|
2013
|
|
|
Unitate honen hasieran, DBHko 1 mailako beste gazte euskaldun batekin informazioa trukatzen arituko zarela
|
esan
genuen. Honezkero, jakin minez egongo zara:
|
|
|
2 Mezua nori bidali behar
|
diozun
idatzi. Kasu honetan, irakaslearen helbidea jarri.
|
|
|
Euskal Herriko beste lurralde bateko kideekin harremanetan jartzean, elkarrekiko begirunea adierazteko, ondo legoke bestearen euskalkiko hitz edo esapide batzuk
|
esateko
saiakera egitea.
|
|
|
Toki batzuetan" atzaldeon/ atsaldeon", eta, beste batzuetan," arrastion". Batzuetan," ongi izan", eta, beste batzuetan," untsa izan" & Zalantzarik gabe, halako esapideak beste euskalki batzuetan
|
esaten
jakitea oso ongi etorriko zaizu elkartrukea iristen denerako.
|
|
|
1 Halakoak
|
esateko
, zer esapide erabiltzen duzue zuen herrian. Irakasleek edo jende helduak ere horiexek erabiltzen al dituzte?
|
|
|
Hartu emanetan eta informazioa trukatzen dugunean, begirunez jokatzea garrantzitsua dela
|
esan
dugu. Horrez gain, elkarri galderak egiten dizkiogu etengabe.
|
|
|
c. Ea,
|
esan
: nork izan du errua?
|
|
|
a. Kepa, urduritu egin zara. Ez zaude ados berak
|
esan
duenarekin?
|
|
|
Gorka Urbizu, Mikel Aiestaran eta Ainhoa Moiua dira pertsonaiak. Baina hirurei egindako galderak nahastu egin dira; beraz, zure lana izango da galdera bakoitza zein pertsonaiari dagokion
|
esatea
.
|
|
|
Bizkaiko Bertsolari Txapelketako txapelaren markarik ez dakar. Erosi behar izan duen agendak
|
diosku
aldaketak egon direla. Eta, sakelan barik, eskuetan duen telefonoak.
|
|
|
Bizkaiko txapeldun izandako guztiak, niretzat, oso errespetagarriak dira, kalitate handiko pertsonak. Eta, bat batean,
|
esatea
gradu hori niri eman didatela edota nik irabazi dudala... Urtetan egindako lanaren emaitza da, baina ez nik egindakoarena bakarrik; nigatik egin dutena eskertzeko modua ere bada.
|
|
|
Bremengo musikarien obra bat, italieraz errimatua, euskarara itzuli diot Gasteizko talde bati. Halako gauza politei nik ezin diet ezetzik
|
esan
.
|
|
|
Ni oso Ruiz naiz. Amak
|
dio
, batez ere, oso Braceras Badillo naizela; gure amaren abizenak dira horiek. Itxuran ere amaren partekoa naiz oso.
|
|
|
Oso matriarkala da gure familia. Horrek ez du
|
esan
gura aita maite ez dudanik. Nik, finalean, ama aipatzen nuenean, aitak badaki, zeharka, bera ere aipatzen nuela.
|
|
|
ez dut ikusten. Gero, batzuetan, ez dakit ezetz
|
esaten
. Karga handiegiak hartzen ditut.
|
|
|
b) Bakar bat
|
esatekotan
, aitonak, esango nuke. Isilean, eredu bikainak eman zizkigun inguruko guztioi.
|
|
|
b) Bakar bat esatekotan, aitonak,
|
esango
nuke. Isilean, eredu bikainak eman zizkigun inguruko guztioi.
|
|
|
a) Aitaren begiak, amaren bihotza eta amonaren malaletxea ditudala
|
esaten
didate.
|
|
|
a) Oso petrala naizela
|
esaten
didate.
|
|
|
b) Gehien harekin egoten naizenez, anaiarekin
|
esango
dut. Ikaragarri maite dugu elkar, baina
|
|
|
|
diotenez
Gida turistikoek
|
|
|
Gida turistikoek
|
diotenez
, eta dira
|
|
|
8 Lagunak ikastolara h) gezurra
|
esan
dute.
|
|
|
a)
|
diote
b) dute c) dizkiote
|
|
|
e) Nork
|
esan
du egia?
|
|
|
|
esan
du egia. andereñoak andereñoek
|
|
|
2 Hurrengo urratsa galdera horiek zure truke kideari helaraztea izango da. Kontuan izan posta elektronikoaren erabilera segurua dela, baina hori ziurtatzeko, protokoloari jarraitu behar
|
diozula
, baita ikastetxean ere:
|
|
|
Zereginak, labur
|
esanda
, hau eskatzen dit:
|
|
|
Zereginak, labur
|
esanda
, hau eskatzen dit:
|
|
|
1 Zenbait aldizkaritan, geure burua ezagutzen lagunduko diguten galdetegiak proposatzen dizkigute: "
|
esan
iezadazu zer egiten duzun, eta esango dizut nolakoa zaren" esaten digute. Halako batetik jaso ditugu hemen deskribatzen diren jarrerak eta horiei lotutako adjektiboak.
|
|
|
1 Zenbait aldizkaritan, geure burua ezagutzen lagunduko diguten galdetegiak proposatzen dizkigute: " esan iezadazu zer egiten duzun, eta
|
esango
dizut nolakoa zaren" esaten digute. Halako batetik jaso ditugu hemen deskribatzen diren jarrerak eta horiei lotutako adjektiboak.
|
|
|
1 Zenbait aldizkaritan, geure burua ezagutzen lagunduko diguten galdetegiak proposatzen dizkigute: " esan iezadazu zer egiten duzun, eta esango dizut nolakoa zaren"
|
esaten
digute. Halako batetik jaso ditugu hemen deskribatzen diren jarrerak eta horiei lotutako adjektiboak.
|
|
|
g) Inork gutxik daki nolakoa zaren, beti itxurakeriatan aritzen baitzara.
|
Esan
daiteke arazoak dituzula zeure burua den bezalakoa agertzeko.
|
|
|
d) Langilea
|
diostazu
–Aita zuen langilea horrek!
|
|
|
3 Taldekide batek hasiko du jolasa. Bere pertsonaia deskribatzeko zer kategoria aukeratu dituen
|
esango
du: " nire pertsonaiarentzat hautatu ditudan kategoriak hauexek dira:
|
|
|
Zure jakin mina asetzeko, presta ezazu informazio hori jasoko duen taula; bertan, ezaugarriak sailkatzeko balio izango duten kategoriak zehaztuko dituzu. Ondoren, zure truke kideari bidaliko diozu taula, posta elektroniko bidez; mezuan azaldu behar
|
diozu
bere buruaren deskribapena egin behar duela, bere ezaugarriak zuk bidalitako taulan idatzi egin behar dituela, kategoria horien arabera, eta, azkenik, deskribapena idatzi behar duela.
|
|
|
1 Irakur ezazu honako informazio testu hau. Jarraian, irakurri ondorengo adierazpenak, eta
|
esan
zuzenak ala okerrak diren.
|
|
|
|
Esandakoaren
lekuko dira argazkien bidez eginiko honako bi leku deskribapen hauek.
|
|
|
Leku deskribapenak egiteko, hiztegi aberatsa erabiltzea garrantzitsua dela
|
esan
dugu; jarrai dezagun, beraz, horretan trebatzen.
|
|
|
3 Deskribatu berri duzun gela oso txukun dagoela
|
esan
dezakegu. Errepara iezaiozu, orain, zeure logelari, eta pentsatu:
|
|
|
a) Adieraztea erabakiko bazenu, zer
|
esango
zenioke, eta nola?
|
|
|
1 Osa itzazu hutsuneak, bertan
|
esaten
dena ulergarria izan dakizun:
|
|
|
|
Esandakoa
egiten du: jarri, etzan, txokora joan Iaz bost txakurkume izan zituen.
|
|
|
Basozainak, hasteko, gogorarazi dizu zer
|
dioen
legeak txakurrak mendian lotuta ez eramateari buruz. Ondoren, zure larritasuna ikusita, zer egin behar duzun proposatu dizu.
|
|
|
telefono dei bat jaso duzu. Presta itzazu bospasei galdera, txakurra aurkitu duenak egia
|
esaten
duela ziurtatzeko.
|
|
|
2 Binaka jarrita, txakurraren jabearen eta aurkitu duen pertsonaren arteko elkarrizketa egingo duzue, aurrez prestatu dituzuen galderei jarraituz. Erabaki nork emango dion hasiera elkarrizketari, eta nola; adostu
|
esango
duzuen guztia eta esateko modua.
|
|
|
2 Binaka jarrita, txakurraren jabearen eta aurkitu duen pertsonaren arteko elkarrizketa egingo duzue, aurrez prestatu dituzuen galderei jarraituz. Erabaki nork emango dion hasiera elkarrizketari, eta nola; adostu esango duzuen guztia eta
|
esateko
modua.
|
|
|
Zereginak, labur
|
esanda
, hau eskatzen dit:
|
|
|
1 Bideoa ikusi ahala, honako galdera honi erantzugo
|
diozu
: elkarrizketatzaileak Mertxeren zaletasunez galdetuz hasten du elkarrizketa; zer beste gairi buruzko galderak egiten dizkiote?
|
|
|
b) Honako baieztapen hauetatik, zein da Mertxek
|
esan
duena. Aukeratu erantzuna.
|
|
|
Ez du ezer
|
esaten
helbideari buruz.
|
|
|
d) Elkarrizketatuak darabilen euskalkiari erreparatuta, nongoa dela
|
esango
zenuke?
|
|
|
e) Mertxe ezagutzen duen batek bere jatorriaz harro dagoen emakumea dela
|
dio
. Bat al zatoz harekin?
|
|
|
f) Haren irudiari,
|
esaten
dituen gauzei eta hitz egiteko moduari erreparatuta, deskriba ezazu, hiru lerrotan, nolakoa den Mertxe.
|
|
|
4 Bideoaren izenburuan adierazten den bezala, elkarrizketaren helburua Mertxek bere buruaren aurkezpena egitea zen: izena, jaioteguna, zaletasunak& Baina elkarrizketatzaileek ba omen zituzten beste hainbat galdera prestatuta, azkenean egin ez zituztenak, horietako batzuk desegokiak zirela
|
esan
zietelako.
|
|
|
1 Mireiari eman behar
|
diozun
azalpena antolatzeko, jaso itzazu taula batean zein diren planteatu zaizuen egoeraren eskakizunak:
|
|
|
Bi herrietako euskalkiei buruzkoa, haien euskalkian hitz edo esapide batzuk
|
esateko
eta haiekiko begirunea agertzeko.
|
|
|
Norbait haren bizilekura sartuz gero, zigortu egiten du; eta, haren baimenarekin norbait hurbiltzen bazaio, beti hika hitz egin behar
|
dio
, ez da inoiz eseri behar haren aurrean, eta ez zaio inoiz bizkarra eman behar. Bestela
|
|
|
Pertsona bat deskribatzeko, nolakoa den adierazteko, hainbat modu dago. Gogoratu, esate baterako, Xabier Payak bere buruari buruz
|
dioena
13 jardueran irakurri dugun elkarrizketan: " Ni oso ezkorra naiz, eta akatsa besterik ez dut ikusten".
|
|
|
3. " Balego eta balitz, elkarren atzetik dabiltz"
|
dio
esaera zaharrak; aurreko urratsean taldean egindakoa ez da nahikoa Mireiak eskatutakoari erantzuteko. Jarrai ezazue hiruko taldeetan, eta, hautatu, honako zerrenda honetatik, zer egingo duzuen lehen identifikatu ditugun informazioak eskatzeko eta emateko.
|
|
|
Erantzuna ez da batere erraza. " Urrutiko intxaurrak hamalau, bertara joan eta lau" esaerak
|
dioena
gerta ez dadin, horren erantzuna topatzen saiatuko zara. Begira itzazu unitate honen hurrengo atalak, kuxkuxeatu, gainbegiratu
|
|
|
Izan ere," zorionaren errepikapena" bada, ordezkatu egin dira gerrarekin loturiko izenak eta adjektiboak. Esate baterako," besoak hondakinen artean" esan ordez," besoak lagunen/ haize erroten artean"
|
esan
genezake& Horien gisako aldaketak eginez, eralda ezazue Miren Agur Meaberen olerkia.
|
|
|
Beren buruari ala beste norbaiti? Zergatik
|
diozu
hori?
|
|
|
Igarkizun honek
|
dioenaren
harira, zer kategoria gramatikaletakoak dira itzalarekin nabarmendu diren hitzak?
|
|
|
Ikusi dut
|
esanda
, nik zerbait orain dela gutxi ikusi dudala adierazten da. Gaztelaniaz lo/ la/ le he visto esan nuke hori bera adierazteko, eta ingelesez I have seen it.
|
|
|
Ikusi dut esanda, nik zerbait orain dela gutxi ikusi dudala adierazten da. Gaztelaniaz lo/ la/ le he visto
|
esan
nuke hori bera adierazteko, eta ingelesez I have seen it.
|
|
|
Taldean jolastuko zarete. Osagaiaren sarreran
|
esan
dugun modura, hitzak esanahiaren giltzak dira, eta testuetarako printzak; hala bada, hitzak lehengaitzat hartuta, eta burua eta bihotza izanik lanabes, ea nolako testu poetikoak idazten dituzuen hurrengo bost urratsei jarraituz!
|
|
|
4 Zer
|
esaten
ote dute bideoko pertsonaiek. Idatzi haien hitzak.
|
|
|
Behin eta berriz
|
diot
: Tontolapiko!
|
|
|
1) Gure ustez, poetak lagunak asko haserretu dituen zerbait egin du eta galdu egin ditu. Orain, ez dago bere buruarekin gustura; horregatik, tontolapikoa dela
|
esaten
dio behin eta berriz bere buruari.
|
|
|
2) Guri zera iruditzen zaigu: Gazte talde bat beste gazte bati irainka ari zaiola, ez duela ondo tratatzen, behin eta berriz tontolapikoa dela eta lagunik ez duela merezi
|
esanez
.
|
|
|
Behingoagatik
|
diot
:
|
|
|
Behingoagatik
|
diot
: barkamena eskatuko diet, tontolapikoa ez naizelako.
|
|
|
Behin eta berriz
|
diot
: tontolapiko, tontolapiko, TONTOLAPIKO!
|
|
|
Kontuan izan hitzak osorik eta argi ahoskatu behar dituzuela. Irakurketa bakoitzaren bukaeran,
|
esan
elkarri zer moduz egin duzuen. Gogoratu erabiltzea iritziak emateko landu dituzuen formulak:
|
|
|
Gogoratu erabiltzea iritziak emateko landu dituzuen formulak: iruditzen zait,
|
esango
nuke, nire ustez
|
|
|
1 Lauko taldeak osatuko dituzue. Talde bakoitzak lau aho korapilo bilduko ditu, eta horiek hitz guztiak ahoskatuz eta ahalik eta azkarren
|
esango
dituzue. Hori dena Aho korapiloen mezularien jolaserako jarraibideei jarraituz egin duzue.
|
|
|
c) Mezulariak ezin du esaldia hartu edota garrasika
|
esan
taldekideei.
|
|
|
e) Aho korapilo bat osatutakoan, taldekide guztiek batera
|
esango
dute, hitz guztiak argi ahoskatuz eta azkar. Orduan bakarrik joan daiteke hurrengo mezularia beste aho korapilo baten bila.
|
|
|
f) Aho korapilo berria orrian kopiatu ondoren, eta beste baten bila joan aurretik, ordura arte kopiatutako guztiak
|
esan
dituzte segidan, batean zutik jarrita, bestean etzanda, hurrengoan burumakur eta, azkenik, eserita.
|
|
|
Ez dakit bestearen minaz nireaz ez bada. Ikusten dudan bezala
|
diotsut
ez eskatu ispiluak bezain leiala izan nadin, ez naiz mugituko
|
|
|
elkarketa fonetikoek eragindako aldaketak era egokian
|
esaten
–
|
|
|
Poemak ezagutu dituzu, batzuk irakurri, beste batzuk antzeztu& Iritsi da unea, beraz, zure lana ezagutzera emateko. Izan ere, irakasleak honela
|
esan
dizue: " Biharko saioa gure testu poetikoen errezitaldia egiteko erabiliko dugu!
|
|
|
Bestalde, gogoratu iritziak emateko landutako formulak erabiltzea: iruditzen zait,
|
esango
nuke, nire ustez
|
|
|
5 Autorregulazio jarduera osatzeko, erabili zure lana ebaluatu duen kideak
|
esandakoak
eta zure errezitaldian izandako bizipenak eta esperientzia.
|
|
|
Inventio tik datorren sentimenduen inbentarioa duzu: penak eta poemak, poemapenak eta pozapoemak; hitzezko irudiak, metaforak eta konparazioak; entzun,
|
esan
eta antzeztu dituzun testu poetikoak, taldean
|
|
|
Galdera horien erantzuna argi duzunean, beste honi erantzun behar
|
diozu
: pilatu ditudan ale horietatik guztietatik, zein dira bildumaren hartzaileari, helburuari eta irudikapenari lotzen zaizkionak?
|
|
|
Talde lanean aritzen garenean, taldekide bakoitza bere pentsamendu, sentimendu eta jarrerekin aritzen da; baina, horrekin batera, taldekide bakoitzaren hitzek, keinuek eta gorputzek sentimenduak adierazten eta eragiten dituzte kideengan. Horregatik
|
esaten
da sentimenduek zeregin garrantzitsua dutela taldeko lanetan.
|
|
|
Taldea irakasleak osatu du. Hark taldekideen izenak
|
esan
dituenean, inortxok ez du ezer esan, baina hainbat keinu egin dituzte. Keinuak sentimenduen adierazpena dira, eta sentimenduen eragile ere bai.
|
|
|
Taldea irakasleak osatu du. Hark taldekideen izenak esan dituenean, inortxok ez du ezer
|
esan
, baina hainbat keinu egin dituzte. Keinuak sentimenduen adierazpena dira, eta sentimenduen eragile ere bai.
|
|
|
Xabi nire mugimendu eta anabasarekin desesperatu egiten da; ez dit ezer
|
esaten
, baina nigandik ahalik eta urrunen esertzen da.
|
|
|
Oihu egin diet taldekideei, eta inork ez dit ezer
|
esan
. Nitaz beldur ote dira?
|
|
|
Irakasleak Mikel, Eunate, Xabi, Urko eta Mireni egindako proposamena ez zen, ordea, horretan geratu. Taldean aritzeak zer sentimendu eragiten zien adierazten zituzten testu poetiko horiek eraldatzeko
|
esan
zien: " Irakurketa adierazkorra egitean, ederki nabarmendu dituzue taldekideen sentimenduak adierazten zituzten hitzak.
|
|
|
Zereginak, labur labur
|
esanda
, hau eskatzen dit:
|
|
|
Zereginak, labur labur
|
esanda
, hau eskatzen dit:
|
|
|
Zereginak, labur labur
|
esanda
, hau eskatzen dit:
|
|
|
jolas egiten dut, eta hitzezko irudiak darabiltzat bizi izand sentitutakoak zuzenean
|
esan
gabe iradokitzeko.
|
|
|
Eguneroko sentimental honek
|
dioena
irakurtzen edo entzuten duenak ere hobeto ezagutuko nau.
|
|
|
Nik
|
esango
nuke geure burua ezagutzeko eta elkarren artean ezagutzeko aukera emango digula unitate honetan egingo dugunak.
|
|
|
1 Zehaztutako zeregina kontuan hartuta, irratsaioan
|
esan
direnetatik, zein ideia iruditu zaizkizu interesgarrienak. Zergatik?
|