|
2000
|
|
|
Garai batean tabernetakoa oso maitea zen, beste jolasbiderik ez zelako. Gaur
|
hori
ez dago, telebista dela edo beste mila gauza direla, tabernetan bertsorik ez da entzuten. Nik afalondo edo bazkalondokoak nahiago ditut.
|
|
|
Eta bistan da, hura ez genuen gustuko inola ere. Guk
|
hori
ez genuen eta ez dugu sekula sinistu izan. Guk beti sinistu izan dugu tokian tokiko lanean.
|
|
|
«Muzin egin diegu filmak eta kanpotik egindako saioak sartzeko eskaintzei,
|
hori
ez baita gure betebeharra»
|
|
|
Azkenean euskara bera da kontua. Euskara eta euskalkiak euskara dira biak eta perspektiba
|
hori
ez da galdu behar. Hori zertzeko, berak zera proposatzen du, eta ni ados nago:
|
|
|
Beharbada fonetismora hurbildu gara, distantzia handia dagoelako 40 urtetik gorako jendearekin, horiek eskolatuta daudelako baina ez euskaraz. Herri aldizkarietan joera izan da esaten direnetara ahalik eta gehien hurbiltzea horrela errazago irakurtzen dutelako, baina
|
hori
ez da horrela.
|
|
|
eta
|
hori
ez dela bekatu mortala. Xuxen apurka aberasten joan litzateke, batetik ahal denik eta gehien uztartzeko euskalkiak euskara batuan, kazetari gazteek euskalkien ekarria modu naturalean jaso dezaten, eta euskalki jasoa horrelako euskarri informatikoan gera dadin.
|
|
|
Goiti jota izan daiteke oso teknikoa izatea, baina hori alfabetatzen eta ikasketa mailarekin lotzen da. Beste leku batzuetan, ostera, euskara
|
hori
ez dela ulertzen esaten da, eta batasunean lekurik izan ez duten muturrekin egin behar da ahalegina batez ere.
|
|
|
Euskalkia bera abstrakzio bat da, bada herri euskara, azken finean herri batetik bestera aldatzen direlako kontrakzioak, entonazioak... eta
|
hori
ez euskararen kasuan bakarrik. Hori desagertuko da?
|
|
|
Santo Tomas eguna izan zen. Pentsa daitekeenez, egun
|
hori
ez du sekula ahaztuko. 45 urte ditu, eta 20 urte luze eman zituen kartzelan.
|
|
|
Nik ez dakit Frantzian sei mila eraso horiek zergatik eman diren baina orain zazpi mila polizia eta laguntzaile eskoletan jarrita ez da egoera konponduko. Isildu bai isilduko da, baina hurbil zeudenak urrundu ahala eta
|
hori
ez da sanoa.
|
|
|
Umeak lagunak izango bazituen, nik ume haien amekin harremanak behar ditut. Agian gero
|
hori
ez da beharrezkoa, baina txikitan bai, parkera joango bazara eta parkean beste batzuekin egongo bada, ba parkean haien amekin egon behar duzu. Nik hori guztia egin dut eta uste dut nahiko ona naizela gauza horietarako.
|
|
|
Hemen zaletasuna oso handia delako, baina nazioarteko mailan garbi ikusten da ezker paretak, eskuz, ez daukala inolako etorkizunik. Gizarte moderno batean gaude, eskua aldatu da eta min mota
|
hori
ez dugu aintzat hartu nahi. Zorionez haurrek pilota goxoak erabiltzen dituzte, baina garbi dago salto handia dagoela.
|
|
|
Joko gehiago egongo da aurreko koadrotan... Badirudi horren alde guztiok gaudela, baina gero praktikan
|
hori
ez dela gertatzen eta arazo asko sortzen direla ikusten duzu.
|
|
|
Herrialde batzuetan, Alemanian edo Italian esaterako, epe hori hiru urtetara muga daiteke. Baieztapen
|
hori
ez du lerro hauek sinatzen dituenak egiten. Europako Batzordeak duela gutxi biztanleriaren eta enpleguaren inguruan egindako azterketen ondorio da, eta are indar handiagoa hartzen du NBEk ezagutarazitako datu horien ondoren.
|
|
|
Amak egunero bertsotara joateko agindu zizun, baina
|
hori
ez zen garai hartan normalena, ezta. Zer fama zuten orduan bertsolariek?
|
|
|
Ez,
|
hori
ez. Lagunak puntua jarri eta hura erantzun egin behar da, puntuari segi, bukaera pentsatu gabe.
|
|
|
dena zen pekatua... Garairik onena alperrik galdu genuen, eta
|
hori
ez dago orain harrapatzerik.
|
|
|
Lurralde edo ekosistemaren kontserbazioan ezinbestekoa da babes figura egokia aukeratzea. Askotan ordea, horixe izaten da egiten den guztia eta
|
hori
ez da nahikoa. Azkenaldi honetan, «bataiatuta» dauden inguruneek, izugarrizko sona hartu dute hedabide, turismo gida, nahiz administrazioko publizitatean.
|
|
|
Errepikaezina da. Aitzitik, estudioan zuzendu dezakezun akats
|
hori
ez dago konpontzerik zuzeneko emanaldi batean.
|
|
|
Lizarra, ordea, lanean dabil. Badirudi barne hausnarketa egiteko fasea atzerapausoa dela, eta
|
hori
ez da horrela.
|
|
|
Egia da lehen lanek kutsu autobiografiko handia izan ohi dutela. Eta ni saiatu nahiz
|
hori
ez egiten, niretik ahalik eta gutxiena sartzen nere lehen nobelan
|
|
|
Rufino Diaz Helguera Castroko alkatearekin bildu ziren autobusa jartzeko erabakia hartu zutenean eta honek erabakiari ongi iritzi omen zion. " Guretzat Castro Ibar Ezkerra da nolabait eta lotura
|
hori
ez da gaurkoa". Arrazoi du Ormazak Castro eta Bizkaiaren arteko lotura historikoa dela esatean, hurrengo orrietan azaldu dugun bezala.
|
|
|
Baina
|
hori
ez da okerrena. Antena akziodun nagusia den Telefonican sutan daude" Gran Hermano" ko eskubideak esku artetik ihes egiten utzi izanagatik.
|
|
|
Kubatarrek ez dituzte beltzak begi onez ikusten, Miamin dauden kubatar gehienak zuriak dira-eta. Hispano City bihurtzeko beldurra dago, baina
|
hori
ez da gertatuko, sistema eginda dagoelako. Europan ostera, magrebiarrak bigarren gutxiengoa bilakatuko dira laster.
|
|
|
Londresen egingo den ekimen
|
hori
ez da izango, ordea, Euskal Herria hizpide izango duen bakarra, bertako Euskal Elkarteak (London Basque Society) Euskal Aste Kulturala prestatu baitu egun horietarako. Ekainaren 23a eta uztailaren 2a bitartean Euskal Herria ezagutaraziko duen ekitaldi franko izango da.
|
|
|
Enpresek nahi badute, aukera hori badago. Orain pilota biziak erabiltzen dituzte pilotarien komenientziagatik, baina
|
hori
ez da arazo. Pixkanaka joango dira moldatzen pilotariaren ezaugarrietara.
|
|
|
Futbolarena eskandalagarria da;
|
hori
ez da komeni ez futbolean ez beste edozein kiroletan. Burla egiten ari dira langileen kontura.
|
|
|
Baina egia da, 20 urtetan egin dugun lanaren ondorioz, batzuek nekea somatzen dute. Arzalluzen hitzak interpretatzeko aukera
|
hori
ez zen bidezkoena.
|
|
|
Zuberoan jendearekin sortu ditudan harremanek biziki aberastu naute. Zuberoako herrietako bizizaleekin garaturiko harremanei esker, gustura bizi naiz ene espirituarekin, artistikoki nolabaiteko legitimitatea atzeman dut Zuberoan, eta
|
hori
ez da beti aise.
|
|
|
Nire ustez, jendeak 700 pezeta ordainduko lituzke zortzi labur on ikusteko. Baina aukera
|
hori
ez dugu oraindik. Orain gutxi, Hollywoodeko akademiak interneten estreinatutako filmak ez dituela estreinaldi bezala onartuko esan du, ez duelako dirurik uzten.
|
|
|
Otegi jaunak jakin behar luke euskal frantsesei dagokigula gure etorkizunaz deliberatzea. Euskal Departamendua Espainiako Euskal Herriko abertzale erradikalen errebindikazioa den bitartean, ETAri garaipen
|
hori
ez ematea eska tzen diet nire herrikideei; ez daitezela bere jokoan sar, ez baitakigu afera nola bukatuko den. Hau da departamenduaren aurka aritzeko arrazoietako bat orain.
|
|
|
Sortzen ditugun hiztunek, oro har, ez dute ingurune soziolinguistiko oso euskaldunik, eta euskaldunak euskararekiko atxikimendua behar du. Atxikimendu
|
hori
ez duena ez da bihurtuko bihar etzi bere eguneroko gizarte harremanetan euskal hiztun(...)".
|
|
|
" Bazirudien nire lehen liburua(' Gabeziak')' argitaratzailearen mesede' modukoa zela. Bigarren eta hirugarrengoetan nire grina
|
hori
ez zela horrela frogatzea zen"
|
|
|
Lizarrako kontzeptuak, gutxienez, Espainiako Konstituzioa aldatzea eskatzen du, baina baita Frantziakoa ere. Bide
|
hori
ez bada, alternatiba bakarra independentzia da.
|
|
|
Saran gurekin bizi zen Elbira Zipitria, andereño famatua. Etxe hartan bazen ikastola bat, baina zoritxarrez ni izan nintzen ikasle bakarra, eta
|
hori
ez da broma.
|
|
|
Ebaki, iriki, ikusi, miatu, kendu, garbitu eta berriro josi" egin behar omen zitzaion. Alabaina,
|
hori
ez zen okerrena: " Baiña sendagillearen labana osasungarri edo iltzaille biur diteke.
|
|
|
EAJk garbi dauka autonomia eta autogobernua osatu dituen tresneria ez duela edonoren eskuetan utziko. Baina
|
hori
ez da EAJren esku, zeren eta PPk eta PSE EEk bat egiten badute, eta HB ez bada negoziazioen koordenadatan sartzen, lehendakaria espainola izango da, baita barne sailburua ere.
|
|
|
Galdera
|
hori
ez da EAJn soilik egiten, ezker abertzalearen barruan ere egiten da. ETA bueltatu da eta erakustaldi gogorra egiten ari da.
|
|
|
Gainera, luzemetraiaren araberakoa da hori. Arazoa ez da bakarrik film luze bat egitea, baizik eta pelikula hori ona izatea, eta
|
hori
ez dago zure esku. Disko bat grabatzea bezala da.
|
|
|
Nahiago izaten duela isildu. Baina uste dut
|
hori
ez dela batere bizkor jokatzea.
|
|
|
Gainera, kasu honetan desobedientzia zibilak badu funts politiko bat. Hau da, helburua da euskal nortasun agiri bat ateratzea, eta gaur gaurkoz,
|
hori
ez du legeak baimentzen. Galindo epaileak arazo bat kendu nahi izan du bere gainetik, ez da sartu arazoaren muinan.
|
|
|
Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen. Eta zintzoago jokatze
|
hori
ez dut uste editorearen literatura onarekiko konpromezu suhar bati zor zaionik, baizik eta xinpleki, kontrara jokatuz gero lortuko lukeen etekina ikaragarri handiagoa izango ez litzatekeela jakiteari. Honenbestez, satisfakzio pertsonalaren eta lukro minimoaren artean, lehena hautatzen du editoreak.
|
|
|
Lehen erronkari dagokionez, ponentziak aipatzen duenez, egoera korapilatsuan aurkitzen da sindikalgintza. Eta
|
hori
ez da besterik gabe ekonomia egoeraren eta haren ondoriozko prekariotasun, langabezia eta gizarte bazterketaren eraginez gertatzen. Halaber, ez du esan nahi ezta ere langileek beren nortasuna" betidaniko klase balio" gisa ezagutzen ditugun haiez kanpo eraiki behar dutelako denik.
|
|
|
Eta sorreran, fundazioak 15 milioi pezetako (600.000 libera) kapitala izango du. Dena den, elkarte anonimotik fundaziorako bide
|
hori
ez da bat batekoa izango, eta pixkanaka egingo da 2001 urtera arte. Orain eratu berri den fundazioak patronatua sortu du, eta hauxe izango da museoaren aginte organoa.
|
|
|
Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen. Eta zintzoago jokatze
|
hori
ez dut uste editorearen literatura onarekiko konpromezu suhar bati zor zaionik, baizik eta xinpleki, kontrara jokatuz gero lortuko lukeen etekina ikaragarri handiagoa izango ez litzatekeela jakiteari. Honenbestez, satisfakzio pertsonalaren eta lukro minimoaren artean, lehena hautatzen du editoreak.
|
|
|
zuk bukaera errepikatzen baduzu, ziurtasun minimo bat eduki behar duzu errepikatuko den bukaera hori indartsua izango dela poetikoki, hau da, formulazio aldetik... Pentsamolde borobil bat bertsoaren neurrira egokitua, adibidez txapelketa batean bota zenuen" bihur bekizkit hesteak harri/
|
hori
ez bada horrela". Gaiari buruz zuzen zuzenean esan behar duzunaz gain, esaldi horiekin ia puntu oso bat jaten duzu, poetikoki ordurarte landu ez ziren bezalako formulazioak sartzeko.
|
|
|
Bai, gainera erretorika unibertsalera begiratuta ere, esan behar duzuna behar bada oso gutxi da, eta hari bueltak eman eta indarra eman behar zaio. Baina
|
hori
ez zen gauza berria, mitinlari on batek, sermoilari on batek egiten duena da. Horretarako bai, ahapaldia luzatu egin behar da.
|
|
|
Komunikazio zirkuitu alternatibo bat, hedabide bat kasik, gizartean hedabide nagusiek modu beti bakarrean eta beti berean erabiltzen dituzten gaiak hausnartzeko eta haiekin jolas egiteko; aportazio kultural indartsua da. Pentsakera eta kulturgintza eredu bat eskaintzea da apustua, eta
|
hori
ez bada, beharbada gainerako guztiak ez du merezi. Egon da mugimendu bat, Elkartea sortu eta bereahala, bertsolaritza gizarteak aintzat hartuko duen ahots bat izatearen kontra agertu dena.
|
|
|
Bestela, 500 lagunetik gora biltzea zail ikusten dut, eta biltzekotan selektiboa izan litzateke. Promoziozko saioetan eta gauza asko nahastuta daudenetan,
|
hori
ez da lortuko. Baina hori lortzea komeni al da?
|
|
|
Bertso eskoletara datorrenaren motibazioa zer edo zer kantatzera iristea da. Historia, bertsolaritza klasikoa...
|
hori
ez da bertso eskoletan landu behar, eskoletan baizik. Eskolako edozein irakasle da bertsolaritza emateko gai, prestatuz gero.
|
|
|
lotsarik ez duenak bakarrik ematen baitio besteari lotsa. Eskolak ezin du irakurzaletasuna eta haur literaturarekiko maitasunik eskaini, irakasleek maitasun
|
hori
ez badute. Liburua" totem" bat bilakatua dugu, baina azkenean haurra beti konturatzen da:
|
|
|
Izan ere, Ezaren apologia egiten duzu zuk, baina heldu da momentu bat zeinetan esperantza non jarriko ote zenuen kezka sortu zaidan. Deskribatzen duzun" eternitatearen amaigabe"
|
hori
ez al da nahiko latza ere?
|
|
|
Honen aurrean Euskal Irratien erantzuna berehalakoa izan da, batetik euskal hautetsiei erabaki
|
hori
ez onartzeko eskatuz eta bestetik erabakia bertan behera uzteko presioari ekinez, irrati hauek egindako lanaren ostean ez daudelako diru gutxiago onartzeko prest. Artikulu hau bukatu aurreko informazioaren arabera Euskal Irratiak ek hilaren 14an programazio berezia aireratu zuen.
|
|
|
Luis Mari Mujikak honako iritzia du errepikapen hauei dagokienez: " Orri batzuetan idazkeraren joera errepikakor eta gogoetatsuak asperrera jotzen du, baina makur hori oso errealista edo akzioz oso betea ez den edozein narraziori gerta dakioke." (Egan 50) Haatik, errepikapen hauek, askotan jazo dena irudikatzen laguntzen digute, eta errepikatzen den egoera
|
hori
ez du beti efektu bera sortarazten: izan ere, testuaren leku ezberdinetan egoteak sentsazio ezberdinak dakartza, batetik bestera dugun informazioa aldatuz baitoa:
|
|
|
Hona hemen arestian aipaturiko giro hori aukeratzeko arrazoiak: " Hegoaldea modelo sinboliko gisa hartu dut,
|
hori
ez da berria, Faulknerren kasua hor dago.(...) geografia intimo bat sortu dut; benetako errealitate geografikoa antzeman daiteke, baina ez dago asmo dokumentalik." (Argia 1561) Gainera, geografia intimo honi Izurkiz izena eman dio. Hots, sinbolismoz beteriko izena:
|
|
|
Hortaz, pertsonaia bakoitza bere desioak eragindako sentimenduek bideraturik mugituko da. Honela, desiratzen dugun
|
hori
ez lortzeak dakarren sufrimendua islatu nahi izan duela dirudi. Elkarrizketa batean honela mintzatu zen egilea:
|
|
|
Izan ere, aldatze
|
hori
ez baita bat batean egiten; transizio garaia dago, non oraindik ikasle garaiko ohiturak mantendu nahi diren. Parrandak; pisu antolamendu kaotikoa, ajeak, sexu teorizazioak, baina era berean ikasle garaia amaitu den kontzientziarekin.
|
|
|
Laburpenerako joera hau sentimenduetan ere nabaritzen da, ez bere istorioek sortu dezaketen zirraran hori bakoitzaren sentipenetara eta sentitzeko moduetara mugatzen da, Arretxek bere istorioak kontatzeko duen eran baizik. Orain arteko grina, bere alderdi ezkutu
|
hori
ez erakustea izan da.(...) Honela, sentimenduek murritzak eta nahikoa laburrak izaten jarraitzen badute ere, Arretxeren luma aberastu egin da oraingoan, eta lehenagoko isiltasunak orain adierazpenarekin lotzen ditu. Burutik eta adimenetik baino gehiago, bihotzetik eta adimenetik datoz orain sentimenduak.
|
|
|
Azkoitiko zaldun haiek ere, Xabier Munibe, Joakin Egia eta Manuel Altuna, nobleziazko tituludunak izan arren, gaztelarrentzat, isekaz,, zalduntxoak? ziren; baina bataio
|
hori
ez zuten txarrera hartzen eta Real Seminario hura Bergaran sortu zuten, Humanitate eta Letrak irakasteaz gainera zientzia erabilgarriak bultzaraziz, Matematika, Fisika, Kimika, Mineralogia, Me talur gia eta abar.
|
|
|
Horregatik, nekeza egiten zaigu pertsona bakoitza berari ulerterrazena zaion hizkuntzan ezin epaitu izana. Giza eskubideen arabera,
|
hori
ez baita zilegi.
|
|
|
mito hartan oinarriturikoa dela. Baina, uste
|
hori
ez ote zen sortu aspaldiko gaztelar ikertzaileengandik. Gaur egungo hizkuntzalarien artean ez dago zalantzarik euskara hizkuntza preindoeuroparra dela.
|
|
|
Nork behartu zuen Espainiako eskola guztietan gaztelera soilik irakastea, Karlos III.ak bere Real Cédula de 23 de junio de 1768 haren aginduz baizik? Agiri
|
hori
ez ote hizkuntzaren politizatzaile. Gaztelera behar ote dugu guztion jaun eta jabe?
|
|
|
Hala ere, harrigarria iruditu zait, 2000 urteko martxoaren 10ean jakin dugunez, Madrilgo Epaitegi Gorenak Udalerri Euskaldunen Mankomunitateari (UEMA) hizkuntzaren bizi iraupenerako zituen asmoak bazterrerazi nahi dizkiola, legez kanpo daudela esanez. Formaren aldetik zerbait zuzen ez badago,
|
hori
ez da aski debekua jartzeko; bere egitekoa kontseilu ematea behar luke, nola bideratu behar den esanaz. Baina, horretara, nora goaz Espainiako lehen hizkuntzak naturaz bere baitarik dituen ahalmenak baztertzen badira?
|
|
|
Gipuzkoa da Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurrean erantzun baxuenaerakusten duen herrialdea; hala ere, kopuru
|
hori
ez da batere txikia: %63, 5 Gainera, beste herrialdeekiko berezitasunak markatzen dituen ikus entzulegoak arreta gehiagozsegitzen du ETBlen (%12, 5) eta ETB2ren (%19, 8) eskaintza.
|
|
|
Begietarako errepresentatua den Munduaren zati
|
hori
ez da entitate abstraktuhutsa; izan ere, errepresentazio horrek berekin baitarama bere testuinguru politikoa; eta baita ekonomikoa eta historikoa ere11.
|
|
|
antzeko tamainakoak direla. Eta
|
hori
ez da egia. Baldintza horietan Ipartzat hartzen dugun lur eremuak52 milioi km2 ditu; Hegotzat hartzen dugunak, ostera, 100 milioi km2 Engainatuegiten gaitu mapak, batzuetan.
|
|
|
Beraz, aurreko honek luke nazioarteko nolabaiteko lege babesa, lehenago edo beranduago etorriko dena. Baina estatuen praxia
|
hori
ez dela-eta, gutxiengoen aldeko borroka ezin da bereizi demokraziaren aldeko borrokatik, gizaeskubideen aldeko borroka izanik.
|
|
|
Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik. Baina, guretzat behintzat,
|
hori
ez da nahikoa: Euskal Herriak bere hitzaeta erabakiak hartzen hasteko garaia iritsi da. Etahor kokatuko genuke, lehenengo urrats historikomodura, Udalbiltzaren sorrera, non Euskal Herrikoherrialde ezberdinetakoudal ordezkariak bildu diren, eta jada pausoak ematen ari diren atalez atalEuskal Herriaren diagnostikoa egiteko, eta horrenondorioz hartu beharrekolehenengo erabakiak hartzen hasteko.
|
|
|
Bere gorputzera esnatu ez den pertsonarengan, gorputzeko zenbait aldesentipen gabeak dira, eta kontzientzia falta zaie. Pertsona
|
hori
ez da konturatzenbere aurpegiak goibeltasuna, sumina edo nazka adierazten duela. Aurpegi edo aurpegi zati batzuek halako min espresio nabarmena izaten dute, non harridurasortzen baitu pertsonak bere sufrimendua sentitzen ez duela ikusteak.
|
|
|
Zer esanik ez,
|
hori
ez da ezagutza teoriko edo intelektual soila, bizipenezkoabaizik, eta honek esan nahi duena da, bizitzan jasaten diren bezalaxe, amodioa, gorrotoa, bekaizkeria, atsegintasuna, poza eta tristurak direla talde egoeran.
|
|
|
Dena dela, pentsatzeko eta jokatzeko era
|
hori
ez da Txillardegiri edo beste inoribat batean otu zaion gauza, gizakiaren barruan sakonki errotutako lege estrukturalabaizik, eta zenbait apurtzaileri gauza bera gertatu zaiola baiezta dezakegu. Euskalnazionalismoaren hastapenetara jo ezkero. Txillardegik berak gomendatzen zuen ezzela politikoki ona abertzaleontzat gerraren etena onartzea?
|
|
|
delakoan, alegia, eta hortik eratorritakoEuskadiko historiaren inflazio ideologizatuan. Baina Lege Zahar
|
hori
ez zuen probintzietako foralismo zaharretik ekarri, ez baitzen haien batuketa?, balizko euskalaberri zaharretik baizik; eta prozesu osoa zuzenduko lukeen Jainkoa ere ez da arbasoenJainkoa izango, Jainko erromantiko berria baizik, Holderlin en3 jainko berrienantzekoa. Honen ondorio garbia historiaren politizazio guztiz imaginarioa izan da (Euskal Herria ez zela erromanizatua izan, euskaldunon berezko izaera demokratikoa, eta abar), proiektuaren legitimazio gisa agertu dena.
|
|
|
Hasteko, eta arestian adierazi dugunez, musika fenomeno oso konplexua da etaharen burutzapen akustikoa fenomenoaren ardatza baldin bada ere,
|
hori
ez da alderdiesanguratsuena2 Ekimen musikalean gauzatzen diren sentieren artean kode akustikoarekin erlazionatzen direnek osotasunaren zati bat osatzen dute beste batzuekin, kidetasun sentimenduarekin erlazionatzen dena, alegia. Izan ere, adierazpen musikalbaten eraginpean hunkituak izateko, aldez aurretik baldintza egokiak sorraraztendituen kidetasun sozialaren sentimenak egon behar du gure baitan.
|
|
|
Gure inguru geokulturalean gauzatzen diren errepresentazio joeraeta mekanismoak errepikatu egiten dira gurean, ñabardurak ñabardura. Komunikaziosozialean musika bat gizatalde batekin lotzea, alegia, joera arrunta da Europa osoan, eta egoera normalean komunikazio fenomeno sozial
|
hori
ez da eztabaidatzen; gurekasuan, ordea, bai; eta hala bada, horri buruz zerbait esan behar dugu.
|
|
|
Lehenengo eta behin honako hauhartu behar dugu kontuan: galdera bera testuinguru liskartsuaren lekukoa da; galderaidentitate arazoa bizi duen gizartean sortzen da; galdera
|
hori
ez zaio egiten estatunazio normalizatuetako herritar bati eta, berez, galderak berak gure izateari buruz gurebaitan zalantzak sortzea du helburu. Puntu honetan Joxe Azurmendi euskal idazle etafilosofoaren pasarte bat interesgarria eta aplikagarria da:
|
|
|
Nahikoa da neutralizazioareninguruan izandako eztabaidez gogoratzea. Azken batean,
|
hori
ez konpontzeaizan zen generatibistak, Halle ren eskutik, fonemaren balioa ukatzerainoeraman zituena (ik. Hurch/ Oñederra, 1988).
|
|
|
Ez gaitu galdu, hitz batez, < politika> ren gehiegiaketa < soberaniak>, ezak eta eskasiak baizik! Eta lehen herri batek mende batzutaniraun bazezakean ere, erresuma bat bere zerbitzuko izan ez arren, gaur
|
hori
ez daposible? (1966c, 455).
|
|
|
Jakina, mendebaleko Europa zinema amerikarraren, kolonizazio? jasangaitzagatik kexuka bazegoen ere, Aramaiokoa bezalako herri euskaldun batean, kolonizazio, bikoiztu
|
hori
ez zen arazo gisa bizitzen. Ez behintzat era dramatikoan; antifrankista etahorrexegatik astindua izan ondoren, herria etsipen natural batez bizi beharreanaurkitzen zen eta zinema ere zerbait on ekar zezakeen kontsumo produktu bat bezala, ikuskizun gisa onartzen zen.
|
|
|
izeneko nazioarteko ordainketa moneta eta erreserba moneta sortzea proposatu zuen. Ideia
|
hori
ez da jasoa izan, nahiz eta NazioartekoMoneta Fondoak Special Drawing Rights direlakoen sormenean aplikazio xumea izan.Beharrezkoa da onartzea ezen gaur egun oraindik moneta nazionalak (berauen arteanEstatu Batuetako dolarra nagusia izanik) direla merkataritza ondasunen esportazioeneta titulu finantzarioen funtzioa dutenak, baita banku zentraletako kutxako balioetanerreserba unitateen funtzioa er... –Eurobankuek?
|
|
|
Denbora molde honek zulatu egiten du mundu hori, iraganeko ezerezeraetengabe igaroaraziz. Askatasunaren denbora ez da mundu horren suntsitzea baizik; eta mundu erreal suntsigarririk ez balego, denbora
|
hori
ez litzateke ezer, ez legokehalako denborarik. Beraz, baden denbora espazio erreal edo mundu espazial bateanenpirikoki existitzen den zerbait da.
|
|
|
Esate baterako: edan gura dut, uraren ausentzia dagoelako niregorputzean; baina egarri
|
hori
ez du edozein ausentziak eragiten, ezta ausentziaren ideiahutsak ere, baizik uraren ez besteren ausentziak: eta gurari hori ur errealarenezeztapenak du asetzen, edankeran ura desagerrarazten baitut.
|
|
|
Gauzak bereizi eta elkartzeko adimenaren kemen hori, halaber, erabatekoa da, ezein erakarpen nahiz alderapenezko indar naturalik ez baitu kemen horri aurre egitekoahalmenik. Indar
|
hori
ez da, inondik inora, lilura hutsa, hain gutxi, ideala?: izan ere, gizakiak, bere gogoeta bidean gauzak bereizi eta antolatuz, proiektu teknikoak osatzenditu; eta, hauek mamitzeko lanak burutu ahala, emaniko mundu naturalaren itxurafuntsean, esentzialki eta zinez aldatzen du, mundu kultural gizatiarra sortuz.
|
|
|
Baina berotasun
|
hori
ez da aldebakarrekoa, konpartitua baizik. Telebistan lan egiten duten irrati profesionalek ondotxo dakite irratigintzan hurbilago sentitzen dela entzuleen presentzia.
|
|
|
Entzuleek momentuko informazioa jasotzen dute irratitik, eta musikarekin eta goizeko irrati komunikatzaile ospetsuekin betetzen dute beren gustuaren asealdia. Hala ere,
|
hori
ez da islatu publizitateak irratian urtean urtean uzten dituen diru sarreren emendatzean, gutxi gorabehera telebistak baino bost aldiz diru gutxiago jaso baitute irratiek azken urteetan publizitate bidez.
|
|
|
Alde horretatik hizkuntz/ kultur batasunak Estatuaren politika errazten du. Zer gertatzen da batasun
|
hori
ez dagoenean. Bada, helburu bihurtzen dela, horretarako uniformea den hezkuntza nazionala ezartzen delarik, uniformizatzeak integrazioa errazten baitio Estatuari:
|
|
|
Napoleon-ek berak oso argi zuen, goian genioen bezala, populazioari irakatsi egin behar zitzaiola, Estatuaren eta Nazioaren arteko lotura gauzatu zedin, lotura
|
hori
ez baita jendeak berez, besterik gabe, barnera dezakeen zerbait. Estatuaren zerbitzurako, eta Estatu Nazioa sortzeko hain zuzen, guztiz premiazkoa iruditzen zitzaion hezkuntza aparatu sendoa egituratzea.
|
|
|
Baina portaera
|
hori
ez zen historiako testuliburuetara mugatzen; irakurketa lantzeko liburuen artean (hauek ere gobernuaren oniritzia jaso behar zuten) historiak ere bere lekua izango zuen, testu hauen ezaugarririk nabarmenetariko bat, helburutzat hartzen zuten formazio zibiko politikoa izanik. Aipaturiko autoreek dioten bezala,, con estos textos se educaba a los niños del siglo XIX español y se forjaba la mentalidad del ciudadano de la patria burguesa? 285 Irakurketa orokorra egiteko asmotan edo, hauxe esango genuke:
|
|
|
Zentzu horretan, erabaki politikoen eragin determinatzailea nabarmendu beharra dago. Izan ere, erabaki politikoekin zuzenean bat egiten duen hezkuntza sistemaren arloan kokatu beharrean gaude, eratutako eskola egiturarik gabe ezin baita aipatutako lotura hori (nazioaren ideologia/ hizkuntza nazionalaren ideologia) materialki gauzatu; eta
|
hori
ez baita posible Estatuaren eskusartzerik izan ezean.
|
|
|
Baina
|
hori
ez da, ez, neutralki modernizatze prozesuari erantzuteko eraginkortasuna bilatzen zuen neurri hutsa272; Hobsbawn ek273 egiten duen analisi orokorraren arabera, hauxe esatera iritsiko ginateke: Estatua eta honen kontrolpean dagoen lurraldeko populazioa finkatzea dugu helburua; Estatu espainiarrak espainiarrak omen ziren herritarrekin harreman erregularra sortzen zuen bere ordezkarien bidez (postaria, soldaduak, polizia, irakaslea,...), eta harreman hori eta harremanean sortzen zen komunikazioa, hizkuntzaren bidez gaztelaniaren bidezizango zen nahitatez.
|
|
|
Ulertuko du, behintzat, berarekin izugarri gogoratzen naizela. Espero dezagun postal
|
hori
ez iristea Tereren eskuetara, bestela ez naiz ni bakarrik izango bizitzan aldaketak jasango dituena.
|
|
|
Hala ere, Bitakora, honek ez du esan nahi momentu txarra denik. Zeren lehenengo autoarekin, edo aurreneko biekin, sentsazio
|
hori
ez nuen behar bezala apreziatu. Ezeroso sentiarazi ninduen zurrunbilo horrek.
|
|
|
Herrira bueltatzeak eguneroko loturak baino ez dizkit ekarriko, eta argi daukat inoiz baino estuago sentituko naizela, eta akaso ito egingo naizela. Nire askatasuna deskubritu dut, baina askatasun
|
hori
ez da kabitzen loturaz jositako munduan. Zer gertatuko da?
|
|
|
Rocío. Eiderrek ezagututako Rocío harekin, momentuz, salbuespen bat egingo zuen, izen horrek Rocío García de Mainueta gogorarazten baitzion, eta
|
hori
ez zen txarra. Alderantziz, izen horretaz oroitzen zenean, Euskal Herrira bueltatu nahi izaten zuen, Rocío García de Mainuetaren larrua behin eta berriz jotzeko.
|
|
|
Baina ez, ez zegoen batere gaizki, kontuan izanda ez zela hiriko auzorik liluragarriena ere. Eta askoz ere pisu politagoa izango zen Eider berarekin bizitzera joan izan balitz, baina ez zuen urrats
|
hori
ez bat ez bi eman nahi, eta Txemak ere ez zuen txarto hartu erabaki probisional hura. Zeren probisionala zela ulertzen zuen, argi baitzegoen denboratxo bat igaro ondoren Eiderrek maletak egingo zituela euren maitasun habiara joateko.
|
|
|
Ez dakit, pixka bat artifiziala iruditu zait, turista estatubatuarren neurrira eginikoa. Eta badakit
|
hori
ez dela bilatzen ari naizen Irlanda esmeralda, nire gidaren azaleko paisaia ez dudala inguru horretan aurkituko. Hala ere, inguru hau zerbait desberdina da, itsasoa usaindu daiteke eta nonahi daude zohikatza ateratzeko zuloak.
|
|
|
—Eguzkia hemen da, eta oren bat da; han da, eta bertze oren bat da. Baina oren
|
hori
ez digu eguzkiaren argiak emaiten, eguzkiaren itzalak baizen...
|
|
|
—Ene ahizpa Emiliani, zeina baita emazteki ezin nobleagoa, guti zen, beraz, zuretzat, baina emazteki purtzil
|
hori
ez...
|
|
|
—Heure buruaz urrikaltzen haiz, heure buruari irri egin beharrean, eta
|
hori
ez duk ona... Eta erori egin hintzen eta heure erortze horretan aurkitu duk heure justifikazinoa, munduan bertze nehor erori ez balitz bezala...
|
|
|
Joanesi mila aldiz erran zioat, baina hiri oraino ez, Pedro, ezen, ene aburuz, errealitate ororen azpian printzipio matematiko aldaezin batzuk daudela eta matematika aldaezinak aldatzen eta mugitzen duela guztia, Galileok ongi adierazi zuen bezala. Eta libertateak ere bere matematika dik, eta matematika
|
hori
ez duk numero bakarrerat mugatzen... Eta numeroen mundu horretan bakoitzak bere inportantzia dik, zeren numero bakoitza izan baitaiteke zurrunbilo baten sorleku edo ustekabeko pintzelada batena.
|
|
|
Baina ez fidatu. Zeren, batzuei entzunik, baitirudi ezen bizitza osoan harriak jaurtikitzen ibili zela, eta
|
hori
ez duk egia. Baina badakik nolakoa den jendearen jokabidea, baita zenbait biograforena ere, sainduei buruz eta gizon handiei buruz ari direnean, eta nola haien egite handiak are handiagotzen dituzten eta exageratzen.
|