|
2000
|
|
|
Oroit
|
nauk
, 15 urte nituelarik, nola egoiten nintzen hiri so kantaldi denboran. Hire lepoko zainak hanturik, egin ahala goratik kantatzen huelarik (erran nezakek, batzuetan goregi) herri honen tripako mina, haundi maundien erresuma errautsi nahi edo, Eustakio Mendizabal hire lagunaren oroitzapenez gozatzen hintzelarik.
|
|
|
Hire urratsak direla medio, 30 urtez talde baten gerizatzen eta zaintzen jakin duk, hire lagunak hautatuz. Duela 20 urte, 1980 urtean sartu ninduan Guk taldean, eta denboraren bortxaz ohartu
|
nauk
, nolako hautu argia egin huen Joanes eta Panpi bezalako gizonen laguntza desiratuz. Hazi eta agian luzaz haziko gaituen ideala, hik zutik ezartzen jakin duan taldeari esker, bizi ukan diagu alor guztietatik, maitatu diagu eta bizi guzirako hartu gaituk itsaso baten gisa.
|
|
|
–Bai. Akordatzen
|
nauk
. Itsaso lehor esaten genioan.
|
|
|
Eta erran zidan: " Joanes, ni protestant
|
nauk
, etxeko ardi galdu hura bezala: jaun Esteban Etxegoien bezala, bai..." Aditu nionean ezen protestant zela, arras zabaldu zitzaizkidan begiak, harriduraren harriduraz, eta halako ezinegona jaundu eta nagusitu zitzaidan, zeren eta protestantismoa aipatzea izurria aipatzea bezalakoa baitzen gure aurkientza hartan.
|
|
|
Bada, bertze egun batean kontatuko diat..." Eta segidan erran zidan: " Bai, Joanes, ni etxeko ardi beltz hura bezalakoa
|
nauk
: ardi beltz hura zuria zuan, ordea...
|
|
|
—Ez nikek mutur batetik bertzerat nahi, baina erdibide bat eta guztiondako tokitxo eta pausaleku bat. Baina giro hertsi honetan beldur
|
nauk
erdirat egin dezanak ere muturrerat eginen ez ote duen...
|
|
|
Handik harat, behin baino gehiagotan aditu ahal izan nion osabari erran misteriotsu hura: " Baina giro hertsi honetan beldur
|
nauk
erdirat egin dezanak ere muturrerat eginen ez ote duen...", eta, nahiz eta mementu hartan ez nion ulertu, aitzinago izanen nuen, bai, hitz haien argiak eta itzalak bereizteko parada: edo, ez al da egia ezen mutur batean itsuturik dagoenak halaxe ikusten ohi duela erdigunea bera ere, bertze muturrarekin bat eginik?
|
|
|
—Amets bat izan diat —ihardetsi zidan, hitzak elkarren ondoan paratzea neke eta gaitz egiten zitzaiola, boza dar dar— Gaua zuan, eta ni erreka ertzean nengoan, etzanik eta gogoa galdurik, noiz eta suzko begi bi ikusi baititut bat batean, basotik eneganat zetozela, eneganat zetozela... Eta, begi haiei beha, liluraturik geratu
|
nauk
halako batean... eta gero atzapar bat sentitu diat aurpegian, eta...
|
|
|
Hauxe: " Gauza bat duk egia eta bertzea gustu ona, eta ni gustu onekoa
|
nauk
, zeren ene egia gustuaren neurrikoa duk". Eta segur nagok hire koadroak miretsiko dituztela... eta Rafaelen berrenkarnazinotzat ere hartuko hautela azkenean, zeren," jiganten herrian nano den gizona, jigant izan daitekek nanoen herrian...", eta jiganten herria duk Florentzia eta nanoena Urbiain, eta hi erran zaharraren gizona eta protagonista.
|
|
|
Gaztetan bezain kalakari segitzen duk eta txantxetarat emana, Joanikot. Baina ez uste hire hitzak konbentzitu nauenik, ezta hire begietako suak ere, zeren eta sua ez baita izan ohi zaharren ezaugarria, eta ni zaharra
|
nauk
eta zahar sentitzen nauk... Baina zulo batean nagok, bertzalde, eta zulo batean dagoenak ez dik zer galdurik baldin bertze zulo baterat badoa, ezta munduko uzki zulorat badoa ere, zeina, hire aburuz, den Urbiain.
|
|
|
Gaztetan bezain kalakari segitzen duk eta txantxetarat emana, Joanikot. Baina ez uste hire hitzak konbentzitu nauenik, ezta hire begietako suak ere, zeren eta sua ez baita izan ohi zaharren ezaugarria, eta ni zaharra nauk eta zahar sentitzen
|
nauk
... Baina zulo batean nagok, bertzalde, eta zulo batean dagoenak ez dik zer galdurik baldin bertze zulo baterat badoa, ezta munduko uzki zulorat badoa ere, zeina, hire aburuz, den Urbiain.
|
|
|
Ongi duk. Joanen
|
nauk
... baina ez nikek garantiarik gabe eta zuei segurantzarik eman gabe joan nahi. Eta, horretarakotz, koadro bat pintatu nahi nikek Urbiainerat joan aitzin, gutieneko mugaren gainetik ote nagoen jakiteko, zeren pintzelak ez baititut aspaldidanik hartu, eta Jainkoak zekik nekièn guti hura ere ahantzi ez ote dudan.
|
|
|
—Ez kezkatu —ihardetsi zion osabak— Bazekiat ezen florentziarrak bankari arrazakoak direla, eta ni ez
|
nauk
gutiago —eta eskua barrengo patrikarat eraman eta, ateratzen zuelarik poltsatxo bat urrezko ezkutuz betea, erran zuen—: Bai, banku ibiltari bat nauk, Pedro... eta hire babeslea izanen nauk egunotan, nola izan baitzen Mezenas Horaziorena eta Virgiliorena erromatarren denboran —eta, hamar ezkutu luzatzen zizkiola, erantsi zuen—:
|
|
|
—Ez kezkatu —ihardetsi zion osabak— Bazekiat ezen florentziarrak bankari arrazakoak direla, eta ni ez nauk gutiago —eta eskua barrengo patrikarat eraman eta, ateratzen zuelarik poltsatxo bat urrezko ezkutuz betea, erran zuen—: Bai, banku ibiltari bat
|
nauk
, Pedro... eta hire babeslea izanen nauk egunotan, nola izan baitzen Mezenas Horaziorena eta Virgiliorena erromatarren denboran —eta, hamar ezkutu luzatzen zizkiola, erantsi zuen—: Hemen dirua soberan daukak, bai pintatzeko tresnen erosteko, eta bai bertze ostaturat itzultzeko ere, non gela zabalago eta egokiago bat har dezakean...
|
|
|
—Ez kezkatu —ihardetsi zion osabak— Bazekiat ezen florentziarrak bankari arrazakoak direla, eta ni ez nauk gutiago —eta eskua barrengo patrikarat eraman eta, ateratzen zuelarik poltsatxo bat urrezko ezkutuz betea, erran zuen—: Bai, banku ibiltari bat nauk, Pedro... eta hire babeslea izanen
|
nauk
egunotan, nola izan baitzen Mezenas Horaziorena eta Virgiliorena erromatarren denboran —eta, hamar ezkutu luzatzen zizkiola, erantsi zuen—: Hemen dirua soberan daukak, bai pintatzeko tresnen erosteko, eta bai bertze ostaturat itzultzeko ere, non gela zabalago eta egokiago bat har dezakean...
|
|
|
—Hara, seme, ni zahartua nagok, hezurrak gero eta minberago ditiat, eta gero eta gehiago kostatzen zaidak Jainkoaren bide horietarik orain zaldiz eta orain kotxez ibiltzea. Azken bidaiatik, berriz, leherturik etorri
|
nauk
, eta ene erreuma honek atsedenaldi bat merezi dik. Eta aitortu egin behar diat:
|
|
|
Eta hain miretsirik eta hain liluraturik itzuli zen konde, markes eta gainerako handikien modarekin eta modaren fintasunarekin eta dotoreziarekin —hargatik zen ere, beharbada, Castiglioni ren Il cortesano liburu famatuaren miresle—, non, etxerat itzuli bezain fite, erran baitzuen: " Kondea edo markesa izan nahi diat, eta kondea edo markesa izanen
|
nauk
", noblezi titulu haien erdiestea bere bizitzako ametsa balitz bezala, bere nahi beroa bezain eroa.
|
|
|
Handik aitzina, aitak pintura batzuk erosi, eta pintatzen hasi zuan Pedro bere kasa. Gero, zaletasun hura areagotu egin zitzaioan, noiz eta, Oña tiko unibertsitatean studiatzen ari zela, bertze pintore bat ezagutzeko parada izan baitzuen, ez
|
nauk
oroitzen orain haren izenaz... Eta, pintore harekin konfiantza egin, eta pintore hark bere eskola partikularrak eman zizkioan.
|
|
|
—Hemen, Joanikot —eta hatz erakuslea luzatu eta bekokirat eraman zuen— Baina ene eskuek ezin izan ziotean nehoiz ere buru eman buruan neukanari —eta, txarroa berriro ezpainetaratzen zuela, erran zuen—: Huts egin nian, Joanikot, eta ezin itzuli izan
|
nauk
etxerat urteotan, aitaren aitzinean, edo aitaren memoriaren aitzinean, ohorea galdu nahi ez banuen bederen...
|
|
|
—Ez duk erraza ene bizitza bi hitzetan laburtzea, baina entseiatuko
|
nauk
. Hik badakik, Joanikot, ene esperantzen berri, eta nola etorri nintzen Italiarat mundua jan beharrean.
|
|
|
—Ez al
|
nauk
ezagutzen? —galdetu zion osaba Joanikotek, euskaraz, noiz eta konturatu baitzen ezen Pedrok ez zuela ezagutu.
|
|
|
Eta zeren horretarakotz baitaude eroetxeak, eroak harat joan daitezen, ez pintoreak eta artistak! Bai, nik orain arte uste izan dudana baino pintore hobea
|
nauk
, beharbada...
|
|
|
hik laket duk, baina nik ere laket diat. Eta anaia zaharra eta etxeko herederoa ni
|
nauk
, eta badakik: hondarrak hiretzat...
|
|
|
—Harekin egon berria
|
nauk
, eta guztia kontatu zidak...
|
|
|
—Lehen ere, honako bidean gentozela, indiar haiek ikusi genitian gizon zurien oinpean, eta orain ere, ez zekiat, bada... Zeren, apezari aditzen ari nintzaiola, Bartolomé de las Casasen Brevísima historia ko hainbat pasartez oroitu
|
nauk
... eta ni ere beldur nauk paradisuaren bila etorri eta infernua aurkituko ez ote dugun azkenean...
|
|
|
—Lehen ere, honako bidean gentozela, indiar haiek ikusi genitian gizon zurien oinpean, eta orain ere, ez zekiat, bada... Zeren, apezari aditzen ari nintzaiola, Bartolomé de las Casasen Brevísima historia ko hainbat pasartez oroitu nauk... eta ni ere beldur
|
nauk
paradisuaren bila etorri eta infernua aurkituko ez ote dugun azkenean...
|
|
|
—Ongi duk. Ez
|
nauk
odol zale eta damu nauk... —erran zuen, kalapitari ihes egin nahirik burua makurtzen zuela.
|
|
|
—Ongi duk. Ez nauk odol zale eta damu
|
nauk
... —erran zuen, kalapitari ihes egin nahirik burua makurtzen zuela.
|
|
|
Aizue: baldin bizirik bazaudete, esker mila zuei, zeren, naizena naizela, zuengatik bainaiz, eta zuen baitakoa
|
nauk
erroan; eta zuengatik nauk, zuen ondoan bizi izan naizelako, desterruan edo erdi desterruan azken urteotan bai, Errege Faltsuaren kontrako bertze gerla hura galdu ondoren, baina baita errespetu handi batean, nahiz eta zuek katoliko izan eta ni luthertar. Izan ere, oroitzen al duzue iaz izan genuen konbertsazionea, noiz eta jakinarazi bainizuen ezen irakurri berriak nituela Lutherok indulgentzien kontra skribatu zituen 95 tesiak —egun Parisen bizi den ene lagun mami Joseph Elizanburuk ezkutuki igorriak—, eta irakurraldi hark Lutheroren zale eta gura egin ninduela guztiz?
|
|
|
Aizue: baldin bizirik bazaudete, esker mila zuei, zeren, naizena naizela, zuengatik bainaiz, eta zuen baitakoa nauk erroan; eta zuengatik
|
nauk
, zuen ondoan bizi izan naizelako, desterruan edo erdi desterruan azken urteotan bai, Errege Faltsuaren kontrako bertze gerla hura galdu ondoren, baina baita errespetu handi batean, nahiz eta zuek katoliko izan eta ni luthertar. Izan ere, oroitzen al duzue iaz izan genuen konbertsazionea, noiz eta jakinarazi bainizuen ezen irakurri berriak nituela Lutherok indulgentzien kontra skribatu zituen 95 tesiak —egun Parisen bizi den ene lagun mami Joseph Elizanburuk ezkutuki igorriak—, eta irakurraldi hark Lutheroren zale eta gura egin ninduela guztiz?
|
|
|
—Hala, bada, misione hartan erdietsi nian lehen hari muturra, eta hari hartarik tiraka laxatu nian lehen korapiloa... Eta, geroztik, hala ibili
|
nauk
, hari batek bertze hari baterat ninderamala eta korapilo batek bertze baterat, harik eta korapilo guztien laxatzea erdietsi dudan arte... ez trabailu eta izerdi gutirekin, zeren zazpi aldiz gutienez amore emaitekotan izan bainaiz, baina, gibelat egiteko puntuan eta tenorean izan naizen bakoitzean, beti ediren diat aztarna berriren bat, bidean aitzina egiteko kemena eman didana —eta, barrendi... Eta, hala, azken hariak don Venanciorenganat eraman nindian eta hari esker laxatu ahal izan nian azken korapiloa eta etorri ahal izan nauk honaino...
|
|
|
Eta, geroztik, hala ibili nauk, hari batek bertze hari baterat ninderamala eta korapilo batek bertze baterat, harik eta korapilo guztien laxatzea erdietsi dudan arte... ez trabailu eta izerdi gutirekin, zeren zazpi aldiz gutienez amore emaitekotan izan bainaiz, baina, gibelat egiteko puntuan eta tenorean izan naizen bakoitzean, beti ediren diat aztarna berriren bat, bidean aitzina egiteko kemena eman didana —eta, barrendik hats hartzen zuela, gainearatu zuen—: Eta, hala, azken hariak don Venanciorenganat eraman nindian eta hari esker laxatu ahal izan nian azken korapiloa eta etorri ahal izan
|
nauk
honaino...
|
|
|
Zeren Antoniok neskatxa haren salbatzeko eskaini baitzuen bere bizia, nik neurea haren zerbitzuan jar dezadan. Neskatxa horrek beso bat ezindua dik, baina ni izanen
|
nauk
hemendik aitzina haren besoa eta haren eskua.
|
|
|
—Bai, halaxe natorrek zuekin, eta halaxe joanen
|
nauk
Potosirat lehen okasinoan!
|
|
|
Eta haiek joan zituan, eta, nola ximinoak utzi baininduen harri eta zur, nihaur hasi ninduan biharamunean ximinoarena egiten, zuhaitzetan eta soketan goiti egiten... Beraz, ez
|
nauk
urtxintxengatik zuhaitzen eta soken zale, nola uste baitu anitzek, baina ximino harengatik...
|
|
|
—Bai. Antonio Ibarbia
|
nauk
, Donostian jaioa —ihardetsi zidan, hura ere irritsu.
|
|
|
—Hogei aldiz irakurri diat eta berriro irakurtzen ari
|
nauk
. Izan ere, Mundu Berrirat joan nahi nikek... eta, baldin Jainkoak nahi badu, eta baldin Asisko sainduak laguntzen badit —zeren aitortu behar baitiat ezen Asisko sainduaren dotrinarekin amorosturik nagoela—, honat ekarri nauen bidaiaren ondotik joanen nauk, halatan ezagutu ahal izaiteko Tomas Morok deskribatu zuen lur hura, Utopia deritzana, non gizonen arteko harremanak arras bertzelakoak diren, justizian eta anaitasunean oinarrituak —erran zidan, Donostiako euskara erabiltzen zuela, nik hemen Urbiaingo molderat aldatua.
|
|
|
—Hogei aldiz irakurri diat eta berriro irakurtzen ari nauk. Izan ere, Mundu Berrirat joan nahi nikek... eta, baldin Jainkoak nahi badu, eta baldin Asisko sainduak laguntzen badit —zeren aitortu behar baitiat ezen Asisko sainduaren dotrinarekin amorosturik nagoela—, honat ekarri nauen bidaiaren ondotik joanen
|
nauk
, halatan ezagutu ahal izaiteko Tomas Morok deskribatu zuen lur hura, Utopia deritzana, non gizonen arteko harremanak arras bertzelakoak diren, justizian eta anaitasunean oinarrituak —erran zidan, Donostiako euskara erabiltzen zuela, nik hemen Urbiaingo molderat aldatua.
|
|
|
—Bada, hi bahoa, ni ere joanen
|
nauk
, kontrakorik ez badaukak...
|
|
|
—Orain hori erraiten duk, baina neure bizitza kontatuko banik, iritziz aldatuko hintzateke, beharbada... Zeren, hasteko, ni protestant
|
nauk
...
|
|
|
—Orain dela urte batzuk aditu izan banik hori, mahaitik altxatu eta alde eginen nian, haserre, zeren katoliko suhar bainintzen... Eta orain ere katolikoa
|
nauk
, baina ez nagok akort Eliza Katolikoak egiten duen guztiarekin, zeren Kristoren eliza eta Asiskoaren eliza pobreen eliza duk, eta Erromakoa ez duk, egun, pobreena... Eta Tomas Mororen liburuak, berriz, arras aldatu nindian.
|
|
|
—Ordea, ni
|
nauk
hemen burua eta buruen burua... —ihardetsi zidan, serios.
|
|
|
—Nihaur izanen
|
nauk
hemendik gutirat kontu zahar bat, Joanes...
|
|
|
—Ez, ez... Hi haiz etxeko zientzilaria, eta fidatzen
|
nauk
...
|
|
|
—Sinesten hasia
|
nauk
ezen hire studioek ere zerbaiterako balio dutela...
|
|
|
—Urrun iritsi haiz hi ezpataz, urrunago iritsiko
|
nauk
ni otoitzaz...
|
|
|
—Ez, Pedro, gure bizitzan pizten diren suek ez ditek guztiz iraungitzerat egiten, bai apaltzerat eta ezkutatzerat, errautsen azpirat edo inarretarat, lehenengo haizearen goait... Eta ni
|
nauk
eta ni izanen nauk hik behar duan haizea, hi gaztetan enea izan hintzen bezala, Pariserat studiatzerat joan aitzin... Edo ez al haiz gogoratzen zer konbertsazione izaiten genituen gazte ginela?
|
|
|
—Ez, Pedro, gure bizitzan pizten diren suek ez ditek guztiz iraungitzerat egiten, bai apaltzerat eta ezkutatzerat, errautsen azpirat edo inarretarat, lehenengo haizearen goait... Eta ni nauk eta ni izanen
|
nauk
hik behar duan haizea, hi gaztetan enea izan hintzen bezala, Pariserat studiatzerat joan aitzin... Edo ez al haiz gogoratzen zer konbertsazione izaiten genituen gazte ginela?
|
|
|
Halaxe duk, Joanikot. Behin hegaldatu ninduan eta ez
|
nauk
berriro hegaldatuko, hori bazekiat. Eta ez diat mirakuluetan sobera sinesten...
|
|
|
—Egunoroz ari
|
nauk
hire predikuak entzuten, eta ez haut gehiago jasaiten, zeren gogait gaixto egina bainago. Izan ere, hik erran behar ote didak zer sinetsi behar dudan eta zer ez?
|
|
|
Libertateak bere zigiluz markatu duen gizon hautatu horietarik duk, abersitateari buru egiten diona eta beti ere aitzina egiten duena...! Eta hik ere aitzina egin behar duk, Pedro... eta egin ere eginen duk noizbait, zeren ni
|
nauk
eta ni izanen nauk, hik behar duan haizea eta hire pintzelak behar duena, sinetsi nahi ez badidak ere!
|
|
|
Libertateak bere zigiluz markatu duen gizon hautatu horietarik duk, abersitateari buru egiten diona eta beti ere aitzina egiten duena...! Eta hik ere aitzina egin behar duk, Pedro... eta egin ere eginen duk noizbait, zeren ni nauk eta ni izanen
|
nauk
, hik behar duan haizea eta hire pintzelak behar duena, sinetsi nahi ez badidak ere!
|
|
|
Horregatik, gaurtik aitzina, kaperako zoko batean lo eginen diat, egunotan egiten ari naizen freskoaren aitzinean, zeren eta jaun Martin eta andere Grazianarekin mintzatu bainintzen atzo, eta haiek hartarako baimendua eman baitidate, freskoa akabatu bitartean. Eta, gero, neure Ubarneko etxerat joanen
|
nauk
, nondik ez bainuen iltki behar Italiatik itzuli nintzenetik, zeren gehiago baita jada gu biok bereizten gaituena elkartzen gaituena baino.
|
|
|
—Baina ni, egia erran, sakonean, ez
|
nauk
protestant; edo, banauk, baina katolikoek protestantei hats hartzen ere uzten ez dieten neurrian; zeren, Suitzan jaio izan banintz, Miguel Servet hil zuten herrian, nork daki katoliko izanen ez ote nintzen...!
|
|
|
Baina koadroak ez dik arimarik, ez dik hatsik —eta, irri etsi batek betarte osoa hartzen ziola, akabatu zuen—: Deus ere ez
|
nauk
, deus ez...
|
|
|
—Ez, Joanikot, deus ere ez
|
nauk
, deusez, eta deus ere ez nauk izanen.
|
|
|
—Ez, Joanikot, deus ere ez nauk, deusez, eta deus ere ez
|
nauk
izanen.
|
|
|
—Urbiainerat itzultzean, neure dorretxean bizitzen jarriko
|
nauk
, zeren bistan baita ezen gure eliza hazi egin dela —lehen bi kide ginen, eta orain hiru—, eta katedral baten beharrean gaudela, ondorez... —eta, irritik irrirat irri are zabalagoa egiten zuela, eratxiki zuen—:
|
|
|
—eta, sutan erretzen ari ziren skribuei beha, erantsi zuen—: Gai nerat, ni ez
|
nauk
Galileo eta ez diat Galileoren Discorsi en antzeko libururik buruan, hemendik norabait alde egiteko eta haren skribatzeko, bistan den bezala... Urrunegi joan nauk, bertzalde, eta ez diat gibelat bihurtzerik...
|
|
|
Gai nerat, ni ez nauk Galileo eta ez diat Galileoren Discorsi en antzeko libururik buruan, hemendik norabait alde egiteko eta haren skribatzeko, bistan den bezala... Urrunegi joan
|
nauk
, bertzalde, eta ez diat gibelat bihurtzerik...
|
|
|
gauza handia duk, bai, itsasoa, enetzat bai bederen, zeren, alde batetik, ene bizibidea baita, eta zeren, bertzetik, itsasoan ediren bainuen nik neure libertaterako bidea, nola zure osabak ediren baitzuen berea zientzian... Eta are gehiago ere izan duk enetzat itsasoa, amorioa ere izan denez eta amorioa denez gero —kapitainak bere piparekin segitzen zuen kea irensten, baita kea egozten eta hitz egiten ere, biak baterat— Ni hemen bizi izan
|
nauk
, kostaldean, untzi eta belauntzien artean, eta ume umetarik hasi ninduan txalupan ibiltzen. Aitzinago irakurtzen ikasi nian, baita numero batzuk ere, ezin hobeki etorri zitzaizkidanak itsasorratzaren trebakuntzan aritzeko.
|
|
|
Zer ez zioat nik Maddaleni zor! Gibela beha paratzen
|
nauk
, eta Inkisizionearen gartzela sekeretuetan egin nuen egonaldia oroitzen diat: hango harri hotzak, hango burdinak eta hango ezina... baita nola, bakardadearen negu gordin hartan, zoratzeko beldur ere izan nintzen hainbat mementutan, halako moldez, non oraino ere ez baitakit nola jalgi nintzen handik neure buruaren jabe.
|
|
|
Portu bakoitzean emazteki bat zain dudalako... Eta zoriontsuagoa
|
nauk
horrela, zeren euli farfaila ere lorez lore dabilenean duk zoriontsu, ez armiarmaren sarerat erortzen denean, nola erortzen baitira ezkontzen diren guztiak... Eta, Donibane Lohizuneko etxearen guardiatzeko, bertzalde, ez diat arreba baino emazteki hoberik...
|
|
|
—Zergatik behatzen didak horrela, munduko bekataririk handiena banintz bezala...? Zeren eta Bordeleko marinel zahar hark lezione hura eman zidanetik, bertze lezione batzuk ere ikasi baititut neure kabuz apur bana, halako moldez, non ez baitut jada bekatutzat, ez bakarrik neskatxei eta emaztekiei so egitea, baina ezta haien ukitzea eta haiekin amoriotan erortzea ere, zeren edertasuna, ikusteko ez ezik, ukitzeko ere egin baitzen eta hartaz amorosteko ere bai... eta, beraz, ez
|
nauk
hik uste duan bekataria, ez horregatik bederen! Bertze anitz gauzagatik bai, beharbada, baina horregatik ez.
|
|
|
Izan ere, Jainkoak ezkontza ezarri zuenean, lehorreko jendea izan zian gogoan, ez itsas jendea... Itsasgizonak libre izan behar dik edo hala izan likek, mutila, haizeak bezala, eta ni itsasgizona
|
nauk
! Edo, ongi ikusten al duk hik, gizon bat ezkontzea eta, ezkondu orduko, emaztea alargun uztea?
|
|
|
Ordea, nik hori baino gehiago estimatzen ditiat emaztekiak, bertzerik uste badezakek ere. Eta zerbitzuen pagatzeko orduan, franko eta liberala
|
nauk
... —eta bertze kurka luze bat egin zuen.
|
|
|
—Poztekoa duk, badudalako hirekin zerbait argitu beharra. Ttipiren bulegariarekin mintzatu berria
|
nauk
eta...
|
|
|
" Debalde ari haiz, motel. Ni ere entseatu
|
nauk
zimaur montio horrekin eta hiri adina kasu egin zidak, nire ederrean ere eta lan egiten dudan egunkarian lan eginda ere", itzuli nuen.
|
|
|
—Barrenean deus baldin baduk, Ttipi mendekatzen lagundu
|
nauk
.
|
|
|
—Mugi, bada! Ez
|
nauk
goizaldeko lauretan jaikiarazi hire zozo aurpegia ikusteko, ezta?
|
|
|
—Ez diat erranen moko-finendako tokia denik —azaltzen hasi zitzaidan, betaurreko ilunak kendu gabe, ni haren aitzinean jarrita—, baina arrazoizko prezioa egiten zidatek egunero bazkari afariengatik, eta tratua etxekoa bezalakoa duk. Parean bizi
|
nauk
, eta sukaldean aritzeko astirik ez gogorik ez diat izaten.
|
|
|
—.. Gaur berean ari izan
|
nauk
erreportajea egiten hain ongi ezagutzen dugun autobideko lapur bandaz, eta joan den astetik ugaldean agertutako atsoaren istorioaren ondotik ere banabilek —ideiak eta gaiak elkarrekin nahasten ari nintzen, baina ez zuen axola. Xehetasunak geroko— Ttipiri txosten bat eskatu zioat, eta biharko agindu zidak.
|
|
|
—Redio, Ttipi. Hoberenean ere, erdia eginen hidanik ez nian amestuko —bene benetan ari nintzaion— Ataka politetik atera
|
nauk
, horra.
|
|
|
—Ohartua
|
nauk
. Taldeen biltokiak ere ez dituk zehatz mehatz tokitu —orriz orri, ozenki irakurri nuen handik eta hemendik—:
|
|
|
—Bazkidetuko
|
nauk
beharbada.
|
|
|
" edu". Larunbat goizean deitu eta hemen aurkituko
|
nauk
.
|
|
|
Potro parea behar duk, egunik egun zerrikiari, ogiari, jaki frijituei eta gainerakoei uko egiteko. Orain, larriena kenduta, nolabait normaldu
|
nauk
jan edanetan. Trukean, gimnasiora joaten nauk, egunero hutsik egin gabe, bi orduz, iluntzean.
|
|
|
Orain, larriena kenduta, nolabait normaldu nauk jan edanetan. Trukean, gimnasiora joaten
|
nauk
, egunero hutsik egin gabe, bi orduz, iluntzean. Urratua bukatzen diat, baina, gure adinean, galduak gaudek geure buruari gogor egin ezean.
|
|
|
—Eta ez
|
nauk
bakarrik osasun kontuez ari. Hire buruarekin ispiluan topatzea eta oraindik zerbaitetarako haizela sentitzea duk.
|
|
|
Ez zakiat non haizen ezta bakarrik hagoen ere, bai, ordea, norekin bukatuko duan gaurko gaua... Bai, jabetua
|
nauk
orduaz, baina aditu...
|
|
|
—Ez
|
nauk
haren mando zaharraz bakarrik ari. Paratxutista ilaje eta jakanarru beltz horiekin museoren bateko beira arasa baten gibelean egon litekek bera ere.
|
|
|
Zortziehun mila erran dut? Behetik ari
|
nauk
. Milioian ere ez genian afera eginen.
|
|
|
—Interesatzen ez bazaik kontatzen ari naizena, erraidak garbi eta isilduko
|
nauk
.
|
|
|
—To! Talaka hori bera aditua
|
nauk
gaur. Detektibe bat kontratatu duzue ala Sarasa inspektoreordearen ikasgaiak dira horiek?
|
|
|
—Farra eder bat lagunekin, horixe behar duk. Ttipirekin egotekoa
|
nauk
. Erranen zioat eta gaurtxe aterako gaituk hirurak, karrikei su ematera.
|
|
|
—Utzi hori nire kontu. Harekin egotekoa
|
nauk
.
|
|
|
—Hortxe izan duk, gaueko hamaika eta erdiak aldera —Ximurrari izerdia lerratzen zitzaion buru oihanberritutik beheiti— Guri so zeudean, beren kamioneta zahar berdetik, eta ez zaidak gustatu. Barnean gelditzekotan egon
|
nauk
, baina ni ere haurrak eta andrea bezain amorraturik nengoan. Seiehun kilometro eginda pixa egiteko ere gelditu gabe, horrenbertze zor nioan neure buruari.
|
|
|
Badaezpada ere, irteerakoan topaldi gaiztorik izan ez genezan, aldean eraman diat artilleria. Alabaina, pixontzia hustu eta jateko zerbait esku artean erabili bezain agudo, denetaz ahantzi
|
nauk
. Ez gintuan hamabietan etxeratuko, baina ñabardura horretaz aparte, dena pentsatu bezala gertatzen ari zuan.
|
|
|
Haien parean odolusten ari bahintz, tirita bat ere ez liketek eskainiko gutiz gehienek, baina beti gelditzen duk gizon edo emakume prestu horietarik, hi zamaturik ikusi orduko hire karga partekatu nahi duenik. Horretaz kezkatzeko paradarik ez nuela izanen ohartu
|
nauk
, aparkalekura atera eta gure autora hurbiltzean —eskuak dardaritu zitzaizkion— Irekita zegoan, eta hutsik maletategia. Argazki kamera, bideoa, telebista, irratia, mahaia, aulkiak, kanpineko trasteria guztia...
|
|
|
Agian ez zaik gauza bera egitea gogoratuko... —haren ezpainak mehatxuz okertu ziren nire aldera— Nik, gutienez ere, hik adina arrazoi zaukaat logalez urratua egoteko, baina hemen
|
nauk
, bolantearen aitzinean, bertze ordu erdiz gidatzeko prest, zomorroiek geldiarazi eta alkoholimetroa ahoan sartuko didaten beldurrik gabe. Eta istorio puta hau horrela akitzen balitz, gaitz erdi.
|
|
|
Zeren hik, orain, anaiarenera ailegatu eta lantokira deituko baituk, bat bateko gripeak jota hagoela erran, eta ohera sartuko haiz, bestondoa trankil demonio ematzera. Nik, berriz, nahiz eta gau osoan begirik ez bildu, etxeratu bezain fite, txandal eta kamiseta barregarri hauek erantziko ditiat, trajea eta korbata jantzi, eta putzu honetatik nola aterako naizen pentsatzera abiatuko
|
nauk
.
|
|
|
—Atera berria
|
nauk
. Hi ez haiz gisako tokietan ezongitu gabe egoten ikasi duen bakarra.
|
|
|
—Egunon, Edu. Itxura txarragoa huen duela hiru ordu, baina izugarri pozten
|
nauk
hain agudo ongitu izanaz. Emazte jatorrak ederki jakin dik bere senartxoa sendabidean ematen.
|
|
|
—Gutiesten
|
nauk
, Edu —destainaire— Hori ere aurreikusia zagok.
|
|
|
—haren irri ozenari mendekua zerion— Ohartu haiz, hogei urte geroago. Horretan, behintzat, gehiago izan
|
nauk
beti.
|
|
|
Arestian baino kaka zaharragoa sentitu nintzen. —Familia guztia ezagutzen ari
|
nauk
egun hauetan ospitalean. Ama, arreba zaharrena, arreba gaztea...
|
|
|
—Arratsaldea niretzat nahi nian gaur —ahoa beterik, segida eman nion azalpenari— Hileta batera
|
nauk
joan beharra.
|
|
|
—Bi hiru ikusia
|
nauk
... Ez duk asmatzen ahal zer prezio darabilten alokairu zirtzil batengatik —mintzoa lau segundotik behin ahoratzen nituen mahats aleen mastekatzearen kadentziara ekarriz.
|
|
|
—Oporrak hartu gabea
|
nauk
oraindik, eta estimatua zagok. Hala ere, ez nian atzerrira ateratzeko planik.
|
|
|
" Eskalatzailea" —errepikatu zuen— Bada," Eskalatzaileak" deitu ez balu, ez nindukek orain hiri kargu hartu beharrean egonen. Ni ez
|
nauk
hi baino gehiago, eta ez nauk bulego honetara neure kabuz etorri. " Sar zaitez hor, eta eraman ezazu hurrengo asteburuan egunkariaren ardura".
|