2000
|
|
Ipuin sortari buruzko kazetari oharrei begiratuz, aldiz, Joxean Muñoz(" Ifar aldeko orduak", Habe, 1990, 177 alea, 29 or.) bere erreseinan, hamar ipuinok euren dibertsitatearen azpitik
|
zer
duten komunik bilatzen saiatzen da, eta bere ustez, batasun hori euren mamian, giro minberaz," lekuz beste egin beharra" z mintzatzen da egilea: " Norberaren sorterritik, etxetik eta haurtzarotik, senide, adiskide eta burkideengandik edo norberaren baitatik lekuz beste egin beharra edo egin behar izana darabilte airean ipar aldeko ipuin hauek.
|
|
Leonardoren zein testuri buruz diharduen ezin argitu izan dugu, Lopez Gasenik bezala, lagunentzako, eruditoentzako edo adituentzako bakarrik diren aipamenen klabearen falta sumatzen du irakurleak honelakoetan. Baina horretaz gain,
|
zer
da arteztasun hori, bizkaitarren" zuzentasuna eta leialtasuna" ala iparraldekoen adieraz," sutilitatea". Sarrionandiak sinboloen eta orakuluen mintzaira nola maite duen ikusita, pentsatzekoa da bi arteztasunak izan dituela gogoan.
|
|
Poemak liburuan zertarako bat ere nabarmentzen du, erabakia du saiatzea: "... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur batetik bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute
|
zer
esanik eta zer eginik. Poesian bezala prosan ere zeregin horri lotzen zaio beti, aberriari eta garaiari doitasunez dagokion hitza bilatzeari poesiaren giltza ttipiaz, edota eguratsa arteztasunez besarkatzeari gilletak bezalako aizto txipiez.
|
|
Poemak liburuan zertarako bat ere nabarmentzen du, erabakia du saiatzea: "... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur batetik bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute zer esanik eta
|
zer
eginik. Poesian bezala prosan ere zeregin horri lotzen zaio beti, aberriari eta garaiari doitasunez dagokion hitza bilatzeari poesiaren giltza ttipiaz, edota eguratsa arteztasunez besarkatzeari gilletak bezalako aizto txipiez.
|
|
1995ean aldiz, Sarrionandiaren ustez" poemarik behinenak izkiriatzeke daude..." (Hnyi illa... Poemak, 147 or.)" Mezurik sakonenak ez dira oraindik esan" (Hnyi Poemak, 147 or.). Ez daki oraindik poemek zertarako balio duten, ezerk" ez du bermatzen poemok ezer aldatuko dutenik": " Ai sasoi makaleko poetok,/
|
zer
eginen dugu,/ zer irekiko dugu poesiaren/ giltz tipiaz? (Nuyi illa, 153 or).
|
|
1995ean aldiz, Sarrionandiaren ustez" poemarik behinenak izkiriatzeke daude..." (Hnyi illa... Poemak, 147 or.)" Mezurik sakonenak ez dira oraindik esan" (Hnyi Poemak, 147 or.). Ez daki oraindik poemek zertarako balio duten, ezerk" ez du bermatzen poemok ezer aldatuko dutenik": " Ai sasoi makaleko poetok,/ zer eginen dugu,/
|
zer
irekiko dugu poesiaren/ giltz tipiaz? (Nuyi illa, 153 or).
|
|
Kaiera honetan, kritikoek eta komunikabideek Joseba Sarrionandiaren liburuen ganean
|
zer
esan daben aurkituko dau irakurleak. Eretxi ezbardinak eta, aldi berean, osagarriak, gure literaturako idazlerik handienetako baten literaturgintzara hurreratuten lagunduteko.
|
|
Unzuetak aitortzen digunez, ez dute testuok
|
zer
ikusirik adimenarekin, bihotzarekin baizik, ideien interpretazioarekin ez, bai sentimenduenarekin.
|
|
Ereduei dagokienez, Ramon Olasagastik eginiko elkarrizketan Carverren eragina nabaria dela onartzen du: " Carverren istorioak irakurrita, iruditzen zitzaidan gauza handirik ez zela gertatzen, baina, halaber,
|
zer
edo zer transmititzen ari zela" (Egunkaria XI). Elkarrizketa egiten duenak berak Hauster ere aipatzen du.
|
|
Ereduei dagokienez, Ramon Olasagastik eginiko elkarrizketan Carverren eragina nabaria dela onartzen du: " Carverren istorioak irakurrita, iruditzen zitzaidan gauza handirik ez zela gertatzen, baina, halaber, zer edo
|
zer
transmititzen ari zela" (Egunkaria XI). Elkarrizketa egiten duenak berak Hauster ere aipatzen du.
|
|
Itxuraz, bidaia izpiritual honek indar gehiago bereganatuko du narrazioak aurrera egin ahala. " Azken batean, bidaia honetan pertsonaia konturatu egiten baita bidaiekiko bere zaletasuna,
|
zer
den ez dakien baina bilatzen duen zerbaiten lasterketa dela. Baina mutila ez dago bakarrik, neska du itxoiten, bidaiak noiz amaituko." (Egunkaria III) Baina, istorioan aurrera egin ahala, ordura arteko narrazioaren zenbait ezaugarri hankaz gora utziko dituen beste pertsonaia batekin topo egingo dugu:
|
|
Pertsonaien indarra beren indarezan datza. Bizi dira, zergatik bizi diren jakiteke; jan eta edaten dute (edan galanki), kalez kale ibiltzen dira beste
|
zer
egin haundirik gabe. Ez da berebiziko historiarik, pertsonaia gogoangarririk.
|
|
Azken honetara ihes egingo du Mikelek atxiloketen berri izatean. Eta amaiera irekia duela esan daiteke, ez baitakigu Parisen Mikelek
|
zer
egingo duen.
|
|
Aitak gerra egin du Francoren alde, karlista baita. Bere aurrean ezin da Euskadi
|
zer
den aipatu. Amaren aldetik, aldiz, nazionalistak dira.
|
|
Bere barne munduan sartuz, pertsonaia hauen aldaketen berri izango dugu. Horrelako pertsonaiekin ezin dugu
|
zer
egingo duten aurreikusi.
|
2001
|
|
8 Ez dago
|
zer
kontaturik: errepikapenak, objektuak, zenbakiak
|
|
Baliabide honen bidez, egileak nobelan bertan esaten denaren egiazkotasunaz haratago, bere unibertso literario eta sozio-kulturalaz datuak ematen dizkigu. Argi dago bertan azaltzen diren pertsonaia horiek
|
zer
diren edo benetakoak diren jakin gabe nobela" irakurri" eta" uler" daitekeela, baina helburua ez da irakurgarritasuna erraztea, nobelaren eta egilearen munduaren berri ematea baino.
|
|
Alabaina,
|
zer
esan nahi dugu Saizarbitoriaren nobelak modernoak direla esaten dugunean. Modernitatea, kasu honetan, nobela bera ulertzeko moduari dagokio.
|
|
...eak 2001eko apirilean Rossetti-ren obsesioa ren berargitalpena zela-eta prestatutako aldizkari monografikoan argitaratua. izan daiteke, eta Rosseti ren obsesioan bezala, gizon emakumezkoen arteko komunikazio zailtasuna da aitzakia literarioa;... Alabaina, gerra nahiz sexu desberdinen arteko ulertezintasunak nobelagile donostiarraren unibertso literarioa alderik alde zeharkatzen duten gaiak badira,
|
zer
esanik ez idazketaren beraren, literaturaren, gaineko hausnarrak eragiten dituen lerro eta pasarteen ugaritasunaz. Ene Jesus eko edo Hamaika pauso ko narratzaileen antzera, Rossetti margolariari erreferentzia egiten dion nobela laburrak literaturaren helburu eta nolakotasuna ditu etengabe mintzagai.
|
|
Rossetiren obsesioa n, ostera, literaturaren beraren funtsa da, etengabe, auzitan jartzen dena: zertarako idatzi?,
|
zer
azaleratzen du testu literarioak?... bezalako galderak dira bizitzari aurre egiteko gaitasunik ez duen protagonistaren baitan bueltaka dabiltzanak. Berdin generrake, Marcel Martinen aitatasun ukatua z edo Asaba zaharraren baratza delakoaz.
|
|
urteetan, bere nobelen sarrera gisara" Critical Prefaces" (Sarrera Kritikoak) direlakoak idatzi zituen, eta" post of observation" (Behaketagunea) delakoaz mintzatu zen. Aipatutako sarreretan, eta jadanik 1884an argitaraturiko The art of Fiction liburuan, nobelak literaturaren barruan
|
zer
leku daukan definitu nahi izan zuen. James-en lanetan, nobela bizitzaz dugun inpresioa dela baieztatzen zaigu, eta bere iritziz, inpresio hori sinesgarriagoa izan dadin, narratzaileak pertsonaia baten ikuspuntutik kontatu behar du istorioa.
|
|
Alabaina, gure ustez, badago bertan zenbait iluntasun. Esate baterako, barru fokalizazioaz ari garenean,
|
zer
adierazi nahi dugu zehazki?: fabula barruko pertsonaia bat dela fokalizazio ekintza horren subjektua edota fokalizatzen den hori psikeari (sentimenduak, pentsamenduak,...) dagokiola?, ala biak?
|
|
Eta orduan ispiluak hitz egingo dio eta erakutsiko nor den, nola heltzen den bentzitua, nola aguretu den eta denborak zein ahurra egin duen bere aurpegian. Agian, ispilua ez da isiltzen, jarraituko du mintzatzen eta Ulyses en buruaz gain, Penelope-ren pazientzia hartuko du mintzagai, eta adieraziko dio
|
zer
gertatu den Itaca n bera kanpoan izan den arte.
|
|
Irudiak ezin izan daitekeen mundu baten aurrean jartzen gaitu, galderak zabaltzen dira: ateak zertarako daude,
|
zer
egiten dute hor. Ezustean harrapatzen du irudiak ikuslea eta honek erantzun beharra dauka.
|
|
Bidaia beste
|
zer
ote da bada, norberaren nortasuna aurkitzeko bidea da, hirugarren antzaldaketa, zinema pantailaren eta ispiluaren ondoren, espazio aldaketak norberaren indarren agerpena dakar. Ez da kasualitatea Sarrionandiak adierazten duen bidaia honetan koordenada biren artean kokatzea:
|
|
Hona hemen bidaiaren lehendabiziko asmoa. Bestea
|
zer
den ezagutzea. Sarrionandiaren liburuaren lehen aipuek horixe adierazten dute.
|
|
Ezin esan daiteke aldaketa bat batean gertatzen denik, landare bat errotik ateratzen den legez. Bizitzak bazuen lehen liburuan
|
zer
esanik eta zer erakutsirik.
|
|
Ezin esan daiteke aldaketa bat batean gertatzen denik, landare bat errotik ateratzen den legez. Bizitzak bazuen lehen liburuan zer esanik eta
|
zer
erakutsirik.
|
|
haurtzaroko bizkaiera, eta zubereraren aztarnakoa. Miranderen poesiaren eta idaztankeraren eraginak badu hemen
|
zer
esanik. Dialektalismoa, beraz, gehiago da Sarrionandiarengan estilo nahia eta ez bidaia liburuetatik harturiko hizkera zipriztina.
|
|
Eta bidaia guztien zentzua aurkitu du Sarrionandiaren itzalak ere: kanpokoaren bila abiatu da barnean duen nortasuna aurkitzeko, atzerrian ibili da, sorterria
|
zer
den ulertzeko. Antonio Bonet ek idatzi duenez:
|
|
" Eta
|
zer
egiten duzu hor, maitea, eta zergatik desegiten zara ni hurreratzean?"
|
|
Hain zuzen ere, espazioan definitzen baikara, eta denborari buruzko filosofiari aurre eginez, espazioari buruzko filosofiak munduan dugun tokiaz galdetzen du. Bizitzari buruzko galdera da, eta, zuzenean, munduan gurekin batera bizi direnekin
|
zer
nolako loturak eta harremanak eduki ditzakegun adierazi nahi luke, elkarkidetzaren filosofia sortuz.
|
|
Gizartearen eran idatzitako batek adierazten bazuen ezin zela edozer edozein tokitan esan, surrealistek dena esateko joerarekin batera agertu zuten hizkuntzaren mugan eta bazterretan aurkitzen ziren hizkuntza anormalekiko interes berezia. Dislexiak eta afasiak nahikoa bide erakusten zuten hizkuntzaren marginalitatea
|
zer
zen ikusteko. Horrelako bidea jarraiki eman ziren argitara Euskal Herrian Saizarbitoriaren prosa ero etxean bakarrik dagoenaren diskurtsoa, Koldo Izagirreren Zergatik bai haur baten eguneroko hizkerak osatzen zuen kontakizuna, eta oro har Ustela aldizkariko joera berritzailea.
|
|
Baina, zinemaren eraginaz badago
|
zer
esanik oraindik. Hain zuzen ere garbi ez dagoen arazo batez ari gara.
|
|
Baina Atxagak beste joera bat hartu du tratamenduan. Orain arte poesia honek zinematik
|
zer
duen kanpo aldetik aztertu dugu. Bada garaia literaturaren eta zinemaren artean gertatzen den besarkadaren bihotzeraino jaisteko.
|
|
Mundua hautsia dago, zientziak ezin du sintesi bakarraren antolaketa egin. Eta mundua hautsia dagoela behin eta berriro errepikatzen duen idazleak
|
zer
maite lezake gehiago Arestik Eliot en itzulpenari jarririko sarrera baino. Hain zuzen ere denbora pasatua, eta denbora futuroa biltzen duen denbora presentea.
|
|
Irudia sortzen dugun neurrian. Gerra aurreko euskal idazleek poesia gardenaren egile lez ezagutu zuten Pierre Reverdy k hona
|
zer
dion irudiari buruz: irudia izpirituaren sorkuntza garbia da.
|
|
Horrelako poema gogotsu bat eginen nizuke, baina
|
zer
laburra den lirikarena.
|
|
" Baina
|
zer
axola zaio zigor zeldetan dagoenari urtaroen aldaketa" (GP, 9)
|
|
" Gure poesia
|
zer
ezdeusa den, mundua bezain zabala den alor honetan
|
|
Ez da garbi jakiten Goya-k" Maiatzaren biko errebolta" pintatu zuenean noiz zen pintura hori dokumentu historikoa eta noiz bihurtu zen giza sufrikarioaren sinbolo. Ez dugu oraindik jakingo geroak
|
zer
estimatuko duen poesia honetatik. Baina irakurle honek gogokoago ditu egoera pertsonalaren aitapen direnak, bizipen pertsonaletik hasiz giza izaeraren alde iluna adierazten dutenak.
|
|
Joera pesimistaz hitz pixka bat egin nahi nuke, azken batean sofrikarioaren lehen ondorioa delako ezezkortasuna. Pertsonaia bakarrik geratzen denean
|
zer
sentitu du. Zeri dagokio bere" facultade do sentir" hori?
|
|
" Poesiaren gaia errealiatea da" (NENH, 190) baieztatzen da oso garbi poetika horretan. Baina bat batean matizatu da
|
zer
den" errealitatea". Hori norberaren esperientziarekin lotzen da lehen lehenik.
|
|
" dena esanda dago eta
|
zer
akigarria den errepikatzea.
|
|
" Nahiago nizuke izkiriatu gutuna hitzik gabekoa: dena esanda dago eta
|
zer
akigarri den errepikatzea, batez ere hitzek esan nahi dutena geroago eta gutiago denean" (P, 215)
|
|
" Eta
|
zer
dio lehoiak gutaz?
|
|
Hau da: bisitaturiko lurraldeetan
|
zer
aurkitu du Sarrionandiak. Zer jarri digu begien aurrean?
|
|
Eginkizun horretan, itsu izatetik begi izatera doan bidean, bidaiak zentzu asko hartzen ditu, giza izaeraren forma desberdinak. Bidaia ez da bizikizun fisikoa soilik, batez ere mentala da; giza izaeraren metafora bihurtu dugun bidaiak nor garen eta
|
zer
ez garen azaltzen digu. Bidaiaria arrotza da lur arrotzean, eta zentzu horretan ikusten duen herria ezagutzen duen munduarekin konparatu behar du, eta joko horretan zorrozten zaizkio ulertzeko moduak, luzatzen begiradaren indarra, sakontzen pentsakizuna.
|
|
Bidaztia den Sarrionandiak
|
zer
erakutsi nahi izan dio irakurleari. Literatura egiteko beste modu bat, mundua ikusteko forma berritua.
|
|
Parisetik igortzen deunat gutun hau, badakin
|
zer
den gutun bakoitza, geltoki bat bidaia amaigaitzean, pausa bat bizitzaren saihetsean" (IGB, 41) eta Lisboatik fado oroimenak:
|
2002
|
|
Modernitatea definitzeko erabili izan diren hurbilpen eta abiapuntuak anitz eta konplexuak izan badira,
|
zer
esanik ez modernitate osteko egoera definitzeko, hots, posmodernitatea deritzona definitzeko erabili direnak. Batek baino gehiagok onartu duen modura, termino hau gaur egun ia edozertaz hitz egiteko erabiltzen da, alegia, komodin gisako kontzeptu gisakoa da.
|
|
Umberto Ecok oso modu bitxi (eta barregarrian) azaltzen du
|
zer
den posmodernitatea bere Postille a" Il nome della rosa" liburuan. Ecoren aburuz, jokabide posmodernoa honako hau izango litzateke:
|
|
Duela sei urte eta erdi, mediku batekin maitemindu eta Nikaraguara alde egin zuen, senarra eta bi alabak utzita. Eleberria Aneren itzuleran kokatzen da, Aneren senarrak psikoanalista batengana eraman duenean, emazteari
|
zer
gertatzen zaion edo eta etxea zergatik utzi zuen jakiteko. Horixe eleberriaren abiapuntua.
|
|
Handik aurrerako ehunekoei dagokienez, Torrealdairen estatistiketan, 1995etik aurrera," Literaturaren Historia eta Kritika" atala desagertu egin denez (atal horren ordez," Saioa"," Generoak nahasian" edo" Besterik" izenburuekin adierazitako atalak datoz) 5, ezin datu zehatzagorik eman. Ez dakigu aldaketa horiekin
|
zer
iradoki nahi den. Sailkapen irizpide hutsa bada, harrigarria ere bada Torrealdairen datuetan kritikari zegokion atala desagertu izana, inguruko literaturetan" Teoria eta Kritika" atalak beti izan baitu bere lekua6.
|
|
Raymond Carverren azken liburuaren argitalpena dela (Si me necesitas llámame, Anagrama, 2001), Tess Gallagherrek (bere emazteak) zera idatzi du hitzaurrean, EEBBetako hegoaldean upelak jartzen dituztela granjen inguruetan erortzen den euri apurra jaso eta gero erabili ahal izateko, eta Carverren ipuinak upel horietan erortzen den euria bezala direla. Ez zait era ederragorik bururatzen literatura
|
zer
den esateko.
|
|
Género y construcción nacional en las escritoras vascas (2001). Oraindik argitaratu gabe dagoen lan honen bigarren atalak La defensa cultural del ideal político() izenburu deigarria du eta hona hemen
|
zer
esaten duen, laburbilduta:
|
|
R. M. Albérèsentzat, hona
|
zer
den eleberri modernoa: " besterik gabe" historia" bat" izan nahi beharrean," behaketa, aitorpen, azterketa" izan nahi duena;" gizakia edo historiako garai bat pintatzeko, gizarteen mekanismoa aurkitzeko eta, azkenik, azken xedeen arazoak planteatzeko asmo" moduan agertzen dena3 XIX. mendearen erdialdean hasitako modernitate hori ñabartu eta gainditu egin zuen uhin berri batek, Modernism izenekoak, zeinak formak ez ezik, eleberria ulertzeko modua bera aldatu baitzuen 1870etik
|
|
Gure irakurketa orientatu nahian bezala, bildumagilea saiatzen da bereak egiten irakurlearen balizko dudak edo galderak:
|
zer
arrazoi direla medio erabakitzen duen protagonistak egunkaria idaztea, zergatik ez duen idazten une jakin batzuetan, etab. Aipatutako berezitasun narratiboez gain, eleberri berritzailea da orobat planteamendu kronotopikoari dagokionez, espazio erreal (Paris) eta ez errealak (Zerubide, Altzurain...) agertzeaz gainera, denboraren tratamendua urte sasoien bilakaeran oinarritzen baita. Denbora ulertzeko modu honek, nahiz tradizionala izan bere ikuspegi ziklikoan, zenbait berrikuntza ekartzen dio euskal eleberrigintzaren ordu arteko garapen linealari, narratzaileak ez baitu dudarik egiten gertakizunak protagonistarentzat duten balio sinbolikoaren arabera antolatzeko.
|
|
Par. Eta
|
zer
bertze gauza izanen ahal da hori. Gauzak, bada, batari buruz ezin izan ditezke bertze hura existitzen ezpaita.
|
|
Par. Behin berriz ere, goazen hastapenera eta bata existitzen ezpa da, eta batari buruz bertze diren gauzak existi ba daitez, erragun
|
zer
gerthatuko den.30
|
|
Errekaldeko senidiaren aldijan, norberak eukozan asmurik geyenak, eukozanak, ixil ixilik gordeta euki biar, bestela..., ondo dakigu
|
zer
eguan.
|
|
Lengo egunetako jazoera iguingarrijak dirala bide,
|
zer
esana zegaitijagaz eta, sendo ibili da. Baña, emengo besteko" koitadurik" ikusteko be.
|
|
Zer diñostazu, erantzun neutson ¿
|
zer
egingo daben? ¿ Nungua zara zeu ba orrelan esateko?
|
|
Jarrayan Amezola gaztiak esan ebazan erderaz, euzko edestiko barri batzuk eta gure errijaren ezaugarri berezijak eta onen ostian Bite" rik adiraldu euskun, gauza txikijetatik asita, zelako garrantziduna dan Aberrijaren askatasuna. España" ko erkijak
|
zer
eskatuten daben eta zer eskatuten daben" ek: eta gero esango dabe Madrid ¡ azpikuz ganera esatiarren!
|
|
Jarrayan Amezola gaztiak esan ebazan erderaz, euzko edestiko barri batzuk eta gure errijaren ezaugarri berezijak eta onen ostian Bite" rik adiraldu euskun, gauza txikijetatik asita, zelako garrantziduna dan Aberrijaren askatasuna. España" ko erkijak zer eskatuten daben eta
|
zer
eskatuten daben" ek: eta gero esango dabe Madrid ¡ azpikuz ganera esatiarren!
|
|
Ezeban jan gura, ez edan, ez ezer bere. Osagilliak,
|
zer
gaxu modu eukan laster igarri eban eta senidien itaunari erantzunez, esan eban: Txotxatu ein yako.
|
|
Ala gure errija lixunkeriz ete dago? Len zanik,
|
zer
ete dago zutunik?... Itaun onexek egin ditut eta erantzunik eztot ixan.
|
|
Egija esaereak diñuana? Ez eta ez; eztaki
|
zer
erantzun eta ixillari dago.
|
|
Zuk zure poematetan guztia bat dela diozu, eta argibide eder eta bikainak emaiten deraukiguzu; hark anhitzak eztirela agertu du, erakhusburu ugari eta sendoak azalduaz. Era hortaz, guztia bat dela zuk erranaz, eta hark ezertto ere anhitz eztela adieraziaz,
|
zer
differenteak agertzen dituzuela dirudi muin berberak izan arren eta gu atzipetzen gaituzuela uste duzue.
|
|
Orain erragun bada: eidea zeiher bion kutsua gauza guztiak baldin ba dute, eta alde bikhoitz horren indarrez aldibatean ahantzeko eta gabe ba dira, eztu hortaz
|
zer
harritu. Hain zuzen ere, ahantzekoa ahantzgabe bilhakatu, edota ahantzegabe ahantzeko, horrexek bai harrituko ninduke.
|
|
Eta idea, gauza askotan eta bakhoitzean halaber izatea, ene Parmenides,
|
zer
eragozten du?
|
|
Parmenides, gehitu zeraukon Sokratek behin baino maizago zalantzan egona naiz
|
zer
hauei buruz, bertze gauza hekien arabera ebatzi beharraz ala bertze era batez.
|
|
Eta gauza xume eta purtzil iruditu litzaikegun bertze
|
zer
hoieri buruz, erraiterako, ileaz, herruaz, zikhinaz, eta are gauzarik zakar eta oihesanaz ere, zalantza berdina othe duzu. Ba da ziorik ala ez, gauza bakhoitz haukietan eidea berezi bat ezagut dezaguntzat, hartu emana dugun gauza heietaz izakera iarria eta beren eskukoa dutela oniritziaz?
|
|
Ikhus ezazu, bada, honi buruz
|
zer
erran ahal dezakezun.
|
|
Eragon baino lehen nahi baituzu, Sokrates maite erran zuen Parmenidek eder
|
zer
den irakatsi, zuzen zer den, on zer den, eta baita idea bakhoitza zer den ere. Arestian ohartu natzaitzu Aristotelekin eztabaika zu ikhustean.
|
|
Eragon baino lehen nahi baituzu, Sokrates maite erran zuen Parmenidek eder zer den irakatsi, zuzen
|
zer
den, on zer den, eta baita idea bakhoitza zer den ere. Arestian ohartu natzaitzu Aristotelekin eztabaika zu ikhustean.
|
|
Eragon baino lehen nahi baituzu, Sokrates maite erran zuen Parmenidek eder zer den irakatsi, zuzen zer den, on
|
zer
den, eta baita idea bakhoitza zer den ere. Arestian ohartu natzaitzu Aristotelekin eztabaika zu ikhustean.
|
|
Eragon baino lehen nahi baituzu, Sokrates maite erran zuen Parmenidek eder zer den irakatsi, zuzen zer den, on zer den, eta baita idea bakhoitza
|
zer
den ere. Arestian ohartu natzaitzu Aristotelekin eztabaika zu ikhustean.
|
|
Har dezagun adibidez, zuk ba derizkiozu, Zenonen hypothesisa. Anhitzak ba dira izan, ¿
|
zer
gertatuko zaio anhitzkhoitasunari berari, bere baithan eta batasunari buruz. Zer gerthatuko zaio batasunari, bere baithan eta anhitzkhoitasunari buruz?
|
|
Zer gerthatuko zaio batasunari, bere baithan eta anhitzkhoitasunari buruz? Pluralitaterik eztela uste duzu, eta batasunari eta anhitzkhoitasunari, bakhoizkiro eta elkharkiro
|
zer
gerthatuko zaien aztertu. Halaber, ahantza badela eta eztela ere, iarraikiro uste ba dezazu, hypothesis batean nahiz bertzean zer iazoko zitzaien aztertu duzu, bai diren ideak uste dituzuneri buruz ala eztirela uste dituzuneri ere, eta orobat bertze ideeri, bai bakhoizkiro bai eta elkharkiro ere.
|
|
Pluralitaterik eztela uste duzu, eta batasunari eta anhitzkhoitasunari, bakhoizkiro eta elkharkiro zer gerthatuko zaien aztertu. Halaber, ahantza badela eta eztela ere, iarraikiro uste ba dezazu, hypothesis batean nahiz bertzean
|
zer
iazoko zitzaien aztertu duzu, bai diren ideak uste dituzuneri buruz ala eztirela uste dituzuneri ere, eta orobat bertze ideeri, bai bakhoizkiro bai eta elkharkiro ere. Eta hunelatsu ioka dugu ahantzegabetasunaz, higiduraz, egonaz, iaiotzeaz eta heriotzeaz, eta are izaiteaz eta ez izaiteaz.
|
|
Labur erran: gauzaren bat badela, eztela ala nolabaiteko aldakuntza ukhan duela uste duzunean, berekiko eta bertze gauzeekiko ere
|
zer
gerthatuko zaion aztertu behar duzu, eta bakhoitzarekiko edo guztiekiko; hori eginez geroz, bertze gauzak aztertuaz, berekiko eta edozein bertze gauzekiko, gauzok badirela ala idurimenean sorthuak direla. Bakhar bakharrik hunelaxe dezakezu osokiro ihardun eta egia argiroki ebatzi.
|
|
Nundik hasiko othe gara, bada, eta zein hypothesis agertuko othe dugu lehenik? Ioko astun huntan hasiko garenez, nahi ahal duzue neuregandik hasi nadin eta nire hypopthesisaz, batasunari buruz, eta bat hori delarik ala eztelarik,
|
zer
gerthatuko den aztertuaz?
|
|
Par. Beraz, gauza bat inguratzailea da, eta bertzea, inguratua. Gauza batek ezin baitu, aski batetan, ari eta iasan
|
zer
berdina.
|
|
Par. Alta, batak eztu aldiaz
|
zer
ikhusirik: ukroniko da, aldiz atako.17
|
|
Aurrera egin. " Maite izango danaren
|
zer
guztiak errespetagarri izango dira. Basiliren gauza guztiak.
|
|
Erremon arnasea bete ezinik geratu zan. Kofradiako langileak eta idazlariak hurreratu jakozan,
|
zer
jazoten ete jakon. Izerdi larria erion bekokian eta matrailletan behera.
|
|
Erremoni larria egin jakon. Horraitio, Leonen barruan
|
zer
jasoten zan berberak be ez ekian. Burua ondarrez bete jakola uste izan eban.
|
|
Zer egin negi?
|
zer
egin negio. Baina ni, nor naz, inora edo inogana joateko?
|
|
Agur, Basili! Eta zuk, Leon...
|
zer
egiten dozu hain geldi?
|
|
Aragia
|
zer
, aitita?
|
|
Nortasuna
|
zer
da, aitita?
|
|
Eta,
|
zer
da ori, aitita?
|
|
Biaramonean, domekea, eta eguerdi inguruan, kalean naikoa lagun ebillenean, mutiko batzuk, atetako atea edegita egon be ta, goruntz joan zirean, an goian
|
zer
ikusiko. Mutikook, zirti zarta eta triski traska, teillatu zulatuaren ganean agertu zirean.
|
|
Gau honetako...
|
zer
–erantzun eutsan emazteak brastadan.
|
|
Baina guri...
|
zer
deusku?
|
|
Auzolanean, Gardate kofradiako etxe bakotxetik gizonezko bat izentatu eta hiru lau aldratan banatu, eta Otaio mendiko bideska, txaraka ta usa, gaztainadi ta pagadi ta sastraka eta txapar, bazter guztiak arakatuten ibili zirean, Asto Zuriko lezan, Jentil koban, Lamina koban diadarrak eginez. Mendi tontor ta itsasaldeko ertzak,
|
zer
ez eben aztertu! Alperrik izan zan, Azterrenik inun be ez.
|
|
Baina handik hogetaz urteetara, ziur esateko 1943 urtean, hidroabioi alemana. Gure arrantzaleek urrunetik ikusi, eta
|
zer
ete zan urreratu... eta itsas hegazkina ostera be. Ontzia orduan" Reina de los Angeles, 2" izan zan, Hipolito Gezuraga patroi, Matxitxakotik.
|
|
Eta zuri,
|
zer
–Berez datorrena, edonorena da.
|
|
Ene bada! Hor barruan
|
zer
daukazu ba... edo nor zara?
|