|
2000
|
|
|
Askotan bezala,
|
besteren
proposamenaren untzian polizoi sartuta iritsi nintzen bertara. Fundamentu pittin bat zuten lagunei eskerrak, udaberrian bidaia txartel eta abarrak lotu antza utzi genituen.
|
|
|
Eta, hain zuzen ere, jardunaldi horien emaitza jasotzen du liburu honek. Bertan, Jose Manuel Castells Arteche, Enric Fossas, Ferran Requejo, Alejandro Saiz Arnaiz, Iñaki Pariente de Prada, Jose A. Corriente Cordoba, Gregorio Monreal Cia, Juan Carlos Alli Aranguren, Demetrio Loperena Rota, Javier Caño Moreno, Luis Carlos Martin Osante, Iñaki Agirreazkuenaga eta
|
besteren
ekarpenak aurki daitezke.
|
|
|
Literatura unibertsalaren nondik norakoak azaldu behar dituen irakasleari erabilgarria suertatuko zaiona, eta era berean ikasle gazteak ulertu eta irakurtzera bultzatuko dituena izan nahi luke baita ere. Horretarako, idazle eta lanen aipamenei disziplinartekotasuna bilatu nahi duten proposamenak erantsi dizkiete (film, musika, margolari eta
|
besteren
ereferentziak).
|
|
|
Ez jakiña, diru-zalea, erosoa, tripazaia, kaxkariña, kontakatillua, alferra... ez dira nor Euskalerrian. Gixaixoa deitzen dio
|
besteren
esanetara, besteren iritzira, besteren mendeko erabat jartzen danari. Egoskor, berea besterik aditzen ez duanari.
|
|
|
Ez jakiña, diru-zalea, erosoa, tripazaia, kaxkariña, kontakatillua, alferra... ez dira nor Euskalerrian. Gixaixoa deitzen dio besteren esanetara,
|
besteren
iritzira, besteren mendeko erabat jartzen danari. Egoskor, berea besterik aditzen ez duanari.
|
|
|
2 Ez zaio begiratuko gainera, pertsona zein herrialde edo lurraldetakoa den; ezta hango politikari, legeei edo nazioarteko egoerari, nahiz eta herri hori burujabea izan,
|
besteren
zainpeko lurraldea, autonomiarik gabea edo nola halako burujabetasun mugak dituena.
|
|
|
4 artikulua. Inor ez da izango
|
besteren
esklabo edo uztarpeko; debekatuta dago esklabotza eta esklaboen sale rosketa oro.
|
|
|
4plegukoeskuizkribuada, hauda, zortzi foliokoa (305x215mm) etahariz josia; hauetatiklehen14orrialdeakidatzirikdaude.Zortzigarrenfolioan,
|
besteren
batek (A.FrantziskoJainkoarenAmarenak, dirudienez). Marquina, idatzizuen, eta azpian, invasión?.
|
|
|
Gaikuntzentitularitateak 10 urtetarako finkatu dira, aurrerantzean epe bereko tartetarako ere luzadaitezkeenak. Halaber, seinalearen garraioari edo multiplearen gestioari dagokiolarik, aukera eman zaie, orokorrean, gai diren enpresei beren sistemez baliatzeko edo
|
besteren
baten zerbitzuak erabiltzeko.
|
|
|
Nazionalitate anitza deritzoguorduan. Nazionalitate anitzak arazoak sortu ditu nazionalitatearen ezarpenarenhasieratik, atxikipen sentimenduak lotura juridikoak baino garrantzi handiagoaduelakoan, herritarrei fideltasuna eta atxikimendua eskatzen baitizkio estatuak.Atxikimendua anitza izanez gero,
|
besteren
baten bermetan estatuaren interesen aurkako jokabideak eta ekintzak gerta daitezkeela-eta, nazioarteko zuzenbidea nazionalitate anitza arautzen eta, ahal den neurrian, desagerrarazten saiatu da.
|
|
|
Jarrai luzaz idazten, Txillardegi, eleberriaren suspertzailea garai beltzean, Euskara Batuaren aita, Emile Zola frantses idazle handia bezala hartze zuen (zorzitzaion) eserleku batetik bazter utzia,
|
besteren
eskergabez eta bere diplomaziaeskasez... Baina «J, accuse!» gutun miragarria Dreyfus en alde idatzi zuen hura ere ezzen diplomata horietakoa, eta gisa batez hobe.
|
|
|
Hain zuzen ere, oharmenak kudeatzen duziurrenik ekoizpen horren sistema. Besteren ahoskeran entzun uste dugunaizaten da esan uste duguna, esan nahi izaten duguna,
|
besteren
ahoskeranentzun uste duguna izaten baita gure hizkuntzaren hitzak memorian gordetzeko erabiltzen dugun lehengaia, fonema.
|
|
|
Esate baterako: edan gura dut, uraren ausentzia dagoelako niregorputzean; baina egarri hori ez du edozein ausentziak eragiten, ezta ausentziaren ideiahutsak ere, baizik uraren ez
|
besteren
ausentziak: eta gurari hori ur errealarenezeztapenak du asetzen, edankeran ura desagerrarazten baitut.
|
|
|
legeak arlo honi azken atala eskaini bazion ere185, administrazio egituren gaia gure azterketaren abiapuntua izango da, eraiki nahi zen eraikuntzaren funtsezko oinarria izan zela uste baitugu. Izan ere, arestian esandakoa errepikatuz, arlo baten edo
|
besteren
arautze hutsak ez luke berez eraginik izango (nahia adieraziko luke, besterik gabe) eta politikak (hezkuntza politikak, gure kasuan) kontuan izan behar du zeintzuk izan daitezkeen sortu eta kontrolatu beharreko tresnak, hauen artean eraiki beharreko administrazio sarea Estatuaren makineria esango genuke guztiz garrantzitsua izanik.
|
|
|
" Ziur, Bonilla jauna? Egizu kontu orain esaten didazun erantzunak gero ez duela bueltarik izango, eta akaso
|
besteren
bat aukeratu behar zenukeela...". " Elefantea eta elefantea!".
|
|
|
Hor dugu munduaren kolorea; hor genbilzke ezpata xumeen aurrean uzkur; hor egin diezaiokegu
|
besteren
bihotzari begi itsuzko soa; hor, hain zuzen, lasto zerratuen plegu artetik.
|
|
|
Beti da munduan norbait triste; auzoan
|
besteren
bat tristeago daite.
|
|
|
Esan bezala, batzuren eta
|
besteren
iritzia jaso nahi izan du Jakin ek. Azkenean, honako lau lagun hauek erantzun digute:
|
|
|
" Oinarrizko kontzeptu sinple batzuk aukeratu nituen hortaz, adibidez, sentimen kualitateak eta beren erlazioak" (etzanak jatorrizkoan). Hau zen, beraz, Carnapen oinarria Aufbau ean, baina
|
besteren
bat izan zitekeen, hura aukeraketa bat besterik ez baitzen izan.
|
|
|
Haatik, Machen tesia hemen gelditu zen; ez zuen ezer gehiago zehaztu bere liburuan, anbiguotasun ontologikoa eta linguistikoa agerian utziz. Hau da, ez dakigu batasun linguistikoari buruz ari zen —fisikaren hizkuntza edo
|
besteren
bat erabiliz—, edo zerbait sakonagoari buruz, non zientziaren objektu oro —materia, gizartea, adimena, etab.— elementu sentikorren batuketa besterik ez litzatekeen.
|
|
2001
|
|
|
Odola aitzen ari zitzaiola. Aurreko hauteskundetan parte ez hartzearekin, zenbaiti
|
besteren
bati bozka emateko bidea ireki zion. Eta EAJ EAra orduan lehen aldiz joanak, oraingo honetan ere bide bera egin dutela irudipena daukat.
|
|
|
Areago, kontrako eragina izan duela susmatzekoa da. Iritzi sortzaile eta lider politiko espainiarrek erakutsi dute ez ezagutza, urruntasuna, sintonia eza eta akats ikarakarriak gehiengoarena den sentipen sozialarekiko Euskadin, gizarte desberdina, bere irizpide eta baloreekin, oso informatuta eta
|
besteren
aginduak irensten ez dituena. Honek guztiak izugarri erlatibizatzen ditu komunikabideen poterea eta eragina.
|
|
|
Bere orrialdeetan murgilduz, haurrak ikas dezake zer den musika eskola bat, zertara doa hartara jendea eta bertan jo ohi diren musika tresnak izenez eta itxuraz ezagutzen. Helduen laguntza pixka batekin, biolina, harpa, pianoa, tinbalak, tronpeta, gitarra, txirula, panderoa eta
|
besteren
soinuak bereizten ere ikas dezake, eta agian horietakoren bat jotzeko gogoa piztuko zaio. Eta gero, orkestra bat, edota abesbatza bat osatu nahiko du...
|
|
|
Ez dugu beste baten hezkuntza sistema hartuko, benetan guk behar duguna ez bada. Ez ditugu
|
besteren
legeak hartuko, guretzat balio ez badute. Uste dut Nafarroako euskaldunek direnaren kontzientzia erabatekoa dutela, EAEkoek baino zailtasun gehiagorekin, bai kultura jasotzeko, bai euskara eskuratzeko...
|
|
|
. Euskal Herriak etorkinen artean fama ona omen du. Mustafaren esanetan, euskaldunok ongi ulertzen dugu zer den
|
besteren
menpe egotea eta elkartasun gehiago adierazten dugu beste gutxiengoekiko. Txima luze eta krestek ez dute Alemania edo Ingalaterra aldeko kazkamotzek adina izutzen.
|
|
|
Orduan utziezu beltzei hitz egiten zer behar dituzten jakiteko. Horregatik
|
besteren
hitz onak baino, nahiago dut ni gutxiengo bezala ezarri eta nik eskatzea nire eskubideak. Hemen denek esaten digute gure taldekoak direla, baina gero ez du inork baloirik pasatzen!
|
|
|
Hortik, nobelan aipatzen den balizko nekrofilia (130), edo prerrafaeliten koadroetan antzematen den edertasun morbosoa. Victoriak dioen moduan," Sleeping beauty" ak (126) maite zituztelako prerrafaelitek, Perrault eta
|
besteren
bertsio edulkoratuek azaleratu ez dizkiguten loti eder bortxatuak. Heriotzaren Aingeru hori da, hain justu, Juan Martini azalduko zaiona Eugeniak aluan duen testura hurbiltzen denean.
|
|
|
" Baina galduta egon eta eutsi eta ilargia liburuan egon eta irakurketan soilik gaua, ez jakin ez noiz ezta non bakarrik izan ez, baina galduta egon norberaren saminak
|
besteren
batekin bilduz hirugarren bihotz bat sortuko balute bezala"
|
|
|
Onartzen ez duen gutxiagotasun sentimendu bat agerian uzten duelako, ahulezia zeinu gisa interpretatzen dituen muga batzuk agerian uzten dituelako; ezin duelako onartu bere zorigaitza ez diola sortzen falta duenak, daukana baloratzen ez jakiteak baizik, eta
|
besteren
bizitzari begira, ez duelako zirrikiturik ere uzten berea onartzeko, ez baitu bere bizitzarekin konprometitu nahi, erantzukizunik ez hartze arren.
|
|
|
Enpatia edo
|
besteren
lekua jartzeko gaitasuna estimulatzea.
|
|
|
Bere ibilbideari esker hainbat sari jaso du, 1996an sukaldari onenarentzako Gastronomia Akademia Espainiarrarena besteak beste; ordutik, urtero eskuratu du
|
besteren
bat, bere karreragatik.
|
|
|
Lasai, badakit ez duzula Rosamunda izena gustuko, pentsatuko dut
|
besteren
bat...
|
|
|
Akorde horri dagokio sarri formularen %80 baino gehiago; baina batzuetan,
|
besteren
bat gehitu ahal zaio aberastasuna emateko.
|
|
|
Sugea aurkituz gero, burdin ziri luzexka batez zuloa zabaltzen da eta lurra ateratzen. Bitartean, familiako
|
besteren
bat atzeko irteera zaintzen gelditzen da, sugea handik itzur ez dadin.
|
|
|
Abuztuko goiz argi haietan Kalaportuko mutikoek etxetik alde egin eta Juan Bautistaren aitaren batela edo
|
besteren
bat harturik sartzen ziren itsasora, ateko bandarantz urrundu ez arren.
|
|
|
Ariane batzuetan
|
besteren
batekin solasean agertzen zen, behin Clemente Lopez nazkantearekin joan zen. Beste batzuetan Ariane arin irteten zen, ia korrika, Goiori hurbiltzeko astirik eman gabe.
|
|
|
Otoitzik ez nuen ikasi. Ezpainak mugitzen nituen automatikoki, atzetik bikoizketa egiteko
|
besteren
batek etorri behar balu bezala.
|
|
|
Urteekin, artaziak izena ipini eutsen baten batek Â. Eta guraizeak
|
besteren
batek. Torlojo bategaz lotu eta kirten bana bere ipini eutseen, atzamarrak  bertan sartu eta eraginez, hariak, oihalak, lazuak, txirikordak eta holakoak errazago ebagitzeko.
|
|
|
Herri oso bat itzultzaile bihurtzeak baditu bere arriskuak, ongi agerikoak gainera. Ez da hizkuntza bere buruaren jabe,
|
besteren
mirabe  baizik: besteren hitzak, esaerak eta legeak dauzka beti gogoan haiei nola egokituko zaien asmabeharrez.
|
|
|
Ez da hizkuntza bere buruaren jabe, besteren mirabe  baizik:
|
besteren
hitzak, esaerak eta legeak dauzka beti gogoan haiei nola egokituko zaien asmabeharrez. Hona adibide bat.
|
|
|
Nik esango nuke hizkuntza kontuan ere badela masa crÃtica horren antzeko zerbait, baina muga hori ezin jar daitekeela, alegia, beste zenbait gauzatan dagoen bezain zehatza, ezta gutxiagorik ere. Baina muga bat badago; esan nahi dut, honenbeste hiztunetatik behera erabiltzen den hizkuntza txikia da eta txikia denez, eta hor dago kontua,
|
besteren
premian dagoena, edota hortik gora pasatzen baldin bada, hizkuntza handiagoen artean sartzen da eta ez du horrenbesteko besteren laguntzaren premiarik. Hizkuntzak berez ez du inoren premiarik; hizkuntzak berez, hizkuntza den aldetik, ez du inoren eta ezeren premiarik.
|
|
|
Nik esango nuke hizkuntza kontuan ere badela masa crÃtica horren antzeko zerbait, baina muga hori ezin jar daitekeela, alegia, beste zenbait gauzatan dagoen bezain zehatza, ezta gutxiagorik ere. Baina muga bat badago; esan nahi dut, honenbeste hiztunetatik behera erabiltzen den hizkuntza txikia da eta txikia denez, eta hor dago kontua, besteren premian dagoena, edota hortik gora pasatzen baldin bada, hizkuntza handiagoen artean sartzen da eta ez du horrenbesteko
|
besteren
laguntzaren premiarik. Hizkuntzak berez ez du inoren premiarik; hizkuntzak berez, hizkuntza den aldetik, ez du inoren eta ezeren premiarik.
|
|
|
Ez dut uste guztira ehun bertso gorde direnik (eta bertso esatean lerro esan nahi dut) edo gehienez berrehun, eta horiek ere zatika eta bakanka heldu zaizkigu. Teatroaz beste horrenbeste esan behar; orain badakigu, Oihenarti eskerrak, hamaseigarren mendean pastoralak eta bestelakoak bazirela Baxenabarren ere, ez Zuberoan bakarrik, eta Oihenartek berak ematen digu horien egile baten edo
|
besteren
izena eta obra batena ere bai, Artzain gorria; baina izena baizik ez dakigu zoritxarrez eta artzain hori nor zenik ere ez.
|
|
|
Besterik aurkitu zuen horratik gure Lizardik bere arimaren leizean," nork gere muñean dugun itzalera" jaitsi zenean. Bere baitan eta beretzat adina besterengan eta besterentzat bizi behar du gizonak eta besteengandik, hurkoenengandik ere, bereizten duen osin zabal hondogabea begien aurrean ez daukanean, bere baitan sumatzen du garbiro
|
besteren
bizia eta izatea. Hezur, mami, odol, ohitura, isuri, joera, sinesmen, izaera, pentsabide, besteri zor dizkiot eta bestetan txertatzeko ahalmena badut.
|
|
|
Bizitza lege zorrotza hauxe baita:
|
besteren
ederra bereganatzen ez duena bestek besterenganatzen duela.
|
|
|
Campionek, eta ez genuke hau sekula ahaztu behar, Nafarroako zenbait eskualdetako hizkuntza erian ikusten du euskararen egoera, ahaleginean eta epetan ibili gabe sendotu behar den hilzorikoa. Eta berak ezin euskaraz adieraz zezakeen deitorea
|
besteren
ahotik, santugile baten ahotik, entzuten zuen bizkaieraz.
|
|
|
Penagarria da bakar bakarrik Elizanburuk lana oraindik hasi berritsu zuelarik, bertan behera uztea. Zoritxarrez, hain alde onak zituelarik poeta eta idazle bezala, bazuen(
|
besteren
 tzat) hain ona ez den grina: Epicuri de grege porcus zelarik, ez zitzaizkion lan astun aspergarriak gogoko, eta Epikuroganako isuria Mourlane Michelenak azaldu zuen lehenbizi, dakidanez.
|
|
|
Irabazleen korapiloa askatzeari nekezago deritzat. Ugari izan ziren, baina, beste guztien gain, irabazle bakar bat gelditu zen, jaun eta buruzagi. Â Bazekien horrek, buruzagitza gordeko bazuen,
|
besteren
interesen zerbi  tzari bihurtu zuela: zerbitzari, baina neurri jakin batean.
|
|
|
Hauek bederen aipa daitezke, saiatu zelako lekuko: hiztegiari berari erantsi zizkion harako Suplemento ezagun hura2, eta beste bi erdal euskal gehigarri (Fitak joan den mendean
|
besteren
izenpean azaldua eta Goikoetxea Altunak orain  tsu kalera dutena3).
|
|
|
Mendiz haranzkoa ote nintzen ziren beldur, Burgos Palentzia aldekoa, maqueto bat beraz, bertako mintzaerarik jatorrenean esan ohi duten moduan. Maizegi gertatzen omen dira hauek?
|
besteren
ahoz ari naiz hizketan, egoskor setoso itsu horietakoak.
|
|
|
Egan izan da, nik dakidanez, gure artean eta euskaraz lehenbiziko aldiz zinema gaiak jarraikiro astindu dituen aldizkaria: aitzindaririk izan baldin badu, berriz ere diot, ez dut nik ezagutzen eta
|
besteren
argien begira gelditzen natzaizue.
|
|
|
Ez naiz azkenaldi honetan ikusi ditugun beste zenbait film gailenekin berdintzen hasiko, filmak âedozein arte-lan bezalaâ gutxitan berdin daitezkee  lako elkarrekin. Bere sailean, ordea, eite bertsuko gaia dutenen artean,
|
besteren
zorrik ez duela iruditu zait.
|
|
|
Ez dut sekula izan (eta nola arraio izan nezakeen?)" soziologia matematika hutsarekin saltsatzeko" gogorik ez asmorik. Are gehiago, ezin onar dezaket hemen,
|
besteren
ahotan, ageri den harako iritzi hura: " giza zientzien metodoa ezin izan daiteke zientzia positiboen egitura berekoa".
|
|
|
" Ordaintasunari" lotuko natzaio, euskara, hizkera horretan,
|
besteren
" ordain" baita gehienbat: hots, kat, exokhén erdara den horren ordain.
|
|
|
Jaun eta jabe bakarrak. Eta alde horretarik ez zait iruditzen hain zarpailki aurkeztu dudan obrak oraingo
|
besteren
zor handirik duenik.
|
|
|
Orain goi mailako literatur mota bezala behintzat zertxobait baztertua dagoen eleberri historikoak edo historia nobelak ez du hasierako bere hartan iraun. Axalaren lilura zen batik bat lehenbiziko erromantikoentzat. Manzoni eta
|
besteren
bat kenduz gero, agian?; pintura betea gero, arkeologiaren bidez erdietsia, Flaubertentzat eta; azkenik, berriz, historiaren oinarriak eta indar eragileak hobeki ezagutu nahiak sarbide berriak sortu ahala, hondoraino eta hondarreraino murgildu nahi lukeen egitekoa: ez da noski, halabeharrez gertatu Howard Fast ek Spartacusen eta Arthur Koestler ek The Gladiatorsen gai berbera hautatzea bi izenekin.
|
|
|
Akayar ek". Besteren gisa mintzatu nahi baldin badugu, ikas dezagun lehenbizi
|
besteren
mintzaera.
|
|
|
Ez naiz nor, gainera, Txillidaz artista den aldetik mintzatzeko, ez bainuke neurekiko gozamenaren lekukotasuna baizik eskainiko. Sail horretan ez naiz miresle isil bat besterik, eta
|
besteren
, hangoen eta hemengoen, esanera nago. Gizona ere hor dugu, ordea, eta gizonaren gizalegea aipatu nahi nuke.
|
|
|
Lehiak, ordea, probetxurako izango baldin bada, leiala behar du izan. Hizkuntza eta, hizkuntza  ez ezik, Euskal Herriaren jakintza jaso nahian jaioa eta hazia delarik, ez da baten ez
|
besteren
, pertsona nahiz taldeen, izena eta omena goratu beharrean dabilena. Elkarrekin jasoko dugu burua, elkarrekin lehiatzeko bihotza badugu; eta elkarrekin lur joko dugu, elkarrekin amildu ondoan, geure irudia besterengan ezagutzeko gauza ez bagara.
|
|
|
Inoiz (1958an beranduenez) gogor hartu nituen, gogorregi zenbaiten ustez, artean ezagutzen nituen Mendibururenak. Nork bere filiak eta fobiak izan ohi ditu, esplika daitezkeenak batzuetan, baina nekez zurituko ditugunak
|
besteren
begi aurrean.
|
|
|
Euskal hitzak ziren, beraz, euskaldun batek zenbait hizkuntza mailatan bederen erabil zitzakeenak, Euskal Herriko zeinahi eskualde eta euskalkitan ezagun zirenak. Eta eskubide horrek
|
besteren
eginbidea zekarren ondoren: edozein euskaldunek, euskaldun izena badu, ezagunak behar ditu izan euskal hitzak, etxeko eta etxe ondokoak ez ezik, baita bazterrik baztertuenetakoak ere.
|
|
|
Ez baititu hitz politak apainkiro elkartu nahi belarrien gozorako, hitz horien bidez adierazi baino arimaren zoko ilunetan ezkutatzen diren joera eta burutapen iheskorrak. Ez baita, batez ere, inoren oihar  tzun, ez baita
|
besteren
ahoz ari, bere baitaren baitatik baizik.
|
|
|
lur landuan, nahiz eta erdizka eta exkax landuan, aiseago ereingo dugu erein behar dugun hazi berria. Etxeparek bere liburuaren azken lerroan ipini zuen
|
besteren
hura, debile principium melior fortuna sequatur, en  tzun izan bagenu, beste oilar batek joko liguke orain kukurruku.
|
|
|
bi" ilhartitz" eta" Laur karbarien eresi" polita. Amodiozkoak noiz edo behin
|
besteren
eskez eginak direla uste du Francisque Michelek, Oihenarten hitzek hala adierazten dutelako edo:
|
|
|
Berak esaten diguna dakigu doi doi. Ez da asko eta gorputz tankerari dagokio batik bat, bat edo
|
besteren
irudia esku trebez pintatu baitzigun. Ageriko edo erdi ageriko edertasunak azaltzen dizkigu:
|
|
|
Ideia horiekin sortutako izenak, bazter guztietara zabaldu dira, ideiak zabaldu ahala, eta aldakuntza handirik gabe gehienetan. Ondasun horiek, beraz,
|
besteren
hainbat gure baldin badira, ez dirudi gupida edo lotsarik izan behar genukeenik horietaz, gainerakoek bezala, jabetzeko.
|
|
|
Euskal jendeak, gero eta ugariago, zerbait nahi zuela iruditu zitzaidan. Jomuga horretara jotzeko  erosoen uste nuen bidea hartu nuen,
|
besteren
mandatari bezala, ez neure kabuz. Ez nintzen, beraz, teknokrata izan, baizik tekniko soil.
|
|
|
Ez naiz sekula garbitzeko gauza izan ea bere erdarazko competencea performance kaxkarren kidea zen ala ez. Aspaldidanik dut ezezko susmoa3 Bai baitzuen halako bere gisako" unore" maltzurra eta arras atsegin zitzaion erdaldunen ezpainetan esaten zituen mordoilokeriek sorrarazten zuten irribarrea ikustea, gero, bakarka edo lagunekin, algara lasaia egiteko
|
besteren
barre murritzaren bizkarretik. Ama serioagoa nuen; zorrotzagoa ere bai.
|
|
|
Euskararen batasunaz edo batasunik ezaz mintzatu dut azkenik, gogo gaiztoz bada ere. Behin eta berriz esana dut ez nintzela neure gogoz sartu saltsa horretan,
|
besteren
eskez eta bestek bortxaturik baizik. Ongi baino hobekiago bainekien, batere atsegin ez zitzaidan erantzunbeharra biz  karreratzeaz gainera, nolako lokatzetan sartzen nuen neure burua.
|
|
|
Ez da inondik ere aditza euskalkien arteko bereizkuntzarik larriena. Bere eskualdekoa dakien euskaldunak aurki idoroko du
|
besteren
aditzaren giltza, bestela esan, bata beste bihurtzeko erabili behar diren itxuraldatze erregela errazak. Beste zerbaitetan egingo du behaztopa usuenik:
|
|
|
gaztelaniaz txukun antzean idatzi nahi dutenek ez dute sekula categorÃa hitza adiera horretan erabiltzen, eta ez dut ikusten zergatik hartu behar duen euskarak erdal gaiztoaren kutsurik. Aristotelesen, Kanten eta
|
besteren
kategorien beharrean gara; hor aipa  tzen direnen premian, ez erdaraz eta ez euskaraz, ni, behintzat, ez. Ez nintzateke hemen hitz kontutan sartuko, Kintanak" soziologia", dagoen  bezala inguraturik eta biribildurik, erabili izan ez balu11.
|
|
|
Ustez. Egia da, dirudienez, badela iraultza ezagun bat XVII XVIII. mendeetan Europan barrena, eta berehalakoan behintzat
|
besteren
kalterako, nagusitu zena.
|
|
|
Ameskaitzetan edo ikusiko zuen horrelako zerbait, ilargitarren herrian beharbada. Landuagoa bada, irakurriko zuen egunkariren batean badela alderdirik
|
besteren
esanera dauden zenbait erresuma ahuletan: USAn, esaterako.
|
|
|
Errainu artean bizi zen amesgile hark, egiazko poetaren dohaina izaki hori, begi argiagoak baitzituen lurreko gauzetarako jakintza gizonek baino. Asaben lokarri zaharra ez baldin bada eteten, ez dugu
|
besteren
beharrik. Aski genuke beti begien aurrean edukitzea euskarari" amets bideetan barna" eragin zion ibilaldi luze hura.
|
|
|
Platonen mirari harrigarria azaldu nahi digu Zaitegik, honengan loratu baitzen bete betean Greziako filosofia. noski, aurrekorik izan ez zuelako, bai ordea aieruz bezala
|
besteren
esamesen bidez ezagutzen ditugulako. Hain zuzen ere, aurreko horiez mintzatzen zaigu luzaro Zaitegi, Platonen bizitzarekiko berri zehatza eman ondoren.
|
|
|
Bereizkuntza hori12 ez bide da guztiz bidezkoa geroagokoen ustez, baina hola edo hala balio du eta onartzekoa litzateke Bridgmann en irizpideen arabera. Onartzekoa ez ezik, onartua ere izan da, guztiok baitarabilgu harrezkero, Azkueren edo
|
besteren
zenbait ukitu gorabehera.
|
|
|
Hauxe litzateke goikoaren ondorioa. Ez geunden batzuek besteak baino
|
besteren
hizkuntzak menderatuago (bestela uste duenak azal bitza kolkoan daramatzanak), eta halaz guztiz batzuek lotuago agertu ziren etxeko mintzairari besteen aldakan. Barrenak hala agintzen zuen dirudienez eta epeltasun hori izkribuz agertzen da bakarrik, ez ahoz.
|
|
|
Auzi honetan, gainera, nola ez dakigula, erabateko aditza, mintzaidea ahotan hartzen ez duena, orain arte eta beti euskal aditzaren giltzarri izan dena,
|
besteren
mirabe bihurtu da: duk, dun eta duzuk (eta etxe polita duk beti da bikoitza!) kendu dute boterea eta agintea daren eskuetarik; diat, dinat eta dizutek, dutenetarik.
|
|
|
literaturaren eremua, zehazki mugatzeaz ari bagara, bederen. Hizkuntza baten edo
|
besteren
literatura dela eta, hau eta hura sartuko lituzke honek eta kanpoan utziko harako hark. Gurean, adibidez, zenbat eta zenbat ez ditugu kontutan hartzen, gaiez urri gabiltzalako, inorenean, aberatsago baitira, kanpoan gelditu liratekeenak.
|
|
|
Bere gisa hitz neurtuz (gogoan dut oraindik Bladi Oteroren itzulpenak irakurri nituenean hartu nuen zirrara), eta hizkeraz ari naiz bestetaz baino areago, eta are nabarmenago prosaz. Galda daiteke,
|
besteren
hitzez balia nadin, zer zuen hor Orixeren kontra: bertsoetakoei buruz zenbait gauza entzunak dizkiot berari.
|
|
|
Baina, hona kontua: ba ote da holakoen ikerlanean inork bere nahiz
|
besteren
dei dezakeenik. Azken buruan, nik ezetz uste dut.
|
|
|
Kultur alorrean zerbait sortzen duen herriak beretzat eta besterentzat sortzen du eta, orobat, besterentzat sortzen ez duenak ez du beretzat ere sortzen. Eta ezinbestean, besteri eman nahi eza dela medio,
|
besteren
mirabe eta mendeko bihurtuko da bai sail horretan eta bai bestetan. Hitz garratz bezain sonatuek diotenez," aizkora arbolen errora ezarria da; beraz, fruitu onik egiten ez duen arbola guzia ebakia izango da eta surtara egotzia2".
|
|
|
Beregandik gerok geure begiz ikusi ez genituen gertari eta pertsona ugariren berri sakon zuena. Eta ez zuen bereizkuntzarik egiten
|
besteren
pentsamoldearen arabera. Nerau naiz, inor izatekotan, egia horren lekuko.
|
|
|
Kate maila ahul xamar bat bederen aurkitzen diot arrazoibide horri, eta esplikatu dudana
|
besteren
gogoeten ispilu zuzen izan ledin nahi nuke. Hona.
|
|
|
Garbiak oro erdaraz, inongo erdaraz, idatziak eta lizunak oro euskaraz? Gogoeta zuzenak
|
besteren
hizkuntzan beti eta okerkeriak, berriz, gurean. Are gehiago.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, baita ere, Nafarroan aurkitu ditugula hizkuntz politika auzitan jartzeko ahaleginik handienak, Aurelio Artetak berak, edo Tajadurak, edo Matas Mugica, Ignacio Aranaz, Oses, Zabala eta
|
besteren
baten lumatan, eta politikarien mihietan, noski.
|
|
|
Iritziak eta iritziak pilatzen dituzte, denak erreten berean. Areago, horien baitako testu aipamenak ere beti berak dira, hala nola, Arana Goiriren arrazakeria erakusteko pare bat, Krutwig edo Arzalluzen hiruzpalau, ETAren hizkuntz proiektua azaltzeko
|
besteren
bat...
|
|
|
Fenomeno honen jatorriari eta eraginari buruzko iritzia eskatu diogu euskal kultur unibertsoaren esparruko hainbat eta hainbat laguni. Esan bezala, batzuren eta
|
besteren
iritzia jaso nahi izan du Jakin ek. Azkenean, hogeita bat lagunek erantzun digute.
|
|
|
Sok. Orduan, gaizki hitz egiten dutenak ere pertsona berberak ezagutuko al ditu, ala
|
besteren
batek, lon.
|
|
|
Beraz, beste kausa baten eraginez sortzen ez den lehen kausa bat onartu behar da. Halako kausa baten ezaugarrien artean berezkotasun absolutua onartu dugu, hau da,
|
besteren
eraginik gabe berez ekiteko ahalmena, eta Kantek horri askatasuna deitzen dio.
|
|
|
inork ez ditu
|
besteren
miseriak miazkatu nahi
|
|
|
Eta nik neuk egiteko beharra daukat. Bai, ez naiz konformatzen
|
besteren
bidea ikustearekin; nire bidea behar dut. Asko hitz egin izan da Leibnizbarrutiaz.
|
|
|
RAPSODIA: obra literarioa, bertsoz edo prosaz idatzia, osorik edo partez
|
besteren
esanaz eta adieraziaz osatua.
|
|
|
Ez zekiat nor haizen ezta hemen zer egiten duan ere. Bost axola detektibea, giggolo edo mutur luzea haizen; baina
|
besteren
kontutan hire muturra sartu behar hori ez diat atsegin.
|
|
|
Denok gordetzen dugu betiko
|
besteren
alde ezkutu bat,
|
|
2002
|
|
|
Ondorengo tragoak errejimen estuan ez daudenek egin dituzte, eta denek zerabilten buruan etxe hau salbatu duen milimetro horrek berak kondenatuko zuela
|
besteren
bat. Bizia beti ying eta yang.
|
|
|
Bestalde, horrelako jarduerak gauzatzeko hiru modu dituzte: obra sozial propioa, kolaboraziozko obra soziala eta
|
besteren
obra soziala. Aurrezki kutxa bakoitzak aldian aldiko politikaren funtzioan ezartzen du diru gehiago edo gutxiago batean edo bestean.
|
|
|
Kolaboraziozko obretan, dena delako aurrezki kutxak beste erakunde batekin edo batzuekin elkarlanean gauzatzen du proiektua. Azkenik,
|
besteren
obrak izenekoetan, hirugarrenen ekimeneko egitasmoak sustatzen dituzte aurrezki kutxek, betiere egitasmoen izaera sozialeko helburuen funtzioan.
|
|
|
Baina listu hori norberarena izan arren, edalontzi batean zerbitzen badigute, sekulako nazka emango digu hura eztarrian behera pasatzeak. Lanak erdi aukeran onartzeak esan nahi du
|
besteren
listua ere irensteko prest gaudela.
|
|
|
Udabe Beramendira Etxalekuko errota zahar deseginaren ingurutik zubi polit bat pasatu ondoren. Ardi bordak ezagutu, aurrealde polita dute, zenbait poliki zainduak
|
besteren
bat lurrean. Iruñetik Donostiako bide zaharrean barna ibili Muskitzaino.
|