|
2000
|
|
|
|
jakin
minaren kapa sanoan.
|
|
|
Halaxe, hurrengo gauean
|
jakin
nuen zer zen suaren ertzean prestatzen zuen kutixia: tarantula, armiarmatzar iletsua, armiarma galanta.
|
|
|
Arrebari esana nion bidaia hura egiteko irrika nuela, baina koinatuak esaten zion ez nuela egingo, ez nintzela kapaz izango bidaia modu hari ekiteko. Gero
|
jakin
nuen arrebak eta koinatuak apustua egina zutela; errendituko nintzela koinatuak, ezta pentsatu ere arrebak. Goizean abiatu nintzen Zudairetik, bizikleta zamatuta, Lizarratik aurrera, Eunateko ermitaren paretik aurrera...
|
|
|
Hilabete t’erdi inguru igaro zen etxeratzerako. Orduan
|
jakin
nuen arrebak irabazi zuela apustua... eta gainera nik ekarritako Oloteko urdaiazpikoa.
|
|
|
Laster elkar topatzea espero dut, sagardotegiren batean. Duela gutxi
|
jakin
dut arreba hil zaiola. Garai hartan, Carabanchelen ginenean, hamazazpiren bat urte izango zituen Soteroren arreba horrek.
|
|
|
Hiru hilabetera desagertu zen Herreratik. Geroago
|
jakin
genuen, beste kartzeleroren batek esanda, urdaileko ultzera bat sortu zitzaiola eta alde egin beharra izan zuela lan hura utzita.
|
|
|
Hor daude Puerto edo Alcalako kasuak, Ermuko mamuarekin batera indartzen saiatu zirenak, eta abar. Era askotako jendea izaten da kartzeletan, eta, orokorrean preso sozialak gure aurka jartzerik lortu ez duten arren, inoiz ezin liteke
|
jakin
eroren bat zertara bultza dezaketen.
|
|
|
Paperezko farolatxoz josia zegoen herria, Madrilen erorketa ospatzeko. Gero
|
jakin
genuen, bezperan hil zela gure amona. Beranduegi zen, beraz, haren bila joateko.
|
|
|
Gure amak
|
jakin
zuen Donostian gaixorik nengoela, baina hain gaizki nengoenik eta gutxiagorik ere ez; ezta sanatoriora joatekoa nintzela ere. Andazarraten nengoela jakin zuenetik, ahal zuen guztietan etorri zitzaidan, hutsik egin gabe, jakiz kargatuta:
|
|
|
Gure amak jakin zuen Donostian gaixorik nengoela, baina hain gaizki nengoenik eta gutxiagorik ere ez; ezta sanatoriora joatekoa nintzela ere. Andazarraten nengoela
|
jakin
zuenetik, ahal zuen guztietan etorri zitzaidan, hutsik egin gabe, jakiz kargatuta: eltzekaria, fruta...
|
|
|
Nik pentsatu nuen, nondik edo handik
|
jakin
behar nuela jan genituen piperrak nongoak ziren. Eta bai jakin ere, asko kosta gabe.
|
|
|
Nik pentsatu nuen, nondik edo handik jakin behar nuela jan genituen piperrak nongoak ziren. Eta bai
|
jakin
ere, asko kosta gabe.
|
|
|
Sagarra ez bazen gerezia, okarana edo pikua, inguruetan beti zerbait. Ordizia inguruko kontrolatuta neuzkan; ondo aski
|
jakin
ohi nuen zein baserritako sagarrak edo udareak zeuden heltzeko puntuan, nongo gaztainadiak zeuden biltzeko moduan. Perretxiko eta onddotan ere askotan ibiltzen nintzen, eta etxera eraman ere bai mordoska ederra.
|
|
|
Hauxe, hain zuzen ere: ...gina edo nirea izango zen seguru asko; behin batean bururatu zitzaidan, estazio ondoko akazia haien hostoez egingo niela untxiei egun bateko gobernua, eta baita joan ere, zakua hartuta; akazia buruxketara igo eta soildu nizkien neguan inausi ondoren uda bitartean botatako kimu edo adaska guztiak, zotzak bertan tente utzirik, batere hostorik gabe, nire zakua ongi beteta; nola edo hala, Patxi Handik
|
jakin
zuen nork egin zuen egiteko modu hura, eta Inspekziora eraman ninduen.
|
|
|
Dena den, gorabehera hauen guztien gainetik, beste bat da irakaspen eta ondoriorik sendoena. Alegia, euskal preso politikook sakabanaketa eta oldar mota orori aurre egiten asmatu dugula, zutik irauten eta eusten
|
jakin
izan dugula, geure izaerari tinko eutsi diogula. Eta hemen gaude.
|
|
|
Reizabalek adierazi dio, agian ez dela ustekabekoa izango Martutenera eramatea. Epailea ere etorri zaio gorabehera horren inguruan zerbait
|
jakin
nahian.
|
|
|
ez dakidana ez baitut
|
jakin
nahi".
|
|
|
" Inork ezin du honetaz ezer
|
jakin
",
|
|
|
Zerbitzariak telebista itzali eta irratia piztu zuen. Minutu gutxiren buruan Uitziko mendatean ikusi genuen gorpua Iruñeko exekutibo batena zela
|
jakin
genuen. Zalantzak bazituen ere, Guardia Zibilak ez omen zuen uste Uitziko hilketa ETAren atentatua zenik.
|
|
|
Bagenekien, beraz,
|
jakin
beharreko guztia, edo jakin genezakeen guztia behintzat. Alferrik geunden jada Leitzan.
|
|
|
Bagenekien, beraz, jakin beharreko guztia, edo
|
jakin
genezakeen guztia behintzat. Alferrik geunden jada Leitzan.
|
|
|
– Baina nik ez nakian hik zer gura huen eta, erabakiak hartzeko moduan ez hengoenez, neuk hartu neuan agintea. Arantxa eta Jean Louis Urruñara joatekoak zirela
|
jakin
nebanean pentsatu neuan aukera hartaz baliatu beharra zegoela. Azken baten, ederki esanda itxi ebaan Lizardik:
|
|
|
Auzo eta mendi asko ikusten zen handik, Orexa horien artean, baina Leitzako parke eolikoko aerosorgailuek ernetu zuten Lauaxetaren arreta. Urrun eta txiki ikusten ziren eta neuk azaldu arte ez zuen
|
jakin
zer ziren.
|
|
|
Bergaratik Andoaina, etxera, autobusean itzuli nintzen, gero eta normalago sentituz, inguruko errealitatetik gero eta gertuago banengo bezala. Baina aurrerantzean, egun hartaz oroitzearekin batera beti izango nuen ondoez absurdu haren ondoren nire barrenean zerbait aldatu zelako irudipen zentzugabea, Angiozarko kanposantuaren atarian zerbait, ezin
|
jakin
zer, utzi izan nuelakoa.
|
|
|
Zaharregia naiz ofizio horretarako. Informatika asko
|
jakin
behar da orain, albisteak ordenagailuen bidez jasotzen baitira gero eta gehiago. Nik galdua dut ilusioa, eta ilusiorik gabe ezinezkoa da ikastea eta lan egiteko molde berrietara egokitzea.
|
|
|
" Mendiko botak zauzkak jantzita baina bizkar zorroan izango ditik behatzak mingarri estutzen zizkioten zapata beltzak, amak emandakoak, fusilatu zutenean jantzita zituenak", pentsatu nuen neure artean, Hamaika pauso ren irakurketa gogoan. " Lepoa egingo nikek." Hiru gizon haien atzetik joan eta bilera haren lekuko izan nahiko nukeen, Txikik aipatutako" besteak" nor ziren
|
jakin
, zertaz mintzatuko ziren... Baina ezin nuen horrelakorik egin.
|
|
|
Edo akaso ez, akaso hantxe ari ziren Lauaxeta, Txiki, Otaegi eta enparauak hizketan artean ere, nire begi eta belarrientzat atzemanezin. Ezin
|
jakin
.
|
|
|
" Aberria ala hil!" esaten da, baina hil eta gero ere hezur hozten ez den maitasuna da abertzaleak aberriari diona, Lauaxetaren eta bion kasuek erakusten dutenez. ...ez zuen behintzat halakorik jaso José Saramagok O ano da morte de Ricardo Reis nobelan, baina abertzale bat hiltzen denean hildako abertzale bat bilakatzen da, abertzaletasun horren izenean –" nire aitaren etxea" defenditzeko Arestik zioen bezala, edo" gure amaren etxea" bestela, guk hogeitaka urte geroago modu politikoki zuzenagoan genioen moduan– zer egin lezakeen
|
jakin
ez arren. Tira, azken batean, egia esanda, nik neuk behintzat bizi nintzelarik ere ez nuen sekula oso ondo asmatu zer egin nezakeen ezeren alde.
|
|
|
Ez zuen 1936ko uztailean piztutako gerra aipatzen zuen inongo taularik aurkitu Juntetxean. Ezin zuen, horrenbestez, gerra hura nola amaitu zen
|
jakin
, baina, han emandako ordubetean ikusitakoak ikusita, gerra hura bere burkideek irabazi zutelakoan zegoen, Errepublikaren indarrek faxisten erasoari azkenean ere aurre egiten asmatu zutelakoan. Nekez uler zitekeen bestela Euzkadiko hiru herrialdek autonomia izatea, Legebiltzarra, Jaurlaritza, lehendakaria...
|
|
|
M’kabuen...". " Zure anaiak, igual
|
jakin
", esan zion senarrari Luzik. " Anaia?
|
|
|
" Gerra galdu diagu", esan zuen; Xani tinki begira zegoen; Xanek ordea, ez zuen deus esan; kokoloaren aurpegia zuela susmatuagatik, hala nahiago zuen; alta bada, Lazarok: " orain", esan zuen,"
|
jakin
behar diagu derrota administratzen"; buru urdinean hazka pixka bat egin eta: " hori ordea, ez baitago gure esku", bukatu zuen.
|
|
|
Beti zerbait makinatzen. Gero
|
jakin
genuen lanean hasi zela. Olaben:
|
|
|
" Gizon pobre bat, kulparik ez zuena", esan zuen amatxi zaharrak. " Ez omen zuten
|
jakin
", esan zuen Mariak;" eztandak txiki txiki egin zuen, ez omen zuten identifikatzerik izan". " Ekibokazio bat izan omen zen", esan zuen Lolitak.
|
|
|
" Atzo esan nizun, hura kanpoan dela"; eta, isil arte bat eginda: " Henriz zerbait
|
jakin
dut", esan zuen; Xanek begiak ireki zituen, Eliren kokotsean atxiki zituen;" kale honetan, etxe batzuk harantzago bizi zen". " Bai, Lazarok esan zidan atzo", esan zuen Xanek.
|
|
|
Hainbesterekin garbi zegoen jarraitu egiten ziola; edo, atertu bitartean, aterkiaren babesean segitu nahi zuen. Xan apuratuta zegoen;
|
jakin
zuen, baiki, une batez ñarroari kontra egiten; ez zekien, ordea, orain nola harengandik aldendu. Bat batean, airoski:
|
|
|
" Hori ba", esan zuen Bonifaziok; bere perspikaziaz harro, irribarre egin zuen, hortz zuri zuriak erakutsiz; Xani begira, esku bateko hatzekin bibotexkak lixatzen zituela, pentsakor gelditu zen; haren kopetan zimur batzuk agertu ziren; sudurretatik hats aldi bat botaz, interpretatzen gaitza zena: ...hendik ezagutzen haut, ezta?", galdetu zion; Xanek lepoa apur bat luzatu, sorbaldak apur bat kixkurtu zituen;" hi ez al hintzen hemen aritu... denbora batean?", galdetu zion; Xanek ezezkoa egin zuen; Bonifazio purutxo bat piztuz entretenitu zen; haren eskuan eraztun batek diz diz egin zuen; Xani Raissa gogoratu zitzaion; ez ote zuen hura zela ta Bonifaziok hara eraman; inondik inora
|
jakin
ote zuen, bere etxean izan zela?; ez zen probablea; eta, Bonifazio hori jakin gabe zegoela, Xan lasaiago zegoen: nahiz hura enpresako buruzagietarik izan, eta nahiz bera orain, era batera, haren menekoa zen, haren emaztea... nolabait, une batez, berea izan zuen;" eta", esan zuen Bonifaziok," hire lehenbiziko egunaz zer balantze egiten duk?".
|
|
|
Gu ere erdi familiakoak eta, aise lotu ginen. Gainerako pentsiolariekin ez zuen ezer
|
jakin
nahi. Baina, etxekoekin ongi moldatzen zen.
|
|
|
Bere posizioa ez baitzen... ebidentea, esaten baita. Baina hori guk
|
jakin
, azkeneko egunean jakin genuen. Gu harrituta geunden, inoiz ez zelako hemendik ateratzen; Goretiri egiten zizkion kaleko mandatuak, egun batean tabakoa ekartzea zela, beste batean gutun bat eramatea zela... baina guk ez genuen susmatu ere egiten... hala zebilenik.
|
|
|
Bere posizioa ez baitzen... ebidentea, esaten baita. Baina hori guk jakin, azkeneko egunean
|
jakin
genuen. Gu harrituta geunden, inoiz ez zelako hemendik ateratzen; Goretiri egiten zizkion kaleko mandatuak, egun batean tabakoa ekartzea zela, beste batean gutun bat eramatea zela... baina guk ez genuen susmatu ere egiten... hala zebilenik.
|
|
|
Berak guri esan zigun: halako enpresan lanean ari zela, gero egia zela
|
jakin
baikenuen, eta negozio inportante baten zain zegoela. Eta, telefonoz sarritan hitz egiten zuen.
|
|
|
Agian formalitate bat zen, enpresan sartzen ziren orok bete beharrekoa. Agian enpresa hartan, Etxezurian bezala, edozein galdekizunek, bai berea bezalako xinple, ez ofizialenak ere, bide
|
jakin
, bide luze bati jarraitu behar zion. Zena zela ere Xanek haiek esan, neskak akats bat, gero beste bat egin zuenez, Xanek zuzenarazi zion.
|
|
|
" Henriren berri?", galdetu zuen Lazarok; oso harritua zirudien;" neuk emango diat", esan zuen;" neuk emango diat Henriren berri"; bat batean, serio planta eginez: " zer
|
jakin
nahi duk?", galdetu zion; zurrutaldi batean hustu zuen basoa, barran laga zuen;" ba al dakik", esan zuen," Henri eta biok ekipo berekoak ginela. Zera jakingo duk.
|
|
|
" Bere neska laguna", esan zuen Lazarok; Xani hura miresteko tartetxo bat eman eta: " gero hura laga zian", segitu zuen;" edo neskak laga zian bera,
|
jakin
zuenean... He!
|
|
|
" Heuk ere", ekin zion Xanek," ez dakik, orduan, anaia...". " Ez
|
jakin
eta ez jakin nahi ere", esan zuen konkorrak; gero, boza apalduz: " orain", esan zuen," askok esana duk, hirian ote den..."; eta, boz ozenarekin:
|
|
|
" Heuk ere", ekin zion Xanek," ez dakik, orduan, anaia...". " Ez jakin eta ez
|
jakin
nahi ere", esan zuen konkorrak; gero, boza apalduz: " orain", esan zuen," askok esana duk, hirian ote den..."; eta, boz ozenarekin:
|
|
|
" Ez", esan zuen," papera... ospitalekoa da"; alabaina Junek orain halako uste onez, halako errukiz begiratzen zion;" badakit hemen izan zela", esan zuen Xanek;" inportantea da"; June jarri egin zen; hala ere, hanka ipurdipean zuela, jarrera prekario samarrean; estututa zegoen;" soil soilik, orain non den ote dakizun, galdetu nahi nizun"; Junek bekainak oso goititu zituen: hura
|
jakin
ezina zela, garbi adieraziz;" hemen azkenekoz, noiz izan zen?", saiatu zen Xan. " Hmm", esan zuen Junek," aspaldi da oso".
|
|
|
" oso... lagunak zineten?". " Baginen... lagunak", esan zuen Xanek, isildu egin zen; Raissak gehiago
|
jakin
nahi zukeen, Xanek ordea ez zuen besterik esan; kanpora begira, sor sor gelditu zen; samurtu egiten zuen euriaren hotsak; salako koloreek, Raissak ere samurtu egiten zuen; bere begiak hezetu ziren; Raissak agian nabaritu zuen, hasperen egin zuen; bera ere samurtuxe zegoen, eta hori agian beragatik zen, Xan apur bat aztoratu egiten zuena; halako kuraiaz: " etxe ederra duzu", esan zuen.
|
|
2001
|
|
|
Beren debaldeko binakotasunean zer diren
|
jakin
|
|
|
Ez nintzen sekula Euskal Herriko tradizio garratzen zalea izan, geroari kataklismo iritziz, orainari izatea debekatzen zietelako: Urrustoiko Abadiak finkatu" Eskualdun Fededun" binomioaren ildotik, nehoiz ez genuen orainaldian jarduten
|
jakin
, eni besteei bezala, gogoa beti biharko xede hipotetikoen udalatzen baitzebilkidan. Iragan astun lakarraren eta balizko geroaren artean iraun nahi ez zutenek, orain aberats eta zoriontsua erakusten zuten herrialdeetara ihes egiten zuten:
|
|
|
–Zuk dena
|
jakin
nahi duzu! Uste dut ezetz.
|
|
|
Bigarren gerla denboran, Alemanian gatibu egon zen, gune librean bazebilen okupazio armadako buruzagiekin aitak akort eta apart egiten zuela, premian gasnak, ogi zakuak eta oilasko panpoxak Fritz anitzei oparituz. Balantsunek aitaren tratuez ez zuen nehoiz ezer
|
jakin
eta Stalag IV B hartan nola, hala erresistente fama erdietsi zuen Liberazio biharamunean. Ez zuten segur Balantsunen etxean mendekuz biloak mozteko emazterik, eta aita aspaldian kasko pelatua zen.
|
|
|
Asea nintzen eta
|
jakin
izan baldin banuen, nihaurek sabeleratuko nuen ardiki puska madarikatua oro, egin nuen xantaia zozo horretan galtzeko partez. Hargatik xantaia guztiak noizbait ordaintzen zirela argi neukan, andere saltzailea" eta hauek?"," eta hauek?" leloki ahoskatzen hautematen nuen artean.
|
|
|
Badakit ordea, goizetan bilkuratik etxerakoan, gasna xerra finetan irensten dudanean, esnean urtuak dabiltzan molekula kimiko aztarna haiek bizibidea nolabait errazten didatela. Ondorioz,
|
jakin
badakit berriz aditza ardiek haina gozatzen bagenu, ez genukeela menturaz zartagailu beharrik!
|
|
|
Xoxokeria batengatik, supermerkatuan erosi usain on botila bat demagun, Joanes haserretzen zitzaidanan eta" heziko haut" orroaz oihukatzen ere, auzoek entzuteko maneran. Nahi zinan guztiek
|
jakin
zezaten gizon errespetatua zela ohetik eta etxeko sukaldetik haste. Joanesen amarentzat trapu zakar bat nindunan, ez denat erraten!
|
|
|
Bere hegal erraldoiak zabal zabalik mugituz eta mokoa ene irensteko zorian zirudiela gelditzera bortxatu ninduen. Banekien
|
jakin
, ez zela aspaldian espero nuen eta" Marteko euskara" ezpainetan zeukaten estralurtar haietarik. Amerikar film askori esker egia erran, galaxiatik kanpoko izaki horien seinalakuntza zehatza baneukan:
|
|
|
Tenorea aitzina zihoala ohartu nintzen batetik –lanerako ordua nukeen– eta bestetik behialako antsiaz husten nindoala. Aldizkariaren azken hostora heltzean, halatan ezpainak poz minberaz zimurdikatu nituen, ez
|
jakin
jadanik zein esku trebe aukera, Tatiana (110 p, uzkitxo, 24 ordu, Hotel, etxe, Visa) ala Jessicaren (berria, benetako sua, beltxinga, 95 p, gosetia, 24 ordu, hotel, etxe, Visa) proposamenen artean. Udako sexu bide hiper beroak xerkatzen nituena nik ere, inori deus aitortu gabe, oihanak suntsituz sortzen ziren hilabetekarietako gizon (29/ 3 buzt.) zein emazte (130 p) super hornituekin?
|
|
|
Kutxa hilerriaren puntu urrun eta gorde batean pausatu zuten, lur hasean ireki zulo sakon baten saihetsean: familiak alabaina, ahalkez edo miseriaz ezin
|
jakin
, ez zuen Maddalen bere habian ehortzi nahi ukan eta autoritateek azken eskualdunaren zokoratzea onartu zuten. Mintzaldi zenbait hauteman ziren oraino, apezak zuloa erramuz benedikatu zuen amultsuki, kontseilu orokorraren lehendakariak palatara bat lur bota zion hobian emeki sartzen ari zen kutxari, Euskal Herri Kultur Erakundeko presidenteak, ahots dardaratiaz Gure Aita sentitu bat eskaini zuen eta Euskal Herri Konfederazioan bildu elkarte arduradun bakoitzak, CRSen artetik bidea irekiz, arrosa soila aurtiki zuen aditzaren hutsa markatzen zuen gunera.
|
|
|
Beorlegiren gizonek ez zuten eskribitzeko makinaren berri. Hura
|
jakin
izatera, are duda ttikiagoa gure osabaren espiatasunaz. Bertan bi tiro botatzeko arrazoi bat gehiago.
|
|
|
Konparazioak ez zuen ardoketaria ikaratzen. Zutik gurdian, haizeak ile horia orrazten ziola, eta bere begi urdinak alde guzietara begira, iduri zuen nahi zuela
|
jakin
zein etxetan kendua ote zioten kisketa ateari. Bera prest zegoela nonahi sartzeko.
|
|
|
– Nahi duzu
|
jakin
zertan aritu naizen. Larrutan!
|
|
|
Munduak zutaz
|
jakin
balu bezala
|
|
|
Eta nork eman zuen agindua?
|
jakin
nahi izan nuen.
|
|
|
Garai batean gizonak libre zelako ilusioa eduki zuen; bai, uste zuen libre zuela harat honat ibiltzea, nahi zuen tokian nahi zuen asmo, obra, lan, martxan jartzeko eskubidea zuela amestu zuen; amestu zuen pertsona guztiak berdinak zirela eta" demokrazia" deitzen zuten sistema berdinzale baten bidez goberna zezakeela bere patua. Demokrazia kontzeptua betitik izan da ustela, Leninek, beste ero horrek, argi ikusten
|
jakin
zuen: egiazko demokrazia ez da" pertsona bat, boto bat"," pertsona bat, dolar bat" baizik.
|
|
|
Zu honaino nahastu zara Borges benetan nor zen jakitearren, eta azkenean lortu duzu nahi zenuena: jakitera iritsi zara,
|
jakin
ahal izan duzu... Borges zu zeu zarela!
|
|
|
Zer da malama delako hori?
|
jakin
nahi izan nuen.
|
|
|
Agure kabroiak sekulako algara irrintzia egin zuen; hark epel balego bezala erabiltzen zuen hatzen artean. ...Beroa eta min fisikoa noraino jasaten zuen erakutsi nahi izan zidan, nonbait; edo, agian, malama delako haren erakustaldia zitekeen, alegia, moralki zer higuingarri zen erakutsi nahiko zuen, bere burua nire aurrean apaltzeko, are doilortzeko; alegia, nire maila moraleko –hau edozein izanik ere– norbait eroso sentiarazteko gonbita zitekeen, bera beti ere putakumeagoa izango zelakoan; ezin
|
jakin
. Eutsi nion ostia pare bat emateko gogoari, partez hatzak oraindik erreta eta minduta neuzkalako, partez agure ustez jakintsu hark eman behar zidalako B eskatzen zuen kanon famatua.
|
|
|
Gainera, badu halako ziri berdexka bat, oker samarra, eta hazia edo dena delakoa ere berdexka eta halako mingostasun puntuarekin... Ez nuela xehetasunik
|
jakin
nahi esan nion.
|
|
|
Nola ezagutu ninduten, nork ezagutu ninduen? Seguru seguru
|
jakin
nuenean keinua niretzat zela, hurbildu egin nintzen, nahikoa harriturik, algodoi fardelak eta errinozeroen adarrak garraiatzen zituzten morroiak bazterrera bultzatuz. Indigenak atea zarratu zuen bere gorputz handiaz, eta batere ulertu ez nituen hitz batzuk jaurti zituen.
|
|
|
Marmoak, hainbatgarrenean, erantzun zuen nire eguneroko galdera: horrela
|
jakin
ahal izan nuen –sumatzen nuen bezala, bestalde–, Oximoron Santuaren Aita Zaindarien Gazteluko kalabozoan nengoela, Kolko Mitxoletaren bila abiatzeko aukera gutxirekin, beraz. Zerbait egin behar nuela erabaki nuen.
|
|
|
Gizakiaren berezko berriketa gogoa ezin eten daitekeen iturria denez –are eta gutxiago berezko joera hori estimulatzen duen pizgarririk, oraingo honetan derbirako sarrera pare bat, mutur aurrean paratzen bazaio–, egun batzuen buruan
|
jakin
nuen, nire zaindariari esker, beren buruari Aita Zaindari izena ematen zieten jende haien hainbat ezaugarri. Aita Zaindariak hogeita hamar ziren, eta beren arteko antolamendua oso hierarkikoa zen.
|
|
|
Baina ez dut kontakizuna gehiegi zamatu nahi antolamendu hierarkiko bitxi haren narrazioarekin. Bistan da nik nahi nuena kalabozotik irtetea zela, eta nire pipadunaz baliatu nahi nuen horretarako, nahiz eta
|
jakin
ez zela egiteko erraza izango, besteak beste atzaparkada batez, presaka, hartutako derbirako sarrera bakanak, informazioa erosteko saioan ahitu nituelako.
|
|
|
Gutxi horien artean hiru klasetako kritikariak edo adituak zeuden: batzuek ulertu bai, baina ez ziren ulertu zutena adierazteko gauza; beste batzuek ulertu bai, baina gogotik saiatu dira ulertu dutena ahalik eta ilunen transmititzen, beste inork uler ez zezan, beren jakinduriari ahalik eta etekin handiena ateratzeko, beren burua kasta baten moduan iraunarazteko; pare bat baizik ez dira ulertu bai, garbi adierazten
|
jakin
bai eta, gainera, garbi adierazi nahi izan dutenak. Esan beharrik ez dago hauek idatzi eta esan dutela, aspaldi, idaztea eta esatea merezi zuen guztia.
|
|
|
Ikusteko zegoen, baina, zeintzuk ziren bere asmoak, Guebokinder lotzeaz landa. Laster
|
jakin
genuen.
|
|
|
Ordea, oroimen lapsus ezin sinesteko bat eduki nuen, eta zenbakia ahaztu. Orduan, ariketa horrek ahaztutako zenbakia gogoraraziko zidalakoan, pertsona arruntak erabili ohi dituen eta buruz
|
jakin
ohi dituen zenbaki pertsonalak errepasatzen hasi nintzen: etxeko telefonoa, lanekoa, senitarte hurbilenak, sakelako telefonoa, kreditu txartelak –VISA ikastola, SERVIRED, 4B eta American Express–, autoaren matrikula, gizarte segurantzako txartela, NAN, euskalduna eta espainola, hainbat datu basetan eta laneko ordenagailuetan sartzeko klabeak, Athleticeko bazkide zenbakia, autoko irratia sintonizatzekoa, elkarte gastronomikoko atea irekitzen duen txartelarena, azken analisietako leukozito eta hematien zenbakia, diru kutxa automatikoa, segurtasunezko kutxa, nire amona zena lurperaturik dagoen hilobiarena, lanera joateko autobusa, mailu jaurtiketako munduko errekorra –gizonezkoetan–, nire jaioteguna, kontu korrontea, kolesterol neurria, altuera/ zabalera/ pisua erlazio egokia, golf klubean erabiltzen dudan takilla, etxeko garajean sartzeko klabea...
|
|
|
Zuztarra gutxienekoa zen. Hasi zen han jardunean bere tramankulu guztiak martxan jarrita, eta nik neuk, nire amorante ohiaren etxeko armairuan nengoela seguru seguru
|
jakin
izan ez banu, labe garai batean nengoela sinetsiko nukeen, edo makina erreminta hain sona handikoaren erakustaldi horietako batean, han ateratzen zen soldadura eta zerra metaliko hotsa, txinparta, su artifizial, eta sirena soinuak entzun eta ikusirik. Hasierako plana zen ezen, gelakoak goren puntutik gertu zeudela, ustekabean ni aterako nintzela armairutik, ñaka ñakan aritzeko gogoz lehertzen.
|
|
|
Laster
|
jakin
genuen antropofagoen erabakia zein zen: ez ziguten aurrera egiten utziko zerbait gehiago ematen ez bagenien.
|
|
|
1521an, Maiatzeko egun batez, ximixtaren pare iragaiten da zaldidun bat Iruñako karriketan eta gobernadorearen etxean sartzen. Zaldidunaren ahotik non zer berri den
|
jakin
duenean, gobernadoreak xixtu batez ekharrarazten du muthil bat, mezu batzuk ematen diotza eta erraiten dio:
|
|
|
Gure atzetik etor litekeenik nahasteko joko edotarikoak egin eta gero (adibidez, aurrez aurreko kale kantoietan gelditu eta egunkaria irakurtzen ari ginelakoa egin, ordu erdiz), Carbayok seguru
|
jakin
zuenean inor ez zetorrela atzetik, edo jarraitzaileak gure arrastoa galdu zuela, auto batean igoarazi eta begiak estali zizkidan.
|
|
|
Beraz, iritsia zitzaidan Borges terrorista izugarrien burua, munduan kondenatu ororen defendatzailea ezagutzeko unea. Beraz, azkenean
|
jakin
nuen nor zen Borges delako hura, benetan, nahiz eta kontuz ibili behar nuen, zeren, Harrisoni abisua ematen saiatu eta gero, agian akabatu nahiko baininduen.
|
|
|
A, bai?
|
jakin
nahi izan zuen Tribunok, interesaturik. Zergatik atzeman huen, bada?
|
|
|
Berlusgoñik uste zuen engainatuko ninduela, antza. Baina ez horixe; kanon bat egiteko hainbeste gauza behar baziren, Kolko Mitxoletak
|
jakin
behar zuen non zeuden, nondik atera, nola egin Berlusgoñik aipatutako horiek guztiak. Agian moneta berri bat akuñaturik zuen, edo bazeuzkan ministerio bat eratzeko planak.
|
|
|
Biolentzia politikoaren aroa bizi da; aste honetan bertan
|
jakin
ahal izan da zalditeria inperiala eraso nahi zuen hirukotearen istripua (sare telematikoaren bidez halaxe barreiatu da galaxia guztietan, eraso egin baino pixka bat lehenago beren koadriga amildegitik jausi eta hirurak hil zirela) ez dela benetan istripua izan; aitzitik, poliziak bazekien komandoaren berri; segitu zituen, iritzi publikoaren ezkutuan atxilotu, torturatu, mintzarazi eta hil egin zi...
|
|
|
Ez naiz Borgesen asunto horretan lanean ari, esan nion, despistea ezkutatzeko. Borgesena batere ez zitzaidala interesatzen adierazi nahi nuen, nahiz eta hondarrean
|
jakin
alferrik zela. Izan ere, profesioko espioi, morroi, txibato eta begiko kanika emango zuketen Borges harrapatzearen truke.
|
|
|
Erantzun baino lehen, katarren terrorismoa kondenatzen duzula ziur ziur
|
jakin
behar dut, esan zuen Berlusgoñik. Jakin behar duzunez, nik ez dut hitz egiten terrorismoa kondenatzen ez dutenekin.
|
|
|
Hodeiez beteriko astelehen ilun batean
|
jakin
genuen, Euskalgintza Orokorraren Batzar Nagusian, baina ezin genuen sinetsi, edo ez genuen sinetsi nahi: Kolko Mitxoletak erretreta hartu eta hor nonbaiteko bazter galdu batean erretiratuko zela erabaki zuen.
|
|
|
Amazonastik etortzen ziren berrien arabera, Mitxoleta burutik zeharo egina omen zegoen, soa infinituan galdu egiten zitzaion, estramonioa edo asma belarra neurriz gain hartu dutenei gertatu ohi zaien bezala; lerdea omen zerion, ez zen esfinterrak gobernatzeko gauza, eta ez omen zuen ezer edo ia ezer esaten, eta hau hain zen harrigarria hainbat eta hain ongi mintzatu zen batengan, non batzuk larritu ziren, agian mintzamena galtzear edo are ahalmen hori arraso galdurik egongo ote zen. Ez zirudien halakorik zegoenik, baina; gaixotu zenetik, eliteko andereño talde batek zaintzen zuen, eta Mitxoletaren buru osasunaren egoera gai kasik tabu bat zen arren, eta Mitxoletaren egoeraren inguruan nolabaiteko sekretismoa hedatu bazen ere, andereñoek esanda
|
jakin
genuen oso noizbehinka hitz batzuk esaten zituela, behintzat. Ulergaitzago egin zitzaigun jakitea beti hitz berberak errepikatzen omen zituela, eta are arraroagoa ere hitzok zeintzuk ziren, azkenik, jakitea:
|
|
|
– Poliziak darabiltzan auto propaganda bideez hitz egin behar baduk,
|
jakin
ezak ondotxo dakidala nolako jukutriak asmatzen dituzuen...
|
|
|
Ondo alferrik ondikotz! Gaur goizean, tadjikak lapurreta egiteko asmoz gure kanpamentura zetozela
|
jakin
dut. Ez dakit nork jarriko zituen jakinaren gainean; alabaina ziur nago informazio hori guretako norbaitek zabaldu duela.
|
|
|
Formula osorik iritsiko balitz, zure esku geldituko litzateke kontu hau onbideratzea eta justizia egitea. Badakit lantegi zaila paratu dizudana, baina
|
jakin
ere badakit, zu tartean zaudela, gaizkileek ez dutela sekula beren asmorik burutuko. Gauza bakarra eskatzen diot Jainkoari:
|
|
|
Bizimodu lasaiegia ez dut atsegin eta noizean behin parranda egin behar baldin bada, aurrera. Baina zertan ari naizen eta noren lurraldean mugitzen ari naizen
|
jakin
behar izaten dut; hori baino ez dut eskatzen. Sari polita egokitu zaio gure lagunari, baina zergatik Pablori eta ez besteei?
|
|
|
Bere rolean ezin egokiago sarturik zegoen, egokiegi akaso. Bazuen zerbait bihotzik gogorrena urtzeko modukoa eta bazekien
|
jakin
horretaz baliatzen.
|
|
|
Jende asko egongo zen dirutza polita ordaintzeko prest formula malapartatu horrengatik. Zenbat eta gehiago
|
jakin
formularen inguruan, orduan eta irristakorrago iruditzen zitzaidan zapaltzen nuen lurzorua.
|
|
|
Bere aurpegiaren zurrunak bat egiten zuen Juliaren begi bustiekin. Juliak bere aitari buruzko egia
|
jakin
behar zuen, horrenbeste zor zitzaion noski. Hala ere, egoera horretan ikusteak urdaila ziztatu egiten zidan.
|
|
|
Juliak horretarako ordainduko zidak. Beraz loreen kontu honek bost axola niri; hala ere zenbait gauza
|
jakin
behar ditiat.
|
|
|
– Agian horixe duk hoberena. Kontu honen gainean zenbat eta gutxiago
|
jakin
hobe...
|
|
|
Zaila egiten zitzaidan nire barneko ezinegonari arrazoi sinesgarririk aurkitzea. Banekien
|
jakin
aspaldi goiz zahartzen hasia nintzela; baina horrek ez ninduen inoiz biziki kezkatu. Bestalde, ohi bezala, osasuna eta lana elkarren paretik zebilzkidan:
|
|
|
Ongi. Ba
|
jakin
ezak kaka jan hau bukatu zaiala eta bahoake beste gorotz mordo baten bila.
|
|
|
Bi besoak mahaian bermatu eta bere muturjea nire aurpegitik gertu, gertuegi ipini zuen. – Entzuidak asko
|
jakin
usteko babalasto horrek! Denen deklarazioak bilduta zeuzkaat dagoeneko eta beste zertxobait gehiago ere bai:
|
|
|
Baina hemen nagok. Zulo lizun nazkagarri honetan, dinosauro tripandi batek korrokada egiten duen aldiro handitara hordago nola jotzen duen entzuten; nahiz eta
|
jakin
txikitako kartak baizik ez dituela bere atzaparretan. Etsigarria zinez.
|
|
|
Nire adinean emakume eder baten jukutriaz zertxobait gutxienez
|
jakin
behar nuen. Jadanik ez nintzen kaka umea eta zenbait gauza nabarmenegi geratu behar zitzaidan.
|