|
2000
|
|
|
Esanak esan, zertarako balio du hizkuntzak jakiteak?
|
Mundua
ulertzeko modu ezberdina damaigutelako, akaso?
|
|
|
idazleak utziriko hutsuneak betetzeko, aipaturiko erreferentzia ezagunak irudikatzeko,... Are gehiago, zenbaitetan errealitate horri erreferentzia zuzena egiten dioten elementuak ageri dira (datu historikoak, pertsonaia ezagunak, esaterako), eta hau ezagutu ezean, zailagoa egingo zaigu fikziozko
|
mundua
ulertzea edo irudikatzea (batzuetan hutsune batzuk betetzea oso zaila edo ezinezkoa izango baitugu).
|
|
|
nazio zer den esateko momentuan eta, ondorioz, nazionalismoa definitzerakoan, nazioaren teorien artean dagoen ezadostasunaren aurrean. Zer esanik ez,
|
mundua
ulertzeko era guztiz ezberdinak, ideologia kontrajarriak, gurutzatzen dira bidean; eta analisien abiapuntuak eta premisak baldintzaturik aurkituko ditugu, zeren, guztiz logikoa denez, egoera honek baldintzatutako analisiak aurrez aurre jartzen baititu.
|
|
|
Eta zein da —galdegiten dizut nik, jaun André—, zein da diferentzia eta zein da aldea zozoaren eta ene artean, baldin osabak zozoari buruz errana egia bada? Zeren ni ere halaxe bainabilkizu neure esplikazioneekin harat eta honat,
|
mundua
ulertu nahi eta ezinean, zimendu sendo baten bila, non aterbe edo pausalekuren bat eraiki dezakedan, neure buruaren gerizatzeko. Eta hitz batzuk bildu eta, neure arrazoinaren eta neure adimenduaren orratzaz, haien josterat entseiatzen naiz, amets dudan habia eta ene kezken eta buruhausteen gozalekua egiteko asmotan:
|
|
2001
|
|
|
M. Butor ek gogoratu bezala (ik. Répertoire (1964)), nobela egiteko modu bakoitzaren oinarrian,
|
mundua
ulertzeko modu bat ere badago. Alegia, idazmolde bakoitza hertsiki lotzen zaiola nobelan iradokitzen den munduari.
|
|
|
Gero eta aldakorrago den mundu honetan ibiltzeko eta
|
mundua
ulertzen lagunduko diguten zeinuak interpretatu nahi ditugu.
|
|
|
gerra garaian liburuz beteriko motxilazeraman soldaduaren irudia: gizon hura
|
mundua
ulertzen lagunduko zion elementuen bila zebilen. Ikuskera hautsia osatu eta hobetu nahian.
|
|
|
M. Butor ek gogorarazizuen bezala (ik. Repertoire (1964)), nobela egiteko modu bakoitzaren oinarrian,
|
mundua
ulertzeko modu bat ere badago. Alegia, idazmolde bakoitza hertsiki lotzenzaio nobelan iradokitzen den munduari.
|
|
2002
|
|
|
Eta harentzat xakea, hasieran, denbora pasa baizik izango ez den arren, denboraz zaletasun hori grina bihurtuko zaio, eta hori baino gehiago ere bai:
|
mundua
ulertu eta harekin jokatu eta borrokatzeko bide edo tresna bat.
|
|
|
Bakoitzarentzat nahi duena izan dadila, ezta? Nik ez dut esango literatura jolasa edo artifizioa denik, edota
|
mundua
ulertzeko modu bat. Bakoitzarentzat gauza bat izango da eta hori da literaturak duen gauzarik handiena.
|
|
|
Garbi izateakomeni da: giza eta gizarte
|
mundua
ulertu nahian gabiltzanok ezin dugu, egiazientifikoen, saltzaileen papera jokatu.
|
|
|
Industria gizartetik harantzagoko gizartea jaio da. Haustura islatzen du?
|
mundua
ulertzen ez duen, erakundeetan babestutako gizarte industrialarekiko.
|
|
|
Gizakien ahalmen esklusiboa izan ez arren, komunikazioa gizakiak bere harreman indibidualak zein kolektiboak garatzeko eta bideratzeko beharrezkoa duen tresna kognitiboa eta azaltzailea da. Kognitiboa, zeren
|
mundua
ulertzeko balio baitio. Azaltzailea, zeren ulertu duen munduari buruzko diskurtsoa eraikitzeko balio baitio.
|
|
|
derrigorrezkoa da erabakiak hartzeko. Informaturik egotea derrigorrezkoa da bizi zaren
|
mundua
ulertzeko. Informaturik egotea derrigorrezkoa da engainaturik ez bizitzeko.
|
|
|
Lau publizitate filosofia hauen azpian, publizitatearen
|
mundua
ulertzeko modu nagusi bi agertzen zaizkigu:
|
|
|
Mitologien eta erritualen sortzaile dira hedabideak; albisteak hedatzeaz gain, gizarte komunikazioan diharduten bideek
|
mundua
ulertzen laguntzeaz gain, mundua bera eratzen ere laguntzen dute.
|
|
|
Pertsonen arteko harreman komunikazionala, giza taldeen arteko harreman komunikazionala, makinen arteko lotura zibernetiko komunikazionala... Ez dugu gaur egungo
|
mundua
ulertzerik komunikazio barik: mundua ez litzateke mundu, pertsonen arteko harremanik ez balego, makina eta enpresen arteko loturarik ez balego, giza taldeek beren artean erlaziorik ez balute.
|
|
|
Hurrengo urratsa egin aurretik, gogora ditzagun informazioaren
|
mundua
ulertzeko adiera nagusiak.
|
|
|
Tematizazioa, hots, makroproposamen hierarkizatzailea? da, beste erreminta batzuen artean,
|
mundua
ulertzeko beharrezkoa dugun giltza interpretatibo funtsezkoaren lehen oinarria.
|
|
2003
|
|
|
Hau da, 4.000 baino gehiago dira 10.000 hiztun baino gutxiago dituzten hizkuntzak. Baina horietariko bakoitzak dauka gure hizkuntzak bezain egitura konplexua, gurearengandik bereizten duen
|
mundua
ulertzeko modua, eta bakoitza da bere giza taldearen nortasun etniko eta kulturalaren adierazpena. Beraz, horietariko bakoitzak du bizirik iraun eta bere giza taldearen kultura eta bizitzeko eraren adierazpena izaten jarraitzeko eskubidea.
|
|
|
Horrela, esperientzia eta
|
mundua
ulertu ahal izateko, jendarteak duen irudikatzeko ahalmen magmatikoak errealitatearen eta bizitzaren interpretazioak sortzenditu. Irudikapen sinboliko horiek (erlijioan, ekonomian, politikan edo artean zehazturik), jendarteak bizi dituen denbora eta espazioa definitzen dituzte, bizimoduarizentzua eta testuingurua emateko.
|
|
|
Enpirismo logikoarekiko Popperren berrikuntza bat, horrenbestez, zientzi teoriari ematen dion garrantzian nabaritzen dugu lehenengo eta behin. Esan legez, enpiristentzat zientzi ezagutza protokolozko esakuneetan oinarritzen bada ere, Popperren aburuz, aldiz, teoriak dira
|
mundua
ulertzeko ditugun oinarrizko tresna intelektualak. Horren arabera, zientzia enpirikoak sistema teorikoak dira (Popper 1934:
|
|
|
Zientziagintzak, Kuhnen aburuz, ez du metatzen ezagutza etengabe, modu linealean eta hutsik gabe. Alderantziz, zientziagintza krisien eta iraultzen bitartez doa aurrera,
|
mundua
ulertzeko aldaketa sakon eta erradikalak dakartzaten iraultzen bitartez hain zuzen. Eraldaketa erradikal horiei Kuhnek zientzi iraultzak deitzen die.
|
|
|
Oro har, paradigmari egindako ukituak nahikoak izaten dira hura ongi konpontzeko eta aurrera jarrai dezan ahalbidetzeko, baina batzuetan anomaliak sakonegiak eta oso serioak direnez, paradigma krisian jausten da. Kasu horietan zientzialariak
|
mundua
ulertzeko erabilitako mapa zientifikoak haren ‘lurraldearekin’ egiten du talka; natura ez dago jadanik onartutako ereduen menpe eta tentsioa hasten da nabaritzen zientzialarien artean. Irtenbide hobeagorik ez dagoen bitartean, ezagutza ‘zaharra’ mantentzen dute, baina beti ere zientzialariak mehatxatzen dituen impasse batean, dena den.
|
|
|
Izatez, zientzia eginkizun liluragarria delakoan gaude, baina ez gutxiago horren gaineko azterketa, batez ere zientziak
|
mundua
ulertu, menperatu eta kontrolatu nahi duenean. Askorentzat horiek zio nahikoak dira zientzia enpirikoen existentziari arrazoia esleitzeko.
|
|
2004
|
|
|
Treveris aurrekoa eta ondorengoa. Treveriseko mikrokosmosak eta giro bereziak
|
mundua
ulertzeko modua aldarazi diezazukete. Marga Do Val Treverisen hezi eta hazi omen da bigarrenez.
|
|
|
Ez naiz orain kultura zer den definitzen hasiko, baina konstatazio pare bat egin nahiko nituzke, behintzat. Kultura kontzeptu zabala da oso, eta beraren bitartez gizakiek eta gizarteek une bakoitzean
|
mundua
ulertzeko dituzten iritzi desberdinez osatzen eta egituratzen da eta, halaber, era desberdinez islatzen da. Ingurua, gizarte harremanak, herri baten kulturaren eratzaile eta isla.
|
|
|
Ez dut esan nahi historia ezin balia daitekeenik aldika balio konkretuez gogoeta egiteko, baina historia ezin bihur daiteke balioen inguruko ikasgai baten ordezkoa (eta ohar honek ez du soilik euskal historiarako balio baizik berdin munduko historia ikasgaietarako zein beste edozein historiarako). Historiak, nire ustez, bere baitatik bultza dezakeen baliorik baldin badago akaso
|
mundua
ulertzeko zentzu kritiko orokor bat izan daiteke, ez asko gehiagorik (besterik da historiako gaiak balio konkretuaz gogoeta egiteko erabiltzea).
|
|
|
Izenburuak dira, azken hiru urteetan maorieraz eta maoriarrek egindako film luze, dokumental eta film labur batzuen izenburuak. Maoriena adibide bat besterik ez den arren, herrialde eta herri txikiek zinema egin dezaketela frogatzen du; zinemari esker isolamendua apurtu daitekeela azaltzen digu; zinemari esker kultura bat eta
|
mundua
ulertzeko modu bat zabaltzea posible eta errentagarria dela erakusten du.
|
|
|
Onartu beharra dago Descartesen argudioaren indarra esaten digunean sentimen hutsen bidez zaila, edo ezinezkoa, dela ezagutza justifikatzea; horregatik izango zaio beharrezkoa sentimenez eta baita fedezko kontuez gaindiko irtenbide bat aurkitzea. Eta horretarako, garbi geratu den bezala, pentsamenduan jarriko du gizon emakumeok
|
mundua
ulertu ahal izateko oinarria eta hastapena. Dena dela, arazo zailentzako ebazpen errazik ez dagoen legetxe, hemen ere hainbat oztopo aurkituko dugu Descartesen proposamena onartzea korapilatsua bihurtuko duena.
|
|
|
Hedadura, honela, gai matematikoa izango da eta, neurri horretan,
|
mundua
ulertzeko ezinbesteko tresna; baina fisikoki berez existitu beharrik ez duen mugapen modura bururatu behar da aldi berean. " Pentsatzen dut, beraz, banaiz" baieztatzean, Niaren ideiari oinarri bat, hastapen bat, eskaini dio; hau da, Niak pentsamenduan izango du oinarri ontologikoa eta pentsamenduak niarengan bere subjektua (objektua, esango luke Descartesek).
|
|
2005
|
|
|
Bizitza bera ulertzerik ba al dago festarik gabe? Gizartea osatu zenez geroztik, zaila da lanik gabeko
|
mundua
ulertzea eta onartzea. Alabaina, lanak atsedena behar du.
|
|
|
idazleak utziriko hutsuneak betetzeko, aipaturiko erreferentzia ezagunak irudikatzeko... Are gehiago, zenbaitetan errealitate horri erreferentzia zuzena egiten dioten elementuak ageri dira (datu historikoak, pertsonaia ezagunak, esaterako), eta hau ezagutu ezean, zailagoa egingo zaigu fikziozko
|
mundua
ulertzea edo irudikatzea (batzuetan hutsune batzuk betetzea oso zaila edo ezinezkoa izango baitugu)
|
|
|
Zentzu honetan, nire iritzia da publizitatea gizartearen atzetik doala, gehienetan. Eta hau arazo larria da, zeren iragarkien bitartez igortzen zaizkigun balio eta estereotipoak eragin handia dute gure pentsamoldeetan eta balioetan, eta, beraz, baita gure gizartea eta
|
mundua
ulertzeko eta ikusteko moduetan ere. Publizitatea giza errealitatearen adierazlea dela esaten dutenen aurrean, nire ikuspuntua da gaur egun egiten den publizitatea errealitatearisti, 2005).
|
|
|
Library Thing sailkapen anarkistako sistema bat da, gizabanako bakar baten irizpidea errespetatzen duena, gainerakoenarekin kontraesanean jarri gabe. Sarean dagoenean, egiaztatu denez, hierarkiak ez dira hain beharrezkoak
|
mundua
ulertzeko. Jendea ados egotea da garrantzitsuena.
|
|
|
blog ezagunenak (gehien lotzen zirenak) gutxiengo txiki bat ziren, eta bitakora gehienak ez ziren ia aipatzen. Bitxia bada ere, blog ‘ezagun’ gutxi horien berezitasuna da, eta arrakasta estandarreko ereduetatik ihes egiten dute, offline
|
munduan
ulertzen den bezala. Hau da, blog bat zenbat eta pertsonalagoa izan, orduan eta interes handiagoa pizten dute internautek.
|
|
|
EuskalHe rria ren ekialdeko periferia da, baina erreala da, Gipuzkoako barne sakoneko parajeak bezain egia, hori bai, euskaragabetua. Aldaketa horren gainean bermaturik, Armendariz Obabaren muinaz jabetu da, baldin eta muinean dagoena mundu ruraleko mentalitatearen krisia bada,
|
mundua
ulertzeko molde zaharren txokea, kanpotik datorkiongiza rte modernoa ren proposamen eta eraginekin. Atzeko paisajea hori dela emanez gero, agertoki horretako gertaerak eta pertsonaiak Obabakoak berak dira.
|
|
|
Gauza transzendentalez pentsatu edo hausnartzeko genituen bultzadetariko ugari, lehenak erlijioak bideratutakoak gehienetan, orain bi modu espektakularren bidez zuzentzen dituzte supernaturaltasuna ren ildotik: bata, literatura eta arte fantastikoa; bestea, izen arraro xamarra duten teo riak eta
|
mundua
ulertzeko kontzepzioak (‘zientifikoak’, beren sortzaileen aburuz). XX. mendean barrena ongi sartu arte, hori dena gro tes ko —grott otik:
|
|
|
hor kanpoan izango bailitzan uler dezakegun edozein egiaren ideia bertan behera uzteko. Hau da, gure baitatik at, gure gogamenetik at dagoen naturak, esentziak, jainko ugariek, deabru groteskoek, edota zientziak aurkituriko egitura sakonek ez dute balio handirik gure egungo
|
mundua
ulertzeko. Hitz horiek guztiek hiztegi bat osatzen dute, zaharkitua jadanik, eta hura ordezkatzekoordua heldu zaigu.6
|
|
|
Subjektibotasuna halabeharrez pertzepzio objektibo guztietan nahasita dagoenez, gizabanako bakoitzak —hizkuntzatik at ere—
|
mundua
ulertzeko era jakin bat osatzen duela baiezta daiteke.93
|
|
|
Honengatik hizkuntza arrotz bat ikasteak
|
mundua
ulertzeko era propioan ikuspuntu berri baten eskuratzea dakar, eta honela gertatzen da era batera edo bestera, ze hizkuntza bakoitzak gizadiaren zati baten kontzeptu eta errepresentazio guztien ehunkia osatzen du.137
|
|
|
185 Honen arabera hizkuntza bakoitzak, nolabait, eraginen bat du berau hitz egiten dutenen
|
mundua
ulertzeko eran. Printzipio honek," Sapir Whorf hipotesia" bezala ezagutzen denak, batez ere lan hipotesi garrantzitsu baten moduan funtzionatzen du egungo ikerketa etnolinguistikoetan.
|
|
2006
|
|
|
Lan horren helburua Teoria Kritiko moderno bat elaboratzea da, modernitate sozial eta kulturala azaltzeko gai izango dena. Gaur egungo unibertso soziologikoan lan erraldoi eta erabat erreferentziala da, zenbaitentzat erreferentzia nagusia, eta gaurko
|
mundua
ulertzeko ezinbesteko ekarpena48.
|
|
|
Ahalegin metodologiko bat egin beharra azpimarratu nahi da: epikaren mundu aurreklasikoa doitasunez ulertu ahal izateko guk geuk gerturatu behar dugu ikuspegi zaharrera6; mundu hura gurera gerturatzen saiatzeak gure
|
mundua
ulertzeko bidean jar gaitzake, agian, baina ez dugu ukituko ezagutu nahi genuena.
|
|
|
Filosofia arkaikoa, Jonian, kultura heroikoaren aurka sortu bazen —hurrengo saiakera batean aztertuko denez—, kultura heroiko hura garatu zuen gizartea aztertuz hasi dugu; zehazki, hamar mendetan barrena, Aro Lausoan eta Aro Arkaikoan ere,
|
mundua
ulertzeko modu bakarra izan zen epikari lehen oinarriak jarri zizkion gizarte mizenikoa. Izan ere, kultura heroikoa, 1200 urtearen inguruan Heladek jasan zuen kataklismoa baino lehenagokoa da, Tebas edo Mizenas bezalako hiribilduak Mediterraneoan garatutako maila handiko zibilizazioen parera jarri zirenekoa, alegia.
|
|
|
Baina kultura homerikoa ez da zuzen zuzen Homeroren testuetan agertzen den kultura: kultura homerikoa estilo bat da,
|
mundua
ulertzeko molde bat. Homeroren testuez harago doa:
|
|
2007
|
|
|
|
Mundua
ulertzeko moduak ez dira berdinak, eta horren argigarri ipiniko dut hurrengo euskal esaunda zaharra, gaztelaniazko haren ordezkoarekin batera. Horretara, bada," I etxako besteik ez dagonako"(" Hi etxerako, besterik ez dagoenerako") esaeraren gaztelaniazko ordaina izango litzateke" cuando no hay más contigo Tomás".
|
|
|
Baina, garai berean, artean esploratu gabeko beste unibertso bat ikertzen hasi ziren zientzialari batzuk. Eta oinekin zapaltzen dugun
|
mundua
ulertzeko gako batzuk itsas sakonean zeudela ikusi zuten.
|
|
|
Halakoentzat hizkuntza kontuak, tresna kontuak dira: hau da, gure bizitzaren munduaaditzera emateko eskueran daukagun edozein hizkuntza tresnak balio digu jadanikhor hizkuntzatik at eraikita daukagun
|
mundua
ulertzeko eta islatzeko. Hori horrela, euskararen auzia ez da hil edo biziko auzia Euskal Herriaren normalkuntzarako etaeraikuntzarako.
|
|
|
Horren arabera, bere gizarte testuinguruan egokiak diren jokabideakikastea ahalbidetzen dioten informazio eta arauen hartzaile pasiboa da pertsona.Ikaskuntza sozialean oinarritutako ikerketa horietaz gain, ikuspegi soziologikoanoinarritutako ikerketak egin ziren urte horietan, eta honako hau zen haien helburua: gizarte ezagutzaren belaunaldi arteko transmisioan zenbait sozializazio agentekzuten eragina aztertzea. Europan, berriz, zenbait psikologok, Piaget-en ideietatikabiatuz, gizarte
|
mundua
ulertzean parte hartzen duten gaitasun kognitiboengarapenean jarri zuten arretagunea. 1960 urtearen inguruan, Piaget-en ideiekAtlantikoa gurutzatu zuten, eta, AEBn, gizarte ezagutzaren garapenari buruzkoikerketak egiten hasi ziren.
|
|
|
Gidoiak eraikitzeko prozesua, kognitiboa ez ezik, soziala ere bada (Nelson, 1986a, 1986b). Alde batetik, inguruko
|
mundua
ulertzeko haurrak egiten duenahalegin kognitiboaren emaitza da. Bestetik, soziala da, haurrek parte hartzenduten gertaera guztiak kulturalki definituta daudelako.
|
|
|
Hori ere ez da oraindik arazoa. Baina arazo izan liteke, horrekin batera Whorf-ek baiesten badu, a) gizabanakook
|
mundua
ulertu, hots, kontzeptutan antolatu (1), hein handi batean (2), mintzo garen hizkuntza partikularraren arabera (3), zeinetakoak garen komunitateko kideak, egin ohi (4) dugula; zenbakitu dugun puntu bakoitzari arta emanez.
|
|
|
Panteismoarentzat, aldiz, Jainkoa ez kanpoan, goian edo, ezpada munduaren barruan dago, urasetzen, ernaltzen, hots, mundua da, munduaren bizitza17 Gauza bera da Jainkoa eta mundua:
|
mundua
ulertua ez erori, gutxietsi, galgarri bezala, Jainkoaren agerkunde bezala baizik. «Libreak gara eta ez dugu nahi tirano trumoi karirik.
|
|
|
Hori ere prozesu baten emaitza izan zen. Askotan teoria politiko handienetan aurkitu baino, bere jatorrizko eta eguneroko praktika sozialean asmatu zuen beharrezkoa zuten ildo sasi ideologikoa, bizitzen ari zen
|
mundua
ulertzeko. Gerla galtzeak langile kulturaren haustura suposatu zuen, eta horren ondorioek luze iraun zuten.
|
|
2008
|
|
|
Hedabide tradizional batek Internetera jauzi egiten duenean ezin du bere lerro editoriala mantendu. Interneten
|
mundua
ulertzeko modu desberdinak aurki daitezke, baina sarean modu naturalean gertatzen den hori ez da hedabide tradizionaletan gertatzen. Hedabideek komunitatea sortu nahi dute, interaktibitatea sustatu, baina lerro batean bakarrik.
|
|
|
atera ere, ur garbi fresko bat bezala ateratzen zitzaion ahotik ume umetatik edoskitako hizkuntza, goitik beherako bidean erraz bezain oparo hedatzen zena eta, bere ibilian, ibai ur handi edo errekasto jostalari bihur zitekeena, ur jauzi edo ur zurrunbilo: ...endua ahalbidetzen zituztèn nerbio zirkuituak eta bestelako azpiegiturak. Beñardoren neuronak elebakarrak ziren ezinbestean, halakorik esaterik bada?, hamar urtetan garatu eta osatutakoak mila estimuluren eraginpean, gelditzen ez den makina baita garuna, baita lotan dagoenean ere; Beñardok, ondorioz, euskararenak eta euskararenak bakarrik zituen burmuinetako bide sare haiek, begiz ikusten zuèn
|
mundua
ulertzera zeramatenak, baita bere egitera ere, mundua bere eginez egiten zuen munduak, aldi berean, bere?, ahoan artikulatutako hotsen bidez, esaldi kate distiratsu edo ateraldi zorrotz bat bitarteko, birao lotsagabe edo bertso hunkigarri bat, oztopo handirik gabe. Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri, bazekien bazegoela gutxienez?, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi hura baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona:
|
|
|
Ikusten ditugun ezaugarriak sinpleki gizarte berri batenak dira zeinetan boterea zilegitzeko, aberastasuna pilatzeko, gizartea kontrolatzeko eta, oro har,
|
mundua
ulertzeko mekanismo eta erak oso ezberdinak diren sobietar, mendebaldar zein Hirugarren Munduko gizarteetakoekin alderatzen baditugu.
|
|
|
Tarteko haurtzaroan edo lehen hezkuntzan, aurrerapauso handiak gertatzen dira hainbat gaitasunetan, hala nola irakurtzeko, idazteko, zenbatzeko,
|
mundua
ulertzeko eta era logiko batean pentsatzeko gaitasunetan. Arrakasta akademikoak eta gurasoekiko egokitzapenak izugarrizko garrantzia hartzen dute.
|
|
|
Irakurtzeko, idazteko eta zenbatzeko,
|
mundua
ulertzeko eta era logiko batean pentsatzeko gaitasunetan aurrerapauso handiak gertatzen dira. Horrez gain, arrakasta akademikoak eta gurasoekiko egokitzapenak izugarrizko garrantzia hartzen dute.
|
|
|
Irakurtzeko, idazteko eta zenbatzeko,
|
mundua
ulertzeko eta era logiko batean pentsatzeko gaitasunetan aurrerapauso handiak gertatzen dira. Horrez gain, eragiketa formalen pentsamendua sortzen da.
|
|
|
Irakurtzeko, idazteko eta zenbatzeko,
|
mundua
ulertzeko eta era logiko batean pentsatzeko gaitasunetan aurrerapauso handiak gertatzen dira. Horrez gain, arrakasta akademikoak eta gurasoekiko egokitzapenak izugarrizko garrantzia hartzen dute.
|
|
|
Irakurtzeko, idazteko eta zenbatzeko,
|
mundua
ulertzeko eta era logiko batean pentsatzeko gaitasunetan aurrerapauso handiak gertatzen dira. Horrez gain, eragiketa formalen pentsamendua sortzen da.
|
|
|
Dantzatzen dudanean, inguratzen nauen
|
mundua
ulertzen ahalegintzen naiz. Era berean, gaurko gaiek lekua izaten dute nire lanetan; hala nola prostituzioak, generoak, politikak, sexuak eta bortxak.
|
|
|
Beñardo, izan ere, euskaraz bizi zen eta euskarak bizi zuen... atera ere, ur garbi fresko bat bezala ateratzen zitzaion ahotik ume umetatik edoskitako hizkuntza, goitik beherako bidean erraz bezain oparo hedatzen zena eta, bere ibilian, ibai ur handi edo errekasto jostalari bihur zitekeena, ur jauzi edo ur zurrunbilo: ...bidetzen zituztèn nerbio zirkuituak eta bestelako azpiegiturak –Beñardoren neuronak elebakarrak ziren ezinbestean, halakorik esaterik bada–, hamar urtetan garatu eta osatutakoak mila estimuluren eraginpean, gelditzen ez den makina baita garuna, baita lotan dagoenean ere; Beñardok, ondorioz, euskararenak eta euskararenak bakarrik zituen burmuinetako bide sare haiek, begiz ikusten zuèn
|
mundua
ulertzera zeramatenak, baita bere egitera ere –mundua bere eginez egiten zuen munduak, aldi berean, bere–, ahoan artikulatutako hotsen bidez, esaldi kate distiratsu edo ateraldi zorrotz bat bitarteko, birao lotsagabe edo bertso hunkigarri bat, oztopo handirik gabe. Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri –bazekien bazegoela gutxienez–, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi hura baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona:
|
|
|
Konturatu naiz
|
mundua
ulertzen dutenek gaizki ulertzen dutela mundua.
|
|
|
Intelektualek ezin uler litekeena ulertzen dute, mundua barne. Nik, nahi dudana ulertzen dudan honek, ez dut
|
mundua
ulertzeraino kaxkartu nahi izan".
|
|
2009
|
|
|
Kontuan hartzen bada orduko giro politikoa eta euskararen eta euskal kulturaren egoera, isilpean eta erdi gordeta, bertsolariok ikusleen ikuskera bera dute,
|
mundua
ulertzeko modu eta balore berak dituzte. Ez daukate aparteko sorkuntzarik egin beharrik entzuleak bereganatzeko, euskaraz jardutea bera nahikoa dute euren artean lotura sendoa sortzeko.
|
|
|
Adibidez, eskuko telefonoei esker informazioa une oro trukatzen dugu, are gehiago, belaunaldi berriek ezin dute
|
mundua
ulertu eskuko telefonorik gabe. Informazioaren gizarteak erabiltzen dituen tresna berriek (ohiko komunikabideek ez bezala) pertsona orok informazioa jasotzea eta sortzea ahalbideratzen dute.
|
|
|
Zientzian eta teknologian gertatu diren aurrerapauso guztiak zientzialariek egiten dituzte, noski.
|
Mundua
ulertzeko nahiak, gauza berriak aurkitzeko gogoak, gizartearen esker ona sentitzeko grinak eta dirua irabazteko nahiak bultzatzen dute, besteak beste, jendea zientzialari bihurtzera eta ikerketan aritzera. Hala uste du publiko orokor gisa sailkatutako jendeak, eta horixe bera aitortu dute unibertsitateko ikasleek eta ikertzaileek.
|
|
|
baita galdera; eta b) edonola ere zientziarentzat munduaren kausak munduaren proportziokoa izan luke, efektuak eta kausak proportzioren batean egon behar baitute elkarregaz. Halako Jainko kausa batek
|
mundua
ulertzen lagunduko luke, Jainkoa (erlijiosoa) ulertzen ez luke ezer lagunduko: mundua esplikatzeko Jainko bat, munduak esplikatzen du bera, hots, mundu bihurtzen du.
|
|
|
(. Fedeco Articuluez?). Jainkoaren obra horiez
|
mundua
ulertzen da: munduan Jainkoa ikus bide daiteke.
|
|
|
lur bat, fabrika bat, jauregi bat, hiru hitz, hiru puntu balira bezala, triangelu bat osatzen zutenak; triangelu hartan inskribaturik, berriz, bere begia: bere begirada boteretsua, alegia, jainko txiki batenaren antzekoa,
|
mundua
ulertzeko modu bat ere bazena; kontu haiek zerabiltzan Nazariok, beharbada, buruan, bere gain Reginaren begirada galdetzailea nabaritu zuenean:
|
|
|
Autismo kasuen detekzio goiztiarra da sintomak gutxitzeko metodorik eraginkorrena. Beraz, hasiera hasieratik ezagutzea funtsezkoa da, inguruan duten
|
mundua
ulertzeko modua ulertzea bezala.
|
|
|
Zientzia modernoa,
|
mundua
ulertzeko modu berria
|
|
|
(Israelek irabazi duena). Hamasek eta
|
munduak
ulertu dute, Israelgo hegoaldean, errealitatea aldatu dela, ez dela gehiago bizitzarik lur azpiko gordelekuetan.
|
|
|
Gizateariaren garapenaz mintzatu zen obra horretan, pertsonen jokabideak makinen hoztasunera eta muturrera eramanez.
|
Mundua
ulertzeko ikuspuntu are mingarriagoz sortu zituen ondorengo obrak. Concrete Island eleberrian asfaltoan harrapaturiko motoziklista baten amesgaiztoa azaldu zuen.
|
|
|
Ipuina ez da gauza eder bat. Ipuinek
|
mundua
ulertzen laguntzen digute, eta, beraz, batzuetan oso gauza gogorrak eta desatseginak kontatzen zaizkigu. Edurne Zuriren amak bere alaba hiltzeko agindua eman eta haren bihotza ekartzeko agintzen du, adibidez.
|
|
|
Gaurko
|
mundua
ulertzeko ikuspegi berri bat behar da, hortaz. Begirada kosmopolita, alegia.
|
|
|
Reality show baten egitekotik harago, pantailan ageri diren horien izaerak eta
|
mundua
ulertzeko moduak harritu nau ni. Tribuek eta familia espainiarrek ez dute hizkuntza bera partekatzen, eta antolakuntzak ez du itzultzailerik jarri.
|
|
|
Courbeten lanean alua hastapena bazen, izan ote daiteke uzkia mundu baten edo
|
mundua
ulertzeko modu baten akabera edo beste mundu edo pentsatzeko modu baten hasiera. Halako zerbaiten susmoa hartzen diot Charlotte Roche-ren Feuchtgebiete (Zonas húmedas, Anagrama, 2009) liburuari.
|
|
|
lur bat, fabrika bat, jauregi bat, hiru hitz, hiru puntu balira bezala, triangelu bat osatzen zutenak; triangelu hartan inskribaturik, berriz, bere begia: bere begirada boteretsua, alegia, jainko txiki batenaren antzekoa,
|
mundua
ulertzeko modu bat ere bazena; kontu haiek zerabiltzan Nazariok, beharbada, buruan, bere gain Reginaren begirada galdetzailea nabaritu zuenean:
|
|
|
Egia horien atzetik dabilenak zera bilatzen du soilik, munduak gizakiaren barruan jasaten duen metamorfosia:
|
mundua
ulertu nahi du, baina mundu humanizatua... 80
|
|
|
Txapela erantzi nuen Estudiantearen aurrean. Inoiz ez nuen haren
|
mundua
ulertzeko abilidaderik izango. Ginbaila erantzi zuen Estudianteak.
|
|
|
|
Mundua
ulertzearren pinturak jaten dituen
|
|
|
|
mundua
ulertzeari uzteko,
|
|
2010
|
|
|
Enpatiak konpromiso emozional bat eskatzen du, beste pertsona baten barruko
|
mundua
ulertzeko baldintza ezinbestekoa. Prozesu horretan, ispilu neuronek enpatiaren aberastasuna ematen digute.
|
|
|
Inguru teknologikoarekin orekan egotea, berriz, zera da, inguruan dituzun tresnak erabiltzen jakitea, eta ez sentitzea makinak mehatxu direla, edo aurkikuntza berriak, edo produktu berriak, eta horiek gure buruko eskeman barneratzea
|
mundua
ulertzeko.
|
|
|
Kontestu horretan, egoera filosofiko berriarekin (Montesquieu, Voltaire, Rousseau, eta abar), mundua eta gizakiaren existentzia arrazoiaren bidez azaltzen saiatu ziren, ez teologia ez mistikari jarraituz. Gizakia bere baitan zen gai natura menderatzeko eta
|
mundua
ulertzeko. Deskartesen arabera, soilik lor zitekeen egia arrazoitze logikoaren bidez. Frantziako ilustrazioan gora egin zuten ateismoak eta materialismoak, halaber kristautasunaren kontrako kritikak.
|
|
|
Bigarren edo hirugarrenmailako hiri baten (Sarajevon), aparteko garrantzirik izan behar ez zuen ekintzabaten ondorioz (Austria Hungariako enperadoreordearen eta honen emaztearenhilketaren ondorioz) piztu zen sekula ordura arte ikusi ez zen bezalako gatazka.1914ko ekainaren 28an hil zituen Gavrilo Principek Frantzisko Fernando printzeaeta haren emazte Sofia Chotek, eta laster batean, abuztuaren amaierarako jakinazen, apenas aste batzuk lehenago udazkenerako, ustez behintzat, amaituta beharzuen gerrak, luze eta krudel, oso krudel, iraungo zuela. Gerrarekin batera ez zenbakarrik belle epoque izenez ezagutzen dugun garai alai, optimista eta ia akatsgabea amaitu,
|
mundua
ulertzeko modu bat ere Flandria, Polonia edota Alpeetakoguda eremuetan akabatu zen1.
|
|
|
Kontzeptu ardaztaile hori analisi sinbolikoaren erdigunean jarriz gero, eszenaratze markoa (ebokazio mitikoan, tragedia grekoaren «agora»ren bilgunean irudika liteke) ahalezko indar izatetik eguneratutako indar izatera igarotzen denean, oholtzaren eszena, espazio sozial betearen agerle den indar sozial gisakoa uler liteke. Ahozkotasunaren erresuman, sortzeko, komunikatzeko eta
|
mundua
ulertzeko adinako balio kultural atxikiak biziberritu ahal izango duen une erdi magikoak «agora»ren lotunea biziberritu du. Ahozkotasunaren ondarean itsatsitako balio biltzaileak leku antropologikoa eraldatu eta biziberritzea eragin du, bizi dugun eszena sozialaren agertoki.
|
|
|
Dena dela, garbi geratu zen EBk ezin diola ezikusiarena egin behin eta berriro azaltzen den kontu honi —baita gatazkan dauden europar eskualdeetatik kanpoko instantzietatik ere— Hala, modu esplizituan, Alain Touraine frantziar soziologoak ere gaur egungo
|
mundua
ulertzeko ezin saihestuzkoa den kontu hori nabarmentzen du:
|
|
|
Pixkanaka pixkanaka, harea mugikorretan hondoratzen gara, kartzelak irentsi egiten gaitu, bereganatzen gaitu. Kartzelaren arabera bizitzen eta pentsatzen hasten gara, eta esfortzu gero eta handiagoa egin behar izaten dugu hor kanpoko munduarekin komunikatzeko, hor kanpoko
|
mundua
ulertzeko.
|
|
|
Eta gizakiak bizirik irauteko duen modu bakarra balioen eta arauen inguruko gizarte eredua eraikitzea da. Alain Touraine soziologo frantziarrak gaurko
|
mundua
ulertzeko gakoak eman zituen atzo Artium museoan egindako hitzaldian. Denbora mendekatzailea erakusketaren harira antolatutako egitarauaren barruan mintzatu zen Touraine.
|
|
2011
|
|
|
Hi bezalako zazpi! Eta handik aurrera, bata Izarraitz eta bestea Izazpi izan omen ziren.Eta egiak egi, ederrak eta bereziak dira elezaharrak, baina aldi berean gogor eta zakarrak ere badira. Sinismen zaharrek gure
|
mundua
ulertzeko eta antolatzeko bidea ematen digute eta kontakizun bakoitzak bere esanahia dauka. Eta agian arestiko kontakizun txikiarena, erronkei aurre egitearena izango da.
|
|
|
Alde horretatik, oso eskertzekoa da bi zuzendariek agertzen duten zintzotasuna, akaso erregistro falta ere izaten ahal dena?, haien kide askok ez bezala ez dute eskainiko agindu ez dutena. Aldeko zein kontrako guztiekin, farrellytarrek estilo propioa eraiki dute, eta nobedadea litzateke hortik ateratzea.Jarraikortasun horri esker, inor baino hobeto kontrolatzen dute haien
|
mundua
ulertzeko kodea, ikusleak nahiko ongi daki zein umore mota eskaini behar dioten eta horretan Hall Pass ek ez du huts egiten. Sexuaren gaineko mota guztietako txisteak, eskatologia tanta batzuk eta astakeriaren bat dira nagusiki film berriak eskaintzeko duena.
|
|
|
Portaerak moldatzeko indarra du eta jokaera ereduak ematen ditu. Gazteak beren identitate soziala eraikitzen ari dira eta musikaren bidez
|
mundua
ulertzeko modu bat jasotzen dute eta gehienetan horiekin identifikatzera iristen dira. Honela, gurasoekiko identitate ezberdina ezartzeko aukera izaten dute, hau da, beren independentzia eta errebeldia azaltzeko bidea izango da askorentzat.
|
|
|
Gainera, ia beti, musikari lotuta musikatik kanpo dauden balio eta praktika kultural asko ere agertzen dira. Identitatearen elementu bihurtuko diren janzkera, orrazkera, diskoen portadak, hizkuntza, kamisetak, irudiak, estetika, hizkera eta sinboloak eskuratzen dituzte, esate baterako eta lehen esan bezala,
|
mundua
ulertzeko modua osatzen joango dira16 Ez da ahaztu behar aurreko atalean idolo eta erreferentziei buruz esan duguna. Nerabezaroan imitazio indarra oso handia da eta identifikaturik sentitzen den ereduak bilatzen ditu.
|
|
|
Bata, Juan Diego Botto aktorea, Historias del Kronen eta Silencio roto ko protagonista. Zuzendariaren hitzetan, aktore handia izateaz gain, lagun handia du, bizitza eta
|
mundua
ulertzeko eran eta jarreran bat datoz, eta zinemak eman diezazukeen gauzarik onena lagunak direnez, eurentzako moduko pertsonaia duenean deitu egiten die, zalantzarik egin barik. Bestea 2009ko Euskal Herritar Unibertsala izendatu zutena da, Javier Aguirresarobe argazki zuzendari eibartarra.
|
|
|
Tasio, Las cartas de Alou, Silencio roto, Secretos del corazón, Obaba? bat datoz neurri handiagoan
|
mundua
ulertzeko nik dudan irudiarekin, 27 ordu edo Historias del Kronen eko ikuspegiarekin baino. Baina azken horiek islatzen duten mundua ere existitzen da eta ezin dugu ezkutatu, aztertu egin behar dugu hain zuzen aldatzeko.
|
|
|
Pop ragandaren astintzeak erabat busti gaitu, irudizko (k) arma hori gure barreneraino sartu da, hizkera, pentsamoldea eta ikusmoldea guztiz eraldatuz? eta ez genuke
|
mundua
ulertuko, gaur eta hemen, Pop aren azalkeriarik gabe. Ez gara jada gure baitakoak.
|