|
2000
|
|
|
Non daude ofizioz literaturaren azterketa egunez egun egin behar dutenak? Zer irakasten da unibertsitateetan, eta
|
nola
–
|
|
|
Begien bistan dago, gainera, hori bete betean lortu zuela. Izan ere, Unamunoren ondoko euskal idazle guztiek,
|
nola
edo hala, haren hitzen akuilu zorrotza izan dute gogoan. Batzuek, Kirikiñok, Lizardik, Mitxelena biak, Txillardegik edo Martin Ugaldek bereziki aipatu dute Unamuno, haren aurka egiteko edo harekin literatur elkarrizketan aritzeko.
|
|
|
Itxaro Bordak ongi ikusia duen moduan, Erdozaintzi saiatzen da Iparraldeko kutsu erlijiozko poesiaren eta Hegoaldean garai horretan idazten zen poesia sozialaren artean bide liriko desberdin bat bilatzen. Presuner ohien frantsestasuna madarikatzen du eta herriaren izerdiaz liluratzen da, egia da, baina bere poemak irakurriz ikasiko dugu, hala berean,
|
nola
kanta primadera bihotzean edo zein hasperen egin izarrei beha.
|
|
|
Apaingarria, ederra bada ere, askotan ez baita adierazkorra, aitzitik, kutsatzailea da. Estrofatik bertso librera egin zuenean, Juan Mari Lekuonak mantendu egin zuen aldizkako errima bat, eragin handia zeukana hala erritmoan
|
nola
tonuan, sententzia biribiltzeko; baina geroago poema multzoen errematerako kopletan eta zirkunstantziazko bertsoetan baino ez zuen erabili(" Liburuen karroxa"). Puntua estrofa klasikoetara ekarrita herri poesiaren baliabideak eta haren zama ironikoa erabiltzeko duen trebetasuna nabarmendu zen; bestetik, bertso librea puntuaz osoro biluzita bere poemak kontzeptualki guztiz zehatzak bilakatu ziren, eta hau salbuespena da lirikan.
|
|
|
Kanpai geldo horiek, agian, malkoak dira, baina gela ketsua zen, beharbada horrek eraginak dira.
|
Nola
nahi den dela, marrurik gabeko malkoa dugu, malko isila, baita besteenean ere, haurraren bideak errazteko... Elementu gutxi eta oso aukeraturikoren inpresionismo bat da Otamendiren lehen poesiaroa.
|
|
|
Ikasiko dut magalean zure soina
|
nola
batu, bizkarrera nola
|
|
|
Ikasiko dut magalean zure soina nola batu, bizkarrera
|
nola
|
|
|
Joxerra Garziak Egoneandoazen geziak izenekometa forismoliburua kaleratu berri du Alberdanian. Hona Joxerrak berak
|
nola
deskribatzen dituen bere geziak: " Kanoiek eta jomuga suntsitzea dute xede.
|
|
|
Beste ekimen batzuek itxura hobea daukate, hala
|
nola
euskara teknologia berrien esparruan sustatzeko Gipuzkoako Foru Aldundiak egindako dirulaguntza publiko batzuen deialdiak. Ikusiko dugu zer irtengo den hortik:
|
|
|
Nolabait esateko, biktimak baimendutako lapurreta esan geniezaioke honi.
|
Nola
gertatzen da. Erakunde jakin batek webgune bat egiteko agintzen dio diseinu edo komunikazio enpresa bati.
|
|
|
Bi urte geroago adierazpen hauek
|
nola
gauzatu ziren ikusteko, 1999ko martxoan PRISA taldeak Inicia izeneko atari berria nola kaleratu zuen begiratzea baino ez dugu.
|
|
|
Bi urte geroago adierazpen hauek nola gauzatu ziren ikusteko, 1999ko martxoan PRISA taldeak Inicia izeneko atari berria
|
nola
kaleratu zuen begiratzea baino ez dugu.
|
|
|
Argi dago, beraz, datu hauek adierazten duten bezala, martxa ez dela erraza izango eta bidea harri koskorrez beteta dagoela. Dena den, kontuan hartzen badugu aspaldi honetan webgune batzuen jabegoagatik —Terra atariaren kasua adibidez— nolako dirutza ordaindu den eta, beste aldetik,
|
nola
igo diren beste batzuen akzioak —nahiz eta oraindik zorretan egon—, ezin dugu pentsatu etorkizuna guztientzako beltza izango denik. Akaso batzuk bide bazterrean geldituko dira denentzako tokirik egongo ez delako, baina ukaezina da etorkizuna hortik doala eta lehia basati honetatik bizirik ateratzen direnak egingo direla azokaren jabe.j
|
|
|
Kopuru hauek paperezko edizioen salmentetatik oraindik oso urruti daude, batez ere probintzia mailako hedapena duten egunkarien kasuetan. Ikusgarria da
|
nola
ez datozen bat OJDren datuak paperezko edizioetan eta digitaletan. Adibidez, 1998an El Pas izan zen Estatu espainiarrean ale gehien banatu zituen egunkaria (450.176 ale).
|
|
|
Hilzorian dagoen kultura bat berpizteko, eta hauxe da hemen hartzen dugun jarrera, estatuak bere neutraltasuna alboratu luke. Kultura bi (edo gehiago) lurralde berean elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta daudenean —guztiak legedian berdin babesturik daudela suposatuz, asko suposatzea dena—, hezkuntza elebiduna izateko eskubideak bermaturik egon luke, hala
|
nola
administrazioaren edozein sailekiko harremanak hiritarrak aukeratzen duen hizkuntzan burutzeko, gure eguneroko bizitzan eragin handia duten bi arlo baino ez aipatzearren. Eskakizun hauek autoritateak" ekintza positiboa" delako neurri multzo bat onartzera eraman ditzakete.
|
|
|
10 Umiliazioaren ideia, hala
|
nola
gizarte dezentearena, Margalitengan (1997) oinarriturik daude.
|
|
|
edozein egitasmo edota harremanen aurrean, gizabanakoak bere" autodeterminazio" eskubideari eusten diola. Hau da, ni ak helburu oro osatu, aztertu eta berrikus dezake bere ingurunetik etengabean jasotzen duen informazio, adibide edota argudioen eraginpean, bera baita bere bizitzarekin zer egin eta berau
|
nola
gidatu erabaki dezakeen bakarra1 Goian aipaturiko liberalen arabera, beraz, autonomoak eta gure buruaren jabeak garen gizakion bizimodu on jakin batekiko leialtasuna jarrera kontingentea da, ez berezkoa (constit utive) (Larmore, 1990: 343).
|
|
|
Kritiko hauen arabera (Sandel, 1982; Taylor, 1993, 1997), liberalismoak gizakiak beraien bizimodu onaren ikuskera eta bizi plangintza osatzeko autoaskiak balira bezala ikusten ditu. Gizakiaren nortasuna, hala
|
nola
honi estuki itsatsia dagoen izaera soziala, natura egoera metaforiko, imajinario batetik (Hobbes, Locke) zein" jatorrizko egoera" batetik (Rawls) ex nihi lo sortzen da. Ikuspegi" atomista" (Taylor, 1997) honen arabera, isolaturik aurkitzen den, hots, aurresoziala den eta lotura komunitariorik ez duen gizabanakoak, giza harremanetan sartu aurretik, nortasun finko eta erabat osatua dauka.
|
|
|
Ikuspegi" atomista" (Taylor, 1997) honen arabera, isolaturik aurkitzen den, hots, aurresoziala den eta lotura komunitariorik ez duen gizabanakoak, giza harremanetan sartu aurretik, nortasun finko eta erabat osatua dauka. ...horretaz" negoziatu" behar ez duelarik3 Liberalismoaren kritiko hauentzat, aldiz, ni a praktika sozial eta kultural jakin batzuetan" uztarturik" dago; bizitza onaren norabide jakin bat hartzerakoan, gizakiok kokatzen gareneko ingurune soziokulturala ezinbestekoa egiten zaigun datua da, ingurune horrek eskaintzen baitigu, azken finean, bizimodu onen zabalera eta horizontea, hala
|
nola
haietariko bakoitza perspektiban jartzeko irizpideak. Hauxe da, funtsean, zenbait autore komunitaristek defendatzen duten" tesi sozialaren" mamia (Taylor, 1997).
|
|
|
•
|
Nola
gauzatu daiteke defentsa hori?; zer nolako tresnak erabil daitezke defentsa hori praktikara eramateko?
|
|
|
Merkatua bera, eta ez estatua, gizarte batean estimatuak diren bizimoduak mantentzeaz arduratuko da (1971: 331) 5 Komunitaristek, hala
|
nola
perfekzionistak diren liberalek (Raz, Kymlicka), aitzitik, bizimodu onaren horizonteak ematen dizkigun ingurune kulturala babestu beharreko ondarea dela argudiatzen dute, gizabanakoa benetan autodetermina dadin nahi badugu, behintzat. Xede hori abiapuntutzat hartuta, estatuak esku hartu luke gizabanako guztien autodeterminazioa praktikan bermatzeko, eta ez soilik dagoeneko merkatu soziokulturalaren aldetik babesturik dagoen talde kulturaletako kideena.
|
|
|
2) Nazioarteko testuingurua eta gertaerak aintzakotzat hartzea: euskal nazionalismoak nazioarteko esparruan gertatutakoa
|
nola
, noraino eta noizero aztertu zuen ikertzea; ikerketa horren iturri nagusia nazionalisten egunkariak eta aldizkariak izan dira.
|
|
|
4) Kanpo jardueraren xedeak: osagai garrantzitsuenetako bat da; izan ere, xedeak definitu behar diren edo ez erabakitzea, xede horiek zein diren,
|
nola
aukeratzen diren, nola aldatzen diren, etab. funtsezko puntuak dira, haiei esker zehaztasunez jo dezakegulako aurrera kanpo ereduaren eskeman.
|
|
|
4) Kanpo jardueraren xedeak: osagai garrantzitsuenetako bat da; izan ere, xedeak definitu behar diren edo ez erabakitzea, xede horiek zein diren, nola aukeratzen diren,
|
nola
aldatzen diren, etab. funtsezko puntuak dira, haiei esker zehaztasunez jo dezakegulako aurrera kanpo ereduaren eskeman.
|
|
|
Primo de Riveraren erregimena ezarri zenean, ordea, moteldu egin zen berriz dinamika hori. Guztiarekin ere, 20ko hamarkadaren bigarren zatian datu interesgarri batzuk agertu ziren, hala
|
nola
CNVkoek paneuropeismoa bereganatzea eta aberkideek Nazioen Elkartera txostenak bidaltzea (6 kapitulua," Kanpo jarduera Primo de Riveraren garaian(): trantsizio fasea").
|
|
|
Orain arte esandakoa lau hitzetan
|
nola
hala laburtzeko, esan daiteke 1936 gerraren erbestean argitaratu ziren aldizkarien kopurua sarritan pentsatzen dena baino handiago dela, eta horiek, orokorrean, zirkunstantzia haiek kontuan hartuta, duintasun handikoak izan zirela. Europan argitaratutakoen artean azpimarratzekoak dira bereziki lau goiburuak:
|
|
|
Zu hari begira, eguzkia
|
nola
ezkutatzen den begira dagoen gizaseme bat zara eta zure aurretik egon diren guztiak orobat baina zein da horren espresio perfeta temaz galdetzen diozu kristalean erratuz
|
|
|
Zer egin dezaket udako arratsalde gorri batean eguzkiak nere leihoari beldurra badio eta zu ez bazaude? udak ustekabean neguaren erdian harrapatzen banau derrepentean hostoak isiltzen badira lau kanpai hots entzuten diren bitartean hiru tanta lehor eta epel bat haize hilaren gainetik nora jo dezaket kalean topatuko ez bazaitut gauzak nahiko gaizki ez doazen bitartean tanta epel eskas bat atsoen pauso azkarrak berotzeko
|
nola
jakingo dut arbolak bizirik ote dauden soinurik egiten ez badute sirenen hotsa itzaltzeko. gauza ez badira nork esango dit zer gertatzen zaidan lehenengo malkoa oraindik sortu ez denean zeinen eskuak astinduko ditu betazaletan ezkutatu diren kanpaiak non babestuko naiz zure besoak urruti badaude nondik sortuko da elektrizidadea udak baimenik ematen ez badu hiru kanpai ergel eta laugarren bat zein...
|
|
|
Goroldioz jantziriko zauritutako bizkarrean asperkunde giroa hosto berdeen airean. Betiko loaldia
|
nola
gura lukean...!
|
|
|
IBSren oinarrietako bat Internet bidezko komunikazioa da,
|
nola
ez. Webgune txukun bat daukate, eta bertan testu digital interesgarriak ari dira pilatzen, hala nola Joxe Azurmendiren Demokratak eta Biolentoak lana, ingelesera itzulita.
|
|
|
IBSren oinarrietako bat Internet bidezko komunikazioa da, nola ez. Webgune txukun bat daukate, eta bertan testu digital interesgarriak ari dira pilatzen, hala
|
nola
Joxe Azurmendiren Demokratak eta Biolentoak lana, ingelesera itzulita. IBSko bazkide kolaboratzaileen arteko harremana ere posta elektronikoz bideratzen da oraingoz.
|
|
|
Lainotsu samarra, nolabait esateko, Edorta Arana irakasleak eraman zuen txostenari erreparatuz gero: Euskal Herrian saltzen diren egunkarietako eguraldi mapek Euskal Herria
|
nola
marrazten duten (nola marrazten ez duten, esan genuke) aztertu zuen Aranak. Adibide bat besterik.
|
|
|
Lainotsu samarra, nolabait esateko, Edorta Arana irakasleak eraman zuen txostenari erreparatuz gero: Euskal Herrian saltzen diren egunkarietako eguraldi mapek Euskal Herria nola marrazten duten(
|
nola
marrazten ez duten, esan genuke) aztertu zuen Aranak. Adibide bat besterik.
|
|
|
batetik, beharren azterketaren araberako plangintza zehatza eta sakona, martxan dauden eta sortu nahi genituzkeen liburutegiek zerbitzuaren bikoiztasuna eskaini ez dezaten. Bestetik,
|
nola
ez, bideragarritasun azterketa zorrotzak argitu liguke zentro berri horiek sortzeko eta kudeatzeko beharrezko den dirutza nola lor daitekeen. Horrelako Biblioteka Nazionala baina deszentralizatua ongi gorpuztu nahi bada, eta baliabide ekonomiko oso handiak behar direnez gero, nik gai honetan ikusten dudan irtenbide bakarra diru publiko eta pribatuaren arteko elkarlana da.
|
|
|
batetik, beharren azterketaren araberako plangintza zehatza eta sakona, martxan dauden eta sortu nahi genituzkeen liburutegiek zerbitzuaren bikoiztasuna eskaini ez dezaten. Bestetik, nola ez, bideragarritasun azterketa zorrotzak argitu liguke zentro berri horiek sortzeko eta kudeatzeko beharrezko den dirutza
|
nola
lor daitekeen. Horrelako Biblioteka Nazionala baina deszentralizatua ongi gorpuztu nahi bada, eta baliabide ekonomiko oso handiak behar direnez gero, nik gai honetan ikusten dudan irtenbide bakarra diru publiko eta pribatuaren arteko elkarlana da.
|
|
|
Hasian hasi, ingurukoa oinarri: non jarri eta zertarako erabili (herri, auzo, unibertsitate, ikerketa zentroak...), zer eduki eta
|
nola
erabili (liburuak, ikus entzunezkoak, aldizkariak, egunkariak eta bestelako euskarriak) eta norentzat jardun (jende xehea, espezialistak, jendarteko zabala...).
|
|
|
Zalantzarik ez, nork,
|
nola
eta zertan ulertzen duen naziotasun horrek leku zabala luke zeregin horretan. Baina hori, argi dago, beste upeleko sagardoa da.
|
|
|
Liburutegi nazionalaren auziari heltzeko, egokia iruditu zaigu, lehen kontaktu modura, hainbat adituri galdeketatxo bat igortzea. Gure asmoa, liburutegiak egungo gizartean duen eginkizuna zehaztu ondoren, Liburutegi Nazionalaren proiektuaren ahalgarritasun eta bideragarritasunaz galdetzea izan da, proiektua nork eta
|
nola
sustatu eta zuzendu lukeen jakiteko asmoz. Horrez gain, Jon Bilbaok abian jarritako Eusko Bibliographia ri buruz ere galdetu dugu, egitasmo honi berriro ere ekitea merezi duen jakiteko.
|
|
|
Nork?
|
Nola
–
|
|
|
Nork?
|
Nola
–
|
|
|
Bestalde, euskal liburua Europako ahalik eta herritar gehienen esku jartzeko, Frankfurt eta Liber azoketan parte hartzen dugu. Ildo horretan, Kultura Sailak euskal literatura eta liburugintza bultzatzeko asmoz, horretan jarduten duten elkarteei laguntzen die, hala
|
nola
, Euskal Editore Elkarteari, Galtzagorriri, eta abarri.
|
|
|
liburutegien jardun osoari helBiblinleka du zaio eta irtenbide bateratsuak proposatu dira. Proiektu hau bultzatu dutenen artean, ezbairik gabe, Hezkuntza eta Kultura Departamentuko zenbait goi kargudun aipatu beharra dago, autokritika serioa egin, gure iragana arretaz aztertu eta norabidea ezartzea eskatzen zutenei —Elkartetik
|
nola
beste arlo batzuetatik— entzuteko behar adina adore eta sentsibilitatea erakutsi dutelako.
|
|
|
Ikusteko dago nahi edo asmo on horiek
|
nola
gauzatuko diren gero lege batean. Bestaldetik, zerbitzuen karteran egiten den aipamen hori ez da euskararen inguruan dagoen bakarra.
|
|
|
Koordinatzaile horiek euskararen normalizazioa lehentasuntzat hartu dute, noski, eta hala izan dadin lortzeko haien esku egonen da proposamen zehatzak egitea (jendearekin euskaraz aritzeko gutxieneko euskara mailak ezartzea, prestakuntza planak, liburutegien seinalizazioa, euskarazko gai zerrendak sartzea, etab.) eta halaxe eginen dutela espero dugu. Erosketa zentralizaturako prozedura, hala Liburutegien Sareak
|
nola
Nafarroako Liburutegiak erabiltzeko pentsatua, tresna funtsezkoa da, eta liburutegiek titulu askoren artean (Nafarroako Liburutegi Nagusian urtero sartzen direnak, 10.000 inguru) beraien bilduBiblinleka metarako egokienak hautatu ahal izateko behar bezain malgua. Horrela, haurrendako liburutegiek haur eta gaztetxoendako liburu gehiago aukeratuko dituzte, eta eremu euskaldunean daudenek euskarazko liburu gehiago.
|
|
|
Liburutegiak informatizatu eta automatizatzeko prozesuari duela bi urte eskas ekin zitzaion, zalantza askorekin. Prozesuak hainbat kontraesan eta akats jarri du agerian, hala
|
nola
, Liburutegi Publikoen Sarea eta Nafarroako Liburutegi Nagusia elkarren arteko loturarik gabeko bi errealitatetzat hartzeak ez duela burubiderik. Nafarroako Liburutegi Nagusiaren gaia, gainera, aspaldi honetan Nafarroako prentsan izan den eztabaida sutsuenetako bat bilakatu da.
|
|
|
Egia da baita ere, behar hori daukanak,
|
nola
erabili ikasiko duela, ikasteko medioak badaudelako; baina egia da ere Estatu espainiarrean, irakurtzen ez dakiten edo juxtu oinarrizko testuak irakurtzeko gai diren biztanleen kopurua oraindik ere handia dela. Bestalde, gero eta gehiago dira etxean ordenagailua dutenak.
|
|
|
Egoera berri honi erantzun ahal izateko azken hamarkadan aldaketa ugari ikusi ditugu profesionalok. Hasteko eta
|
nola
ez, Bibliotekonomia eta Dokumentazio irakaskuntza erabat aldatu da Estatu espainiarrean. Profesionalen formazioa izan da kezka nagusietariko bat gure artean, eta honek unibertsitate mailako bigarren zikloaren planteamendua ekarri du.
|
|
|
Hona iritsita, aztertu beharra dago Internetek zein aukera ematen dizkion informazio kudeatzaileari.
|
Nola
labur ditzakegu gure eguneroko lanak sare honetan. Gure lanaren helburu nagusia, interesgarria eta kalitatezkoa den ezagueradun informazioa sortu eta integratzea da, beti ere erabiltzailearekiko interaktibitatea pizteko bitartekoa izango delarik, webguneak etengabe eguneratu eta dinamizatuko direlarik, eta, beti ere komunikazio egoki baten mesedetan, erabiltzaileak identifikatuak izango direlarik.
|
|
|
Bibliotekari eta dokumentalistak, egun, benetako bilatzaileak gara. Guk dakigu zer dagoen sarean, bere erabilera
|
nola
antolatuta dagoen, kalitatezkoa den edo ez... Ezagutzaren kudeatzaileak garenez, informazio egokia nola optimizatu, eta erabili ahal izateko sarbidea nola erraztu jakin dugu.
|
|
|
Guk dakigu zer dagoen sarean, bere erabilera nola antolatuta dagoen, kalitatezkoa den edo ez... Ezagutzaren kudeatzaileak garenez, informazio egokia
|
nola
optimizatu, eta erabili ahal izateko sarbidea nola erraztu jakin dugu.
|
|
|
Guk dakigu zer dagoen sarean, bere erabilera nola antolatuta dagoen, kalitatezkoa den edo ez... Ezagutzaren kudeatzaileak garenez, informazio egokia nola optimizatu, eta erabili ahal izateko sarbidea
|
nola
erraztu jakin dugu.
|
|
|
• Liburutegiek teknologia berriek eskaintzen dituzten baliabideak
|
nola
erabili.
|
|
|
• Liburutegiek teknologia berrien bidez beren zerbitzuak
|
nola
eskaini.
|
|
|
BARBERO, David
|
Nola
defenditu hedabideen aurrean. 81 zk. (1994), 15 (Itz.: Jon Bergaretxe). Erreforma eta irakaslegoaren prestakuntza. 53 zk. (1989), 37
|
|
|
APALATEGI, Jokin Euskal kultura nora ta
|
nola
zuzendu behar dugu? 34 zk. (1969), 40 Nazionalitate zapalduak Europan. 2 zk. (1977), 14 Nicos Poulantzas soziologoa hil zaigu. 12 zk. (1979), 138 Marxismoaren sisteman nazioarentzat tokirik bai ote?
|
|
|
5 zk. (1957), 96 Eliza, Jainko indar gure aultasunean (Jarraipena). 6 zk. (1958), 27 Eleizaren agerrera dotriña. 7 zk. (1958), 6 Yakinlariok Arantzazun. 7 zk. (1958), 102 Mundua
|
nola
sortu zan. 8 zk. (1958), 73 Eta Bertsorik ez ala. YAKINen geigarri I, 3 (1960), 6 (Sarrera). 16 zk. (1964), 1
|
|
|
OSA, Erramun Helduen euskara ikaskuntza hizkuntz normalizazioari begira. 59 zk. (1990), 29 Zergatik siñisten dugu? 11 zk. (1960), 7 Agerkundea ta Kristo. 12 zk. (1960), 24
|
Nola
ezagutu Kristo. 13 zk. (1960), 25 Iritzi bat. YAKINen geigarri (1960, martxoa), 4 Eliz gizaldia. 14 zk. (1961), 35 Eliza’renak egin ote du? 15 zk. (1961), 48
|
|
|
[ORBEGOZO], Joxe Austin Jesus," Bizitza", Jon Donearen iritziz. 9 zk. (1959), 7 Kristo gizadiaren buru. 14 zk. (1961), 20
|
Nola
ezagutu Kristo. 13 zk. (1960), 25 Zeffirelli ren" Nazareteko Jesus" dela eta (Orain eta Hemen). 2 zk. (1977), 95 Gaurko gai bat (Nota laburrak).
|
|
|
APALATEGI, Jokin Euskal kultura nora ta
|
nola
zuzendu behar dugu? 34 zk. (1969), 40
|
|
|
Argi berri bat garaunaren iharduketaz. 30 zk. (1968), 51 Biologizko miraria: zelularen erdibitzea. 34 zk. (1969), 72 Mundua
|
nola
sortu zan. 8 zk. (1958), 73
|
|
|
BARBERO, David
|
Nola
defenditu hedabideen aurrean. 81 zk. (1994), 15 (Itz.: Jon Bergaretxe).
|
|
2001
|
|
|
Norbaitek galde dezake zergatik eginen dudan hori, eta lehenago aipatu arrazoiez gain, esan behar dut neure neurrian ere nekatuta nagoela, hots, pertsonalki hainbeste onura jasotzeagatik ere, komenigarria dela, bai mailape rtsonalean
|
nola
sozialean, lehendakariak aldatzea, eta nik neuk horixe eginen dudala, Jainkoa lagun, heldu den urtean. Are gehiago, Ana Urkiza gure idazkari berriak proposatzen duen legez, Euskal Idazleen Elkartea ren historian hiru aro desberdintzen ahal badira:
|
|
|
Azken finean, Albert Camus eta Jean Paul Sartrek Bigarren Mundu Gerraren amaieran sentitu zuten hura ez zen oso urruti egongo gaur egun iragartzen ari den Hirugarren Mundu Gerraren hasieran senti daitekeen honetatik. Orduan eta orain ez dira oso ezberdinak absurdoaren sentsazioa, galera sentimendua, gauza berberak berriz ere bizi beharraren fatalitatea eta, azkenik, norberaren errealitate sozial, politiko eta kulturalarekin,
|
nola
edo hala, konprometitzeko beharrizana.
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza txikian idazten zen, bai, baina begirada itzulpenean jarrita zegoen. Formatua, egitura eta hizkera arintzen ziren, eta" zer" esan baino, ardura berria zen"
|
nola
" esan" noraino" heltzeko, testua hemen eta ahalik eta urrunen ulergarria izan zedin. Polisemia saihestu, hitz bakoitzari esanahi bakarra erantsi eta edononulertzeko moduko errefe renteak bilatu.
|
|
|
Lagun hauetatik gehienei —ez guztiei, haatik— dantza, maskarada edo pastorala egileetan euskara dakitenak oso gutxiengoan izatea bost axola zaie. Arrazonamendua bazterreraino eramanda, seguru nago euskara desagertuko balitz, baina
|
nola
edo hala —testuak edo esaerak gogotik ikasita edo— dantza agerraldi, maskarada edo pastoralek iraungo balute, askietsiko luketela.
|
|
|
Arrokiagako semeak Zuberoan oso bakan den lan handia burutu du, kantuen hitzak eta aireak berak onduta. Ez dakit sobera
|
nola
azaldu baina uste dut Jean Bordaxar batek egindako lana ez dugula merezi zukeen bezala balioetsi, ez diogula behar adina garrantzi eman.
|
|
|
Gizarte baten ezagupen edo esker onak badu inportantziarik kultur egile batentzat, hain zuzen ere gizarteeragile bezala hartuta dela agertzen baitu. Kontzeptu hau ekonomia alorrean edo giza sailean nabaritasun bat bezala hartuta dago;
|
nola
ez litzateke halaber izango euskal kulturaren hazle eta eraberritzaileentzako. Jean Bordaxar baten kasutik haratago, dena den, euskal gizartearen ikustatea edo eskertasuna garrantzizkoak dira kultur egile berriak ager daitezen.
|
|
|
Gero, horren hurrengo, bi egunetan aritu dira gramatika eta literaturzaleak, Lafitte zenaren ohorez, Ipar Euskal Herriko Baionan. Orotara, bost egun eta anitz kontu, euskararena zer, non eta
|
nola
egoki hausnartzeko, Euskaltzaindiaren XV. Biltzarrean.
|
|
|
Bi biotan, bistan da, kontrakarreko jokaerak eta iritziak, batzuen eta besteen pentsamoldeak biltzen dituztenak. Arazoa, nolanahi ere, bi bion uztardura
|
nola
egokituho rretan egongo litzateke gure ustez, bi erronka horiek erro errotik loturik baitaude euskararen biziraupen prozesuan.
|
|
|
Eskualherria, ez da Frantzian,
|
nola
nahiko eskualdea. Aberatsagorik bada.
|
|
|
Idatzi honen hasieran jaso dugu
|
nola
aldizkariak bere printzipioen adierazpenean jasotzen zuen ia ale oro z
|
|
|
Posibilismoaren bidetik ibili nahi zuen, eta prest zegoenho rretarako Xalbat Arotzarena hitlerzalea rekin elkarlanean aritzeko. Hala, ekainaren 27an," Hiruak bat" izeneko artikulua argitaratzen du Eskualduna astekarian, eta hor salatzen du Charles Brun adiskidearengandik —Vichykogobe rnuko kidea— jakin duen berria,
|
nola
Vichyko batzorde berezi batek eskualdekatzeari buruz bere proposamena aurkeztu behar dion Petain mariskalari uztailaren 25ean. Astekariak kanpaina egiten du euskaldunen aldetik delako proposamenari buruz atxikimenduak lortu eta mariskalari igortzeko, eta bai lortu ere Baionako gerlari ohiena, hainbat herritako herritarren zerrenda luzeak, bai etapresoner ohiena ere.
|
|
|
(...). Eskual herria
|
nola
gogor. Laborari eta langile biltzar bereziak azkartuz; erlisionea funski erakutsiz eta ez achaletik; jendeen osagarriaz artha hartuz; eskuara begiratuz eta hedatuz; orori eskualdun izaiteko urgula emanez; gazteriari arbasoen egitateak, jokoak, kantuak erakutsiz(...)(" Etche aintzina" eta" Gauden gu" segidan, in Almanaka, 1943, 10 aleak).
|
|
|
Hola beraz mendez mende Eskualdunen itzuli mitzulier jarraikiz, ohartuko zira izana gatik Erromano, Moro, Angles, Español, Amerikano, Frantses, Eskualduna bethi gelditu dela Eskualdun. Eta
|
nola
jakiteak mundu huntako harat hunaten achalezko on gaitzen gatik, ororen buru, oro Jainkoaren goresterat ari direla, Jainkotiarra kampoko zerentzat ezazoltzen baitu, barnekoentzat aldiz atzartzen, halaber heien arbasoek jauntzi dituzten izenen oichtian aiphatu lerroa ikhusita, Eskualdunek bihar jauntziko dutenaz achola gutiago izanen dute, gehiago aldiz ethorkizuneko beren izanaz: Eskualdungoaz.
|
|
|
Nork daki egun asaldatzen zituzteten gerthakariek dituztenetz zuen sementzat egun hobeak sorthuko?". Badakigu
|
nola
Erromaren erortzeak sorthu zuen Eskual Herriaren alchatzea. Orhoit herritarrak Orosen solasaz eta bihar eta bethi gero gehiago Eskualdun gelditzerat lehia.
|
|
|
ondo daki, nik bezala, gure zientziak eta kulturak (beste edozein herrialderenek bezala) itzulpenen zelako premiaduten; ni neu itzulpen lanen koordinatzaile bezala aritu naiz —fortuna handiago edo txikiagoarekin—, eta izugarrizko errespetua diet bai itzultzaileei, bai haien lanari. Baina ondo dakit, baita ere,
|
nola
behar ditugun sorkuntza lanak, aurrera egin nahi badugu behintzat: Lur-ek kasu horretan eraman duen politika konkretuaren kritika egin nahi zuen P. Gartziak, zerbait zabalagoaren sintoma kezkagarria izan daitekeelakoan.
|
|
|
Tamalez, neurri batean, arrazoi du. Ondo dakigu
|
nola
egin diren gauzak meritokraziaren eta feudalismoa ren artean mugitzen diren gure unibertsitateetan. Nola erabili duten sail batzuek euskara, soilik langile fidelak eskuratzen jarraitzeko.
|
|
|
Ondo dakigu nola egin diren gauzak meritokraziaren eta feudalismoa ren artean mugitzen diren gure unibertsitateetan.
|
Nola
erabili duten sail batzuek euskara, soilik langile fidelak eskuratzen jarraitzeko. Nola, irakasle horietako batzuentzat, euskara konkurrentzia akademikoa saihesteko tresnabaino ez den, eta eskoletan erabili beharreko hizkuntza deserosoa (eta ozta ozta, gelako atea zeharkatu eta berehala gaztelaniaz hasten direlako).
|
|
|
Nola erabili duten sail batzuek euskara, soilik langile fidelak eskuratzen jarraitzeko.
|
Nola
, irakasle horietako batzuentzat, euskara konkurrentzia akademikoa saihesteko tresnabaino ez den, eta eskoletan erabili beharreko hizkuntza deserosoa (eta ozta ozta, gelako atea zeharkatu eta berehala gaztelaniaz hasten direlako). Eta horrek guztiak zer ondorio dituen euskara zientifikoaren bilakaerarako.
|
|
|
Inork ez ditu publikoki nobelarenbalio literarioak zalantzan jarri, eta irakurle batek baino gehiagok sorpresa har dezake liburu luze hori erosi eta iraku rtzen hasiz gero. ...ia n (VII) Markos Zapiainek liburua neurriz kanpo goraipatu zuen bere iruzkin politiko ideologikoan, excusatio non petitaha rr igarri batzuez lagunduta baina(" Jakina, pedagogiaren arabera aritu behar izan du Txillardegik...";" Zenbait goiargik[?] Putz uren soiltasun formala mesprezuzko imintzio aristokratiko batez arbuiatzen du...";" Irakurle osasuntsuak plazer hartzen du
|
nola
Hamaika pausorekin hala Pu tz urekin";"... ez da soziopolitika tratatu zentzudun bat..."). Diario Vasc o ko Felipe Juaristik (VIII), ordea, ez zuen busti nahi izan, eta Unamunoren Paz en la guerralibu ru arekiko konparaketa lainotsu batzuez gain, ezer gutxi esan du Txillardegiren azken lanari buruz (izan ere, kasik lerro gehiago eskaintzen dizkio idazle bilbotarraren nobelari Putzu ri baino...).
|
|
|
Ezagunegia, aukeran. Gerran gertatutakoek eta ikasitakoek arrasto handia utziko dute bere baitan eta, hein batean," Putzu" karlismotik
|
nola
urrunduko den dugu nobelaren gai nagusietako bat; Euskal Herria rekiko maitasuna da harengan tinko iraungo duen gauza bakarrenetakoa. Alde horretatik, azken Karlistadan parte hartuko zukeen nolabaiteko aurrenazionalista baten bilakaera pertsonala renistorioa kontatzen zaigu.
|
|
|
Eleberri historikoaren dilemetako bat da, ezbairik gabe:
|
nola
informatu, hari narratiboa (gehiegi) hautsi gabe (oztopo handiegirik jarri gabe), garaia edoge rtakaria ezagutzen ez duen irakurlea, hura ahalik eta gutxien aspertuz alegia. Nobela historiko onek, nire ustez, ez dute irakurlea informazio gehiegiz larritzen eta, ordea, irakurlearengan garaiaz gehiago jakiteko grina sortzeko ahalmena izan ohi dute; nobela irentsi bitartean (edo ondoren) irakurleak entziklopediara edo historia liburu akademikora jotzeko premiarik txikiena sentitzen badu, arrakasta lortu den seinale (hein batean, behintzat).
|
|
|
Bide batez, esanguratsua da jakitea Tourisme Quebec (1995) erakundearen ustez gertakari historiko bakarrak, Quebecek 1912 urtean lurrak bereganatu zituenetik, aipatutako urtegien inaugurazioak izan direla. Era berean, eskualdeari Quebecen" dinamoa" deitzen diote eta azpimarratzen dute
|
nola
" 1975 urtetik hona 200.000tik gora bisitari etorri diren munduko toki guztietatik egitura kolosal hauek miresteko" (ibid.).
|
|
|
Bitartean, 1998 urtean, adibidez, Hydro Quebecek 814 milioi dolar kanadar (90.000 milioi pezeta, 3.600 milioi libera) balio zuen arginda rrasaldu zien Estatu Batuei, cree en lurraldean ezarri zituen urtegietatik aterata. Eta, oro har, Hydro Quebecek 520 milioi dolar kanadar irabazi zituen 1996 urtean, 786 milioi 1997.ean eta 679 milioi 1998.ean, William Nicholls kazetariak"
|
Nola
lagundu zioten cree ek Quebeci bere defizita estaltzen" artikuluan (1999) erakutsi zuenez.
|
|
|
Hori, ordea, ez zen horrela gertatu, zorionez.
|
Nola
hasi zinen, bada, bertso zaharrak biltzen?
|
|
|
Zu re ikasle ibilbidea, ordea, ez zen Xabierren amaitu. Noranahi joanda ere
|
nola
edo hala moldatzen zinen, beraz, bertsoak biltzen segitzeko.
|
|
|
Zergatik?
|
Nola
egin zenuen topo bi liburuokin?
|
|
|
Ordurako, ikusi dugun bezala, hartua zuen gero hain emankor gert atu ko zitzaion bertso bidea ere. Bi lan horiek —ikasketak etabe rtso bilketa— batera egiteko
|
nola
moldatzen den ez dakigu, eta ez dirudi berak interes handirik duenik horretaz hitz egiteko, Meza berria eman zuen urtea aipatu diogunean, ordea, 1959a, berehala zehaztu digu data, hilabetea, eguna, eta gainerako xehetasunak.
|
|
|
Zoko gizona izateko, makina bat aldiz hitz egin behar izan duzu, eta izaten duzu jendaurrean.
|
Nola
moldatzen zara horrelakoetan?
|
|
|
Horrelako aitorpenek badute, noski, beren alde gozoa, baina baita, Zavalaren kasuan behintzat, beren alde mikatza ere: aztoratu egiten baita gizona, oraindik ere,
|
nola
ez, egiteko dituen lanetan murgiltzeko aukera galarazten diotelako. Aitorpenak aitorpen, bestelako kontuak ere sarri entzun behar izan ditu Zavalak urte hauetan guztietan.
|
|
|
Nik behintzat balio literario handia ikusten diot liburu horri (ere).
|
Nola
juzgatzen duzu zuk zeuk bildutako materialen literaturtasuna (gene ro ka)?
|
|
|
Basarri eta Uztapide lagun handi zituen Zavalak, eta gainerako bertsola ri gehienak ere bai. Oraingoekin ez dakigu
|
nola
moldatzen den, eta zera galdetu diogu: ea aspaldi honetakobe rtsolaritza jarraitzen duen, ea ezagutzen duen azken bi hamarkada hauetako bertso martxa.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako ateak bi aldiz jo ditut nire egitasmo bat azaltzearren. Herrip rosa hori
|
nola
ugaldu, alegia. Bietan idazki bat utzi ere bai.
|
|
|
Ikerlanak ere badira, ordea, tartean, Zavalarenak berarenak zein beste ikerlari batzuenak.
|
Nola
narrazioak hala ikerlanak, Sendoa argitaletxearekin argitaratu ditu Zavalak, ho rtxe aurkitu baitu bere Auspoarentzat kabia, JoakinBe rasa tegi ren suaren epelera. Erdararekiko joera horrena rrazoien berri eman diezagula eskatu diogu, beraz, Zavalari.
|
|
|
Hark herri jakinduria eta herri hizkuntza asko estimatzen zituen.
|
Nola
–Bera umetan bere amaren jaiotetxera joaten
|
|
|
Guk, berriz, dena erdaraz. Gauzaha rrigarria da gizaldi batetik bestera gauzak
|
nola
alda daitezkeen. Baina udaran Adunara joan eta euskara ikasi egiten genuen; eta, denbora berean, erdara erakutsi ere bai.
|
|
|
Bertsopaper saltzaile haiek eragiten zizuten liluraho rretatik
|
nola
pasatu zinen, ordea, bertsopaperak bildu eta argitaratzera. Gogoan al duzu nola eskuratu zenuen zeure lehen bertsopapera?
|
|
|
Bertsopaper saltzaile haiek eragiten zizuten liluraho rretatik nola pasatu zinen, ordea, bertsopaperak bildu eta argitaratzera? Gogoan al duzu
|
nola
eskuratu zenuen zeure lehen bertsopapera?
|
|
|
Iraultza kuantikoa sortarazi zuen eragile erabakigarria gorputz berotuen erradiazioa ren neurketa esperimentala izan zen, garai hartako teoriez baliaturik esperimentu haren berri emateko modurik ez baitzegoen. Halaber, gaur egun oinarrizko ideiak alda litzaketen zenbait esperimentu ulergaitz baditugu, hala
|
nola
Greisen Zatsepin Kuzminlimitearen gaineko energia duten izpi kosmikoen aurkikuntza nahiz urrutiko iturri astronomikoetatik jasotako energia altuko fotoien detekzioa, biak gaur eguneko teorien arabera ezinezkoak direlarik. Era horretako esperimentuen azalpena erlatibitatearen teoria orokorraren baitango espazio denbora delakoaren kuantizazioan omen datza, zenbait zientzialariren iritziz, baina grabitazio kuantikoari buruz garatzen ari diren eta garatzear dauden ideiak frogatu ahal izateko esperimentu berriak burutu behar dira.
|
|
|
1970eko hamarkadan huts teknologiaren garapen azkarrak gainazalen azterketa xehatua ahalbidetu zuen, hala
|
nola
ingeniaritza kuantikoa eta nanoteknologia. Sortamolekula rren epitaxia teknikaz (MBE) baliaturik sustrato baten gainean atomo geruzak banan banan eraiki ahal izan dira, konposaketa %1 eraino kontrolatuz.
|