|
2015
|
|
|
Agian, premia daukadalako da, eta, agian, konplexu asko ere gainditu ditudalako. Zuk katea baduzu jarrita,
|
hori
ez zaizu aterako, baina askatzen duzunean hartzen duzun lasaituarekin, gero horri buruz kantatzeko gogoa edukitzen duzu”, probatua zuen. Aldaketak ahotsean eragin diola ere aipatu izan diote:
|
|
|
Bertsolaritzak ere balio du aurrez azaldutakoa argitzeko: “Emakumeak hasieran oso juzgatuak ziren,
|
hori
ez zegokiolako bertsolaritzari, eta gero baimentzen zitzaien, baina emakumeak ziren. Bertsolaritzan gertatu dena gizartearen isla izan da”.
|
|
|
Maskara inoiz baino erantziago duen honetan, Agirrek ez du lehen zuen zuzena izan beharraren beldurrik. “Ahultasuna ez dut azaldu izan, baina ez azaldu nahi ez nuelako, beharbada, ez zitzaidalako ateratzen edo oholtza gaineko Agirre
|
hori
ez zelako biluzten zentzu horretan. Ibilbidean atzera begiratuta ikusten dituzu horrelakoa izan gabe muturrera eraman ditudan jarrerak.
|
|
2016
|
|
|
Lete eta antzerkia. “Bere alde
|
hori
ez zen hain ezaguna. Hurbiletik ezagutu zutenek zuten haren berri zehatza.
|
|
|
Horretaz gain, Joxanek bertsozaleon iruditegi kolektiboaren inguruan ere badu zer esana. Izan ere, beti irudikatu dugu Txirrita doinu jakin batzuekin bertsotan, baina, berez,
|
hori
ez da horrela, eta atzean dagoen lana aldarrikatzen du. “Grabaketa bat kenduta, Txirritaren bertso guztiak idatziz jaso ditugu; Antonio Zabalaren bitartez, adibidez.
|
|
|
Halakoren batean ohartu zen horretaz, eta barkamena eskatu zion apaizari; eta honek bueltan erantzun: ‘Ez, ez,
|
hori
ez da arazoa. Bihar San Antonio eguna da, eta argirik ez badago kanpaiak nork jo behar ditu? ’ Hura zen apaizaren ardura, ez biraoak”.
|
|
|
Nik horiengana iritsi nahi dut. Eta entzule
|
hori
ez datorrenez nigana, ni joaten naiz entzule berri posible horien bila, langile auzoetara, eurak fabriketatik ateratzen direnean, adibidez; edo autobusetan egiten dut Cynghanedd.
|
|
|
Antiheroi izate horrek erorarazten bagaitu, ez da gure kulpa. Saiatu gara
|
hori
ez horrela izaten.
|
|
|
Eta bera Hernanin? Ez, ez,
|
hori
ez da panorama! Zuk egin behar duzuna da neskatxa Azpeitira eraman, festa ederra izanen duzu gau osoan! ´.
|
|
|
publizitate gehiago lortu beharra zegoen, derrigor. Lan
|
hori
ez zitzaidan batere gustatzen, baina sos batzuk irabazteko aukera ematen zidanez, bada, aurrera berriro ere.
|
|
|
Nire memoria uste baino maltzurragoa ez bada, esango nuke lehen (edo bigarren) bilera “erabakigarri” hori Matia kaleko Kalaberri tabernan egin genuela (afalduz, noski, bertsolarien estiloan). Gogoan dut Joxeanek bere egitasmoa behin berriro ere azaldu zigula (eta ziur asko Xantik esango zigun guztiz bideragarria zela, baina
|
hori
ez daukat gogoan). Une batean, isilaldi deseroso halako bat sortu zen.
|
|
2017
|
|
|
“Bihur bekizkit esteak harri
|
hori
ez bada horrela”
|
|
|
Igorrenak zuzenean entzun nituen, Donostian. Gogoan daukat saioa amaitu ostean bertsokide batek esan zidala edadeko gizon batek
|
hori
ez dela bertsoa komentatu zuela. Bueno, poesiatik bazeukan, baina bertsoak ziren, eta oso onak, gainera.
|
|
|
Gaur entzun izan dut bertso eskoletan egiten direla bertsolariak eta
|
hori
ez da egia. Bertso eskolak behar dira ikasleak aste barruan bakarka egin duena erakusteko eta giroa ere behar duelako, baina lana norberak bere gisara egin behar du.
|
|
|
Guk ez dugu inoiz erakunde armaturik izan, eta elkarren aurka indarra erabiltzearen ideia ez zaigu burutik pasatu ere egiten. Hiritarrak ideologikoki elkarren aurka badaude ere,
|
hori
ez da borrokatan hezur-mamitzen. Dena den, gero eta indar handiagoa ari dira hartzen zenbait talde falangista, eta batzuetan eraso egiten badute ere, oraingoz, ez dago muturreko indarkeriarik.
|
|
2018
|
|
|
Baina esfera publikoan hizpide dena ez da nahitaez jendearen gehiengoari gehien interesatzen zaiona. Batzuk bertsoa kantatzen hasteko abiadurari buruz ari ziren bitartean, publikoaren gehiengoari
|
hori
ez zaio axola, edo ez gehiegi behintzat. Publikoaren gehiengoari batez ere umorea, hunkitzeko gaitasuna eta irudimena axola zaizkio.
|
|
|
Azterketak
|
hori
ez du zalantzan jartzen. Baina fokua plazan jarri du, eta, lehen aipatu bezala, genero ezberdinkeria begi bistakoa da:
|
|
|
Eta interakzio horretan, gainera, euskaldungoa da, nolabait, herri honetan elite intelektuala. Eta, askotan,
|
hori
ez da ikusten eta, askotan, mespretxatu egiten da, suposatzen baita gutxiengo baten kulturak automatikoki izan behar duela nostalgia inplizitu bat edo melankolia inplizitu bat, eta, beraz, ezin du hitz egin gauza inportanteez. Gezurra.
|
|
|
baina
|
hori
ez da txarren;
|
|
|
Euskarak azentu malgua duela diote, hitz bati leku batean jartzen diogu azentua, baina ondoren hitz jakin bat baldin badator beste era batera azentuatzen da. Nik
|
hori
ez dut asko aztertu hitzak alboratu ditudalako, baina azentuazioan sartzen da baita arnasa non hartzen den, pausak non egiten diren… eta hor bereziki ikusi dut Koxmek eta Alaiak leku batzuetan hartzen dutela arnasa, non lehen nekez hartuko zuten. Doinuak azentu batzuk ditu eta, batzuetan, horri erreparatu gabe sartzen dira hitzak; horregatik, agian, kantatzerakoan ez dute hain ongi ematen.
|
|
|
Feminismoak inoiz baino pisu gehiago izan du Txapelketa honetan, baina
|
hori
ez da kasualitatea izan. Urteak dira bertso munduko jendeak kezka horien bueltan batzeari ekin ziola.
|
|
2019
|
|
|
iraultza
|
hori
ez dut nahi.
|
|
|
Beraz, lotuta joan ohi dira. Umore neutroaz hitz egiten da sarri, baina ustezko umore neutro
|
hori
ez da existitzen. Umore horrek maskulinoa izaten jarraitzen du, urteetan zehar “neutraltasuna” eredu maskulinoen gainean eraikitakoari deitu izan zaiolako.
|
|
|
Horregatik, nahiz eta oso pertsona harroa ez izan, gaur egun oso harro esaten dut euskalduna naizela; euskaraz bizi naizelako, hautu pertsonala hartu nuelako eta egunero hartzen jarraitzen dudalako. Berdin da non jaio, euskalduna naizela ezin da gaur egun kolokan jarri, euskarak ni definitzeko indarra daukat, zer naizen, nortasuna emateko baimena eman diot hizkuntzari, eta
|
hori
ez da gutxi. Zenbat arrazoi duen askotan erabiltzen dugun leloak:
|
|
2020
|
|
|
Euzkitzek bazuen garai hartan bistarekin arazoren bat, lentillekin ibili ohi zen, eta gau horretan behintzat irabazi egin nion. Eta
|
hori
ez dit inoiz barkatu izan. Egia da, gero, beste desafio bat bota zidala, eta orduan egun argiz jokatu genuen eta irabazi egin zidan.
|
|
|
Eta bizi garen leku honetatik lanera ere korrika jaisten nintzen. Kontua da apustu
|
hori
ez zela jokatu, eta ez dakigula Peñak zenbat denboran igoko zuen Xoxotera eta ezta nik zenbat denboran jaitsiko nuen ere.
|
|
|
Pena zeukan. Eta Basarrik ere sufritu zuen liburu
|
hori
ez zelako egin. Baina Basarri estresatuta bizi zen, eta bera ere ez zen jarri.
|
|
|
Alegia, ez dugu asmatzen, beraz, bego. Espero dut
|
hori
ez izatea.
|
|
|
Saio batera joan, eta han zer gertatu den eta zer gustatu zaizun kontatzea, niri
|
hori
ez zait interesatzen. Hori da, egun, normalean egiten dena.
|
|
|
Sugerentzia bat egon zen zuzendaritzatik esanez Hitzetik Hortzera emititu aurretik eurak ikustea litzatekeela. Ordura arte niri
|
hori
ez zidaten sekula esan. Neronek banekien zer emititu zitekeen ETBn eta zer ez.
|
|
2021
|
|
|
Martin Artola oso pertsona konkretua da: gipuzkoarra, euskalduna, politikoki leku batean dago eta leku horretatik kontatzen ditu gauzak,
|
hori
ez dugu ezkutatuko. Martin “borroka da bidea” entzuten hazi da.
|
|
|
Oihanaren ustez, ez dute sekula ezberdin tratatu emakumea izateagatik, agian harrigarria zitzaiena gaztetasuna zelako, Akizuk zioen bezala, “neska gazte” bat ikustearekin sorpresa sortzen zitzaielako, positiboki. Horrela, Iguaranek dioenaren arabera, “emakume izatea ez da erabakigarria holakoetan, generoak ez du asko markatzen plaza, nahiz eta entzuleria
|
hori
ez dagoen ohitua emakume bertsolarien presentziara espazio publikoan”.
|
|
|
Eta baita hau ere: «Nire artxiboa puztu egin duzue zuek, eta
|
hori
ez da egia, mitifikatu egin duzue, eta hori ordainduko duzue oraindik». Beste esaldi hau ere bazeukan:
|
|
|
Oso ondo hartu gintuzten, Jose Luis Zinkunegi nagusia buru zela. Lehenago, hileta geuk nahi bezala antolatzeko aukera ere eman ziguten eta
|
hori
ez dute jesuitek sarri egiten.
|
|
|
Baraurik, ezein ezezaguni hitz egiten ausartuko ez liratekeenak, egun horretan, dena kontatzeko prest egoten dira. Harreman
|
hori
ez da beti atsegina, batez ere saioaren aurretik, burua beste ardura batean dabilenean. Pentsatu behar da, hala ere, jardun publiko guztiek daukatela euren aurrea eta atzea.
|
|
|
Bertsoaren osagai garrantzitsuena testua dela argi dagoen arren, hori kantuz ematen da beti, eta bertsoak horrela lortzen duen komunikazio ahalmena aitortu egiten dute bertsolariek eta entzuleek. Hala ere, aitorpen
|
hori
ez dator bat adituen testuetan, txapelketetako epai irizpideetan edo bertso eskoletako irakaskuntza ikaskuntza prozesuetan kantaerari ematen zaion garrantziarekin. Horregatik, arlo honi tratamendu berezia ematea beharrezkoa delakoan nago.
|
|
2022
|
|
|
entzule gehienek ez dute erabat ulertzen zer gertatu den. Baina krisi une
|
hori
ez da beste ezertan bilakatzen. Entzuleak ez du aski tresna bertsolariak hautsitako kodea berrezartzeko.
|
|
|
A.L: Eta
|
hori
ez da gure ardura, guztiona da. Lan pertsonaletik asko du, baina kolektiboki lan handia dugu egiteko.
|
|
|
“Nola entrenatzen da? ”. Bertsolarion mamurik handienetako bat da ondo ote gabiltzan entrenatzen, eta pedagogia
|
hori
ez da publiko egiten. Bertso eskoletan edo hezkuntza arautuan haurrei begira lantzen dugu, baina gero nola entrenatzen da Txapelketa Nagusirako?
|
|
|
Zu zure munduan zaude, zure barne lanketan, eta hori ondokoak ulertu egin behar du, eta ez da “gu” batekin elkartzen erraza. Jendeak
|
hori
ez du ikusten, baina janaria, loa… zaintzen ditugu. Kirolariei onartzen zaien bezala, orain arte bertsolaritzan ez da aipatu.
|
|
|
Nire planetan bazegoen behintzat saiatzea, ahalegintzea, ea sailkatzen ote nintzen Txapelketa Nagusira, baina “ea sailkatzen naizen” pentsatzetik “ea orain zer egiten duzun” entzutera aldea dago. Hor lana da ez hartzea besteek zugan proiektatzen dutena, presio edo zama
|
hori
ez hartzea. Posible baita saio ona egitea, kaka egitea edo besterik gabeko saio bat egitea, baina ez dio inporta, nire kontua da.
|
|
2023
|
|
|
Donostiar porrokatuenak ere ezpainak lotuta etxeratu dira; zer erremedio. Bilintxek badu abilidadea,
|
hori
ez dago ukatzerik. Lau urte zaharragoa da –bere plantari erreparatuta, edonork esango luke dozena bat urte ateratzen dizkiola–, txukun josten ditu bertsoak, bistan da gizon estudiatua dela.
|