|
2001
|
|
|
Euskal gaztetxoentzat eredu aparta!". " Poxia behingo, aipamena betiko",
|
dio
esaera zaharrak...
|
|
|
Horietaz jardun dugu berarekin. Hila lurpera eta biziak asera",
|
dio
esaera zaharrak, eta duen ziniko ukitua saihestuz ere, bere arrazoi puntua baduela ukatzerik ez dago. Haatik, lurpe hotzean ehortzitakoari bakezko lotan uzteko ohitura ere badugu... non geure aburuz altxorren bat ez den, jakina.
|
|
|
" Zer ikusi, hura ikasi",
|
dio
esaera zaharrak. Zavalaren kasuan, ordea, ez dirudi, orain arte kontatu digunetik behintzat, txikitan etxean bizi izandako giroak kutsatuta hartu zuenik hartu zuen bidea.
|
|
2004
|
|
|
Ala
|
dio
esaera zaarrak, eta ondo esana gañera. Beste arotan egin genezakena etzaigu ardura:
|
|
2008
|
|
|
Baina herri jakintzak baieztatzen duenaren aurka?, gogoa dagoen lekuan aldaparik ez?
|
dio
esaera zaharrak?, maldan gora egin zitzaion eskolan aurrera egitea, ikastea izugarri kostatzen baitzitzaion; Beñardok bazuen, izan ere, jario handiko ur laster hura, euskararen iturritik zetorkiona eta ezin geldiarazi zuena, halako eran, non ur lasterrak aurretik baitzeramatzan arimaren lurretara beste bide batetik, gazteleraren bidetik, adibidez, iritsitako hitz eta kontzeptu ikasi berriak, baita hitzez eta kontzeptuz egituratutako irudikapenak ere:
|
|
|
–Arrazoiarekin
|
dio
esaera zaharrak, el hombre propone y Dios dispone. Natividadek eta biok eraman zaitugu geltokira, esan zion markesa andereak Reginari, etsipen keinua betartean.
|
|
|
Bistan da, hortaz, ondo merezitako omenaldiari berea eman behar zaiola. Emok emaileari, egiok egileari,
|
dio
esaera zaharrak. Halaxe egin nahi izan dugu guk ere, zure euskaltzainkideok, zurekin batera Akademiaren egitekoetan ari garenok, omenaldi akademikoa antolatu dugunean.
|
|
|
Lan lasterra, lan alferra. Hala
|
dio
esaera zaharrak. Hirukoak ez du itxura hori eman nahi; hala eta guztiz ere, argigarria da legealdi hasieratik «legealdiko zutabe» ziren hainbat lege egitasmo oraindik ere aurkeztu gabe, bideratu gabe edo, zenbait erakunderen desadostasunak medio, etenda egotea.
|
|
|
Bi ezkero, hirugarrena seguru. Horrela
|
dio
esaera zaharrak, eta Espainiako auzitegiek atzo bete zuten hori. EHAK alderdia ere legez kanpo utzi du Espainiako Auzitegi Gorenak, asteartean EAE ANVrekin egin bezala.
|
|
|
–Arrazoiarekin
|
dio
esaera zaharrak, el hombre propone y Dios dispone. Natividadek eta biok eraman zaitugu geltokira –esan zion markesa andereak Reginari, etsipen keinua betartean.
|
|
2009
|
|
|
–Gau alaiak goiz goibelak? ederki
|
dio
esaera zaharrak, eta, irri konplize bat luzatzen ziola, jarraitu zuen?: Utziko didazu zurekin gosaltzen?
|
|
|
–Gogoa dagoen lekuan aldaparik ez?
|
dio
esaera zaharrak, eta halaxe da. Hemen gaztelania ikasten ez duena nahi ez duelako da.
|
|
|
–Eta hil badituzte, zer??, baina han, galdera hark zorabio batean jar zitzakeelako, edo une hartan alferrikakotzat jotzen zutelako, edo, besterik gabe, galdera egitearen beldur zirelako?, sugeak burua nekezago ateratzen, sugea aipatu ezean?
|
dio
esaera zaharrak?, inork ez zuen galderarik egin.
|
|
|
Inoiz pentsatu duzu den denok hil behar dugula? Ez dela hemen inor geldituko? Hamaika ikusteko jaioak garela
|
dio
esaera zahar batek eta arrazoia dauka. Orain dela gutxi Italiako Eluanaren kasuak eztabaida gogorrak eta luzeak ireki ditu, eta niri eutanasiaren inguruko hausnarketa egiteko aukera eman dit.Eutanasia hitzak zergatik ematen digu dardara txiki hori. Heziketa kontua dela uste dut. Hasteko, haurrak eta gazteak garenean heriotza eta hau inguratzen duen guztia ezkutatu egiten zaigu, heriotzari buruz hitz egitea tabu baita. Bestaldetik, gure heziketa erlijiosoak (eliza katolikoak irakatsi diguna, alegia) esaten digu pertsonok bizi behar dugula edo biziaraziko gaituztela (ez du axolarik nola). Baina, etikak edo moralak esaten duen horretan oinarriturik, sistemak deitu gobernua, gizartea edo dena delakoak izugarrizko muntaia egin du. Hortxe ditugu farmazeutikak beren ikertzaileekin, gure bizitza ahalik eta gehien luzatzeko, botikak harturik, noski; hortxe ditugu medikuak, erizainak eta beste zientifikoak bizitza, berriro ere, luzatzeko eta gaixotasunak sendatzeko; hortxe ditugu 3 adineko jendea zaintzeko egoitzak... Konturatu zara zer muntaia?
|
|
|
–Kalean uso etxean otso?,
|
dio
esaera zaharrak. Baionari aukeran datorkio, Lapurdiko hiriburuko taldea hala dabilelako denboraldi honetan, Frantziako Top14 ligan.
|
|
|
Ez dela gaitzik onik ez dakarrenik
|
dio
esaera zaharrak. Eta krisiak zerbait positiboa ekarri baldin badu, hori etxebizitzen prezioen jaitsiera izan da.
|
|
|
Hori guztia, lehen laurden kaskarra egin ondoren. Gaizki hasten dena gaizki bukatzen dela
|
dio
esaera zaharrak, baina atzokoan behintzat ez zen halakorik gertatu. Bilbo Basket pattal hasi zen, eta 28 jaso zuen lehen laurdenean.
|
|
|
–Gau alaiak goiz goibelak... ederki
|
dio
esaera zaharrak –eta, irri konplize bat luzatzen ziola, jarraitu zuen–: Utziko didazu zurekin gosaltzen?
|
|
|
Nik euskaraz bakarrik egiten nuen umetan, baina gero ederki ikasi nuen gaztelania, neure ahaleginaren ahaleginez. " Gogoa dagoen lekuan aldaparik ez"
|
dio
esaera zaharrak, eta halaxe da. Hemen gaztelania ikasten ez duena nahi ez duelako da.
|
|
|
" Ekaitz ostean barealdi",
|
dio
esaera zaharrak. Zientzia gizona esnatzerako ohartua zen gure asaba zaharra" Ekaitz guztiak, laburrak" zirela, eta ondoko barealdi baketsua nagitzeko lainekoa ere suertatzen zela, ekaitz erasanaren okerrak konpontzen zituen bitarte neketsu hartan.
|
|
2010
|
|
|
–Batzuek lurretik jaso dituzte arrosarioak, baina beste batzuei lepotik zintzilik agertu zaigu bat batean, eta tori?; ulertzen nuen amaren jarrera, baina, beste alde batetik, beldur nintzen eta lotsa nintzen, edozer gerta baitzitekeen bide hari ekinez gero?. Gezurrak hegoak labur?
|
dio
esaera zaharrak?; amak, baina, bide hura hartu zuen, eta bide hartatik abiatuko zen hurrengo egunetan ere; ama, ordea, gero eta goibelago zegoen, gero eta sentiberago ere bai, zernahik eragiten baitzion aldarte txarra, neskameekin eta noiznahi zitaltzen zela.
|
|
|
–Hamaika ikusteko jaio ginen!?
|
dio
esaera zaharrak: gurean motz gelditu ez ote zen?
|
|
|
Ez dizut esango egoiliarren artean onena izatea atsegin ez nuenik?. Hobe da sagu mutur izan ezen ez lehoi buztan?
|
dio
esaera zaharrak?, baina idazpuru hura ikusi nuenean pentsatu nuen, pentsatu ez ezik sentitu ere bai, ezen heldu zela neure sagutasunari uko egiteko ordua, lehoien munduan sartzeko, lehoien mundu hartan buztan izatera mugatu behar banuen ere, hasieran bederen.
|
|
|
Arrazoi duzu, Gabino? baina nire idazki honek, eleak alea ematea neke du,
|
dio
esaera zaharrak, askoz ere helburu apalagoa du, eta ea ez zaitudan gehiegi gogaitzen, nire bidaia hartatik Mendirekin gertatuak kontatzera mugatzen natzaizula, memento haiek bidaia osoko iraunaldia baldintzatu baitzuten, azken batean?
|
|
|
Handik aurrera ere izan baikenuen zer kontatua, Gabino! " Hamaika ikusteko jaio ginen!"
|
dio
esaera zaharrak: gurean motz gelditu ez ote zen...
|
|
|
Aznar zen agintean, eta orduan Batasuneko zerrendak legez kanpo utzi zituzten, itxaropena zutelako PP PSOE fronteak boterea lortuko zuela, eta abertzaletasun demokratikoa Euskadiko udal nagusietatik eta Foru Diputazioetatik aterako zutela. Usteak erdia ustel
|
dio
esaera zaharrak, eta hala gertatu zitzaion PPren eta PSOEren itxaropenari ere. Gisa horretan ez zuten aginpidea lortu, dozena erdi udaletan eta Arabako Foru Diputazioan izan ezik.
|
|
2011
|
|
|
Itxura batera aparteko ezer erakusten ez duen datu batek, oinarri gutxikoa dirudien zurrumurru batek edo bat bateko beldurrak txinpartak sor ditzakete. Kea den lekuan sua egoten dela
|
dio
esaera zaharrak. Burtsan ez du zertan ala izan, egia edo gezur, batak zein besteak berdin berdin erre dezake.
|
|
|
Holan, aldikada luzea hartzen dau idazlan kate horrek; hirurogeiko urteetarik oraintsura arte ekin deutso lantzean artikulu bat garanduz. " Dindika, dindika, murkoa betatu doa",
|
dino
esaera zaharrak, eta halantxe gure Juan Bizentek be, artikulurik asko eta lar dau, liburu eder bat osotzeko aina. Begoz hor hurrengo ahaleginerako.
|
|
2012
|
|
|
«Apaizaren lapikoa, txikia baina gozoa»,
|
dio
esaera zaharrak. Horixe bera dagokie gure gaurko agintariei:
|
|
|
Ekimen franko, eki eta ilargi arteko egunetan, jo eta ke lanean. «Nolako zura, halako ezpala»,
|
dio
esaera zaharrak. Erdaldunak euskalduntzen aritzea alferrik beraz askotan.
|
|
|
Erakusketako azken lanetan ere, nabari da bide horretan ari dela artista, oraingoan hizkuntzarekiko bere interesa agerian utziz; Reflexions (Passion) lanean, esaterako. Horren bidez, zinema hizkuntza aztertzen du. «Jakintsuak hatzaz ilargia erakusten duenean, ergelak hatzari begiratzen dioela
|
dioen
esaera zaharrak hemen du bere kontrapuntua. Izan ere, Ignasi Aballik hala ilargiari nola hura erakusten duen hatzari begiratzeko gonbidapena egiten du mugimendu bakarrean», azaldu dute antolatzaileek.
|
|
|
Urrea, gatza, ostruka lumak eta marfila bertatik igarotzen ziren. Horregatik
|
zioen
esaera zahar batek. Essaouirara behartsu datorrena aberats itzultzen da?. Sahara urrun badago ere, nabaritzen da bere eragina.
|
|
2013
|
|
|
Galsoroak prestatu ahala, San Martin egunaren inguruan ereiten zen garia ere gure baserrietan. Horregatik
|
dio
esaera zaharrak: " San Martin ederra, ogia bota lurrera".
|
|
|
Momenturik ilunenak egunsentiaren aurretik datozela
|
dio
esaera zahar batek. Egia izatekotan, egunsentiak berehalakoa behar zuen izan, ilun baino ilunago baitzegoen ingurua.
|
|
|
3. " Balego eta balitz, elkarren atzetik dabiltz"
|
dio
esaera zaharrak; aurreko urratsean taldean egindakoa ez da nahikoa Mireiak eskatutakoari erantzuteko. Jarrai ezazue hiruko taldeetan, eta, hautatu, honako zerrenda honetatik, zer egingo duzuen lehen identifikatu ditugun informazioak eskatzeko eta emateko.
|
|
|
Garrantzitsuena da, Mendiaren iritziz, «oso konplexua bada, utzi egingo da». 4 Kalitatezko produktuak erostea Merkea garestia da,
|
dio
esaera zaharrak, etxebizitza ekologiko adimendunetan ere aplikatzen baita. Bax ek azaldu du kalitate gutxiko produktuak saihestu behar direla eta ez dituztela betetzen merkatuko munduko estandarren baldintzak.
|
|
|
—Ez, ez mintzatu da berriro Kiskildiko alarguna; gorrotoa eta haserrea harrokeriaren ondorioak besterik ez dira. " Etxe huts, haserre huts" baldin
|
badio
esaera zaharrak, zerbaitengatik da; zera, lehenik etxea delako hustutakoa eta gero datorke haserrea.
|
|
2014
|
|
|
" Egia da latz eta garratz”,
|
dio
esaera zaharrak. Garratza bezain beharrezkoa da, ordea, familia bateko kideentzat, herri batentzat, herrialde batentzat.
|
|
|
Ala
|
dio
esaera zaarrak, eta ondo esana gañera. Beste arotan egin genezakena etzaigu ardura:
|
|
2015
|
|
|
–Idiak min eta gurdiak negar?
|
dio
esaera zaharrak, baina han ez zen hala: bertan denak min eta denak negar ari ziren.
|
|
|
–San Juan, nekez etorri eta arin juan?
|
dio
esaera zaharrak. Gaztelugatxeko San Juanera joaten denak txalupa txikiak ikusiko ditu zintzilik.
|
|
|
Nori berea, zuzenbidea
|
dio
esaera zaharrak, eta niri ere, beraz, neure zorrak kitatzea edo, behintzat, aitortzea dagokit. Nire pentsaeran eta ibilbidean esangura berezia dauka Karlos Santamaria zenaren artikulu batek.
|
|
|
Hamaika ikusteko jaioak omen garela
|
dio
esaera zahar batek.
|
|
2016
|
|
|
Halaxe
|
dio
esaera zaharrak, txokolatea bero zerbitzatzekoa dela alegia.
|
|
|
hobe horrela bukatu bada. «Emaztea eta idia, zeure herriko»
|
dio
esaera zaharrak. Eta bera, itxurak itxura, ez zen inola ere zure herrikoa.
|
|
|
“Txakurrak hanka hutsik han ere”
|
dio
esaera zaharrak gauza txarrak edo okerrak leku guztietan gertatzen direla adierazteko. Oraingoan, baina, Elgoibarko txakurrek ez dute beste inongoen antzik izan, ez behintzat joan den zapatuan animalien eta pertsonen mozorro lehiaketan parte hartu zuten txakurrek.
|
|
2017
|
|
|
Dena dela, aurreko eta ondorengo haserrealdi guztietan bezala, otordu on batek giroa baretu egin zuen. A ze parea, karakola eta barea
|
dio
esaera zaharrak...
|
|
2018
|
|
|
Kultura herrikoiak ederki daki hori: " diruak dirua irabazten du"
|
dio
esaera zaharrak. Edo" zakurrak dirua balu, On zakur".
|
|
|
Garrantzitsua izan ohi zen San Martin eguna: «Ezkondutako urtea eta txerria hildako astea, onenak»,
|
dio
esaera zaharrak. Txarriboda edo txerri hiltze askorik ez da ikusiko gaur egun, baina herri askok eusten diote eguna ospatzeko ohiturari, eta sasoiko produktuak eskuratzeko aukera egongo da hainbat tokitan.San Martin feriak badu bere garrantzia Zegaman (Gipuzkoa).
|
|
|
Gizonak asma, Jainkoak xeda,
|
dio
esaera zahar batek. Pareko burubidea dugu hemen:
|
|
|
" Jokoa ez da errenta"
|
dio
esaera zahar euskalafrikar batek.
|
|
2019
|
|
|
Enbarazua dira zaharrak, destorbua. " Zaharra da eta hil bedi, ez ditu balio lau zuri",
|
dio
esaera zaharrak. Baina zer zahar eta zer zahar ondo, gaur egun zahar hitza bera tabu bilakatzeraino zabartu gara eta!:
|
|
|
–Bai. Badakizu zer
|
dioen
esaera zaharrak: gezurrak eta aitzakiak, hondamendiaren arrazoiak.
|
|
|
–Batean kale eta bestean bale, horrela
|
dio
esaera zaharrak. Hala ere, munduko epaiketa guztiek ezin zapuztuko didate poztasun une hau.
|
|
|
Eguzkia atera bai, baina zenbat fida leike otsaileko eguzkiarekin? Otsaileko eguzkia, txoroa
|
dio
esaera zaharrak. Eta beste harentzako, konparaziotarako balio ere bai:
|
|
|
Hori, auskalo! Batean goibelaldia, bestean txurialdia; ilargia bezala bizi da gure Maria
|
dio
esaera zaharrak. Eta halaxe da:
|
|
|
Ezin da argiagoko arrazoirik bota. Bost egun gero, ordea, bada bestelakorik
|
dioen
esaera zaharrik: San Pedrotan katu pixe hainbat euri bada, gaztaiñe izango da.
|
|
2020
|
|
|
Maitasuna, haizea eta zoriona laster aldatzen direla
|
dio
esaera zahar batek. Aldeko sentitzen ari naiz ni aspaldian haize guztiak.
|
|
|
Mendia ez badoa Mahomagana, Mahoma doa mendira. Hori
|
dio
esaera zaharrak, eta, hain zuzen, hori da BERRIA egunkariak atzotik hedabidearen webgunean martxan jarri duen BERRIA Aretoaren helburua.
|
|
|
–Juan Erraldek, Manuelari emandako sustoaren ondotik, mesede egiteko prest?. Badakik zer
|
dioen
esaera zaharrak: Fin hutse kak, hutse!
|
|
|
" Gizona otzarapean ere gizontxo,
|
dio
esaera zaharrak, eta a zer arrazoia! Uste dute gizonezkoak izateagatik andrazkoak baino burutsuagoak direla, eta hara, usteak ustel!".
|
|
|
Horregatik, barre gaiztoa irteten zait ikusita nola txunditzen den asko artistaren batek esaterako egile eskubideak kudeatzen dizkion erakundetik irten dela lau haizeetara zabaltzen duenean. Koherentzia tapaki txikiegi bat bezalakoa dela
|
dio
esaera zaharrak: hankak estali nahi badituzu, soina airean utziko duzu halabeharrez eta, alde erantziz, gorputza tapatzen saiatzen bazara hanka puntak bistan izango dituzu, hotz.
|
|
2021
|
|
|
Berori bezain jaun apaindu batek oinak ipini ardan etxe honetan? Goizean berori, eguerdian zu, arrastian hi eta gauean lepora,
|
dio
esaera zaharrak.
|
|
2022
|
|
|
Zenbat buru hainbat aburu,
|
dioela
esaera zaharrak.
|
|
|
«Zuhaitz eroriari, orok egur»,
|
dio
esaera zaharrak. Eta idi, kate eta zerra, hala ari zaizkio denak esaka Espainiako errege zaharrari, hondartu dela haren aldia, etsitzeko, ez al den ohartzen zein barregarri ari den gertatzen inoren eta historiaren aurrean.
|
|
|
Zer ikusi hori ikasi: hala
|
dio
esaera zaharrak, eta eguneroko esperientziak eragin hori baieztatzen digu. Edozein delarik egoera, beti da garrantzitsua agintarien eredua, baina, hizkuntza minorizatuen kasuan, are esanahi bereziagoa du.
|
|
|
Irakurtzearekin batera hasten da gozatzen barrena, hartzearekin batera eztitzen du aldartea, eta bukatzearekin batera baretzen du arima. «Non salda, han zopa»
|
dio
esaera zaharrak, eta ez da likido berberaren aldaerari buruz (bakarrik) ari. Hori guztia baino gehiago baita zopa, eta hori guztia baino gehiago baita salda:
|
|
|
Gorrotoaren objektua ideia bat edo sinbolo bat dela ematen duenean ere, pertsona konkretuak eta hurbilak behar ditu setak bere herra aktibatzeko. " Abere gaiztoa da gorrotoa"
|
dio
esaera zaharrak. Izaki bizia da gorrotoa eta bere obsesioak izaki biziak ditu bazka.
|
|
|
Bizi den oro hiltzera kondenatuta dago?" jaiotzeak heriotza du zor",
|
dio
esaera zaharrak?. Hori da bizitzaren berun legea.
|
|
|
" Martxoko eguzkiak mailuaz jotzen du..."
|
dio
esaera zaharrak,". eta Kuban igitaiz mozten du" gehitu diot. Kuban argia eta elektrizitatea airean sumatzen dira, monomioa bailitzan.
|
|
|
" Otsail txiki hasarria, ez haiz besteak baino hobia!",
|
dio
esaera zaharrak. Esaera zaharra biziberritu dugu euskaldunon historiarako.
|
|
2023
|
|
|
Zer ebaluatu, hura irakatsi, hala
|
dio
esaera zaharrak. Ebaluazioak baldintzatzen du zer eta nola ikasten den, eta kalitatezko ikaskuntzarekin ere lotura zuzena du.
|
|
|
Badirudi gure arbasoentzako udaren eta neguaren arteko muga San Simon eta San Juda egunak ezartzen zuela, hots, urriaren 28ak. Hain zuzen ere, horrela
|
dio
esaera zaharrak: San Simon eta San Juda, uda joan eta negua heldu da.
|
|
|
Bi ezkero hirugarrena seguru, hala
|
dio
esaera zaharrak, baina, bihar, oso erronka zaila duzue, liderren aurka. Zer itxura hartzen diozu lehiari?
|
|
|
Frutak erakusten omen du arbola, halaxe
|
dio
esaera zaharrak, eta halaxe egiten du Pardinak bere liburuan ere: hitzatzeko teorizazioari adibideak ematen dizkio aurretik.
|
|
|
Aise asma daitekeen bezala, ihauterien" kaosa" ez zen goi kargudunen —berdin zibilena, nola erlijiosoena— gustukoa eta, ondorioz, mendeetan zehar behin eta berriz eman zituzten debekuak festa suntsitzeko. Azkena, Hegoaldean, 1937koa izan zen eta oraingoan bai lortu zutela herrietako hameka ihauteri desagerraraztea; gaur egun Lantzen edo Altsasun ikus daitezkeenak, adibidez, berreraikuntzak dira, urte luzeetan galdurik egon baitziren. ekain, esan nahi baita, eki gain, ekiak(= eguzkiak) hartzen duen garaierarik gorena da, Egunik luzeena, San Juanena
|
dio
esaera zaharrak.
|
|
|
Erritual gehienak su eta urarekin gauzatzen ziren, San Juanak esku batean sua, bestean ura
|
dio
esaera zaharrak, Eguberrietan bezala, bestalde, bizitzaren oinarrizko osagaiak. Ahalmen handikoak omen ziren baina une magiko batean egiten ziren bakarrik, eguzkiak gaina hartzen zuelarik, ekainean.
|