|
2000
|
|
|
Iñaki Aldekoaren iritziz, liburuak egiten dituen ebokazio literario guztien artean bi dira sinbolo nagusiak: bidaiatu bai baina bere jomugara iritsiz gero fatua beteko zaion Ulisesen bidaia, eta bestetik, Kavafis poetaren ziutatearen zama," beste leku eta beste hirien bila dabilen bidaiari nekatuak pentsatzen du" Ez duk aurkituko beste itsaso eta
|
beste
lurrik/ Ziutatea hirekin joango duk beti./ Betiko kaleetara itzuliko haiz/ Suburbio berdinetan helduko zaik edadea/ ze, ziutatea berbera baita beti/ etzak besterik bilatu/ etzegok/ Ezta hiretzako bide edo barkurik ere." d) Bidaia literarioa
|
|
|
|
Beste
lur zati hori Bretainia izango da akaso: Brest, Lorient, ez dakit.
|
|
2001
|
|
|
Bien erdian zure marrazkia egin duzu, amonak egunero orrazten dizkizun txirikordekin eta eskolako uniforme garbituarekin. Irla erraldoitik ez hain urrun
|
beste
lur bat egin duzu, Europa bezala ezagutzen dena eta hor, alde guztietara sakabanatzen diren penintsula arrotzen erdian, amatxo marraztu duzu. Soineko gorri bat darama jantzita, zapata altuak eta zure bihotzean ahaztuko ez zaizun irriparra aurpegian.
|
|
2002
|
|
|
Kostaldearen gainetik, eskuinean jada hiriko miraririk handienetakoa ageri zaigu, portu zaharra (port vieux) babesten duen lurmuturra. Itsasoan barneratzen den mutur honen inguruan, batez ere Hondartza Handiari begira duen aldean, haitz ikusgarriak (batzuk askeak eta
|
besteak
lurrari lotuak) barreiatzen dira, zein baino zein ederragoak.
|
|
|
Arean, Europari adi barriro ere, Bilboko Bankoetxea deritxonak eta Bizkaiko Bankoetxea deritxonak, biok euron ondasunak eta baliabideak alkartuz, bion baterakuntzea onartu dabenean," ontzi" sendoa eratu dabe, bai hemen, bai España estaduko
|
beste
lurretan eta are Europan eta abarrean ere, diru eta diruordeen hartuemonetan iharduteko.
|
|
|
Mutilen logelara joan zen. Julen eta Haritz zeuden han, bat ohean,
|
bestea
lurrean, koltxoneta baten gainean. Pertsianak igo zituen, zarata ateraz, eta leihoa zabaldu zuen.
|
|
2003
|
|
|
XVI. mendean, Aulesti hiri bilakatu gura izan zuten bertako Jauntxoek eta Elizak. Parrokiak ez zeukan pauso hori emateko behar
|
beste
lurrik, eta boterea handitzearren, industria jarduerak bereganatu zituen elizak. Sasoi hartan, diru asko mugitzen zuten Aulestiko olagizonek.
|
|
|
Horietatik hogeita hamar Israelen eta auzokoen artean gertatu ziren”, dio Aaron Wolf ek, NBEko Urari buruzko Mugaz Gaindiko Gatazkak datu basearen zuzendariak. Geografo horren arabera, “gizakiak lankidetza areagotzeko gaitasuna du, baita baldintza naturalek okerrera egiten dutenean ere”, eta irtenbideak bilatzeko lankidetzarako joera dagoela uste du; hala berresten du zenbait herrialdek beren gatazkak uraren bidez konpontzen dituztela, eta, aldi berean,
|
beste
lur batzuetan tregorik gabe borrokatzen direla. Nahiz eta denek ez duten ura konkistatzeko mundu mailako liskarra izateko aukera bera, gutxi batzuek ez dakite baliabide hidriko mugatuengatik lehian aritzeak larriagotu egin ditzakeela eskualde batzuetako herrialdeen arteko lotura hauskorrak, eta inoiz ez bezalako asaldura giroa eragin.
|
|
2004
|
|
|
ikusten duenik. Euskaltzale batentzat demokraziaren ongarria dagoen zelai horretan bertan
|
bestearentzat
lur hilgarria dagoela dirudi. Bat hori Kulturako Sailburu ohia baldin bada, bestea Iñaki Larrañaga dugu.
|
|
|
Sudurreraino eraman du eta tinta usaina sabeleraino iritsi zaio. Olatz ikusi du orduan sukaldeko mahai gainean nota idazten, orain alboan duen aulkian eserita, hanka bat goian,
|
bestea
lurrean, beti egiten zuen legez, eta boligrafoaren goiko botoia –klik klik– etengabe zapalduz.
|
|
|
Eta Carlos horrela agertu zitzaion hasieran, arrotz, berniz euskaldun hartaz estalia; hasieran euskaldunak bazirenik ere ez zekienez espainiarra egin zuen, jantzi ingeles edo behintzat londrestar bat hartu zuen arte. Horregatik ezagutu zituen, ikusi ahala, Carlos hura ekarri ziotelako gogora,
|
beste
lur edo kultura bateko kutsua.
|
|
2005
|
|
|
Xurgatze maila altua eta
|
beste
lur mota batzuekin alderatuz zaratak hobeto isolatzen ditu.
|
|
2006
|
|
|
Tobillas-en urratu eta landu nituen lurrak, Placini deitu haranetik hasi eta Sabanaira ko iturriraino, urbegi eta baso guztiekin, eta gero, handik, Tirón ibaiko San Migelen, Osmilla n egin nituen presurak, lurrak, errotak eta ferragines direlakoak barne; eta beste lur-sail asko bestelako lekuetan; eta etxeak eta Santa Cruz de Puras eliza eta lurrak; eta Lara n Santa Maria ren presura egin nuen, bere sarrerekin eta bere zelaiarekin; Peredes Rubias en Gurutze Santuaren elizaren presura egin nuen, bere sarrera eta lursailekin; sernen presura egin nuen Comunión en, villaren aurrean, hogeita hiru lakari ereiteko zabalerakoak, alde batetik besteraino, eta beste serna bat Fonte Rege n, eta hirugarren serna bat Santa Maria azpian, eta beste bat herritik gertu, eta Porciles eta Petra Longa ko bideko serna. Eta etxeak eraiki nituen Valluerca-n, eta lurrak hartu han, eta Kosme eta Damian santuen eliza erdia, alegia; serna bat villaren gainean eta
|
beste
lur batzuk villaren aurrean, serna bat haranean beste ortu eta errotarekin, eta auzokoekin partea iturri eta mendietan, eta serna bat aranondo batekin atzealdean, hiru serna [beraz]; eta serna bat Villamanca-n, Petri eta Paulo santuen eliza eta hiru ferragines direlako villan, eta beste bat gehiago iturriaren gainean, eta bat bidearen azpian, eta soro bat villaren azpian, eta auzokoekin batera he...
|
|
|
169), edo kolektiboki (edo indibidualki landu arren partzela batzuetan) erroturatutako edo luberritutako lurrari deitzeko modua, besterik gabe. Edonola ere, feudalismoa zabaltzean jaunek berenganatua
|
beste
lur edo eskubide batzuekin gertatu zen moduan, eta ez zen jaunaren erreserba masan egindakoa (era klasikoan esaten zen moduan lan prestazioz landutako jaunaren lur zatia), eta nekazariek ustiatzen zuten beren aldetik nahiz eta gero prestazio eta zamak zor izan jaunari (Botella, 1988: 37tik).
|
|
|
Aragoarrek okupatu zuten berrezarpenaren ostean, baina Antso VI.ak errekuperatu zuen 1156an. Jaurgoan izan zen, ez dakigu noiztik, 1238ra Antso Barasoringoak Tibalt I.ari itzuli baitzion orduan,
|
beste
lur batzuen truke. 1309an errentak errentan emanak izan ziren.
|
|
|
Sudur zuloetatik sartzen zaionean mundua bat batean hauskorra bihurtzen dela iruditzen zaio. Orduan ez du indarrez zapaldu nahi izaten ospitaleko behegain zuria, eta ia oin puntetan igarotzen ditu korridoreak, momentu batetik
|
bestera
lurra bertan behera jausteko arriskua balego bezala. Zelofanezkoa balitz moduan zapaltzen du ospitaleko zorua.
|
|
2007
|
|
|
Bakioko hondartzan nago, itsasoari begira. Itsasoaren beste aldean,
|
beste
lur baten Ekaitz nebea dago. Badira bederatzi hilebete azkenengoz Kuban ikusi nebala.
|
|
|
Txarren txarrenean, Systembolaget kale nagusian dago behintzat, Drotningatanen, eta hori dute bentaja, kale nagusiak berogailua baitu adokinen azpian. Bertan ez da sekula elurrik pilatzen, eta autobus geltokiko eserlekuan hiru pertsona baino kabitzen ez direnez,
|
besteak
lurrean eser daitezke ipurdia hozteko beldurrik gabe.
|
|
|
|
beste
lurrik behar
|
|
|
— Zer du lur hunek gehiago?
|
Beste
lur bat bezalakoa duk, errantzun zion Josefinak, ulertu gabe harriduraren sakontasuna.
|
|
2008
|
|
|
Era berean, uraren babesetik kanpo, eguzki argi kantitate handiagoari aurre egiteko mekanismoak bilatu behar izan zituzten, haren zuzeneko eraginaz babesteko. Lortutako datuek adierazten dute goroldioek,
|
beste
lur landareek bezala, pauso horiek eman zituztela. Baina landare guztiek ez zituzten gaitasun berdinak garatu.
|
|
|
Hasieran arnasa hartzen zuen lur pilak. Zabaldu eta estutu egiten zen, baina laster bihurtu zen tribua inguratzen zuen
|
beste
lur pila bat gehiago.
|
|
|
bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz: zertarako
|
beste
lur bat eraiki, euskararen lurra berea bazuen eta lur hartan norbait bazen, besteen aurrean?; ez al zen, bada, osaba Bixente harro agertzen noizean behin etxeko, bertsolari txikiaz?, Beñardok aitarekin izaten zituèn auzietan aitaren alde agertzen bazen ere?; eta ez al zituen lagunak ere harri eta zur uzten bere ateraldiekin, sarri askotan barreak eta irri karkailak eragiten zizkiela?... baita beldurra ere noiz edo noiz, zeren Beñardoren eztenkadak pozoitsuak eta mintsuak ere izan baitzitezkeen?
|
|
|
edo agian bai, pasatu zitzaion, handikien artean amoranteren bat edo beste bilatzea ez zen ezohikoa garai hartan?, baina, bere buruari galdera eginagatik ere, bere ohiko jarrerari eutsi zion: zergatik ezagutu behar zituen
|
beste
lur batzuk, zorionaren lurrak bere bereak bazituen. Kontsul jauna ezagutu zuenean, ordea?
|
|
|
lehenengoa gizon irritsua zen, lasaia bere ibileran, axolagabe begiratzen zuena batera eta bestera, zertaz kezkatu behar zuen, bada, baldin eta bere esku bazituen iparra eta hegoa eta lurraren norabide guztiak!?, arrangura handirik gabe, etxean, bere etxean? ...koko giro bero hezeak harrapatuko balitu, bat batean eta ezustean?; arropa kentzeari ekingo ote zioten, ausaz, orain berokia, orain jertsea eta orain auskalo zer???, buruan behar zuen kontsularen neska mulatoa, desirak eragindako gosea gose aseezina ohi da, baita min iturri ere, ezinbestean?, gaztetasun betierekoaren moldeetan moldatutako irudi idealizatu batean, zeinak ez iparrik ez hegorik zuèn
|
beste
lur baten bila baitzeraman, apika, minetik, kontsul jaunaren kantek aditzera eman ziotèn min existentzial hartatik, minera, zer besterik zen, bada, markes jaunaren kopetako zimurren marka, barru barruko min baten marka baizik!?:
|
|
|
barru barruan geldiezinezko iturri hura zuela, esate baterako, hitzak eta errimak zerizkiona eta berak ezin geldiarazi zuena. Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn
|
beste
lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz. Eta aita eta hiru anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta egun batean aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
Eta orduan sinetsi egiten zuen, jakina, lur bati
|
beste
lur bat eta beste asko zerraizkiola, lur berri ezezagunak?, herritik inoiz irten ez zen arren. Eta hara:
|
|
|
1846ko udalkideek salatzen zutenez, Tapiak eta Ibarzabalek«? hallandose solos fuera de aquellos que pactaron, pudieron sostener su preferencia»855 Egun berean, udalak
|
beste
lur batzuk saltzeko baimena eskatu zuen, Ibarzabalekin zeukan zorra ordaintzeko856, baita lortu ere. Hurrengo asteko aktak dioenez, Ibarzabali ordaindu ostean,«?
|
|
|
«Gutxienez hamar mila lagun zeuden une horretan bidexkan. Jendea korrika hasi da eta bata
|
bestearen atzetik
lurrera erori dira. Kaosa zen hura», azaldu zuen lekukoetako batek.
|
|
|
markes jaunari ordu arte ez zitzaiola amoranteren bat hartzea burutik pasatu... edo agian bai, pasatu zitzaion –handikien artean amoranteren bat edo beste bilatzea ez zen ezohikoa garai hartan–, baina, bere buruari galdera eginagatik ere, bere ohiko jarrerari eutsi zion: zergatik ezagutu behar zituen
|
beste
lur batzuk, zorionaren lurrak bere bereak bazituen. Kontsul jauna ezagutu zuenean, ordea...
|
|
|
Lekuko batek ere ez zuen horixe baizik egiaztatuko: ...eak harrapatuko balitu, bat batean eta ezustean?; arropa kentzeari ekingo ote zioten, ausaz, orain berokia, orain jertsea eta orain auskalo zer...? –, buruan behar zuen kontsularen neska mulatoa –desirak eragindako gosea gose aseezina ohi da, baita min iturri ere, ezinbestean–, gaztetasun betierekoaren moldeetan moldatutako irudi idealizatu batean, zeinak ez iparrik ez hegorik zuèn
|
beste
lur baten bila baitzeraman, apika, minetik –kontsul jaunaren kantek aditzera eman ziotèn min existentzial hartatik– minera –zer besterik zen, bada, markes jaunaren kopetako zimurren marka, barru barruko min baten marka baizik! –: markes jauna, izan ere, orduantxe ohartu zen, menturaz, zela, bai –lur sail luze zabalak zituen Andaluzian–, lur guztiak zituena... lur bat izan ezik; markes jauna, izan ere, meategi baten jabea ere bazen, kobre zilar urrezko harribitxi guztiak zituena... harribitxi bat izan ezik; horregatik ez zen jada markes jauna zoriontsu, agidanez, hain zen gose bere esku ez zuèn lur bakarraren, eta hain zen egarri, egarri guztiak aseko zizkiòn ur ezinezkoaren...
|
|
|
mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere –Beñardok– bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena, beharrik ere ez; jakin minak –Nazariok eta Honoratok bazutenak– bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz: zertarako
|
beste
lur bat eraiki, euskararen lurra berea bazuen eta lur hartan norbait bazen, besteen aurrean?; ez al zen, bada, osaba Bixente harro agertzen noizean behin etxeko" bertsolari txikiaz", Beñardok aitarekin izaten zituèn auzietan aitaren alde agertzen bazen ere?; eta ez al zituen lagunak ere harri eta zur uzten bere ateraldiekin, sarri askotan barreak eta irri karkailak eragiten zizkiela..... Euskarak eskaintzen ziòn talaia hartan ezin erosoago zegoen, hortaz, Beñardo, eta erosotasunaren talaia hartatik gauzak bere erara ikusi behar zituen:
|
|
|
barru barruan geldiezinezko iturri hura zuela, esate baterako, hitzak eta errimak zerizkiona eta berak ezin geldiarazi zuena. Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn
|
beste
lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz... Eta aita eta hiru anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta egun batean aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
Eta orduan sinetsi egiten zuen, jakina, lur bati
|
beste
lur bat eta beste asko zerraizkiola –lur berri ezezagunak–, herritik inoiz irten ez zen arren. Eta hara:
|
|
2009
|
|
|
Alde batetik lehengaien prezioak jaitsi egin dira eta kredituen iturriak agortu, erosleen kaltetan. Baina
|
bestetik
lurraren prezioa ere jaitsarazi du eta saldu nahi duten eliteen saltzeko presa larritu.
|
|
|
Jabe hura eta abadea senitartekoak ziren, seguru. Lur-zati horrezaz gainera, kanposantu zen
|
beste
lur arlo bat ere hartu behar izan zuten eliza zabaltzeko.
|
|
|
Alditxartuz gero, hil eginen naik, pentsatu zuen argitasun harrigarriz. Betertzetik Xabier ikusi zuen, beste txanodun batekin borrokan, bata
|
bestea
lurrera bota nahian, dantza bortitz batean. Oskar lau hankatan jarri eta saiatu zen erraldoiarengandik urruntzen, baina beste kolpe bat jaso zuen lehen minduriko hankan eta lurrera erori zen, uluka.
|
|
|
alde batetik, langile batzuk Pedro Lakanda eta Martin Belzunze bahitzen ahalegindu izanak ez zuen gutxiago merezi; bestetik, bazirudien ezen langile sutsu batzuek ateak zaintzen zituztèn zaintzaileen aurka ekin ziotela orduantxe?, baina Teofilo Maria irten egin zen, zilarrezko eskutokian orbetarren armarria grabatuta zuèn bastoia, solemnitate handiko ekitaldietarako erabili ohi zuena, eskuan; irten ez ezik, langileen esparrura ere hurbildu zen, bizkar buruak zut, harro antzean, bastoiaren mugimenduak pausoetara dotore egokituz, gerra orduantxe hastekotan zèn jeneral bat iduri; sonbreirurik erabiltzen ez zuen arren, ile beltz ederra zuen, gomaztatua eramaten zuena?, egun hartan bai, mementoari solemnitate berezi bat emateko modu bat ere izan zitekeena; eguzkiak, zerumugatik hurbil? aurpegian jotzen zuen, betean jo ere, eta eguzkiaren argiak are haraindikoagoa egiten zuen haren irudia, gizon hura
|
beste
lur batetik, heroien lur urrunetik, beharbada, heldu berria balitz bezala.
|
|
|
Gabinok, kontu haietan hasiberri bat zen heinean, nekez uler zezakeen poema bere osotasunean eta nekez bereganatu ñabardura guztiak, baina Gabino sorginduta zegoen, eguzki bete bat zen haren irria behinik behin?, poemaren menera, hitzek eraikitako eta itxuraldatutako beste mundu baten jabe; edo alfonbra magiko bat ote zen, bada, poema hura, hitzen hariek ehundua, zeren, hantxe zegoen arren, ez baitzegoen jada han, eta alfonbrak, hegan eta hegan?
|
beste
lur batera eraman baitzuen, itxura guztien arabera?; lur hura, non guztia baitzen posible, baita hitzak sukarri bihurtzea ere, elkarri igurtzitako sukarrien txinpartak suzko arrosa bihur zitezen, erantzun ere, horregatik erantzun zion irakasleari, ausaz, erantzun ziòn moduan:
|
|
|
zeinen ongi ezagutzen zituen Nazariok lur eme haien bazterrak, mendixkak eta ezkutalekuak, soilune leunak eta goroldioguneak, eta zeinen gozo eta ezti sentitzen zen halakoetan, lur batek, bereak, fabrikako giro lakarrak maiz lakartuak?
|
beste
lur abegikor hura balu bezala atsegintoki, lurrak lurra ihesbide?! Orain, aldiz, lur bero haiek, ezkonduz geroztik aterpetzat hartu izan zituenak, hotz sentitu zituen bat batean, hotz eta arrotz?
|
|
|
Sarjentuarekin istilu haiek izan zituenetik, egia esan, Domingori gero eta interes handiagoa pizten zioten gai sozialek, halako eran, non, aitak jasotzen zituèn periodikoetatik aparte, eskuinekoak edo eskuin muturrekoak gehienak?, beste batzuk ere irakurtzen baitzituen, ez sistematikoki baina bai noizean behin, aitaren edo etxekoen begietatik ezkutuan, susmo txarrik ez sortzeko; ez zen hura, baina, Domingoren jokabide aldaketaren erakusgarri bakarra, beste orri asko ere irakurgaitzat hartzen zituenez gero, hainbat partidu eta beste hainbat talderen propaganda politikoarekin lotuta zeudenak, panfleto hutsak ez zirenean: batzuk hiriko kaleetako hormei itsatsita agertzen ziren, eta
|
besteak
lurrean sakabanatuta, harik eta haize bolada batek hegazti edo paperezko abioi bihurtzen zituen arte; batzuek eta besteek, beraz, Domingoren arreta pizten zuten, orri hark, adibidez, zeinak sindikatu ezagun baten siglak baitzeramatzan, eta zeinak baitzioen ezen munduak justiziaren jantzia behar zuela eta ez karitatearen adabakiak, berak. Domingok?
|
|
|
Izaeraz mutil irekia zen arren, isil samar egon zen bazkalondoan Chaplin, bere barruan bilduta, Adaren ahotsak. Adak behin eta berriro kantatu zuen bazkalondoan, Txominek eta Rebecak hala eskatuta? malenkoniaren erresumara eraman balu bezala, erbestera, alegia, bere desio konplituen lurrak ez zirèn
|
beste
lur guztiak baitziren, bere kasuan, erbeste?, erremediorik gabe; Chaplinek gurtu egiten zituen emakumeak, maitatu ere maitatu zituen batzuk, baina bazirudien Adaren kasua bestelakoa zela, aurrekoekin zerikusirik ez zuena: Ada ez zela beste emakume bat, beraz, zerrendari eranstekoa, ororen arteko bata baizik, lehena, sentimendu erabateko bezain esklusiboan; harekin batera, buruan zituen berak idealizatutako gaiak. Parisko komuna; hierarkiarik, jabego pribaturik eta jelosiarik gabeko gizartea eta abar?, kontraesan bortitz bat sorrarazten ziotenak, ausaz?
|
|
|
–eta, Domingoren eskua berean eztiro harturik, jarraitu zuen?: Gure lurra, izan ere,
|
beste
lur bat da, lurrezkoa ere ez dena, ez luizirik ez lurrikararik, ikaratzen denean ahoa zabaldu eta gure artera botatzen baititu lurrak bere munstroak:
|
|
|
ikusi behintzat ikusten zuen, baina ez bere ohiko bi begiekin, beste batekin baizik, zeinak ikusia izan gabe guztia ikusten baitzuen, bai barrualdera eta bai kanpoaldera ere; barrura begira, bihotza zukeèn tokian, hutsune bat ikusten zuen; kanpora begira, berriz, neska bakarra ikusi zuen nasan: ...rri zen?; amets hartatik irten eta itzarri zenean, ordea, une hartan doi?, Domingo etzanda zegoen bere literan, halako sentimendu gazi gozo batekin, ametsak poztu eta aztoratu balu bezala. Ada bezperan besarkatu zuèn une gori hura ere gogoan, ausaz?, arrebaren lurrak lur debekatuak baitziren, azken batean, eta debekuak erakartzen baitzuen, beldurtzen eta atzera eragiten bezainbat; Domingo, beraz,
|
beste
lur eta beste mundu batzuk ezagutzeko asmoarekin zihoan itsasontzian, baina noiznahi etortzen zitzaion Adaren irudia burura, edo, Adarena ez zenean, beste neska gazte batzuena, bospaseirena bai bederen: Madrilen ezagutu zituèn pare batena, biak Gurutze Gorriko erizainak, Domingo ospitalean ezin hobeto zaindu zutenak?
|
|
|
honi bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo, baina lur eme haiek, gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan? etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura,
|
beste
lurrik ez balego bezala; edo bai, baziren beste lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik, ipar eta hego, eki eta mendebalde?
|
|
|
honi bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo, baina lur eme haiek, gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan? etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura, beste lurrik ez balego bezala; edo bai, baziren
|
beste
lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik, ipar eta hego, eki eta mendebalde?
|
|
|
aurkikuntzak hainbesteraino goibeldu zuen, non orduetan hitzik egin gabe egon baitzen, enkargatuarekin haserretzeaz gain bere buruarekin ere haserre: hara zertan amaitzen diren erromantizismo guztiak, kaka zaharra?!; askatasunaren lurra, desengainuaren lurra eta
|
beste
lur asko; lur baten eta beste baten artean, baina, noiznahi etortzen zitzaion Domingori Adaren irudia burura, edo, Adarena ez zenean, berak ezagutzen zituèn beste bospaseirena: haienak ez ezik, beste batzuenak ere irudikatzen zituen, ordea, marinelak sarritan mintzatzen baitziren hango eta hemengo portuetan ezagutu zituztèn emakumeez, nik ezagutu nian Hanburgon emakume ilehori bat:
|
|
|
ez gabardinarik, ez betaurreko beltzik? ...bere garaian, Txopitea doktoreari?; iritsi zen, sartu zen, ibili zen nasan gora eta nasan behera, tren heldu berriari arretaz begira, harik eta geltokiburuak banderatxoa jaitsi, trenak ziztua jo, eta makina eta bagoiak abian jarri ziren arte; eta orduan, bat batean amets batek hartu balu bezala, distira ezin distiratsuago batek bete zituen Adaren begiak, orduantxe ohartu balitz bezala ezen trenak
|
beste
lur batera zeramatzala bidaiariak; zenbat bider egin ez ote zuen, bada, Adak amets beste lur batekin, hain zegoen berean itota!; tren ziztuarekin batera barne oihu bat ere entzun zuen, ausaz, gizakia nomada zèn garaitik zetorkiona eta odolean halako dar dar berezi bat eragin ziona; zer egiten zuen berak, baina, han geldi, baldin eta une hartan ongi baino hobeto jakin behar bazuen, jakituriaren a... Adak aukera bat izan zuen, eta aukerak ihes egin zion; huraxe zen, baina, geltokia!?, aukera guztien gunea, trenak etengabe ibiltzen baitziren hemendik hara eta handik hona, iritsi eta irten, irten eta iritsi; horregatik, beharbada, edo arestian bizi izandako liluraldia berritu nahi izan zuelako, nasa nagusian zegoèn banku batean eseri eta geltokian geratzea erabaki zuen; bankuan, baina, ez zen geldi egon:
|
|
|
ez gabardinarik, ez betaurreko beltzik? ...n behera, tren heldu berriari arretaz begira, harik eta geltokiburuak banderatxoa jaitsi, trenak ziztua jo, eta makina eta bagoiak abian jarri ziren arte; eta orduan, bat batean amets batek hartu balu bezala, distira ezin distiratsuago batek bete zituen Adaren begiak, orduantxe ohartu balitz bezala ezen trenak beste lur batera zeramatzala bidaiariak; zenbat bider egin ez ote zuen, bada, Adak amets
|
beste
lur batekin, hain zegoen berean itota!; tren ziztuarekin batera barne oihu bat ere entzun zuen, ausaz, gizakia nomada zèn garaitik zetorkiona eta odolean halako dar dar berezi bat eragin ziona; zer egiten zuen berak, baina, han geldi, baldin eta une hartan ongi baino hobeto jakin behar bazuen, jakituriaren aurreko jakituria batean, askatasuna tren ihesaldi bat baizik ez zela?; eta, hala ere, gel... Adak aukera bat izan zuen, eta aukerak ihes egin zion; huraxe zen, baina, geltokia!?, aukera guztien gunea, trenak etengabe ibiltzen baitziren hemendik hara eta handik hona, iritsi eta irten, irten eta iritsi; horregatik, beharbada, edo arestian bizi izandako liluraldia berritu nahi izan zuelako, nasa nagusian zegoèn banku batean eseri eta geltokian geratzea erabaki zuen; bankuan, baina, ez zen geldi egon:
|
|
|
–Behin hartu nuen, baita bitan eta askotan ere,
|
beste
lur batzuen esperantzan, baina ez dago trenik beste lur batera eramango zaituenik, kendu hori burutik. Anak.
|
|
|
–Behin hartu nuen, baita bitan eta askotan ere, beste lur batzuen esperantzan, baina ez dago trenik
|
beste
lur batera eramango zaituenik, kendu hori burutik. Anak.
|
|
|
–Nola ez dagoela
|
beste
lurrik. Hemen Mosku, hor Erroma, han Viena, eta Frantzian Paris?
|
|
|
BTEK Teknologiaren Interpretazio Zentroa piramide bik osatzen dute. Bata beltza da eta 18 metroko altuera du;
|
bestea
lurrean sartzen den piramide berdea da. Piramide beltzaren hegoaldeko aurpegian eguzki plakak jarri dituzte, izan ere, zentroa eguzkiaren energiaz hornituko da.
|
|
|
Baina egungo Bizkaian eta Araban nafar gazteluek oraindik diraute. Harriek edo gomutek dirauten bezala, Bizkaian nafar sentitzen garenok ere hemen gagoz Nafarroako
|
beste
lurrekin noiz batuko zain. Penagarria da euskaldunok pairatzen dugun akulturalizazio prozesua eta zeinen eskasa den gure ezagutza euskal historiaz, nafar historiaz alegia.
|
|
|
Kartzela hormaz inguratutako espazio itxia denez, presoen askatasuna mugatzen zuten hormetako azala hartu eta oihalen gainean erakusketa aretora eramatea lortu dute. Beraz, kartzelako pasillo luzeak eta ziega txikiak ikus ditzakegu, batzuetan gure begien aurrean zabalduta eta
|
besteetan
lurrean tolestuta.
|
|
|
Ez dutela
|
beste
lur batera joan nahi dio. –Zelai hau ezagutzen dute.
|
|
|
Ordainean, Eladio Orbegozok ukabilkada bat eman zion Luis Morazari, honen berehalako erantzuna eragin zuena, biak borroka itsu batean sartzen zirela, buruz buru; saiatu ziren langile batzuk haiek elkarrengandik bereizten, baina sua itzaltzen saiatu orduko, beste puntu batean piztu zen garra, Venancio Laín eta Felipe Briones ere mutur joka hasi baitziren, suhiltzaileen ahalegina, handik aurrera, alfer alferrikakoa gertatzen zela, bi puntutan piztutako sua langileen eremu osora zabaldu baitzen; orduantxe, baina, Teofilo Maria agertu zen, bere automobilean, atzetik berrogeita hamar polizia zaldizko zituela; Teofilo Maria hantxe gera zitekeen, automobilaren barruan, Poliziak langileak nola astintzen zituen ikusiz –bazituzten hartarako bi arrazoi: ...ituz, gerra orduantxe hastekotan zèn jeneral bat iduri; sonbreirurik erabiltzen ez zuen arren –ile beltz ederra zuen, gomaztatua eramaten zuena–, egun hartan bai, mementoari solemnitate berezi bat emateko modu bat ere izan zitekeena; eguzkiak –zerumugatik hurbil– aurpegian jotzen zuen, betean jo ere, eta eguzkiaren argiak are haraindikoagoa egiten zuen haren irudia, gizon hura
|
beste
lur batetik –heroien lur urrunetik, beharbada– heldu berria balitz bezala.
|
|
|
egin zituen hogei metro, berrogei, ehun, ehun eta hogei... begiratu zuen atzera berriro ere, badaezpada, arnasestuka, baina atzean inor ez: ...garaian, Txopitea doktoreari–; iritsi zen, sartu zen, ibili zen nasan gora eta nasan behera, tren heldu berriari arretaz begira, harik eta geltokiburuak banderatxoa jaitsi, trenak ziztua jo, eta makina eta bagoiak abian jarri ziren arte; eta orduan, bat batean amets batek hartu balu bezala, distira ezin distiratsuago batek bete zituen Adaren begiak, orduantxe ohartu balitz bezala ezen trenak
|
beste
lur batera zeramatzala bidaiariak; zenbat bider egin ez ote zuen, bada, Adak amets beste lur batekin, hain zegoen berean itota!; tren ziztuarekin batera barne oihu bat ere entzun zuen, ausaz, gizakia nomada zèn garaitik zetorkiona eta odolean halako dar dar berezi bat eragin ziona; zer egiten zuen berak, baina, han geldi, baldin eta une hartan ongi baino hobeto jakin behar bazuen, jakituriaren a... Adak aukera bat izan zuen, eta aukerak ihes egin zion; huraxe zen, baina –geltokia! –, aukera guztien gunea, trenak etengabe ibiltzen baitziren hemendik hara eta handik hona, iritsi eta irten, irten eta iritsi; horregatik, beharbada, edo arestian bizi izandako liluraldia berritu nahi izan zuelako, nasa nagusian zegoèn banku batean eseri eta geltokian geratzea erabaki zuen; bankuan, baina, ez zen geldi egon:
|
|
|
egin zituen hogei metro, berrogei, ehun, ehun eta hogei... begiratu zuen atzera berriro ere, badaezpada, arnasestuka, baina atzean inor ez: ...n behera, tren heldu berriari arretaz begira, harik eta geltokiburuak banderatxoa jaitsi, trenak ziztua jo, eta makina eta bagoiak abian jarri ziren arte; eta orduan, bat batean amets batek hartu balu bezala, distira ezin distiratsuago batek bete zituen Adaren begiak, orduantxe ohartu balitz bezala ezen trenak beste lur batera zeramatzala bidaiariak; zenbat bider egin ez ote zuen, bada, Adak amets
|
beste
lur batekin, hain zegoen berean itota!; tren ziztuarekin batera barne oihu bat ere entzun zuen, ausaz, gizakia nomada zèn garaitik zetorkiona eta odolean halako dar dar berezi bat eragin ziona; zer egiten zuen berak, baina, han geldi, baldin eta une hartan ongi baino hobeto jakin behar bazuen, jakituriaren aurreko jakituria batean, askatasuna tren ihesaldi bat baizik ez zela?; eta, hala ere, gel... Adak aukera bat izan zuen, eta aukerak ihes egin zion; huraxe zen, baina –geltokia! –, aukera guztien gunea, trenak etengabe ibiltzen baitziren hemendik hara eta handik hona, iritsi eta irten, irten eta iritsi; horregatik, beharbada, edo arestian bizi izandako liluraldia berritu nahi izan zuelako, nasa nagusian zegoèn banku batean eseri eta geltokian geratzea erabaki zuen; bankuan, baina, ez zen geldi egon:
|
|
|
–Behin hartu nuen, baita bitan eta askotan ere,
|
beste
lur batzuen esperantzan, baina ez dago trenik beste lur batera eramango zaituenik, kendu hori burutik –Anak.
|
|
|
–Behin hartu nuen, baita bitan eta askotan ere, beste lur batzuen esperantzan, baina ez dago trenik
|
beste
lur batera eramango zaituenik, kendu hori burutik –Anak.
|
|
|
–Nola ez dagoela
|
beste
lurrik. Hemen Mosku, hor Erroma, han Viena, eta Frantzian Paris...
|
|
|
Iraganean, izan ere, lanetik itzuli eta, seme alabak besarkatuta gero, huraxe izaten zen Nazarioren ilusioa, emaztearekin oheratzea, haren besoetan galtzeko: zeinen ongi ezagutzen zituen Nazariok lur eme haien bazterrak, mendixkak eta ezkutalekuak, soilune leunak eta goroldioguneak, eta zeinen gozo eta ezti sentitzen zen halakoetan, lur batek –bereak, fabrikako giro lakarrak maiz lakartuak–
|
beste
lur abegikor hura balu bezala atsegintoki, lurrak lurra ihesbide...! Orain, aldiz, lur bero haiek, ezkonduz geroztik aterpetzat hartu izan zituenak, hotz sentitu zituen bat batean, hotz eta arrotz...
|
|
|
Izaeraz mutil irekia zen arren, isil samar egon zen bazkalondoan Chaplin, bere barruan bilduta, Adaren ahotsak –Adak behin eta berriro kantatu zuen bazkalondoan, Txominek eta Rebecak hala eskatuta– malenkoniaren erresumara eraman balu bezala –erbestera, alegia, bere desio konplituen lurrak ez zirèn
|
beste
lur guztiak baitziren, bere kasuan, erbeste–, erremediorik gabe; Chaplinek gurtu egiten zituen emakumeak, maitatu ere maitatu zituen batzuk, baina bazirudien Adaren kasua bestelakoa zela, aurrekoekin zerikusirik ez zuena: Ada ez zela beste emakume bat, beraz, zerrendari eranstekoa, ororen arteko bata baizik, lehena, sentimendu erabateko bezain esklusiboan; harekin batera, buruan zituen berak idealizatutako gaiak –Parisko komuna; hierarkiarik, jabego pribaturik eta jelosiarik gabeko gizartea eta abar–, kontraesan bortitz bat sorrarazten ziotenak, ausaz... edo agian ez, zeren, A las barricadas kantatu zuèn hartan, Adaren gorputza esku eta bandera bihurturik ikusi baitzuen Chaplinek, beharbada –barrikadako protagonista emakumezko hura bezala, Délacroixen" Libertatea, herriaren gidari" koadro entzutetsuan azaltzen dena eta Chaplinek ederki ezagutzen zuena, maisutza ikasi zuèn garaian behin baino gehiagotan ikusi baitzuen koadroaren kopia bat, lagun egin zuèn irakasle bakuninzale batek bere etxeko langelan zuena–, iraultza bera ere Adaren baitan haragiturik balego bezala; Libertatearen irudi hark, baina, ezusteko erantzuna eman zion libertate gose baizik ez zenari –" Sentitzen dut" –:
|
|
|
–eta, Domingoren eskua berean eztiro harturik, jarraitu zuen–: Gure lurra, izan ere,
|
beste
lur bat da, lurrezkoa ere ez dena, ez luizirik ez lurrikararik... ikaratzen denean ahoa zabaldu eta gure artera botatzen baititu lurrak bere munstroak: lau buru dituzten astoak eta haur itxuragabeak, ulertzen didazu?
|
|
|
ikusi behintzat ikusten zuen, baina ez bere ohiko bi begiekin, beste batekin baizik, zeinak ikusia izan gabe guztia ikusten baitzuen, bai barrualdera eta bai kanpoaldera ere; barrura begira, bihotza zukeèn tokian, hutsune bat ikusten zuen; kanpora begira, berriz, neska bakarra ikusi zuen nasan: ...atik irten eta itzarri zenean, ordea –une hartan doi–, Domingo etzanda zegoen bere literan, halako sentimendu gazi gozo batekin, ametsak poztu eta aztoratu balu bezala –Ada bezperan besarkatu zuèn une gori hura ere gogoan, ausaz–, arrebaren lurrak lur debekatuak baitziren, azken batean, eta debekuak erakartzen baitzuen, beldurtzen eta atzera eragiten bezainbat; Domingo, beraz,
|
beste
lur eta beste mundu batzuk ezagutzeko asmoarekin zihoan itsasontzian, baina noiznahi etortzen zitzaion Adaren irudia burura, edo, Adarena ez zenean, beste neska gazte batzuena, bospaseirena bai bederen: Madrilen ezagutu zituèn pare batena –biak Gurutze Gorriko erizainak, Domingo ospitalean ezin hobeto zaindu zutenak– eta hirikoak besteak:
|
|
|
haietako bat Ada eta Maria Bibianarekin noizean behin irteten zèn lagun ilehori bat, Diana; Madrildik itzuli zenetik, armada halabeharrez utzita, Domingok ez zien neskei begia gainetik kentzen, egia esan, gehienei ikusten baitzien merezi zuèn zerbait, itxura batean: honi bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo, baina lur eme haiek –gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan– etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura,
|
beste
lurrik ez balego bezala; edo bai, baziren beste lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik –ipar eta hego, eki eta mendebalde– urak inguratuta zegoela –fabrikatik eta aitaren proiektuetatik urrun–, zeru biribila muga; Ianua Coelli –zeruko atea–:
|
|
|
haietako bat Ada eta Maria Bibianarekin noizean behin irteten zèn lagun ilehori bat, Diana; Madrildik itzuli zenetik, armada halabeharrez utzita, Domingok ez zien neskei begia gainetik kentzen, egia esan, gehienei ikusten baitzien merezi zuèn zerbait, itxura batean: ...i marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo, baina lur eme haiek –gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan– etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura, beste lurrik ez balego bezala; edo bai, baziren
|
beste
lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik –ipar eta hego, eki eta mendebalde– urak inguratuta zegoela –fabrikatik eta aitaren proiektuetatik urrun–, zeru biribila muga; Ianua Coelli –zeruko atea–:
|
|
|
aurkikuntzak hainbesteraino goibeldu zuen, non orduetan hitzik egin gabe egon baitzen, enkargatuarekin haserretzeaz gain bere buruarekin ere haserre: hara zertan amaitzen diren erromantizismo guztiak, kaka zaharra...!; askatasunaren lurra, desengainuaren lurra eta
|
beste
lur asko; lur baten eta beste baten artean, baina, noiznahi etortzen zitzaion Domingori Adaren irudia burura, edo, Adarena ez zenean, berak ezagutzen zituèn beste bospaseirena: haienak ez ezik, beste batzuenak ere irudikatzen zituen, ordea, marinelak sarritan mintzatzen baitziren hango eta hemengo portuetan ezagutu zituztèn emakumeez –nik ezagutu nian Hanburgon emakume ilehori bat:
|
|
|
Sarjentuarekin istilu haiek izan zituenetik, egia esan, Domingori gero eta interes handiagoa pizten zioten gai sozialek, halako eran, non, aitak jasotzen zituèn periodikoetatik aparte –eskuinekoak edo eskuin muturrekoak gehienak–, beste batzuk ere irakurtzen baitzituen, ez sistematikoki baina bai noizean behin, aitaren edo etxekoen begietatik ezkutuan, susmo txarrik ez sortzeko; ez zen hura, baina, Domingoren jokabide aldaketaren erakusgarri bakarra, beste orri asko ere irakurgaitzat hartzen zituenez gero, hainbat partidu eta beste hainbat talderen propaganda politikoarekin lotuta zeudenak, panfleto hutsak ez zirenean: batzuk hiriko kaleetako hormei itsatsita agertzen ziren, eta
|
besteak
lurrean sakabanatuta, harik eta haize bolada batek hegazti edo paperezko abioi bihurtzen zituen arte; batzuek eta besteek, beraz, Domingoren arreta pizten zuten, orri hark, adibidez, zeinak sindikatu ezagun baten siglak baitzeramatzan, eta zeinak baitzioen ezen munduak justiziaren jantzia behar zuela eta ez karitatearen adabakiak... berak –Domingok– bulegariarekin egin zuena kristau kar... hain biziro gorrotatzen zuen, non, aitak bere oihu hura egiten zuenean –" Anarkista nazkagarri horiek:
|
|
|
...poema bere osotasunean eta nekez bereganatu ñabardura guztiak, baina Gabino sorginduta zegoen –eguzki bete bat zen haren irria behinik behin–, poemaren menera, hitzek eraikitako eta itxuraldatutako beste mundu baten jabe; edo alfonbra magiko bat ote zen, bada, poema hura, hitzen hariek ehundua, zeren, hantxe zegoen arren, ez baitzegoen jada han, eta alfonbrak –hegan eta hegan–
|
beste
lur batera eraman baitzuen, itxura guztien arabera?; lur hura, non guztia baitzen posible, baita hitzak sukarri bihurtzea ere, elkarri igurtzitako sukarrien txinpartak suzko arrosa bihur zitezen... erantzun ere, horregatik erantzun zion irakasleari, ausaz, erantzun ziòn moduan:
|
|
2010
|
|
|
Aitak, izan ere, ez zuen mirarietan sinesten, nik hala uste? baina otoitz egiten zuen, eta otoitzak zabaltzen zion
|
beste
lur baterako aukera: lur hura, non, sinetsi ez arren, sinetsiko balu bezala egon baitzitekeen, iraganak eta ohiturak moldatutako sentipenaren baitan.
|
|
|
Eta ez daude frogak! Ba frogak ez badituzu, egin behar duzuna da poltsa batean gorde, jarraitu industen ondoko
|
beste
lur eremu batean, eta ea hurrengoan bere tokian beste piezaren bat topatzen duzun. Eta hurrengoan topatzen badituzu, egin argazkiak eta esan aurrekoan ez zenituela egin baina horiek ere agertu zirela.
|
|
|
Horrela, bada, garatu behardira ekonomikoki errentagarritasun gutxiago aurkezten duten lur erabilerak: babestuta dauden eremuak, landa eremuak, eremu libreak. eta osoondo kontrolatu behar dira
|
beste
lur erabileren zabalpen eremuak: etxebizitzen partzelak, ekonomia jarduerak biltzen dituzten guneak, erraldoiak, eta abar.
|
|
|
hura bai kointzidentzia, izeba Ernestinak eta arrebak berak Probidentziaren seinaletzat hartu zutena... baita aitak ere —dozena bat arrosario errezatuko nituen harekin aste hartan, hamaika aitagure, agurmaria eta gloriaz gain—, hain zegoen aita guztiaren beharrean mirari baten posibilitatean sinesteko! Aitak, izan ere, ez zuen mirarietan sinesten, nik hala uste... baina otoitz egiten zuen, eta otoitzak zabaltzen zion
|
beste
lur baterako aukera: lur hura, non, sinetsi ez arren, sinetsiko balu bezala egon baitzitekeen, iraganak eta ohiturak moldatutako sentipenaren baitan.
|
|
|
Arrifien aldetik Abdala Budra mintzatu zen. Al Hoseiman elkartu ziren, ez batzuen irlan ez
|
besteen
lurrean, txalupa batean baizik. Arrifien ustez, beste edozer baino lehenago, Espainiak Arrifeko territorioaren independentzia absolutoa onartu behar zuen.
|
|
|
Bitartean, predikari horietako batzuek boteredunen arrimuan topatu dute babesa,
|
besteen
lurreko ondoezak Jainkoaren borondate ezinezagutuaren eskuetan utzirik.
|
|
2011
|
|
|
Beraz, aldea nabaritu ere ez litzateke egingo. Gainera, obrek irauten duten bitartean, egunean 500 kamioi inguru ibiliko dira alde batera eta
|
bestera
lurra garraiatzen. Eta horrek erraztu egingo luke substantzia toxikoak airean barreiatzea.
|
|
|
Da ostantzien noberak seragas, atara kontu, masuegas, egurresko masuegas antxiñe. Se lur batzu (k) taus arie lakuk, da esta bier masurik es esebes, da itxen" su labra da eraitxeko modun dekosu, baia
|
beste
lur batzu (k) daus gogorrak disenak, gogorrak. Da arek apurtuteko bi" xete san...
|
|
|
Norbaitek
|
besteren
lurrean eraiki, erein edo landatzen badu onustez, lur horren ugazabak obra, ereintza edo landaketa bereganatzeko eskubidea du,
|
|
|
Norbaitek
|
besteren
lurrean eraiki, landatu edo ereiten badu gaitzustez, bertan eraiki, landatu edo ereindakoa galtzen du, kalte ordaina eskuratzeko eskubiderik gabe.
|
|
|
Norbaitek
|
besteren
lurrean eraiki, landatu edo ereiten badu gaitzustez, lurraren ugazabak pertsona horri eska diezaioke, obra errausteko edo landatu nahiz ereindakoa erauzteko, betiere gauzak jatorrizko egoeran birjarriz, eraikitzaile, landatzaile edo ereilearen kontura.
|
|
|
|
Besteren
lurrean eraiki, erein edo landatu duena ez ezik, lurraren ugazaba ere gaitzusteduna denean, batari eta besteari dagozkien eskubideak dira bi biok onustez jardunez gero izango lituzketenak.
|
|
|
Ur lasterrak lur batetik zuhaitzak atera eta
|
beste
lur batera garraiatzen baditu, zuhaitzok zein lurretan geratu eta lur horren jabeari dagozkio, aurreko ugazabek ez badituzte zuhaitz horiek erreklamatzen hilabeteko epean. Aurreko ugazabek zuhaitzak erreklamatuz gero, eurek ordaindu dituzte zuhaitzak biltzeko edo leku seguruan jartzeko sortu diren gastuak.
|
|
|
Tubaliako biztanleen bizimodua ez zen erabat baketsua izango, hasiera hasieratik jasan behar izan baitzituzten kanpokoen erasoak. Antza denez, lehen erasoak Espainiako
|
beste
lurretatik etorri ziren, hango lehen erregeak tirano hutsak izan baitziren. Kristo aurretiko 1720 urtearen inguruan (Espainia sortu zenetik 371 urte igarota), Espainiako errege Gerion zela, Maurzo izeneko kapitain bat bere gudarostea prestaturik, Bilboko itsasadarretik sartu eta Zornotza igarota Oiz mendizerraraino iritsi zen.
|
|
|
Lurrak elizarenak, errege erreginarenak edota noble jauntxoenak ziren. Errenta sari bat ordaintzearen truke (gehienetan uztaren zati bat) lantzen zituzten nekazariek
|
besteen
lurrak. Bestalde, Elizak irabazien, uzten, ehuneko hamarra jasotzen zuen.
|
|
|
Nekazariek
|
besteen
lurrak lantzeagatik errenta bat edo uztaren zati bat jabeei eman behar ziotela erran dugu. Horretaz gain, nekazariek jauntxoei errota erabiltzeagatik, zubi bat edo pasoren bat igarotzeagatik... ordaindu egin behar izaten zioten.
|
|
2012
|
|
|
Donostiako Udalak ez ditu sinatu AHT abiadura handiko trenarentzako lurren nahitaezko desjabetze aktak. Espainiako Gobernuaren azpiordezkaritzak atzo goizerako deitu zituen Donostiako udaletxera udala bera, eta Hernani eta Astigarraga arteko
|
beste
lur jabe batzuk, agiriak sinatzera. Izan ere, tren lasterraren lanak egin asmo duten zati horretan hainbat lur dauzka Donostiak:
|
|
|
Lur zati txiki heze bat zen, baso sarri eta itxi batean, uhartearen ekialdetik itzuleran nentorrela, bere garaian esan nuen bezala, ia galdu nintzen leku berean. Han hiru akre inguru hartzen zituen zabalune bat aurkitu nuen, eta zuhaitzez horren inguratua zegoenez gero, ia izadian berez sortutako itxitura zirudien; edo, gutxienez, ez zidan eman
|
beste
lur eremuek ixteko emango zidaten lanik.
|
|
|
Jeloskortasuna oztopo handia izan daiteke bizikidetza egokia lortzeko; beraz, saihestu egin behar dira. Horretarako, arreta jartzea komeni da, maitasun dosia bi animalientzat egokia izan dadin, batek
|
besteak
lurra jan dezala pentsa ez dezan. Txakurraren eta katuaren arteko harremanak ez du aurrez porrot egin behar.
|
|
|
Claudinen haurrideek beren parteak galdatu zituzten, xuxen zen bezala, bainan guk uste baino lehenago. Beraz, baserri ttipia zatitu ginuen, batzueri dirua eta
|
besteeri
lurra. Guhauren ekoizpenen ahultzea zela eta aldeko bizigai berri baten sorzea erabaki ginuen.
|
|
|
Zohaz ikustera, Herrian berean bizi eta xumeki euskal kultur biziaz eta horren geroaz arduratzen diren euskal alaba eta seme goresgarriak, heian atzetik ausiki egiten duten elkarri? Gure Nafarroako ipar huntan ere, Euskal Herri guziko
|
beste
lur aldetan bezala egina izan zen, aski goizik naski, elez eta hitzez gure mintzairaren ezagutza. Gero, denentzat modu berekoa izan behar lukeen mintzaira horri lur alde bakoitxak egin nahi izan badio bere gisako moldakuntza edo adierazpena, mendi artetako gurutzamendu eskasiatik zetorkeen.
|
|
2013
|
|
|
Tren hartako kristaletan Ordizia ikusi baina Canberra edo Adelaide irakurri zuten Australiako ametsak bizi zituen begi haiek. Eta begirada hark emigrantearen biharamuna erabaki zuen, ustekabean
|
beste
lur baten promesa ordezkatu zuen Euskal Herriak.
|
|
|
Udan isildu egiten ziren Adurtzako fabrika eta eskoletako sirenak eta emigranteen exodoa hasten zen, beste exodo bat, hala bizi baita maiz etxe berria
|
beste
lur batean altxatzen duena, herriminez non nahi dela, etengabeko joan eta etorrian. Abuztuko gaua da, Gaztelako gau epela.
|
|
|
Lev Tolstoi-k parabola ederrez erantzun zion «Zenbat lur behar ditu gizon batek bizitzeko?» galderari. Amaiera adierazgarria du ipuinak, nahi
|
beste
lur eskuratzeko aukera duen jaunak, aseezintasunak jota, direnak eta ez direnak galtzen ditu azkenean (Jacobs, 2007). Kostako bi herri hauek mugaraino eramandakoa, ordea, oso orokortuta dagoen fenomenoa denik ezin uka; itxuraz, halabeharrak jota, balaztatzen ari den fenomenoa.
|
|
|
Pazko uhartea gaur egun Txileko gobernuaren agindupean dagoen 106 km2 ko polinesiar uharte bat da. Ozeano Barearen erdi erdian aurkitzen da, eta Polinesiako uharteen artean ekialderen aurkitzen dena izateaz gain,
|
beste
lur zati bat urrunen duen uhartea da, Txileko kostaldea 3.700 kilometrora baitu ekialderantz eta polinesiar Pitcaim uharte multzoa ia 2.100 kilometrora mendebalderantz.
|
|
|
Alde batetik, etxebizitza politikaren marasma nahasia, armiarma sarea baino kateatuagoa administrazioaren eskala desberdinetan eta itzaltzea ezinezkoa den promotoreen etekin nahietan.
|
Bestetik
lur eremu berreskuratuen afera, batez ere aspaldi fabrikek okupaturiko ur fronte aberatsetan, hemen ere espekulazioaren atzamar luzeek ukitzen duten oro urre bilakatu beharrean gabiltzala; ekipamendu handiak eta parke postmodernoak barne. Gaur egun jadanik ia gainbeherako finantza hiri estandarrari hauspoa emanez.
|
|
|
Gandiagak, Elorri idatzi zuenean, ez zuen gaizkia ezagutzen, bere bizitzatik aparte utzia zuen. Gandiagak ez zuen hiririk ezagutzen, ez zuen Arantzazuz eta bere jaiotetxeaz aparte
|
beste
lurrik ezagutzen, liburuetan izan ezik[...] Aresti, mailuz jota, harriari kantan hasi zen. Gandiagarena, ordea, ez da harrizkoa, lurrezkoa, buztinezkoa, baizik.
|
|
2014
|
|
|
Gatz batzuk itsasoko ura lurrunduz lortzen dira (itsasoko gatza), beste batzuk aintzira gazietako ura lurrunduz,
|
besteak
lur barneko biltegi fosiletatik; ondoren, era bateko edo besteko tratamendua ematen diete eta prozesatu ere ez dituzte guztiak berdin egiten.
|
|
|
Tunelaren handitasunak posible egin zuen momentutik, binaka sartzen ziren. Batek zuloa egin bitartean,
|
besteak
lurra zakuetan sartu eta handik ateratzen zuen. 45 egunean bukatu zuten 15 metro luzeko tunela.
|