|
2000
|
|
|
«Film politikoa baino Yoyesen barne
|
mundua
islatu nahi izan dut, alde emozionala, gizaki eta gizartearen kontraesan sakon horiek»
|
|
|
Niretzat irratia mila aldiz inportanteagoa da telebista baino, komunikabide bezala. Komunikabideak niretzat
|
mundua
zertan dagoen ikusteko modu bat dira.
|
|
|
Profesional
|
mundua
alde batera utzita, zein baliabide dituzte gaur egun haurrek eta gaztetxoek pilotan aritzeko?
|
|
|
Orain beraien bunkerrak blindatu dituzte, agintzeko eta ustiatzeko ahal duten guztia. Errealitate gordin honetan azpimarratu behar dugu familia bakar batzuen esku egongo garela non alderdi politikoak seme kutunenak izango diren eta bide nabar ustelkeriaren
|
mundua
zabalduko duten muga barik. Horretaz gainera ez dute izango inolako lotsarik langileak kaleratzeko; eta irabazitako aurrerakuntzak zapaltzeko.
|
|
|
Inoiz lehorreratu ez den arren, badaki nolakoa den Parisko Point Neuf zubitik" Bateau Mouche" ak (untziak) pasatzen ikusten egotea.Bederatziehunentzat emakume bat ezagutu, ezkondu eta seme alabak munduratzearen plana ez da batere kilikagarria. Berak dioen moduan" nire
|
mundua
pianoaren teklak dira"," ni ezin naiz munduaz jabetu tekla gehiegi dituelako" eta" mundua teklatu bat da non bakarrik Jaungoikoak jotzen duen".
|
|
|
Inoiz lehorreratu ez den arren, badaki nolakoa den Parisko Point Neuf zubitik" Bateau Mouche" ak (untziak) pasatzen ikusten egotea.Bederatziehunentzat emakume bat ezagutu, ezkondu eta seme alabak munduratzearen plana ez da batere kilikagarria. Berak dioen moduan" nire mundua pianoaren teklak dira"," ni ezin naiz munduaz jabetu tekla gehiegi dituelako" eta"
|
mundua
teklatu bat da non bakarrik Jaungoikoak jotzen duen".
|
|
|
Behar duen bezala hunkitzen du, musikaren bidez, hain justu. Gertaldi bereziki inarrosleak ditu, hala nola, pianoan norgehiagoka dutenekoa, protagonistak lehorreratu nahi duenekoa (ez lehorreko
|
mundua
ezagutzeko, itsasoa lurretik ikustea nolakoa den jakiteko baizik) eta jaistera ausartzen denekoa. Bestalde," Virginia" untzia dinamitaz gainezka dagoela behin betiko urperatzeko, mundu guztiak alde egin du, Bederatziehunek izan ezik.
|
|
|
Adimenaren espetxetik ateratzeko balio dizu hizkuntza batek. Mintzaira bat baino gehiago jakitean izugarri zabaltzen zaizu munduaz duzun ikuspegia, hala da,
|
mundua
leku garaiago batetik ikusteko parada ematen baitizu. Komunikazioa ez ezik, ikusmolde bat, logika bat ere baduelako.
|
|
|
Hori izan da zailtasunik handiena, berez, motzak diren pasadizoak uztartu ordu t' erdiko dramaturgia egiteko, beti ere Manolitoren
|
mundua
islatuz, hau da, Carabanchel auzoa, familia, lagunak, eskola eta abar. Liburuak ez ezik, irrati emankizunak eta" El Pais" eko artikuluak ere baliatu nituen.
|
|
|
A. ITURBE.Esango nuke itzultzaile horiek idazleari euskara aberastasuna ematen diotela, jatorrizko idazlearen ideiak edo
|
mundua
baino. Idazle asko hizkuntzarekiko hainbat arazo konpontzen ari da itzultzaileek egiten ari diren lanari esker.
|
|
|
Gregorio Monrealen sarrerako testuaren ondoren, Pedro Migel Etxenikek Legearen defentsan eginiko hitzaldia jasotzen da. Edorta Cobreros eta Iñaki Agirreazkuenagak gaiaren inguruko hausnarketa egin eta gero, Mikel Zalbidek hezkuntza
|
mundua
du hizpide eta Josu Iñaki Erkorekak, ostera, administrazioaren esparrua aztertzen du. Amaitzeko, Javier Diaz Nocik Euskararen Legeak komunikabideetan izan duen eraginaz dihardu
|
|
|
" Cod, A Biography of the Fish That Changed the World" (Bakailaoa:
|
mundua
aldatu zuen arrainaren historia) Gogoan dut argitaletxeko idazkaritzan nekez eman ahal izan zigutela zuzen bere izena. Mark Kurlansky genuen.
|
|
|
Orain, indar gaiztoak inguma, maitagarri, troll eta trasgoen bizileku den" erreinu magiko" an sartu eta munduaren jabe bihurtu nahian dabiltzala, Erick ek ate zurian barrena joan du nonbait ezkutatua dagoen" Itxaropena" ren bila, beti ere Safimol maisuaren aholkuak jarraituz. Halaxe, heroien mitoak, maitagarri ipuinen izpiritua eta magiaren
|
mundua
euskarri gisa erabiliz, gaztetxoen irudimena hegan aise jarri dadin lortu nahi dute. Bestetik, umeen liluragarri izateaz gain, eurentzat ikasbide diren giza baloreak ere nabarmentzen dira telesailean, hala nola, amodioa, inbidia, berekoikeria, alferkeria, elkartasuna, arrazen integrazioa, nork bere burua onartzeko beharra, laguntasuna...
|
|
|
Gaiz apur bat aldatuz, enpresen kontua aipatu nahiko nizuke. Egun hiru enpresen artean daramate pilotaren
|
mundua
. Honek guztiak zein onura eta zein kalte ekarri dizkio pilotari?
|
|
|
Nola antolatuko zenuke arraun
|
mundua
federazioarekin ez bada?
|
|
|
Arraun
|
mundua
mugitzeko arraun elkarteen asoziazioa behar du, federaziotik aparte. Klubek agindu behar dute, klubak dira dirua bildu eta gastatzen dutenak, arraunlariak lortzen dituztenak...
|
|
|
Jendeak uste duena baino askoz ere konplikatuagoa da. Arraun
|
mundua
da 1.100 kiloko mugimendua momentu oro, 200 kiloko traineru batean. Hori kontrolatzeko erabiliko nituzke nik ingenieroak!
|
|
|
" Arteak balio behar du kezkak sortzeko, probokatzeko,
|
mundua
aldatzeko... bestela ahalegin hutsala besterik ez da"
|
|
|
Eskola komunitate bat bezala definitzen da. Denok hiltzen garenean eta
|
mundua
desagertzen denean galaxian disolbatuta milaka milioi urte barru, orduan jakinduria batek esan dezake: euskaldunen musika hau zen.
|
|
|
Orain oroitzapen goxoa dut, baina orduan ikusi nuen zer den euskara bizia. Ordura arte ikasitakoa ere bizia da, Bilboko tabernetan eta asko egiten genuen, baina baserriko
|
mundua
zer den, eta...
|
|
|
Baina helduentzako Konposizio Lehiaketa abian ipintzeko ideia buruan dauka elkarteak. Joxe Mari Aierdi Abesbatz Elkarteko lehendakariaren ustetan" Euskal konposizioaren
|
mundua
itxita dago, ez baitugu partitura originalekin lan egiteko ohiturarik. Horren ordez fotokopiak erabiltzen ditugu, eta konpositoreek motibazioa galtzen dute.
|
|
|
Horrezaz landa, haatik, zazpi sei lurraldeen baitan ere aldaketa sakonak gertatu dira historian zehar. Hirixkak zirenak herri bilakatu, kaitxoak edota baserri
|
mundua
metropoli bihurtu dira eta, hainbatetan, eskualde osoak basamortuen arropa nabarraz jantzi dira, bertze zenbaitetan bertakoak etorkin uholdeetan itota geldituz.
|
|
|
garai berri hauetan eta gauzak zihoazen moduan, edo autoantolatzen gara mugimendu kultural moduan bertsoaren transmisioa eta hedapena ziurtatzeko, edo bestela ez diogu etorkizunari aurre egingo. Esan liteke bertso
|
mundua
nahi genuen lekura joan dela, ez dakigu ongi edo gaizki, baina azken 15 urtetan nahi genituen pausoak eman ditugu mugimendu bezala.
|
|
|
Ez dakit aldaketak estrategikoak diren edo momentu batek eskatzen dituen beharretara egokituak. Politikaren
|
mundua
oso aldakorra da, lau urte irauten ditu politika jakin batek eta gero hurrengoak norabidez aldatzen du. Argi dagoena da 90eko hamarkada hasieran administrazioarekin genuena baino askoz harreman hobea dela gaur duguna.
|
|
|
Marionetista elkartea bezala sortu zen arren, berehala marionetaren elkarte bihurtu zen, zabalagoa izan zedin. Marionetaren
|
mundua
zabaltzea, ezagutzera ematea du helburu. II. Mundu Gerran 10 urteko etena izan zuen.
|
|
|
" Hiru" atalean hemengo egoerari buruz erreflexio gehienak sartu ditut, beharbada gordinenak edo biluzienak. Gaur egun askorentzat norbanakoaren baitan eta gehienera bikotearekiko bukatzen da kezken
|
mundua
. Nik hirutasun hori, edo izaera sozialaren hirugarren dimentsio ezinbesteko horren erreibindikazioa egiten dut hemen.
|
|
|
Ezinezko adiskidetasun bat deskribatzen zaigu bertan, alegia txepetxa eta sugearen artekoa, txori txiki potolo moko zorrotz eta buztan zuta horrek kontatua. Habia uzteko garaia heltzen zaionean,
|
mundua
ezagutu eta adiskide asko egiteko gogoz sutsu da txepetxa. Egiten dituen lagun berrien artean, ordea, sugetxo bat dago.
|
|
|
Ezinezko adiskidetasun bat deskribatzen zaigu bertan, alegia txepetxa eta sugearen artekoa, txori txiki potolo moko zorrotz eta buztan zuta horrek kontatua. Habia uzteko garaia heltzen zaionean,
|
mundua
ezagutu eta adiskide asko egiteko gogoz sutsu da txepetxa. Egiten dituen lagun berrien artean, ordea, sugetxo bat dago.
|
|
|
Azken hiru hamarraldi honetan euskararen aldeko diskurtsoa mendearen lehen erdikoarekin alderatuta ia berdina izan da, eta proiektu politiko eta mitologia abertzaleei lotuegia. Aski izan da azken bi urte hauetan gure artean sortu diren neosofistak euskararen aurkako diskurtso berri bat egiten hastea, jasoa eta intelektual izan antza duena, gure
|
mundua
asaldatzeko eta defentsiban jartzeko.
|
|
|
" Jende gazteak dantzaren
|
mundua
zeinen zabala den eta zer aukera ematen dituen ikusiko duela espero dut. Gazte batzuek txapelketak bakarrik daudela ikusten dute".
|
|
|
Borroka armatuari buruzko poemak irakurrita ere, beti nabaritu zitzaion urrunketa nabaria, berehalakotasunetik urrunketa, bihozpena edo ironiaren bidez lortzen zuena. (...) Bere estilo eta irakurketa
|
mundua
Erromantizismo, Sinbolismo, Espresionismo, Surrealismo, Futurismotik Errealismo sozialistatik baino hurbilago dago. Dylan Thomas, Pessoa, Eliot, Kavafisek eragin handia izan dute beragan.
|
|
|
Laberinto honetan irteerarik ez, bizimodu merkatarira itzultzea salbu, eta irteera hau are eta urriagoa. Hau da, bada, Malcolm Lowryren
|
mundua
, edo Laberintoa eta eta poema batean dioenez gartzela, zeinetan gauza ederrenei ere funtsezko gabezia eta suntsidura bait darie".
|
|
|
Belaundek egoki azaldu du pertsonaia honen barne munduaren desorekaren zergatia: " Tradiziozko baloreak, batzuetan zentzurik gabekoak, goraipatzen dituen errealitateak norberaren sentimenduak zapuztuz eta pertsonaren barru
|
mundua
deuseztatuz, frustrazio pertsonala baino ez dakar." (Egunkaria) Azkenean, Mario Afrika bere lagun trabestiaren laguntzaz Marilin bihurtzeko beharrezko indarra eskuratuko du. Bestalde, bere nortasun berria zeharo bermatzeko beharrezkoa zuen lehen harreman sexuala Kepa deituriko ETAkide batekin izango du.
|
|
|
Kasu gehienetan, kanpo analepsiak erabiltzen ditu, erabakia hartu aurreko gertaeren berri emanez. Epe labur horretan ez da gauza gehiegirik gertatzen, ekintzak baino, pertsonaiaren barne
|
mundua
baita garrantzitsuena: bere psikologian sakontzea du helburu idazleak.
|
|
|
Lourdes Oñederrak Donostiatik Europa erdialdeko hiri batera ihesi doan emakume baten barne
|
mundua
aurkezten digu. Izan ere, nolabaiteko ilusioaren bila bere ohiko bizimodutik alde egiten du Teresak, baina, ezin izango du ilusio eza gainditu, bizitzaren aurrean duen nekea gainditu.
|
|
|
idazleak utziriko hutsuneak betetzeko, aipaturiko erreferentzia ezagunak irudikatzeko,... Are gehiago, zenbaitetan errealitate horri erreferentzia zuzena egiten dioten elementuak ageri dira (datu historikoak, pertsonaia ezagunak, esaterako), eta hau ezagutu ezean, zailagoa egingo zaigu fikziozko
|
mundua
ulertzea edo irudikatzea (batzuetan hutsune batzuk betetzea oso zaila edo ezinezkoa izango baitugu).
|
|
|
Itxura denez, irakurleok ez dugu fikziozko errealismoaren inguruan eraikitako
|
mundua
zientzia fikziozko mundua baino errazago irudikatzeko ahalmenik. Izan ere, biak sortzeko eleberritik kanpoko gure ezagutzatik hartzen ditugu erreferentziak.
|
|
|
Itxura denez, irakurleok ez dugu fikziozko errealismoaren inguruan eraikitako mundua zientzia fikziozko
|
mundua
baino errazago irudikatzeko ahalmenik. Izan ere, biak sortzeko eleberritik kanpoko gure ezagutzatik hartzen ditugu erreferentziak.
|
|
|
etsipena, maitasuna, desioen ezintasuna, itxaropena,... Izan ere, gaueko giroaren bidez," iluntasunaren baitan gordetzen den pasioa ageri da liburuko orrialde guztietan." (Egunkaria) Gaueko amets honetan, alkoholaren zorabioaren eraginez, hilak eta biziak batera agertuko dira. Izan ere, bizitzaren mozkorralditzat har genitzake ipuin hauek, gaueko ametsen
|
mundua
irudikatzeko erabilia. Xede honekin, askotan gaueko harremanen berri ematen zaigu.
|
|
|
Bestalde, garai ezberdinak irudikatzen ditu: baserriaren
|
mundua
, nobela beltzaren hiria, gaur eguneko hiri zoroa. Hortaz, denbora zein espazioan aniztasuna da nagusi.
|
|
|
Literaturaren beraren hastapenetatik dobleen lekuko ugari aurki badezakegu ere, gizakion barne
|
mundua
bere ardatz egin zuen Erromantizismoa izan zen desdoblamendu edo bikoizketaren gaiari etekin handiena atera ziona, Jean Paul alemaniarraren ostean Hoffmann eta hainbaten lanetan eraginez. Margarete Heinrich ipuinean, esaterako, idazleon testuetan sarritan ematen den biki berdin berdinen kasuaren adibide bat edukiko genuke, eta literatura modernoan dobleek gehienetan duten funtzioari jarraiki, oraingoan ere heriotzaren gertutasuna iragartzen digutela esango dugu. (Olaziregi 199814:
|
|
|
Laburbiltzeko, trilogia honetako eleberrietan aurkitu ditugun antzekotasunak bilduko ditugu: plano ezberdinen erabilera, eta hauek pertsonaia nagusi baten agerpenaren bidez lotzeko joera; nekazal
|
mundua
; pertsonaia lauak; denboraren jarraikortasuna plano ezberdinetan bada ere; paisaiaren deskribapenen nagusitasuna; eta polifonia: hainbat pasartetan gaztelera tartekatzen baitu.
|
|
|
Ez, ez ditu galdu bere ezaugarri nagusiak: beti bezain ongi idazten eta bere istorio eta
|
mundua
irudikatzen jarraitzen du: baina orain, gainera, narrazioaren erritmoa eta denbora kontrolatzea lortu du.(...)
|
|
|
a) Iraunkorra: pertsonaia bakarraren barne
|
mundua
islatzen denean. b) Anitza: pertsonaia talde baten barne mundua islatzen denean. c) Aldakorra:
|
|
|
pertsonaia bakarraren barne mundua islatzen denean. b) Anitza: pertsonaia talde baten barne
|
mundua
islatzen denean. c) Aldakorra: pertsonaia anitzen barne mundua islatu nahi denean, horretarako fokalizazioa pertsonaia batetik bestera mugituz.
|
|
|
pertsonaia talde baten barne mundua islatzen denean. c) Aldakorra: pertsonaia anitzen barne
|
mundua
islatu nahi denean, horretarako fokalizazioa pertsonaia batetik bestera mugituz.
|
|
|
Gaineratzen nion esanaz, herriak bere izate naturalean errespetatzen ez badira, oso normala zela horien aldetik burujabetzaren eskaria. Zeren
|
mundua
orotarikoa denez gero, bakoitzak beretik osatzea dela legezkoena, elkarkidetzan biziko bagara.
|
|
|
Horiek horregatik jartzen dute gaztelera munduko hoberena balitz bezala. Baina,
|
mundua
handia izaki eta, hizkuntza asko dira bertan. Hori bai, denak errespetagarriak, bakebiderik nahi baldin badugu.
|
|
|
kontzeptua5 erabiliz, honela azaltzen du Calhoun ekauzia: alde batetik bizitzaren
|
mundua
edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu.
|
|
|
alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen
|
mundua
, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu. Egoera honetatik bi komunitate mota bereizten ditu Calhoun ek:
|
|
|
Eusko Jaurlaritza, 1995). Begi bistakoa dugu nortasunen
|
mundua
osokonplexua dela, eta horregatik ezin dela inkesta soil batez neurtu. Gure asmoa ez da ordea euskalnortasunaren egoeraren analisi sakona egitea, ezta urrunetik ere, nortasun horrek oinarri ezberdinakdituela erakustea baizik.
|
|
|
EUSKALDUNONEGUNKARIA eta GARA. Bi egunkari hauek, aurrerago ikusiko ditugun aldeak dituztelarik,
|
mundua
dute bigarren erreferentzia eremu, eta gaur egun Euskal Herria barneanhartzen duten bi estatuak (Espainia eta Frantzia) ez dituzte erreferentzia eremu esangu
|
|
|
Hirugarren eremu esanguratsua Estatu Espainiarra da, etaeremu horretan gertatzen direnak argitaratuak izateko bezain garrantzitsutzat jotzendira. Azkenik,
|
mundua
agertzen da laugarren erreferentzia eremu modura.
|
|
|
Hala ere, kuantitatiboki denbora tarte ezberdinaz ari bagara ere, ikus dezagunorain zein diren
|
mundua
edo gure etxea ulertzeko albistegi hauetatik egiten zaizkigunproposamenak. Beti ere, albistegiak balio eta errepresentazioen transmisore indartsuakdirelako ustean.
|
|
|
Esaten denez estatuak goitik etabehetik sartu dira krisian. Goitik, estatuek beren betiko askatasunaren galera jasaten dutelako,
|
mundua
–benetan, gobernatzen duten super potentzien erruz.
|
|
|
Hitz bitan, berriz ere euskalduna historiaren aurka edo historiatik kanpo ote dabil? Esan dezadan, galdera horiekin guztiekin nire asmoa ez dela burujabetza aldarrikapenen aurka egitea,?
|
gauregungo
mundua, esaten diogun atmosfera kulturalean, burujabetza?
|
|
|
tokian tokikoa beste soluzio eredurik inon ez dago ta munduarentzat. Gu pixka bat libreago izanez,
|
mundua
berapixka bat libreagoa izanen da. (Izartxo bat gehiago, asko litzateke gehiago firmamento guztian).?
|
|
|
Berriro ere zegamarra ate joka: . Egin behar duguna, ez bait da
|
mundua
hobeto pentsatu, bainapixkat hobeto jarri. Teoria haundiek eta ideologiek, munduaren kolpe bateko soluzioek eta salbazioek, ez sinesgarritasunik dute, ez sostengu razionalik, gaurko zientzien fragmentazioarekin eta espezializazioarekin, eta interesik ere dagoeneko apenas geratzen zaie espiritu eskeptiko samar batentzat.Sistema haundiak Hegelekin suntsitu ziren, XIX. mendean suntsitu ziren.
|
|
|
Norvegiera eta daniera hizkuntza jatorrikide hurbilak izanik, benetako diglosia sortu zen. Norvegiako Administrazioa eta kultur
|
mundua
danieraz burutzenziren; eta herri txikietan eta eskualde urrunetan norvegierazko dialektoak erabiltzenziren. Hizkera errespetagarria, puntuzkoek eta hiriburukoek (Kopenhagen goekbereziki) erabiltzen zutena,. RiksmaT izenekoa zen, hots, batua, idatzia.
|
|
|
–Zera, ren funtzioa: instintuen
|
mundua
, organismoaren funtzioena. Funtziohonen nahasteak psikosia ekarriko luke.
|
|
|
Ezagutza sozialari buruzko lanetan (Singer eta Kolligian, 1987; Fiske eta Dier, 1985, beste batzuen artean) errepresentazio mentalen oinarrizko zutabeakgertakizunen eskemak, gidoiak edo gertakizunen errepresentazio orokorrak direlaonartzen da, hots,
|
mundua
ezagutzeko eta munduan mugitzeko algoritmoak (Westeta Sheldon Keller, 1994).
|
|
|
Beharraren asetasuna nahitaez bestearen bidez datorkigu (Grinberg etalankideak, 1971) eta honek kanpo
|
mundua
objektibatzea dakar, baina baita horrenbarne irudikapena egitea eta, beraz, fantasmatizazioa ere (barneratutako objektuaren eta benetako objektuaren arteko ezberdintasuna eta harremana).
|
|
|
Postulatu hauetan oinarrituz, taldearen ideia subjektuak bere objektuekin dituenlotura moduan ulertzen da batik bat. Objektuak eta horiei dagozkien afektuakbarneratzean osatzen da subjektuaren barne
|
mundua
, eta taldearen barne irudikapena itxuratzen duen subjektuarekin lotura multzo bat osatzen dute objektuok. Hauda, subjektuok geure barne mundua pertsonaien irudikapenez osatzen dugu, bainapertsonaia horiek geure buruarekiko harreman batean jartzen ditugu.
|
|
|
Objektuak eta horiei dagozkien afektuakbarneratzean osatzen da subjektuaren barne mundua, eta taldearen barne irudikapena itxuratzen duen subjektuarekin lotura multzo bat osatzen dute objektuok. Hauda, subjektuok geure barne
|
mundua
pertsonaien irudikapenez osatzen dugu, bainapertsonaia horiek geure buruarekiko harreman batean jartzen ditugu. Edo, hobetoesanda, subjektua objektu horiekiko kokatuta dago, beraien artean eraikitzen denharreman sarearen ondorioz.
|
|
|
Beraz, badugu banakako teknika (barne
|
mundua
, fantasia, diskurtsoa) talde teknikan kontatzeko lehen elementua: barne taldea.
|
|
|
Barne taldearen plastikotasunaren araberakoa izango da, baita ere, subjektuakkanpoko munduarekiko erakutsitako iragazkortasun edo permeabilitatea; eta, beraz, horren arabera aldatuko da bere barne
|
mundua
.
|
|
|
Barne
|
mundua
talde baten moduan egituratuta dago. Lehen erregresioajasan duen subjektua ageriko eskariaren bidez ezkutukoa agertzen hastendenean, oraingo taldekideei bere barne taldean inskribatutako loturen rolakesleitzen hasten da.
|
|
|
Ondorengo esperientzia eta bizipenak lehen oinarri horren gainean finkatuzjoango dira bizitzan zehar, subjektuak bere buruarekiko duen ideia,
|
mundua
etabesteekikoa, harreman dialektiko honen ondorioz osatuz doala.
|
|
|
Baietz dioten batzuek erakutsi nahidute, antza, mitoak ez direla funts gabeko fantasiak, ikusia baizik ez dutela kontatzeneta, beraz, haien sortzaileak ez direla ameslari ergelak izan. Halako baieztapenekzoroen lana metaforak asmatzea, sinboloak eraikitzea eta haien bidez
|
mundua
etabizitza sailkatzea dela iradokitzen badute, erantzuna jadanik eman zuen Levi Straussek, bere Basa pentsaera izeneko lanean: antropologoak erakutsi duenez, gauzakelkarren artean kokatzeko eta bereizteko, haien ezaugarri esangarrien analogiaerabiltzea, jakintsuen ariketa intelektuala da.
|
|
|
Hein honetanbeharbada existentzialismoa pentsaera filosofiko arrunt bat da historian (oroit Sokrates, San Agustin) 4 Nolanahi ere, Hogeigarren Mendearen erdialdean, bi MunduGerrekin? existentzialismoak dominatu du Europan pentsamenduaren
|
mundua
, baifilosofian (Heidegger, Jaspers; edo P. Wust, etab.), bai teologian, protestantean bereziki (K. Barth, R.
|
|
|
Eta zer da existitzea, existentzia? ...keguUnamuno ren Vida de Don Quijote y Sancho delakoaren prologoa(. El sepulcro deDon Quijote?), autore horren ohiko sarkasmoarekin bulgaritate nagusiaren aurka.Gehien gehiengoaren existentzia, hau da, bizitzea, mundura etorri eta hortxe egoteada, egon, joatea tokatzen zaien arte?, estas pobres muchedumbres ordenadas y traaquilas que nacen, comen, duermen, se reproducen y mueren? 5?, ezer egin gabe
|
mundua
aldatzeko edo hobetzeko, urdailarena baino bestelako buruhausterik eta kezkarikgabe, utopiarik gabe, espirituarekin borrokarik izan gabe. –^Pero existen?
|
|
|
Jokabide politiko horren barruan dago elizetako hizkuntz
|
mundua
eskuratzekoproiektua. Kristautasunean (eta beste erlijioetan) interes kulturalik handiena duen arloada politika linguistikoaren arlo hau.
|
|
|
Neurri zehatzak, beraz; adibidez, lehenengo eta behin, merkataritza, eta lan
|
mundua
, erabat, euskalduntzearen garrantziaz jendeari ohartarazi, euskaldunensentiberatasuna inarrosi.
|
|
|
dioenean bezala. Iruditeria aski astintsu agertzen da bertan sinbolismoumotu baten ildoan, mundu amestua (kiromantziazko
|
mundua
) eta eremu somatikoatartekatuz.
|
|
|
Gaztelaniaz baliatzen zenmunduak hainbat urrats eginak zituenez, hizkuntz arloan bertan sorraraziko zuenetenketarik nabarmenena etxe eta familia askotako transmisio hizkuntza bestelakatzenhastean. Baina horrekin batera, aramaioarren irudimen
|
mundua
ere gero eta, aberastu, ago agertuko zen. Sistema espainiarraren asmo uniformizatzaileekin batera, kultura, sinbolismoa eta herri imajinario orokorra bera larriki zauriturik geratuko ziren16.
|
|
|
Kontuan hartu beharra dago, azken hogei urteotan (biok batera heziketa zereginetan ibili garen haietan) pedagogiaren
|
mundua
etsipenak jota egon dela. Funtsezkoakizan zaizkigun egileek (Basil Bernstein, Michael Apple edo Pierre Bourdieu eta JeanClaude Passeron1) irakaskuntzak indarrean zegoen gizarte mota iraunarazteko besterikez zuela balio zioten.
|
|
|
Baina hori ezda aski. Demagun une hartan bertan beste nerabe erromatar bat dabilela txango,
|
mundua
mendean hartzea amets, edo megalomano bat, adiera klinikoan, proiektu batdaukana, Zesar-ena bezalakoa. Txangoak ez luke orduan deus gertaera historikotik.Halakoa da soilik Zesar bera delako, pasieran, bere proiektuaren gainean ari denagogoetan, edo erabakia hartzen duena, alegia, errealitatearekiko erlazio zehatzik ezduen ametsa etorkizunerako proiektu zehatz bihurtzen duena?.
|
|
|
Izan ere, nahiz gizona Zesarbera izan, gertaerak ez zukeen deus historikotik, baldin Zesar tripako min gaizto batuxatu nahian txango balebil. Unea historikoa da gaueko txangozalea estatu kolpe batezari delako gogoetan, gerra zibilaz, Erromaren konkistaz eta
|
mundua
mendean hartzeaz.Historikoa da, Zesarrek hori dena egiteko proiektua duelako, hori guztia oraindiketorkizunean baitago. Aipatu gertaera ez litzateke historikoa, etorkizunaren presentziaerreal bat mundu errealean ez balego, aurrenik, Zesarren buruan?.
|
|
|
Adimenaren ekimena, giza pentsamendua alegia, oldozte bidea da funtsean, aritzeluzea: tximistak ez bezala, gizakiak ez baitu errealitatea une bakar batean argitzen, ezdu
|
mundua
hitz bakar batez azaltzen, denboraren beharrean baita. Gehienez ere, hitzbakartuen nahiz mintzo ez osoen bidez, errealitatearen osotasuna osatzen dutenosagaiak ezagutarazi ditu banan banan.
|
|
|
Irrati lengoaiaren ikasketak soinuen
|
mundua
hobeto uler dezadan eragin dit, baita Gutenberg-en aurreko gizarteek formen edertasuna ahoz nola adierazten zuten konpreni dezadan ere. Nahiz eta, irratia hitzaren inflexioa itzultzen lagundu digula esatenan dauden gizarteen eta inprimategien kulturari dagozkionen artean dauden diferentziak txikiesten.
|
|
|
Baina Guglielmo Marconiren saiakuntza handiena,
|
mundua
benetan harritu zuena 1901eko abenduaren 12an burutu zen, Amerika eta Europa elkartzean. Kornubiatik (Britainia Handia) igorritako, s?
|
|
|
Argiaren abiadura erdietsirik zegoen, baina haria bera zen oztopo, hots, ekaia edo materia. Gero, behin telefonoa (1886) eta irrati telegrafoa (1901) asmatutakoan, Marconi italiarrak irrati hedapena asmatu zuen, era horretan, XX. mendearen hasieran informazioaren
|
mundua
ezezik, gure arbasoen ekanduak eta aburuak baldintzatuko zituen hedabidearen historia hasi delarik.
|
|
|
Irratia gaur egungo bizitzaren hiri kontzeptuaren fruitua da. Horregatik, herriaren
|
mundua
ere egon behar da irratilarien gogoan.
|
|
|
nazio zer den esateko momentuan eta, ondorioz, nazionalismoa definitzerakoan, nazioaren teorien artean dagoen ezadostasunaren aurrean. Zer esanik ez,
|
mundua
ulertzeko era guztiz ezberdinak, ideologia kontrajarriak, gurutzatzen dira bidean; eta analisien abiapuntuak eta premisak baldintzaturik aurkituko ditugu, zeren, guztiz logikoa denez, egoera honek baldintzatutako analisiak aurrez aurre jartzen baititu.
|
|
|
Batzuetan, bere gurasoak lo zeudenean eta beraz inork berbarik egiten ez zionean, kanpoko
|
mundua
imajinatzen saiatzen zen. Zer ote zen hura?
|
|
|
Ezinezkoa da. Pertsona bat asko maitatu arren jauzi handiegia da, bizitza osoan eraikitako
|
mundua
goitik behera haustea ez da filmetan bezain erraza. Eta gainera, nork esaten dit Ralphengana sentitzen dudana ez dela amodio zoro bat baino?
|
|
|
Zertan nabil? Ez daukat inor, mundu hau kaka bat da, putakumez betetako
|
mundua
diosss! Ezin dut sinetsi.
|
|
|
Hormak bota. Hitzok esatea bezain erraza balitz horma horien atzean gordetzen den ñabarduren
|
mundua
deuseztatzea, inora begiratuta oroipenak bere hariari segitzeko gonbita luzatuko ez balu... Baina ez da horrela, eta Txemaren begiak lurrera zuzenduko balira bertan aurkituko lituzke Eiderrekin trivialean jokatutako orduak, hori bezain oroitzapen txepela baino ez bazen ere.
|
|
|
Dena dela, bihartik aurrera ikusiko dut nire ametsak betetzen diren. Bien bitartean bakardadearen bila noa, neure burua frogan jartzera, eta hilabeterako nire inguruko
|
mundua
ni neu baino ez izatera. Fuera ordutegiak, fuera kateak.
|
|
|
Mattin, finean, mundukoa zen, eta
|
mundua
zen; ni, berriz, haren itzalean, ez nekien mundukoa ere ote nintzen...
|
|
|
Baina, espaziotik denborarat iraganik, bertzerik ba ote? Izan ere, ez al zaizu iduritzen ezen kanpoko
|
mundua
barnekoaren ispilu ere bihur daitekeela batzuetan, jaun André. Zeren, nola mundu fisikoan badiren aparatuak urruna hurbilarazteko, kasik gure baitaraino, arimak ere baitu bere teleskopioa, zeinak gure baitaren baitaraino sartzen baititu, denboran barrena, nehoiz ere bizi izan ditugun gertakiak eta iduriak, eta memoria da teleskopio hori.
|
|
|
Denboraz eta eternitateaz mintzo gara, baina zer, biak bat eta bera balira? Baina eternitatea denbora balitz eta denbora eternitate,
|
mundua
Jainkoa bezain betidanikoa izanen litzateke; eta materia eta spiritua bat balira, Jainkoa eta mundua bat lirateke, eta, halatan, sainduen komunionea kreazio osoaren eta bertan bizi garen izaki guztien komunione jainkozko bihurtuko genuke. Zeren, Jainkoaren baitarik Jainkoaren baitarako bidean, Jainkoaren baitan baikeundeke jadaneko...
|
|
|
Denboraz eta eternitateaz mintzo gara, baina zer, biak bat eta bera balira? Baina eternitatea denbora balitz eta denbora eternitate, mundua Jainkoa bezain betidanikoa izanen litzateke; eta materia eta spiritua bat balira, Jainkoa eta
|
mundua
bat lirateke, eta, halatan, sainduen komunionea kreazio osoaren eta bertan bizi garen izaki guztien komunione jainkozko bihurtuko genuke. Zeren, Jainkoaren baitarik Jainkoaren baitarako bidean, Jainkoaren baitan baikeundeke jadaneko...
|
|
|
Bai, egia da ezen munduak ez duela deus ere jakinen, nola nahi baitzuen Axularrek, zeren irakurle bakarra izanen zaitudan, baina, halarik ere, gogoan ditut osaba Joanikoten hitz haiek, Inkisizionearen ediktu baten ondotik erran zizkidanak, zeinak guztiz neureak egiten baititut mementu honetan: " Bai, mundu zabala baino zabalagoa duk gure mundu tipi hau, Joanes, zeren gaur ere ikusi baituk zein hertsia den mundu zabal delakoa..." Halakoxea baita zuri lotzen nauen
|
mundua
ere, jaun André...
|
|
|
—Bai, egia da Kristok erran zuela ezen bere
|
mundua
ez zela mundu honetakoa, baina egia da, halaber, ez zuela erran ez zela noizbait izanen... Eta hortxe ditugu lehen giristinoak, Paradisu horren lekuko izan zirenak...
|
|
|
Baina, alde batetik, nola borroka haiek ederretik bezainbat izaiten baitzuten izugarritik, eta nola izugarriak eta ikaragarriak gero eta gehiago gogaitzen nauen, unatzen eta eneatzen, eta, bertzetik, nola bizitzan anitzetan egokitu izan zaidan galtzea eta badakidan ezen garailearen bozkarioa dela galtzailearen pena eta nigarra, hala joan zitzaidan mirespen hura tipitzen eta bertze pentsamendu batzuen arragoan urtzen. Eta hala miresten dut, egun, landareen
|
mundua
animaliena baino gehiago... nahiz eta aitortu behar dudan ezen ustekabeko handia hartu nuela, noiz eta neure Indietarako bidaian landare haragijale haiek ikusi bainituen, ibai Orinocoren ertzetako oihanetan, zeren landare haiek zurtoin bat baitzuten, eta zurtoinaren muturrean bi hosto, bi esku tipi bezalakoak, zabaldu eta hertsi egin zitezkeenak, eta beren zabaltze eta herste hartan intsekturen b... Baina, salbuespenak salbuespen, zalantzarik ez dago ezen landareen mundua guztiz bertzelakoa dela.
|
|
|
Eta hala miresten dut, egun, landareen mundua animaliena baino gehiago... nahiz eta aitortu behar dudan ezen ustekabeko handia hartu nuela, noiz eta neure Indietarako bidaian landare haragijale haiek ikusi bainituen, ibai Orinocoren ertzetako oihanetan, zeren landare haiek zurtoin bat baitzuten, eta zurtoinaren muturrean bi hosto, bi esku tipi bezalakoak, zabaldu eta hertsi egin zitezkeenak, eta beren zabaltze eta herste hartan intsekturen bat edo bertze harrapa zezaketenak, intsektua hosto tipi zabalduetarik batean pausatzen zenean. Baina, salbuespenak salbuespen, zalantzarik ez dago ezen landareen
|
mundua
guztiz bertzelakoa dela. Eta ez landareen artean gerlarik eta borrokarik ez dagoelako, zeren eta haiek ere berdintsu eta orobatsu baitabiltza, nor gehiago, hatsarrean batik bat, errotzeko behar duten lur puskaren bereganatzeko; ordea, borroka haiek ez dira hain nabarmenak eta odola ez da nehoiz ere isurtzen, eta, gainerat, noiz eta landare edo zuhaitzen bat bere lur puskan errotzen den eta fintkatzen, bakean uzten ditu aldamenekoak.
|
|
|
—Zertarako mundu osoa irabazi, baldin arima galtzen badugu...? Kapera hau izanen da oraindanik ene
|
mundua
.
|
|
|
Izan ere, ez al da egia ezen, iduritzen zaigun arren
|
mundua
irauliz mundua aldatzen dugula, gehienetan ez dela halakorik gertatzen. Zeren mundua galtzerdi bat bezalakoa baita usu, eta zeren, guk eraginikako irauliaren ondoren ere, lehengo idurirat eta betiko idurirat itzultzen baita.
|
|
|
Izan ere, ez al da egia ezen, iduritzen zaigun arren mundua irauliz
|
mundua
aldatzen dugula, gehienetan ez dela halakorik gertatzen. Zeren mundua galtzerdi bat bezalakoa baita usu, eta zeren, guk eraginikako irauliaren ondoren ere, lehengo idurirat eta betiko idurirat itzultzen baita.
|