|
2009
|
|
|
Industria astindu duen krisia dela eta, segurtasun falta nabarmenki gelditu da agerian.
|
Emakumeen
kolektiboaren barnean arazoa are larriagoa da, haurdun gelditzeko langileen eskubidea ez dagoelako, oinarrizko moduan ezta, bermatuta.
|
|
2010
|
|
|
eta XX. mendearen lehen erdiko ohituren arabera bizi den familia nuklear bat: gizona ekonomia mantenuan, eta
|
emakumea
sukaldean etxearen eta seme alaben arduran. Etxebizitza eta familia hierarkiko zein zurrunak, aldaketa etengabean dagoen gizarte batetik urrunduak.
|
|
2012
|
|
|
1.200 milioi pertsona inguruk ez dute energia eskuratzeko aukerarik, eta horrek eragin zuzena du haien osasunean, hezkuntzan eta bizitzeko moduan. Gainera, Zambiako ordezkariak erakutsi digu
|
emakumeak
direla pobrezia hori gehien pairatzen dutenak. Munduaren angelu horretatik, pobreziaren angelutik, lehentasunak oso desberdin ikusten dira.
|
|
|
Iraunkortasunaren alde munduko zenbait lekutan garatzen ari diren denetariko esperientziak bertatik bertara ezagutzeko aukerak ez du parekorik.
|
Emakumeen
, gazteen eta hezitzaileen elkarteak, herri indigenak, nekazariak, sindikatuak, eskualdeetako komiteak, hiri iraunkorrak (green cities), iraunkortasunaren aldeko enpresaburuak eta gauzak egiteko beste modu batean (modu iraunkorrean) sinesten duten hainbat pertsona daude ordezkatuta, iraunkortasuna beren eguneroko bizitzan aplikatzen dutenak.
|
|
|
Belaunaldi berriak, gizonak nahiz
|
emakumeak
, planetaren etorkizun iraunkorraren gakoa dira, eta aurreko belaunaldiekin alderatuz gero, desberdinak dira, duten prestakuntzagatik, komunikazio gaitasunagatik eta metodologia berriak eta gizartesareak erabiltzen dituztelako. Iraunkortasunera iragateko, gazteen integrazioa funtsezkoa da; «I am not speaking about 2020, but about 2012» esan du Nazio Batuen idazkari orokorrak.
|
|
2013
|
|
|
Zarautzeko hondartzaren ospea, euskal kostaldeko hainbat kasutan bezala,
|
emakume
baten eskutik etorri zen. Errege familia bateko emakume baten eskutik, izan ere.
|
|
|
Zarautzeko hondartzaren ospea, euskal kostaldeko hainbat kasutan bezala, emakume baten eskutik etorri zen. Errege familia bateko
|
emakume
baten eskutik, izan ere. Biarritzek Eugenia enperatriza izan zuen, Donostiak Maria Kristina erregina, Lekeitiok Zita enperatriza?
|
|
2014
|
|
|
Hasieran euri urak batzen zituzten.
|
Emakumeak
Errekalde edo Olabeagako iturri publikoetara jaisten ziren ur bila. Beranduago, udalak auzo ondotik jaisten zen errekasto batean presa txiki bat egin zuen, eta auzokoek bertatik egin zuten, euren kabuz, ur hornidura auzora, auzoko lehenengo iturria sortuz.
|
|
2015
|
|
|
Gure jendartea eraldatzen ari da. Orain arte ezkutuan egondako kolektiboak bistaratzen ari dira(
|
emakumeak
, kultura eta erlijio anitzeko pertsonak, umeak, nagusiak, LGTBak?), eta aniztasun horretan guztiok aurreiritzirik gabe toleratzen eta onartzen garela pentsatzea utopikoa da, irreala. Elkarren arteko ezberdintasunak aberasgarritzat jotzen ditugun garaiotan, xenofobia jarrerak ezkutatzen dituen azpijoko bat nagusitzen ari baita; izan ere, estatu «aurreratu»etan bizi garenok gero eta gehiago nahasten ditugu pluralismoa eta aniztasun kulturala.
|
|
|
«Bihotz indigenako
|
emakume
batek hala galdetu zidan behin: Ekonomialariek zergatik jotzen duzue nire herria garatugabetzat, gure erkidegoan egunero bizitzak oparitzen diguna partekatzen badugu eta inork, ez haur, ez adineko, babesgabetasuna eta arimaren bakardadea ezagutzen ez badu?» (Jurado, 2014:
|
|
|
Marilyn Waring en hitzetan: «Ongizate terminoa osatu da baliabide naturalen harrapaketan, munduko zorigabekoen esklabotzan,
|
emakumeen
baliogabetzean, haurren erabilera onartezinean, produktutzat eta eskulan merketzat, eta gerra indarraren erabilera zentzugabean oinarrituz» (Waring, 1194:
|
|
2016
|
|
|
Hiritarkeriak eta kapitalaren kulturak obedientzia ilustratua aldarrikatzen dute, partikulartasunez garbitutako espazio publiko unibertsalak izan daitezela hiriak. Espazio pribatuan piztiarena egiten jarrai dezakegu, bortxatu, umiliatu, eta egoskor jarrita, pobre, euskaldun edo
|
emakume
zikin izaten jarraitu.
|
|
|
legearen, hezkuntzaren, arrazoiaren eta berdinen espazioa izango da. Ez ahantzi izaki gizaki guztiak ez direla berdinak,
|
emakumeak
, adibidez, ez dira gizaki kultural eta politikoak izango, naturako izakiak baizik, ez berdinak, diferenteak. Espazio publikotik kanporatuak izango dira ordura arte herria osatzen zuten gizabanako gehienak, eta, horregatik, politika gizon zuri aberatsek bakarrik egingo dute, kultura duten gizonek, alegia.
|
|
|
Hiritarkeriak eta haren kapitalaren kulturak obedientzia ilustratua aldarrikatzen dute, partikulartasunez garbitutako (ez klaserik ez generorik ez naziorik ez emoziorik) espazio publiko unibertsalak izan daitezela geure hiriak. Aldiz, espazio pribatuan piztiarena egiten jarrai dezakegu, bortxatu, umiliatu, baita, egoskor jarrita, pobre, euskaldun, beltz edo
|
emakume
zikin izaten jarraitu ere.
|
|
|
Freudek zioen kultura gizakion elkarganako loturak erregulatzeko beharrezko arau guztiak konprenitzen dituela. Lévi Straussen aburuz, berriz, kultura gizon
|
emakumeek
munduarekin erlazionatzeko dituzten formak dira. Edozelan ere, kulturaren osotasuna pertzepzio indibidual askoren baturak egiten duela zioten.
|
|
|
auzo honen izaera «instrumentala> >, betiere produktibismoari lotuta.Klase sozialen banaketa horretan ere, produkzioa eta ogibidea gizataldeak definitzeko eta kokatzeko irizpideak direla ikusi dugu: langile kualifikatu gabeetatik, enpresa gizonetara (betiere,
|
emakumeak
ikusezin, gizonezkoak izanik produktibismo horren subjektu bakarrak). Oso koiuntura espezifikoan sortutako auzoa da Zaramaga: industrializazio betean, Gasteizen finkatzen ari ziren enpresek eskulan freskoa behar zutenean.
|
|
|
Alde batetik, informazioa tantaz tanta eskuratzen goazela esan beharra dago.Ez gara gazteak, euskaldunak,
|
emakumeak
edo langabetuak ikertzen ari, gure kolektiboa 65 urtetik aurreragoko pertsonak, haien etxebizitzak eta bizimoldeak dira. Horrek azpiraturiko edo ikusezin bihurturiko aldagai gehiegi batzen ditu eta, beraz, kontaktazio eta detektatze lana nekeza izatea dakar.Hau guztia esanda, oro har, denetik topatzen ari garela aitortu beharra dago: elkarrekin bizitzera joan diren bi lagun/ emakume heldu (bata alarguna eta bestea bikote gabea), teknologiarik puntakoena duten milioi bat euroko etxeak (sensorizatua, monitorizatua...), udalen etxebizitza komunitarioen eraikin formatuak (Bermeo, Donostia...), baita cohousing gisara ezagutzen diren eredu datozen etxebizitza kolektiboa eraikitzeko asmoz dabiltzan zaharren taldeak ere (Egunsentia Aurora, Housekide, lxileku..)..
|
|
|
Alde batetik, informazioa tantaz tanta eskuratzen goazela esan beharra dago.Ez gara gazteak, euskaldunak, emakumeak edo langabetuak ikertzen ari, gure kolektiboa 65 urtetik aurreragoko pertsonak, haien etxebizitzak eta bizimoldeak dira. Horrek azpiraturiko edo ikusezin bihurturiko aldagai gehiegi batzen ditu eta, beraz, kontaktazio eta detektatze lana nekeza izatea dakar.Hau guztia esanda, oro har, denetik topatzen ari garela aitortu beharra dago: elkarrekin bizitzera joan diren bi lagun/
|
emakume
heldu (bata alarguna eta bestea bikote gabea), teknologiarik puntakoena duten milioi bat euroko etxeak (sensorizatua, monitorizatua...), udalen etxebizitza komunitarioen eraikin formatuak (Bermeo, Donostia...), baita cohousing gisara ezagutzen diren eredu datozen etxebizitza kolektiboa eraikitzeko asmoz dabiltzan zaharren taldeak ere (Egunsentia Aurora, Housekide, lxileku..)..
|
|
|
guztia subjektu Txuri, Burges, Heterosexual, Heldu eta Gizonezkoaren arabera eraikia baitago.Ondorioz, ez dago lekurik askotariko mugikortasuna duten gorputzentzat, beren bizitza produkzio kapitalista (enplegu+ auto bidezko mugikortasuna) eta kontsumo kapitalistatik (dendak, terrazak.??) haratago planteatzen duten herritarrentzat. Hargatik, interesgarria eta iraultzailea iruditzen zaigu «beste gorputz horientzat» eginda dauden herri, hiri eta etxeetan hausnartzea zein alternatibak planteatzea gazteek, gurpil aulkidunek, zaharrek, bizikletek, lagun taldeek,
|
emakumeek
, haurrek, pilotarekin jostatzen direnek, kalean kontsumitu gabe bazkaldu nahi dutenek... ere espazioa izan dezaten bertan.
|
|
|
XVIII. mendera arte, gizartetik bereizi eta arima heriotzerako prestatzen zuten heinean hartzen ziren aintzat edadetuak.. ...gin zen.Orduan, adinekoak familiako patriarka gisa errepresentatzen ziren eta aldi berean zaharren eta umeen arteko erlazioaren ikuspegi erromantiko eta idealizatua eraiki zen_ Horrek guztiak aipaturiko familiaren ideia indartzea zuen helburu, hurrengo bi mendeetan zehar garatuko zena.Geroago, XIX. mendearen bukaeran, zaharrak oinarrizko elementu bilakatu ziren familiaren zaintza lanak kudeatzeko,
|
emakumeak
soldatapeko lanean hasi baitziren (Bermindez, 2009: 39).
|
|
|
Gure garaiko egoera, ordea, guztiz bestelakoa da.Gizartea zahartzen ari da, historian inoiz ez bezala, eta familia eredua aldatu eta berau osatzen duten banakoen kopurua murriztu egin da. Belaunaldi ugarietako pertsonak bizikide dituzten familiak gero eta urriagoak dira, aldi berean,
|
emakumeak
soldatapeko lanean jardutearen ondorioz, haien zaintzaile papera korapilatu egin da.Faktore hauengatik guztiengatik, zahartzaroa bizitzaren gainbehera soil izatetik arduran hartu beharreko gizarte arazo bilakatu da, baita etekin ekonomikoa sor dezakeen garai ere. Merkatu aukera berriak sortzen ari dira zahartzearen inguruan: edadetuen zaintza familiatik kanpo, gorputz zaharren medikalizazioa, nagusiei bideratutako aisialdi forma berriak eta abar.
|
|
|
lruditegi berri honek
|
emakume
zaharrengan duen eragin espezifikoa nabarmentzekoa da ere.Feminitatea, eraikuntza sozial bezala, edertasunaren eta gorputzaren gehiegizko errepresentazioan oinarritzen da. Ondorioz, emakumeak zahartzen diren heinean eta edertasun gaztetasun hori desagertzen denean, gizarteak helarazitako botere soziala galtzen dute, horrek dakarren bazterketa eta gaitzespenarekin.
|
|
|
lruditegi berri honek emakume zaharrengan duen eragin espezifikoa nabarmentzekoa da ere.Feminitatea, eraikuntza sozial bezala, edertasunaren eta gorputzaren gehiegizko errepresentazioan oinarritzen da. Ondorioz,
|
emakumeak
zahartzen diren heinean eta edertasun gaztetasun hori desagertzen denean, gizarteak helarazitako botere soziala galtzen dute, horrek dakarren bazterketa eta gaitzespenarekin. Zahartzaroaren errepresentazio berri honekin edertasunaren berpizkundea bultzatzen da, baina adinaren estetika zintzotasunez hartu beharrean, gaztaroko edertasun kanonak errepikatuz.
|
|
|
2 Gero eta ohikoagoak dira gurean
|
emakume
edadetuen edertasuna goraipatzen duten iragarki eta artikuluak. Adibide gisa ekartzen di11Jgu. Las diez ancianas mas sexys del mundo? [(2013) < http://Www.abc.. esJestilo/ gente/ 20130516/ abci diez·ancianas sexys mundo 201305151252... 1 html> (Kontsulta: 2016 01· 26)] eta ela vejez mcis bella? [Dunn, F. (2015) < https:l/i d.vice.com/ es_ mxf article/ la vejez mas bella> (Kontsulta:
|
|
|
Azken hamarkadetan gure gizartea aldaketa askori eta sakonei aurre egiten ari zaie: demografia aldaketak, familia egituren eraldatzeak,
|
emakumeak
gizartean duen rolberria, zahartzaroko lehentasunen aldaketak, etab.Horiek guztiek gure ongizate ereduan oinarrituta dauden hainbat zutabe birpentsatzera behartu gaituzte.
|
|
|
Zaharren zaintzan, ohiko ereduek (familiako
|
emakume
zaintzaileetan edo zaharren egoitza handietan oinarritutakoek) ez diote erantzuten pertsona zaharrek beren zahartzarorako eskatzen dutenari. Espainian hamarkada askotan garatu den eredua tamaina handiko egoitzen eredua izan da (100 eta 200 plaza bitartean):
|
|
|
Espazioaren erabileran beronen diseinua bezain baldintzatzailea da jaiotzatik jasotzen dugun genero hezkuntza.
|
Emakume
eta gizon bezala hezten gaituzten heinean erlazionatzeko, mugitzeko, adierazteko gaitasun ezberdinak garatzen ditugu, eta konturatu ez arren espazioaren okupazio ezberdindua eragiten du horrek. Mutilei akziora bideratutako ekintzak sustatzen zaizkie batez ere, botereguneetan egoteko behar diren ezaugarriak lantzen dituztenak:
|
|
|
Mugitzera eta espazio gehiago okupatzera bultzatuak dira, bai plano fisikoan, bai diskurtsoan eta bai esfera publikoaren alor orotan.
|
Emakumeei
, aldiz, zaintzekin eta edertasunarekin erlazionatutako aktibitateak sustatzen zaizkie, pasibotasuna, lasaitasuna eta aktibitate fisiko gutxiago behar izan ohi dutenak. Balio horiek hezkuntzaren bitartez transmititzen dira, baita gizartean eraikitako erreferente eta errepresentazioen bitartez ere.
|
|
|
Jolas espazioen diseinu eta kudeaketa irizpide hauek gizartearen balio hegemonikoak erreproduzitzen dituzte hezkuntza espazioetan, berdintasun eta eraldaketarako espazio izan luketen horietan. Eta ez da soilik
|
emakume
gizon dikotomia indartzen dutela, gizon molde nagusitik at geratzen den pertsona ororen bazterketa ere eragiten dute, izateak duen aniztasunari ez ikusiarena eginez.
|
|
|
Irudimen kolektiboan, ume eta gazteak, etorkizuneko belaunaldia dira, momentuko jendartea hobetu eta mundu perfektua eratuko duten etorkizuneko
|
emakume
eta gizonak. Haurrak dira gizatasunaren balio handien jasotzaile, hiritar perfektuak alegia, eta hiritartasun hori bermatzeko XX. mende hasieran umeek kaleetan zuten presentzia kontrolatzen hasi ziren.
|
|
|
Arreta berezia behar dutenak: jaioberriak, umeak, haurdun dauden
|
emakumeak
, pertsona nagusiak, gaixorik daudenak, hots, biztanleriaren sentsibilitate handiena duten taldeak dira babestu beharrekoak.
|
|
|
Perspektiba partikularrak, gizonezkoenak, neutral bezala proiektatuak izan dira. Moraltasun kanoniko eta hegemonikoak, tradizioz,
|
emakumeari
atxikitako portaerak ukatu eta unibertsaltasun neutral horretatik kanpo utzi ditu. Hots, gizonezkoen esperientzia gizakion esperientzia bezala ulertzen da.
|
|
|
Gaur egungo errealitatea publiko pribatu binomioaren arabera eraikia izan denez gero, gizarte egituretan zein espazio erabili eta ulertzeko dugun moduak dikotomia politikoa plazaratu du, eta arrazoiaren, gizonaren? eta emozioen?
|
emakumearen
–arteko banaketarekin alderatu daiteke.
|
|
2017
|
|
|
«neo lineral» eta «neo garatzaile»ek bizitza estiloekin eta haien eboluzio geldoagoarekin duten kointzidentziarik ezean sostengatuak egotea. Hein batean kultur biltegi eta agian amildegi ere badiren espazio horiek ezin ditugu onartu akzio fisikoaren agertoki hutsalak balira bezala, baizik eta plataforma objektibo horiek gaindituz estandarrak eta estatikoak izan daitezkeen estetikei uko eginez, benetako harrobi kulturalaren ateetan «purra purra» jotzen dugun bitartean; tokian tokiko gizon
|
emakumeen
bizi taupadal< (oraingoak/ lehenagokoak) ezagutu ahal izateko. Sintesi eran laburtuz, postura formalista petoa baztertzea legoke, haien pribilegiozko ohar lekua Bilboko ibaiaren ahoko Abran duten espazio sinbolikoki ezin hobeak begiztatu eta ikertzeko gida-lerroen trazetan.
|
|
|
Gizonezko europar estandarizatua. Horren harian, Beatriz Colominak (20 l O) dio
|
emakumeak
arkitektura modernoaren mamuak direla, beti presente, ezinbesteko baina bitxiki ikusezin. Marko horretan garatu ziren modernitateak garatutako distopia guztiak, sistema patriarkaletik abiatuta, eliteak eta kapitalaren garapenak sustaturiko mekanismo distiratsu mediatikoak.
|
|
|
Emakume gehienek, lan ordaindua uztean, euren harreman zirkuluak galtzen dituzte; izan ere, zaila da lanordu luzeak bete behar dituztenen ordutegiak kanpoko laguntzarik gabe umeei egokitu behar zaizkienekin bateratzea, eta horri aurretik aipatutako garraioaren zailtasunak gehitzen badizkiogu, amek ez dute amatasunaren aurreko zirkuluekin harremanetan jarraitzeko aukera handirik. Hollowayk, esaterako, bakartasuna eta gizarte sareen falta identifikatu zituen elkarrizketatutako 116
|
emakumeengan
(2010). Ondorioz, ama horiek elkarren laguntzarako gizarte estruktura berriak eraikitzen saiatuko dira, eta horretarako, besteak beste, hiriak eskaintzen dituen espazio fisiko zehatz batzuk erabiliko dituzte:
|
|
|
zer bilatzen dute amek halako parkeetan? Zenbateraino du garrantzia jolas-lekuaren izaera fisikoak (diseinua) eta zenbateraino
|
emakumeek
bertan ezarri ahal dituzten harremanek (esparru soziala). Geure hipotesia hau zen:
|
|
|
Geure hipotesia hau zen:
|
emakumeen arteko
harremana lehenesten zela parkea hautatzeko orduan, eta harreman horrek sostengu sare funtsezkoa osatzen zuela emakume askorentzat.
|
|
|
Geure hipotesia hau zen: emakumeen arteko harremana lehenesten zela parkea hautatzeko orduan, eta harreman horrek sostengu sare funtsezkoa osatzen zuela
|
emakume
askorentzat.
|
|
|
Ikerketa oraindik zabaltzeko asmoa dagoenez, artikulu honetan lehen hurbilketak jasoko dira soilik. Abenduko egun eguzkitsu baina hotz bitan gauzatu zen galdetegia parkera bertaratu ziren 22 gurasoekin, horien artean gizon bakarra eta 21
|
emakume
. Eramaten zituzten umeen adinaren arabera, bi taldetan sailkatu genituen:
|
|
|
Artikulu honek Tokio Handiko jolas parkeek betetzen duten funtzio soziala aztertzen du, zaintzaren garrantzia azpimarratuz. Umeak zaintzera dedikatutako
|
emakume
kopuru altua eta lan horrek maiz dakarren egoera sozial isolatua ikusirik, parkeek harremana eta elkarkidetza sortzeko ematen duten aukera ikertzen da.
|
|
|
Amekin batera, gizartearen beste segmentu zehatz batek erabiltzen du bereziki bizikleta: gizon eta batez ere
|
emakume
zaharrek, erretiroan daudenak gehienetan. Beraz, adina dela-eta, beste pertsonen zaintzan ibiltzearen ondorioz ekoizpen ekonomikoko esparruetatik aldenduak dauden pertsonak dira.
|
|
|
Zaintza lanetan diharduten bitartean ekoizpen esparru horretatik kanpo geratzen direnez, amek euren beharrak haientzat pentsatuta ez dagoen sistemara egokitu behar dituzte. Artikulu honetan ume txikien zaintza lanetan dabiltzan
|
emakumeek
haientzat pentsatua ez dagoen hiri erraldoiari erantzuteko bilatu duten espazioetako bat, jolas parkea alegia, eta horrek eskaintzen dituen baliabide sozialak aurkeztu nahi dira.
|
|
|
«Guraso» hitza ez erabiltzea hautaketa kontzientea izan da. Umeak dituztenean, Japoniako
|
emakume
gehienek lana uzten dute zaintzara dedikatzeko. Hollowayen arabera,% 22k soilik jarraitzen du aurretik zuen lanpostuan; besteek utzi edo jardunaldi erdi edo heren bateko beste postu batera aldatzen dira (Holloway, 2010, 172).
|
|
|
Hollowayen arabera,% 22k soilik jarraitzen du aurretik zuen lanpostuan; besteek utzi edo jardunaldi erdi edo heren bateko beste postu batera aldatzen dira (Holloway, 2010, 172). Harveyk gauzatutako ikerketa batean, ama ziren zein umerik ez zuten hainbat
|
emakume
elkarrizketatu zituen, eta guztiek azpimarratzen zuten ia ezinezkoa zela umeak izan ondoren lanean jarraitzea. Zuzenean kaleratuak ez diren arren, familia, gizarte zein enpresen aldetik presio ugari jasaten dituzte, eta lanorduen kopuru gehiegizkoak (astean 48 ordu da ohikoena) zaintza lanak eragozten ditu (Harvey, 2016, 5).
|
|
|
Zuzenean kaleratuak ez diren arren, familia, gizarte zein enpresen aldetik presio ugari jasaten dituzte, eta lanorduen kopuru gehiegizkoak (astean 48 ordu da ohikoena) zaintza lanak eragozten ditu (Harvey, 2016, 5). Haurtzaindegien eskaintza oso murritza da, hein batean,
|
emakumeek
ardura hartzea espero delako1 Gainera, etxeko lanen zama emakumeak eramaten du osotasunean kasik: lau ordu eskaintzen dizkie batez beste egunean, gizonen dedikazioa ordu erdikoa den bitartean (Rebick & Takenaka, 2006:
|
|
|
Zuzenean kaleratuak ez diren arren, familia, gizarte zein enpresen aldetik presio ugari jasaten dituzte, eta lanorduen kopuru gehiegizkoak (astean 48 ordu da ohikoena) zaintza lanak eragozten ditu (Harvey, 2016, 5). Haurtzaindegien eskaintza oso murritza da, hein batean, emakumeek ardura hartzea espero delako1 Gainera, etxeko lanen zama
|
emakumeak
eramaten du osotasunean kasik: lau ordu eskaintzen dizkie batez beste egunean, gizonen dedikazioa ordu erdikoa den bitartean (Rebick & Takenaka, 2006:
|
|
|
7). Hori guztia nahikoa ez balitz
|
emakumeak
lana uztera bultzatzeko, Japoniako estatuak zerga altuagoak ezartzen ditu bi diru sarrera dituzten familientzat. Horrela, emakumearen soldata gizonaren herena baino gutxiago ez bada, zergen ikuspegitik kaltegarria suerta daiteke, eta etxean geratzea baino garestiago atera (Holloway, 2010, 196).
|
|
|
Hori guztia nahikoa ez balitz emakumeak lana uztera bultzatzeko, Japoniako estatuak zerga altuagoak ezartzen ditu bi diru sarrera dituzten familientzat. Horrela,
|
emakumearen
soldata gizonaren herena baino gutxiago ez bada, zergen ikuspegitik kaltegarria suerta daiteke, eta etxean geratzea baino garestiago atera (Holloway, 2010, 196).
|
|
|
Beraz, umeen zaintza Tokion
|
emakumeari
guztiz lotuta jarraitzen duen ekintza da, eta oso era garbian banatzen da ekoizpen eremutik. Bizitzaren bermatzea generifikatua dagoen lan ez ordaindu eta ez aitortua da, eta horrek ikusgarritasuna kentzen dio.
|
|
|
Eremu pribatuan mantentzen den beharra da, ekoizpen zentroetatik urrun, eta era nahiko bakartian garatzen da.
|
Emakume
gehienek, lan ordaindua uztean, euren harreman zirkuluak galtzen dituzte; izan ere, zaila da lanordu luzeak bete behar dituztenen ordutegiak kanpoko laguntzarik gabe umeei egokitu behar zaizkienekin bateratzea, eta horri aurretik aipatutako garraioaren zailtasunak gehitzen badizkiogu, amek ez dute amatasunaren aurreko zirkuluekin harremanetan jarraitzeko aukera handirik. Hollowayk, esaterako, bakartasuna eta gizarte sareen falta identifikatu zituen elkarrizketatutako 116 emakumeengan (2010).
|
|
|
Gaur egun zail egiten zaigu ulertzea nola eraiki eta iraun zuten hain luzaroan heteropatriarkatuaren arauei jarraituz diseinaturiko
|
emakume
gizonen jendarte, ohitura, espazioek.
|
|
|
Eta horrekin batera, karga bikoitza ezabatu da, autonomia ere berreskuratu baitute: eskolara edo aitona amonarengana bakarrik joan daitezke; aurreko ereduan, haurrek beren kabuz bide hori egin ezinean pertsona helduekiko dependentzia sortzen zen, beste zaintza lan bat gehituz gainera gurasoei, normalean
|
emakumeengan
erortzen zena.
|
|
|
Idazten ari garen bitartean, sinestezina dirudi hiri haiek nola zeuden diseinatuta, nola baztertzen zituzten
|
emakumez gain
, haurrak, adinekoak, mugikortasun aniztasuna dutenak, lan eta ekonomia sistematik at daudenak; bigarren mailako hiritarrak bailiran. Zonifikazioaz eta automobilek lapurtutako hiri espazioaz gain, bazen modelo hori elikatzen zuen beste dikotomia bat:
|
|
|
Haurren zaintza banatzeak, sukalde komunitarioetan otorduak egiteak, baratza kolektiboa landatzeak edo bizilagunen arteko kontsumo taldea sortzeak garai bateko baserriko bizitza gogorarazten dute, baina desberdintasun batekin: zaintza lana jada ez zaie
|
emakumeei
egokitzen genero mandatua balitz bezala, baizik eta pertsona bakoitza horietan aritzen dela, bokazioz edo disponibilitatearen arabera.
|
|
|
Estetika irizpide zalantzagarri horien atzean zera zegoen:
|
emakumearen gain
erortzen zen lan hori ezkutatzea. Eskerrak gure etxe barruko jarduna ez den jada lotsagarritzat hartzen, eta horren arrastoak lotsarik gabe ikusarazten ditugun.
|
|
|
Kanpo espazio horien erabilera egiten zuten 3 adin tarteko 1.156 haur zeuden, 598 neska eta 558 mutil. Horietatik 173k (87 neska,% 50.3, 86 mutil,% 49.7) eta beren 51 irakasleek ere hartu zuten parte (50
|
emakume
, gizonezko 1).
|
|
|
|
Emakumea
, etxea eta egunerokotasuna
|
|
|
Laburpena: XIX.mendetik, etxebizitzaren ideia eta eskema espazialak gizarte patriarkalak ezarritako familia egitura idealari eta genero rolei erantzun izan die:
|
emakumearen
garapen pertsonala etxe barruko zaintza eta garbiketa jardueratara mugatu da. Azken mendean mundu mendebaldarrean izandako bizimodu aldaketa sakonen ondoren, gutxi aldatu dira eskema horiek.
|
|
|
Gizartea etengabe aldatzen ari da; bizitzeko moduak, ere bai. Aurreko mendean, hain zuzen ere, Mendebaldeko gizartean aldaketa sakonak egon dira;
|
emakumea
lan produktibora sartu izana, garrantzitsuenetakoa dugu. Gainera, biztanleria gero eta zaharragoa da; EUSTATen 2016ko datuen arabera, EAEn 65 urte edo gehiagoko biztanleak% 21,4 dira, duela 10 urte baino 3 puntu gehiago.
|
|
|
INEren 2016ko inkestaren arabera, EAEko etxebizitzen% 27,2 pertsona bakarrekoak dira (biztanleriaren% 11,25 bakarrik bizi da, alegia). Espainiar testuinguruan, bakarrik bizi diren pertsonen gehiengoa(% 41,7) 65 urtetik gorakoek osatua dago eta era berean horietatik gehienak
|
emakumeak
dira(% 70,7).
|
|
|
Haren jatorria XIX. mendeko etxebizitza burgesean kokatu behar dugu, barne hartzen duen familia egitura (aita, ama eta seme alabak) ezartzen den unean.
|
Emakumeak
etxean zuen tokia eta ez zuen lan ordaindurik egiteko aukerarik. «Garai hartan, baita gaur ere, emakumearen bazterketa lortzeko, haren ezaugarri berezko eta naturaltzat hartzen da besteen zaintza, seme alaben hezkuntza eta senar langilearenganako arreta; horiek dira emakumearen existentziaren zentroa.
|
|
|
Emakumeak etxean zuen tokia eta ez zuen lan ordaindurik egiteko aukerarik. «Garai hartan, baita gaur ere,
|
emakumearen
bazterketa lortzeko, haren ezaugarri berezko eta naturaltzat hartzen da besteen zaintza, seme alaben hezkuntza eta senar langilearenganako arreta; horiek dira emakumearen existentziaren zentroa. Familia, moralki osasuntsua den gizartearen bermea da, eta emakumearena da ohitura onak transmititzeko erantzukizuna, bere adierazpen askatasuna galaraziz eta bera izateari uko eginez.
|
|
|
Emakumeak etxean zuen tokia eta ez zuen lan ordaindurik egiteko aukerarik. «Garai hartan, baita gaur ere, emakumearen bazterketa lortzeko, haren ezaugarri berezko eta naturaltzat hartzen da besteen zaintza, seme alaben hezkuntza eta senar langilearenganako arreta; horiek dira
|
emakumearen
existentziaren zentroa. Familia, moralki osasuntsua den gizartearen bermea da, eta emakumearena da ohitura onak transmititzeko erantzukizuna, bere adierazpen askatasuna galaraziz eta bera izateari uko eginez.
|
|
|
«Garai hartan, baita gaur ere, emakumearen bazterketa lortzeko, haren ezaugarri berezko eta naturaltzat hartzen da besteen zaintza, seme alaben hezkuntza eta senar langilearenganako arreta; horiek dira emakumearen existentziaren zentroa. Familia, moralki osasuntsua den gizartearen bermea da, eta
|
emakumearena
da ohitura onak transmititzeko erantzukizuna, bere adierazpen askatasuna galaraziz eta bera izateari uko eginez. Eta etxearen bidez munduari bere, ontasuna?, ongi egindakoak eta senarraren aberastasun eta oparotasuna erakutsi behar zaizkio» (Muxí, 2009: 12).
|
|
|
XX. mendearen hasierako Europan, langileen hirian bizitzeko arazoari erantzuteko konponbide baten beharraren aurrean, etxebizitza espazio minimora txikitzen da. Baina lanaren banaketak irauten du (produktiboa gizonek, erreproduktiboa
|
emakumeek
), gainera emakumeek orain etxetik kanpo ere jardun behar dute lanean, etxeko ekonomian laguntzeko. Garai horretan, espazioen diseinuak efizientziaren aldetik joan ziren.
|
|
|
XX. mendearen hasierako Europan, langileen hirian bizitzeko arazoari erantzuteko konponbide baten beharraren aurrean, etxebizitza espazio minimora txikitzen da. Baina lanaren banaketak irauten du (produktiboa gizonek, erreproduktiboa emakumeek), gainera
|
emakumeek
orain etxetik kanpo ere jardun behar dute lanean, etxeko ekonomian laguntzeko. Garai horretan, espazioen diseinuak efizientziaren aldetik joan ziren.
|
|
|
1926an Margarete Schütte Lihotzky k Frankfurteko sukaldea diseinatu zuen, etxeko lanetarako pieza minimo bat. Lanaren arrazionalizazioa eta efizientzia errazten zuen,
|
emakume
langileei fabriketako lan ordaindua edota eurentzako denbora izateko aukera emanez, eta egin beharreko mugimendu minimoek haien nekea gutxitzen zuten. Hala
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra amaitu ostean, propaganda itzela egin zen gauzak «bere egoera naturalera» itzul zitezen, hau da, gizona lan produktibora eta
|
emakumea
«bere tokira, etxera» itzul zedin. Amerikar aldirietako etxetresna elektrikoz beteriko sukalde izugarri handiek emakume amerikarrak konbentzitu nahi zituzten euren garapen pertsonalak eta zoriontasunak familiaren eta etxearen zaintzaren eta garbiketaren bidezkoa izan behar zuela; emakumea zen «etxeko aingerua».
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra amaitu ostean, propaganda itzela egin zen gauzak «bere egoera naturalera» itzul zitezen, hau da, gizona lan produktibora eta emakumea «bere tokira, etxera» itzul zedin. Amerikar aldirietako etxetresna elektrikoz beteriko sukalde izugarri handiek
|
emakume
amerikarrak konbentzitu nahi zituzten euren garapen pertsonalak eta zoriontasunak familiaren eta etxearen zaintzaren eta garbiketaren bidezkoa izan behar zuela; emakumea zen «etxeko aingerua». Kontsumora bultzatzeko estrategia baino ez zen, ordea.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra amaitu ostean, propaganda itzela egin zen gauzak «bere egoera naturalera» itzul zitezen, hau da, gizona lan produktibora eta emakumea «bere tokira, etxera» itzul zedin. Amerikar aldirietako etxetresna elektrikoz beteriko sukalde izugarri handiek emakume amerikarrak konbentzitu nahi zituzten euren garapen pertsonalak eta zoriontasunak familiaren eta etxearen zaintzaren eta garbiketaren bidezkoa izan behar zuela;
|
emakumea
zen «etxeko aingerua». Kontsumora bultzatzeko estrategia baino ez zen, ordea.
|
|
|
Kontsumora bultzatzeko estrategia baino ez zen, ordea. Inoiz ez zen zalantzan jartzen
|
emakumeen
erantzukizun esklusiboa etxearen eta pertsonen zaintzan; sukaldea hobetzeko estrategia horietan guztietan emakumearen liberalizazio faltsu bat baino ez dago.
|
|
|
Kontsumora bultzatzeko estrategia baino ez zen, ordea. Inoiz ez zen zalantzan jartzen emakumeen erantzukizun esklusiboa etxearen eta pertsonen zaintzan; sukaldea hobetzeko estrategia horietan guztietan
|
emakumearen
liberalizazio faltsu bat baino ez dago.
|
|
|
Betty Friedanek horixe salatzen du 1963an bere esperientziatik eta beste
|
emakume
batzuekin partekatutakoetatik abiatuz idatzitako TheFeminineMystiqueliburuan.Zoriontsuaizatekoustezbeharzenguztia edukiarren, ezzirenzoriontsusentitzen; bakardadeeta hutsaltasunhandikosentimenduazuten.Emakumeenartean depresioorokortubatantzemanzen, medikuek«izenik gabekogaitz»izendatukozutena.Osogarrantzitsuaizan zenharenekarpenabesteherrialdebatzuetakoemakumeen atsekabepertsonalzeinkolektiboai...
|
|
|
Espazioaren publiko pribatu banaketa kontzeptualean, espazio publikoa gizonarentzat hartu izan da eta pribatua
|
emakumearentzat
. Baina benetan hori horrela al da?
|
|
|
Horren arabera, espazio publikoa (askatasunaren ikur) ez ezik, etxe barrua ere ez da izan
|
emakumeak
goza dezakeen tokia. Gehiago da bere esklabo, bere ordena eta bizilagunak mantentzearen arduradun; bere bakardadean, ikusezin, ahul; ez du bere pribatutasunerako, bere garapenerako, leku ez baliabiderik, autoestimuaren garapenaren kontra.
|
|
|
Gehiago da bere esklabo, bere ordena eta bizilagunak mantentzearen arduradun; bere bakardadean, ikusezin, ahul; ez du bere pribatutasunerako, bere garapenerako, leku ez baliabiderik, autoestimuaren garapenaren kontra. Virginia Woolfek, jada 1929an,
|
emakumeek
espazio propio bat izatearen beharra adierazi zuen, haien gaitasun intelektualak garatu ahal izateko.
|
|
|
Zeintzuk dira orduan
|
emakumearengan
(ere) pentsatuta dauden tokiak. Bada, ikusezina izan da eta ikusezin mantendu nahi izan da espazio mota guztietan.
|
|
|
Egun, pausoak eman diren arren, oraindik desberdintasunean eraikitzen da denboraren banaketa etxeko eta zaintza lanetan. EUSTATen «Generoa eta denboraren erabilera» ikerketa lanaren arabera, 1993an gizonek baino lau aldiz denbora gehiago ematen zuten
|
emakumeek
etxeko lanetan; eta 2013an, ordea, denbora kopuru bikoitza. Baina, oro har, emakumeak denbora gutxiago badihardu etxeko zereginetan, ez da izan lan horiek gizonak egiten dituelako, baizik eta emakumeak lan batzuk egiteari utzi diolako, garai batean zeukan profesionalizazio maila jaitsi baita.
|
|
|
EUSTATen «Generoa eta denboraren erabilera» ikerketa lanaren arabera, 1993an gizonek baino lau aldiz denbora gehiago ematen zuten emakumeek etxeko lanetan; eta 2013an, ordea, denbora kopuru bikoitza. Baina, oro har,
|
emakumeak
denbora gutxiago badihardu etxeko zereginetan, ez da izan lan horiek gizonak egiten dituelako, baizik eta emakumeak lan batzuk egiteari utzi diolako, garai batean zeukan profesionalizazio maila jaitsi baita. Zenbait maila sozialetan, bestetik, merkantilizatuak dira lan horiek, kanpoko pertsona bat kontratatuz.
|
|
|
EUSTATen «Generoa eta denboraren erabilera» ikerketa lanaren arabera, 1993an gizonek baino lau aldiz denbora gehiago ematen zuten emakumeek etxeko lanetan; eta 2013an, ordea, denbora kopuru bikoitza. Baina, oro har, emakumeak denbora gutxiago badihardu etxeko zereginetan, ez da izan lan horiek gizonak egiten dituelako, baizik eta
|
emakumeak
lan batzuk egiteari utzi diolako, garai batean zeukan profesionalizazio maila jaitsi baita. Zenbait maila sozialetan, bestetik, merkantilizatuak dira lan horiek, kanpoko pertsona bat kontratatuz.
|
|
|
Zenbait maila sozialetan, bestetik, merkantilizatuak dira lan horiek, kanpoko pertsona bat kontratatuz. Kasu horietan ere langileen% 95
|
emakumeak
dira. Rolak ez dira aldatu:
|
|
|
Eguneroko jarduerak ez dira etxe barruan soilik egiten.
|
Emakumea
merkatura, haurrarekin parkera, edota familiakidearekin anbulatoriora doanean (sozialki onartuta dauden «erritualak»), «bere zereginen» jarraipenak dira. Espazio publikora irteten da beraz, baina betiere puntu seguruen artean egiten ditu ibilbideak.
|
|
|
Espazio publikora irteten da beraz, baina betiere puntu seguruen artean egiten ditu ibilbideak. Egia esan,
|
emakume
tradizionalak historian zehar izan dituen sozializaziorako espazio posibleak beti izan dira etxeko zereginen jarraipenerako lekuak: latsarri edo labaderoak, ur iturriak, etxe irletako patioak arropa esekitzeko?
|
|
|
Hasteko, beharrezkoa izango da
|
emakumeen
egunerokotasuna oinarri izango duen etxebizitza kontzeptuaren berrikusketa bat egitea, horretarako haiek protagonista diren prozesu bultzatuz. Esperientzia ezagutza gisa sartu behar da; desio, nahi eta beharrak partekatuz.
|
|
|
Esperientzia ezagutza gisa sartu behar da; desio, nahi eta beharrak partekatuz. Ez da errezeta bakar bat aurkituko,
|
emakumeek
(gizonek bezala) ez baitiote patroi bakar bati jarraitzen.Aldagai asko dira tartean daudenak: adina, kultura, egoera ekonomikoa?
|
|
|
Era berean, etxeko eta pertsonen zaintza lanak ikusgarri egin behar dira baloratuak izan daitezen, eta erraztasunak jarri lan partekatua izan dadin, erantzukizuna
|
emakumearena
soilik ez dela argi utziz.
|
|
|
Muxík Recomanacions per a un habitatge no jeràrquic ni androcèntric (2009) liburuan planteatutakoek bide on bat irekitzen dutela uste dut; eredu itxi batzuk ezarri gabe,
|
emakumeen
ikuspegitik planteatutako gaiei erantzuten dieten jarraibide hauek proposatzen ditu:
|
|
|
Zainketarekin zerikusia duten lanak egiteko eta elkarri laguntzeko ekimenak praktikatzen diren espazioak. Bertan egiten diren askotariko jarduerekin, segurtasuna ematen zaie inguruko espazioei, eta, beraz,
|
emakumeak
horren onura ateratzen du.
|
|
|
Posible izango da etxebizitzetan irizpide berriak ezartzea, ikuspuntua aldatuz gero, etorkizuneko erabiltzaileak espresatzeko kanalak irekitzen badira,
|
emakumeen
esperientzia eta beharrak ere kontuan hartzen baditugu. Azken finean, autokontzientziazio lana egiten badugu.
|
|
2019
|
|
|
...zjarraiki, lurrafaktoreproduktiboarengaineanurratsakereemandira.Aldebatetik, komuneanaprobetxatzendirenErdiz, LizartzuetaBelatekoherri bazkalekuakekologikogisaegiaztatudira, denera1.000hektareainguru.Bertzalde, partikularkiaprobetxatzendirenkomunaleiburuz, horiekarautzendituenordenantzaaldatzekobideandaetalandudenzirriborroakprofesionalaklehenesteazgain, bertzeirizpideaunitzenartean, gazteaizatea,
|
emakumea
–maneiuekologikoaketaestentsiboakpuntuatzendu.LurrarekinlotutaereElutsekobaratzekomunalekologikoakaipadaitezkeedoeskola baratzeetarabideratutakoudalarenondare lurrak, Iruritanbezala.Udalakkudeatzendituenlorategietalurretanglifosatoaezerabiltzekoerabakiaereildohonetankokatzenahalda.
|
|
|
Amable Arias, Jose Antonio Sistiaga, Nestor Basterretxea, Jorge Oteiza, Remigio Mendiburu, Eduardo Chillida, Rafael Ruiz Balerdi eta Jose Luis Zumeta. Orokorrean, 1966an sorturiko Euskal Eskola mugimenduaren parte izan ziren hogeita hamasei artisten artean, bakarra izan zen
|
emakumea
: Maria Franziska Dapena
|
|
|
Izan ere, Oteiza edo Chillida bezalako artisten irudi abstraktuen ustezko izaera unibertsal eta neutralaren atzean4, historikoki zein kulturalki, genero maskulinoarekin lotzen diren ideiak eta balioak aurkitzen ditugu. Hortaz, iruditegi hori euskal identitatearen ikur modura agertzearekin batera, bertako espazio publikoan zabaldu eta oroimen kolektiboan errotzearekin,
|
emakumeen
testigantza historikoaren gabezia, hutsartea, legitimatzen da nolabait. Hipotesi hau arrazoitzen saiatuko gara ondorengo orrietan, estetika horren ustezko genero neutraltasuna ezeztatzen duten zenbait argudio zerrendatuz.
|
|
|
Horregatik, herritarrek partekatzen duten espazio batean eskultura bat kokatzean, erabakiak hartzeko ahalmena edo agintea nork duen ere irudikatuko dute. Hala izanik, gune publikoa
|
emakumeek
jasan duten bazterketa historikoaren adierazle ere bada. Eskulturen gaiarekin lotuz, ikustekoa bezain argigarria izango da emakume eskultoreek, esku hartze paperean, hiri espazioetan izan duten parte hartze minimo eta berantiarra aztertzea.
|
|
|
Hala izanik, gune publikoa emakumeek jasan duten bazterketa historikoaren adierazle ere bada. Eskulturen gaiarekin lotuz, ikustekoa bezain argigarria izango da
|
emakume
eskultoreek, esku hartze paperean, hiri espazioetan izan duten parte hartze minimo eta berantiarra aztertzea. Hain zuzen, Espainia mailan laurogeiko hamarkada arte ez ziren eman lehenengo kasuak, eta Euskal Herrian, ia ia XX. mendeko lehen hamarkadan, horietan adibide esanguratsuenak Elena Asíns5, Mercedes Rodríguez Elvira6, Dora Salazar, 7 Lourdes Umerez8 eta Louise Bourgeois enak9 izanik.
|
|
|
Aldiz, emakumeengaitasunfisikorikezazela eta, historikoki, esku abilezia, fintasunedotazainketa lanenesparruan mugitudira, josketaedobrodatuamodukolanakeginez. Hortaz, eskulturarenidentifikaziokulturalhorrekeragin zuzena izan zuen
|
emakume
artisten normalizazio prozesuan, bestelako oztopo praktiko soziokulturalez gain10?, gehiengoakmargogintzanzentratubaizirenetaoso gutxieskulturagintzan.EuskalHerrikokasuan, DoloresSalís() dugusalbuespenekoadibide.
|
|
|
Material noblearen etiketa maskulinitatearekin nola elkartzendenazaltzeko, IdurreEskisabelek (2014) euskarazko izenen sexuaren araberako bereizketaren inguruanegitenduenazterketarekinlotudaiteke; izanere, lehenbegiradangurehizkuntzak, eskulturakbezala, ezdu genero konnotaziorik. Ideiahorrenkontra, Eskisabelek metaforaren errekurtsoa azpimarratzen du gizarteko uste eta balio desberdinak gizon
|
emakume
kategorietan nolasailkatzendirenidentifikatzeko. Horrela, emakumeen izen asko natura eta bizitzaren sortzearekin lotzen diren bitartean, gizonezkoenaklurraldekopertsonaiahistoriko zein elementu garrantzitsuekin erlazionatzen direla ikusiko dugu, akzio, iraunkortasunedolanbideeiitsatsiak.Gure azterketanantzekohurbilpenbategingenezake.Hauda, materialbatnobleizatea, gogortasunaren, egonkortasunaren, erresistentziaren edo sendotasunaren hierarkizazio kulturalarekinlotzenda.Unibertsalakdiruditenbaliohoriek emakumezko iruditegiaren barnean aurkitzen ditugun hauskortasun, elastikotasunedoezegonkortasunideiekin kontrastatzendute, ezaugarrihoriekmaterialtxiroak deskribatzekoerabiltzendirela.
|
|
|
Ideiahorrenkontra, Eskisabelek metaforaren errekurtsoa azpimarratzen du gizarteko uste eta balio desberdinak gizon emakume kategorietan nolasailkatzendirenidentifikatzeko. Horrela,
|
emakumeen
izen asko natura eta bizitzaren sortzearekin lotzen diren bitartean, gizonezkoenaklurraldekopertsonaiahistoriko zein elementu garrantzitsuekin erlazionatzen direla ikusiko dugu, akzio, iraunkortasunedolanbideeiitsatsiak.Gure azterketanantzekohurbilpenbategingenezake.Hauda, materialbatnobleizatea, gogortasunaren, egonkortasunaren, erresistentziaren edo sendotasunaren hierarkizazio kulturalarekinlo...
|
|
|
Alabaina, iruditegia espazio partekatuaren bitartez komunitatearen historiaren eta memoria bisualaren parte bihurtzen denean, ikono naturaltzat jotzen dugu, ez garai zehatz batean bultzatu zen
|
emakumeen
bazterketaren ekite gisa. Horren ondorioz, inkontzienteki bada ere, bigarren mailako herritarren aukera bakarra gizonezkoen neurrira diseinatu eta zabaldu zen euskal identitatearen irudi eta oroimenarekin identifikatzea izan da, Luce Irigaray ren (2003:
|
|
|
|
Emakumeen
oroimena taldearen historiatik bereiztean, komunitatearen errepresentazioen esanahia pobretu egiten da, bertako norbanako ororen kontzientzia eta identitatearekin gertatzen den bezalaxe. Hortaz, etorkizun justuago bati begira zera galde genezake:
|