainera ba al dute, benetako hizkuntz gaitasunari
|
dagokionez
, zerhobetua. Bai horixe:
|
|
Sekto reari
|
dagokionez
, kalitatea da hitz gakoa. Erakartzen dugun herritar oro euskalduntzeko helburua aintzat hartu behar dugu, ez dugu erakarritakoa ikasi gabe joaten utzi behar.
|
|
Administrazioaren aldetik diskurtso etsiarazle hau hasi zen plazaratzen: mugimenduak ez du eman, ez du ematen hartarainoko fruiturik gure gizartean euskalduntzeari
|
dagokionez
. Ez zen, noski, adierazpen argi, garbi eta esplizitu esplizitua, baina bai arazoa hurbiletik eta bihotz barrutik bizi zutenek susmatzeko modukoa.
|
|
Gorabide hori ukaezina den bezala, honako hau ere egia osoa baita: mende laurdenekoeuskalduntze saio hori, oraindainoko ibilbideari
|
dagokionez
, indargaltzen, ahultzen eta husten ari dela. Motiboak ugariak izango dira, jakina, baina badira bi inondik inora ezin ahaztuzkoak:
|
|
Uste dut Fisman edo Zalbidek ez dutela txartzat hartuko" muga hesi soziokultural" hori eraikitzea, hemen eta euskarari
|
dagokionez
, euskal" hiztunen komunitatea eratzearekin" parekatuko bagenu. Horrela ulertuta, ondokoa esan dezakegu:
|
|
Argibiderik eman ez eta nahas mahasa trinkotu baino ez zuten egin bi arduradunek. Diario de Navarra S.A. k aurkeztutako dokumentazioari
|
dagokionez
, kontseilariak argudiatu zuen arazoak izan zirela agiriak konpultsatu eta erregist roan entregatzeko, baina paperak garaiz aurkeztu zirela. Eta horren froga gisa, zerbitzuko buruak eta enpresak berak" fede" ematen zutela esan zuen kontseilariak.
|
|
Nafa rroari
|
dagokionez
, aurrez landutako baratzeak 1925ean izan zuen loratze pozgarriaEuskeraren Adiskideak izeneko elkargoa aita Inza eta lagun batzuen inguruan sortzea rekin. Denbora berriei egokituz ez zen bere eginkizuna, aitzinean bezala, hiriburura mugatu.
|
|
Nafar gehienak erdaldun elebakarrak dira eta euskararen ezagutza eskatzeak euskaraz mintzatzen ez den oro baztertzen du. Horregatik berriz onartu duten Foru Dekretua zorrotz eta eztabaidaezina da erakundeen irudi elebakarrari
|
dagokionez
, eta Administrazioarekiko harremanak euskaraz egin ahal izatea oztopoz jositako bide bihurtu da.
|
|
Etorkizunari buruz ezer gutxi dakigu, baina baditugu aurreko urteetako datuak eta komeni da aurtengo produkzioa, titulu kopuruari
|
dagokionez
, perspektiba zabalagoan kokatzea. Ikuspegi zabalago hori azaltzen da hain zuzen hurrengo bi grafikoetan.
|
2004
|
|
• Osakidetza edo Ertzaintzak plan honetatik kanpo egoten jarraitzen dute, eta aurreko planetik honetara eragin eremuei
|
dagokionez
UTAP delakoa (Ertzaintza laguntzeko unitate teknikoa) kanpo utzi dute oraingoan inolako azalpenik eman gabe.
|
|
Gainera, oinarrizko arau izateko sortuko litzatekeen estatutu batek hasieratik finkatu lituzke oinarriberriak hizkuntzari
|
dagokionez
.
|
|
Kontseiluaren ustez, hizkuntz politikari
|
dagokionez
, funtsezkoa da epeak finkatzea. Izan ere, orain indarrean dauden Gernikako Estatutuak eta Euskararen Legeak araututako hainbat puntu ez dira bete legeek beharkizun horiek" arian arian" betetzea arautzen dutelako," progresiboki" eta epe zehatzik gabe alegia.
|
|
Nire egitekoari
|
dagokionez
, lehendabizi antzerki hautaketa egiten nuen, gai aldetik eta jende aldetik ere guk egin ahal izateko moduko antzerkia hautatzen nuen. Bigarren pausoa, berriz, antzerki obra horren euskaratzailea aurkitzea zen.
|
|
•" Biblioteka Sistemaren Katalogo Kolektiboa" iragartzen da (bazen garaia!), biblioteka garrantzitsuenen katalogoak bilduko dituena, eta ez da inolako eskaerarik egiten euskararen estatusari
|
dagokionez
, biblioteka horietako asko erdara hutsez ari diren arren.
|
|
Poesiari
|
dagokionez
, gure estatuan soilik jainkoei eginiko himnoak eta gizon onei egindako laudorioak onartu behar ditugu. Aldiz, Musa gozoari ongi etorria ematen badiozu, bertso lirikotan zein epikotan, plazerak eta minak postu gorenak hartuko dituzte zure estatuan, legea eta arrazoimena ordezkatuz(...) Hori zen nahi nuena esan, aitzakia gisa, poesiara itzuli naizenean, hura estatutik erbesteratzeagatik, bera den modukoa izateagatik:
|
|
Bigarrenik, seinalea, hasiera batean, bere emisioari dagokion berezko eremuan txertatzen dugu, hiriburuetako seinaleak salbu, horiek lurralde osoan txertatzea merkeagoa baitzaigu eremu horretara mugatzea baino. Seinale lokal bat eremu zabalago batera pasatzeko aukerari
|
dagokionez
, ikuspuntu komertzial batetik Euskaltelentzako interes argi baten ondorio baino ezin du izan, dela kanalak gure bezeroentzako interes jakin bat duelako, dela kanal hori prest dagoelako Euskaltelek bere gain hartzen dituen banaketa kostu garestiak ordaintzeko.
|
|
4. Hasiera batean, badirudi eskaintza gehiegizkoa izan daitekeela, batez ere hiriburuetatik at. Izan ere, eskualde batzuk bat ere programarik esleitu gabe geratuko dira. Exijitutako barne produkzio" freskoari"
|
dagokionez
, araudiak malgua izan du, eta demarkazioen tamainarenarabera bereizketak egin ditu. Bestela oso zaila da demarkazio txikietan programazioa eduki benetan lokalekin osatzea, leku horietan egunero bi ordu baino gehiagoko eduki berriak sortzeak lan izugarria eskatzen baitu.
|
|
1. Euskal telebista lokalen panoramari
|
dagokionez
, datu esanguratsua da Euskal Herrian dauden telebista lokalen kopurua txikiagoa dela Andaluzian eta Katalunian baino, non askoz ere garatuago dauden, kalitateari dagokionez ez bada, bai behintzat kopuruari dagokionez.
|
|
1. Euskal telebista lokalen panoramari dagokionez, datu esanguratsua da Euskal Herrian dauden telebista lokalen kopurua txikiagoa dela Andaluzian eta Katalunian baino, non askoz ere garatuago dauden, kalitateari
|
dagokionez
ez bada, bai behintzat kopuruari dagokionez.
|
|
1. Euskal telebista lokalen panoramari dagokionez, datu esanguratsua da Euskal Herrian dauden telebista lokalen kopurua txikiagoa dela Andaluzian eta Katalunian baino, non askoz ere garatuago dauden, kalitateari dagokionez ez bada, bai behintzat kopuruari
|
dagokionez
.
|
|
Hauxe da sektore edo negozio honek azken hamar urteotan izan duen defizitga rrantzitsuenetakoa. Araudirik ez egoteak, azken buruan, ziurgabetasun handia sortzen du, enpresa ren ildoari
|
dagokionez
eta, ikuspuntu ekonomikotik begiratuta, elkarte horiek har ditzaketen enpresakonp romisoei dagokienez (langile kontratazioa, kasu). Ziurgabetasun horrek asko baldintzatu du enpresa horien bilakaera.
|
|
Izan ere, finantziazio handiagoa ahalbidetzen dute eta enpresek denbora gehiago iraun dezakete harik eta araudia iritsi arte edo emisoreak eskualde osoan edo ikus entzule potentzialenganaino sartzea lortu arte. Seinalearen hartzeari
|
dagokionez
, telebista lokal zaharrenak ari dira muga horretara iristen. Araudiari dagokionez, apirilean bertan argitaratu da Estatuko Boletin Ofizialean kanal digitalei buruzko araudia, eta, beraz, badirudi azkenurteotan hainbeste itxaron dugun arautzea iristear dela.
|
|
Seinalearen hartzeari dagokionez, telebista lokal zaharrenak ari dira muga horretara iristen. Araudiari
|
dagokionez
, apirilean bertan argitaratu da Estatuko Boletin Ofizialean kanal digitalei buruzko araudia, eta, beraz, badirudi azkenurteotan hainbeste itxaron dugun arautzea iristear dela. Baina ez dezagun ahaztu lizentzien kontzesioa telebista digitalaren sektorerantz bideratzen dela.
|
|
Lurrazaleko digitalaren mapa autonomikoa egituratu litzateke, eta Informazioaren Gizartean Euskal Herriarentzako komunikazio egitasmo digital orokorraren baitan eratu nahi den kable eredua definitu. EITB eta Euskaltelek elkar lagundu eta osatzeko logika bat hitzartu lukete telebista lokalekin, batik bat euskarazko beren fondoei dagokienez lehenek, eta lokalen eskaintza zabalari
|
dagokionez
bigarrenek.°
|
|
Digitalizazioari
|
dagokionez
, 2012an emisio analogikoa, gaur egun gure etxeetan ezagutzen duguna, desagertu egingo dela aurreikusten da. Agian urte batzuk aurreratuko da itzalaldi analogiko hori, edo agian luzapen bat egongo daiteke.
|
2005
|
|
Legegintzaldi baten amaiera eta berria ren hasiera beti daga rrantzizko epemuga etorkizuneranzko pausoak emateari
|
dagokionez
bizitza politikoan. Alde batetik, agindu eta bete diren edo ez diren promesak zertan diren jakiteko ordua delako, eta bestetik, hurrengo lau urteetarako ibilbideak zer itxura har dezakeen ikusteko.
|
|
Eta, oro har, ez dute proposamen eraginkorrik egiten hainbat arlotan: lan mundua euskalduntzen, hedabideak euskalduntzen, dirulaguntzabeha rretan, Euskalgintzaren babesean, eta udal politikari
|
dagokionez
hutsuneak nabari dira PP, UA eta PSEren egitarauetan; halaber, ez dute konpromisorik hartzen barne euskalduntzean.
|
|
• Mahai osatu berriak ez du betetzen ezagutzari
|
dagokionez
Legebiltzarreko batez bestekoa(% 56).
|