|
2000
|
|
|
Edonola ere, kanpora jotzeko formula hoberena lan onak egitea da, eta
|
hori
ez dago ez editoreen ez erakundeen esku. Idazleen lana, lan garrantzitsuena.
|
|
|
Modan ei dago Bizkaia. Askoren ustez, moda bolada
|
hori
ez doa Benito Lertxundiren abesti sonatutik harantzago, Bizkaiaren euskal exotikotasuna lau bertsotan laburtzerik izango bagenu bezalaxe. Bizkaia, jakina, hori baino gehiago bada.
|
|
|
Halere, aurrera egin baino lehenago, uste dut zenbait gogoeta egin behar dugula Unamunoren jarreraz, gauzak, xehekiago begiratuz gero, beti korapilatsuagoak izaten dira eta. Hortaz, edozein giza hizkuntzak bere baitan garatzeko eta goi kulturako mintzaira bilakatzeko ahalmenak dauzkala onetsirik ere, gogoan izan behar dugu, aldi berean,
|
hori
ez dela berez lortzen.
|
|
|
Gizarteak, egia esan, ez zuen halakorik eskatzen. Ordea,
|
hori
ez zen gertatzen euskaldunen erru soilagatik. Estatuaren gainegitura politikoak, euskara zapaltzen eta baztertzen jardun beharrean, hura bere administrazioan onartu eta irakaskuntzan bultzatu balu, berehalaxe agertuko zatekeen hizkuntza estandarizatzeko premia.
|
|
|
Diskisizio hauek guztiak edonon izan daitezke baliagarriak, baina gurean, Euskal Herrian, gaurkotasun berezia dute, edota gaurkotasun
|
hori
ez dute inoiz galdu, eta aurreiritziz betetako panorama baten aurrean gaude. Batetik, artearen inguruko eztabaida eta debate guztiak ideologia politikoak oso baldintzatuta dauzka; eta, bestetik, eta beharbada era kezkagarriagoan, nolabaiteko pentsamendu bakarra eta" politikoki" zuzena gailendu zaio debate horri, eta beraz, gaur egungo arteari dagokion edozein debatetan oso zaila da pentsamendu bakar horretatik ihes egitea.
|
|
|
Alta, Gernika-ren desagertzearekin, erbesteko publikazio interesgarrienetariko bat galdu zen, dudarik gabe," uno de los mas grandes hitos vasquistas y universalistas", Miguel Pelay Orozcoren hitzetan11 Aldizkari honek aniztasuna eta unibertsaltasuna proiektu batean batzea lortu zituela azpimarratu behar dugu, gainerako aldizkariek azaldu ere egin ez zituzten helburuak. Horren arabera, esan ahal dugu esperientzia
|
hori
ez dela oraindik behar den adina ikertu eta estudiatu.
|
|
|
Ikusteko dago nahi edo asmo on horiek nola gauzatuko diren gero lege batean. Bestaldetik, zerbitzuen karteran egiten den aipamen
|
hori
ez da euskararen inguruan dagoen bakarra. Prozeduren Gidaliburuan, Nafarroako Liburutegi Publikoen Sistemaren zuzendariaren lotura eginkizunak aztertzean, hauxe esaten da:
|
|
|
Profesionalen formazioa izan da kezka nagusietariko bat gure artean, eta honek unibertsitate mailako bigarren zikloaren planteamendua ekarri du. Egun hamalau zentro ezberdinetan burutu daitezke Bibliotekonomia eta Dokumentazio ikasketak (Euskal Autonomia Erkidegoan aukera
|
hori
ez badago ere).
|
|
|
Bere errealitate hori, bere giza kontraesan hori, horren gizatiarra izan daitekeen kontradikzio
|
hori
ez dute onartu Legazpi aldeko hainbatek, gizakion ñabardura aberatsek dardaraz jartzen duten hainbat horiek, zuriaren eta beltzaren artean gris kolorea dagoela ameto ez duten hainbat horiek, haiek izendaturiko zintzoen eta haiek zigorturiko gaiztoen, traidoreen artean, inor ez dagoela aldarrikatzen duten horiek.
|
|
2001
|
|
|
Horri lotuta, Quebecek bere oraingo lurraren zatiezintasuna aldarrikatzen du, eta zatiezintasun horretan 1898 eta 1912 urteetan bereganatu zituen Cree, Inuit eta beste Lehen Nazioen lur berriak ere sartzen ditu: " Quebeceko probintziaren lurren balizko zatitzea, estatu baten moduan,
|
hori
ez dago mahai gainean", esan zuen David Cliche Parti Quebecois eko buruzagiak 1994.ean (Niezen 1998: 123).
|
|
|
Halakoei erantzuna ematen diet nire lehenengo hitzaldian; 1956an Arantzazun eman nuen hartan. Erdaldunek, berriz, aurreiritzi oker
|
hori
ez baitzuten, honelatsu esaten zidaten: " Egin ezazu lan hori; horrek gero eta gehiago balioko du eta".
|
|
|
Goian aipaturiko prozesu kognitiboen ezagutza eza oso lotuta dago geneek eta inguruneak gizakiaren pertsonalitatean duten eraginarekin. Giza-geneei buruzko funtzionamendua ren azken hamarkadetako ezagutza azeleratuak, zenbaitetan, edozein gizakiren ezaugarriak geneek mugatzen dituztela pentsatzera eraman arren,
|
hori
ez da horrela. Psikiatrak eta psikologoak mende bat baino gehiago egon dira gizakiaren pertsonalitatea aztertzen, eta agerian utzi dute gure haurtzaroko hezkuntzaren eragina pertsonalitatean.
|
|
|
Baina Armanik ez ditu bere jantziak norbaitek ikus ditzan egiten —ez horretarako bakarrik, behintzat— jantzi horien barruan norbait sar dadin behintzat. Eta berak badaki norbait
|
hori
ez dela, ordea, edozein izango. Nik neuk, esate baterako, ez daukat Armanik sortutako jantzirik, eta ez horretarako ahalbide gehiegi ere.
|
|
|
Orain arte bildutako ideiez gogoeta eginez, ondorio batzuk atera ditzakegu. Batetik, argi dago EBren eragile nagusia ekonomia denez, Europako erakunde horrek ez duela berez ahalegin berezirik egingo hizkuntza gutxituak bermatzeko eta zeregin
|
hori
ez da euren kezka nagusien artean sartuko.
|
|
|
Gehiegizko proiektua eta gaineraETA rekin bat datorrena. Bestalde, Nafarroako gizarteaneuskararen aldeko eskaria egonda ere,
|
hori
ez da hizkuntz politika Nafarroa osora zabaltzeko arrazoi, maila pribatuko arazoa da. Artetak bi eremu bereizten ditu, ez hiru:
|
|
|
(Ez, ez da nahiko genukeen egoera, baina inportantea da!). Euskararenaldeko jarrera hau gizarte osoan dago hedatuta, ez da abertzaleengana mugatzen; eta
|
hori
ez dator bat nazionalismo espainolak eta jakobinismo frantziarrak Euskal Herriari begira markatu duten estrategiarekin.
|
|
2002
|
|
|
Egia da, oraintsu esan denez, Legebiltzarrean adostasunerako gehiengorik ezaz ere errefe rendumera eraman daitekeela proposamena, baina zalantzarik gabe, horrekaskoz ere indar handiagoa luke, bai boto emaileen iritzia gidatzeko eta bai nazioarteko foroetan oihartzun handiagoa izateko ere, aurretik gure parlamentuak berretsia balu, eta gaurko indarren korrelazioan
|
hori
ez da gertatuko Batasunak, gutxienez, abstentziorik egiten ez badu.
|
|
|
Hebreerazko jatorrizko testuak (Is, 7, 14) Mesias almah batengandik jaioko zela dio, hau da, ‘emakume gazte’ batengandik, Elizen arteko euskarazko Bibliak oso ongi itzuli duenez, Jesusen jaiotza aipatzean (Mat, 1, 23), grezierazko testuari segituz ‘birjina’ berritzuli duen arren. Honek esan nahi du, profeziaren arabera, Mesias
|
hori
ez zela aingeru edo beste munduko izaki bitxi bat izango, gure antzeko eta haragizko gizakia baizik.
|
|
|
Proposamenaren mamian xeheki sartu gabe ere, argi dago orain baino autogobernu maila handiagoa lekarkigukeela, geure naziotasunaren onespena, kultur, kirol eta ekonomi arloan nazioarteko foroetan geure nortasun propioaz agertzeko eskubidea, eta
|
hori
ez da gutxi nazioa eraikitzeko ahaleginean.
|
|
|
Gizartea ren zerbitzuan egon luketen erakundeak izanik, eta erakunde horien lehengai nagusia jakintza izanik, jakintza hori gizarteratzea izan litzateke unibertsitateenze regin garrantzitsuenetarikoa. Egia da irakaskuntzarenbitartez eta zientzia eta teknologiaren transferentziarenbitartez egiten dela gizarteratze horren alde handi bat, baina
|
hori
ez da nahikoa. Milaka herritar gelditzen diraunibertsitatetik igaro gabe.
|
|
|
EHUn, adibidez, berezko baliabiderik gabe eskaintzen diren ikasketak dira, eta, bestalde, barneko ikerketa taldeak autoelikatzeko pentsatuta daude. Eta
|
hori
ez da ikertzaileak hezitzeko litzatekeen bide egokia.
|
|
|
Oso garrantzitsua da hau. Pentsa genezake tituluen eskaintza berdina dela herri aurreratu guztietan, baina
|
hori
ez da horrela. Herrien artean desberdintasun nabariak daude, eta, nire aburuz, badira Europan eskaintzen diren zenbait ikasketa, euskal gizartearen beharretarako oso egokiak izango liratekeen arren gure unibertsitateetan ez daudenak.
|
|
|
Bestelako kontua da ikasketen edukia zein izan behar den. Eta
|
hori
ez da kontu makala. Honetan ere, Boletin Ofizialak agintzen du, ikasketen edukien %60 inguruezartzen baitu.
|
|
|
Baina emaitzak ez dira izan espero zitezkeen bezalakoak. Alde batetik, malgutasun
|
hori
ez da lortu, eta, bestaldetik, berdindu egin dira berez oso desberdinak diren eta helburu desberdinak dituzten ikasketak.
|
|
|
Iradokia dut ikerkuntza izan litzatekeela unibertsitateen zeregin nagusietariko bat. Praktikan, ordea,
|
hori
ez dago hain argi. Horren atzean eragile asko daude, baina hemen kasuan kasuko azterketa zehatza egiteak luze joko lukeenez, nagusitzat dudan arrazoia baizik ez dut aipatuko:
|
|
|
IHEek egiten dutena ezin sailka daiteke hain erraz, denetariko lan motak baitaude. Euskal Herrian diren ikerketa zentroetan ikerkuntza aplikatua da nagusi, baina
|
hori
ez da Europako joera oroko rra. Eu ropako herrietan denetariko ereduak daude baina oso ugariak dira bai estrategiazko ikerkuntza bai oinarrizko ikerkuntza egiten duten institutuak.
|
|
|
Eta
|
hori
ez da larriena. Globalitarismoak mediatikoki erabiltzen dituen islamaren irudiek, irudi kriminalizatzaile eta basatiek, interbentzionismoa zilegitzeko erabiltzen diren tresna propagandistikoek, gezur handia ezkutatzen dute.
|
|
2003
|
|
|
Modu berean, nazio batzuen esku dagoen neurriz gorako botereak arriskua ekartzen die beste askori. Botere
|
hori
ez baita guztien onerako erabiltzen, Handikien onerako baizik. Gizakiaren onerako ikuspegitik, ez da defendigarria eta arautu litzateke munduko per capita errentaren batez besteko maila... bi aldiz gehiago?
|
|
|
Bat batekoari dagokionez badago, bestalde, zer esanik. " Harrobia" agortze
|
hori
ez da, inola ere, azken ordukoa. Hezkuntza munduko kontuen berri dakien hainbat eragilek bazekien, aspalditxotik, joera nabarmen horren berri.
|
|
|
Hala ere, oro har, esan liteke administrazioek ez dutela inoiz sinetsi HEAren izaera estrategikoan; eta, ondorioz, oztopoak jarri dituzte eta kasurik hoberenean utzikeriaz jokatu, nahiz eta" diru asko" inbertitzen dutela argudiatuko duten. Administrazioaren zeregina ez da bakarrik diruz laguntzea, baizik eta sektorea babestea eta helduak euskalduntzeari begirako politika eraginkorrak sustatzea, eta
|
hori
ez da egin. Ez dute inoiz kontzientziazio kanpaina gainditu eta beren esku dauden beste aukera batzuk ez dituzte erabili.
|
|
|
Ingelesa lekuko: mundu guztiak hizkuntza hori ikasi nahi du,
|
hori
ez jakiteak halako eta halako muga eta galerak dakarzkiolako bere bizi kalitateari.
|
|
|
Baina honek ikuspegi aldaketa sakona dakarkie azken hauei, eta
|
hori
ez da erraza, bestalde, zeren urte luzeetan irakaskuntzaren inguruan antolatua izan baita beren jarduera. Urteetako inertziak eta tradizioak, nahiz eta egungo egoerari dagoeneko ongi egokitzen ez zaizkion, hortxe diraute temati.
|
|
|
Udara albistetan oparoa ez dela izaten esaten dutenentzat, aurtengoan argi ikusi dugu
|
hori
ez dela derrigorrez beti horrela izaten. Lau diputazio Euskal Herria ren hegoaldean, eta lauretan agintari kultural berriak.
|
|
|
Pertsonen indarrak mugatuak dira, eta dirua lortzea gero eta zailagoa izango da. Porto Alegrekoa bezalako Munduko Foro batek 10 milioi dolar eskatzen ditu, eta
|
hori
ez da gehiegizkoa beste ekimen batzuekin konparatuz gero; eta, Foroaren eragina ikusiz, merezi zuela baieztatzen badugu. Hala ere, bita rtekoak emaitzei egokitu behar zaizkie, eta etorkizunak erakutsiko digu bien arteko erlazioa nola eraiki.
|
|
|
Nazioarteko Kontseiluaren zeregina izango da asmo horrentzat ideiak aurkitzea. Izaera masiboa gordetzeko beste proposamena bi, hiru edo bost urtetik behin mundu mailako bilera bat egitea izan zen; baina oraingoz proposamen
|
hori
ez da jaso, eta hurrengo urteotan Munduko Foro berriak antolatzea erabaki da, 2004an Indian eta 2005ean Porto Alegren.
|
|
|
Har dezagun, adibidez, genero diskriminazioa. Gizarte aldaketak ez du diskriminazioaren amaiera bermatuko, baina gizarte aldaketarik gabe oso zaila izango da halakorik saihestea, edozein diskriminazioren oinarri ekonomiko, sozial eta politikoa dela-eta, eta aldaketa
|
hori
ez da gert atuko aldarrikapen espezifikoen plataformetatik abiatuta.
|
|
|
" Justizia Administrazioaren gaineko eskumena Nafarroako Elkargoak du, eta ez Nafarroako Gobernuak" irakurtzen ari da presidentea," etaerrotulazioa herritarrekin hitz egiteko bidea da. Elkarrizketa
|
hori
ez da Nafarroako Gobernua ren eta herritarrenartekoa, auzitegiaren eta herritarren artekoa baizik. Eta justizia nafar guztientzat da".
|
|
|
Eta kopuru hori aise handiagoa da —hor dira inkestak, matrikulazioak eta antzekoak—, beharbada populazioaren %50 edo. Alta, balizko aldekotasun
|
hori
ez da inondik ere islatzen hizkuntza politikan. Hargatik, edo ez da hain alde eta handia, edo zerbait egin dugu gaizki (edo behintzat, ez behar bezain ongi).
|
|
|
Egia da itotze ekonomikoaren politikak kalte handiak egiten dizkiela euskararen alde diharduten taldeei, egia da diru laguntzek hipoteka astunak ezartzen dizkietela talde batzuei, eta egia da euskalgintzak eskaintzen dituen kalitatezko zerbitzuek jende askoren eguneroko lana eskatzen dutela. Baina, hala ere, garrantzi handikoa da indarrak batzea, ikuspegi sektorialak gainditzea eta bakoitzak bere sailetik ikuspegi oroko rrezjokatzeko batzen gaituzten plataformak indartzea, eta
|
hori
ez gara egiten ari.
|
|
|
Laburtuz, ezin dira hedabide berean elkartu Euskal Herriaren eraikuntzaren alde lan egiten dutenak —horretarako euskara funtsezko osagaia delarik— eta hori ukatzen dutenak. Dena dela, munduan diren hedabide guztiek nortasun propioa ematen dien printzipio multzo argia dute, eta
|
hori
ez da —Egunkariak ongi frogatu duen bezala— jarrera ireki eta pluralarekin bateraezina (Egunero, martxoak 18).
|
|
2004
|
|
|
Beraz eta, urteetan, familia batzuek —helduek, baina gazteek ere bai— gehiengoak sustatu eta herriko erakundeek babestutako jazarpena pairatu dute. Eta
|
hori
ez da ondo azaldu. Ez da ondo azaldu Alardearen auzia, Hondarribian, ez dela —ez bakarrik— irailaren bigarren asteko kontua.
|
|
|
Soinujolearen semealibu ru garrantzitsuagoa da Jokin Muñozena baino. Eta bidegabea da, noski, bi liburuak elkarren ondoan jartzea, baina zer da sariketa bat,
|
hori
ez bada. Bizia lo lanari saria emanda, epaimahaikideek zerbait hautsi nahi izan zutela iruditzen zait.
|
|
|
Betebeharrari jarraituz pertsona hobeago bihurtzea eta etorkizunean gizarte hobeago batean bizitzea," Horixe da hain zuzen arrazoizko erlijioaren egiazko helburua, alegia, gizakien hobekuntza morala". Norberari legea ezartzean badirudi beste baten nahimena betetzen ari garela, baina legea ezartzen duen nahimen
|
hori
ez beste izaki baten nahimena, baizik eta geurea oroko rra egiten dugun heinean eta arau orokortzat hartzen dugun heinean. Halakoa nahimen orokorra da, ez pribatua.
|
|
|
Hala ere, gatazka eta gerrez betetako egoera
|
hori
ez du besterik gabe onartzen. Gatazkak sortzen dituen egoera tamalgarriak gaizkia hobeto ulertzen laguntzen dute, eta gero eta gehiago ezagutzen dira munduan edonon egindako bidegabekeriak.
|
|
|
Eta gizakiak, horrela, pixkanaka gizatasunaren idealari hurbiltzen zaion lege sistema baten kide izan behar du. Ideal
|
hori
ez dago aurretik emana gure izaeran, baizik eta eraiki egiten da, bakea eraiki behar den bezala.
|
|
|
Eta hori larria da gero! Topagunea osatzen duten herri komunikabide eta euskara elkarteek ez dute informazio zipitzik jaso Asteon proiektuaren inguruan, eta
|
hori
ez da bidezkoa. Euskarazko argitalpenen mundutxoak aurrerapauso sendoak eman ditu azkenaldi honetan, asteroko argitalpen masiboa ere urrats garrantzitsua izan zitekeen zentzu horretan, baina badirudi ez zela bidezkoa.
|
|
|
Esan legez, higadura horrek, eskuin filosofoen artekobarne kritikekin batera, hiruga rren bide bat bilatzera bultzatu zuen. Tamalez,
|
hori
ez zen ez hiru ga rren bide bat ezta inolako alternatiba serioa ere. Filosofoen presentzia azpimarratzeko balio izan zuen, gehienez, eta filosofoak horretaz itsutzeko.
|
|
|
Alde batetik, beren publizitate merkatua babesten dute, eta komunikabide berri batean kokatzen dute beren burua. Epe laburrean, agian, komunikabide
|
hori
ez zaie errentagarria izango, baina bai epeerdian; eta, edozein kasutan, oso sinergikoa da bai bezero aren ikuspuntutik bai edukiak sortzeko egituraren ikuspuntutik. Bestaldetik, kate gisa hartzen duten tamaina oso faktore garrantzitsua da estatu mailako ustiaketa komertziala hobetu ahal izateko.
|
|
|
3. Arabaren kasuan, izaera lokaleko hiru telebista daude, eta hiruek batik bat gaztelaniaz emititzen dute beren programazioa. Gure kasuan, Localia Canal Gasteizek beti gordetzen du tarte bat euskara hutsezko edukientzako, baina egia esan tarte
|
hori
ez da emisio osoaren %13ra iristen.
|
|
2005
|
|
|
Babes geruza hori osatzen dutenei euskal munduan —Euskal Herrian, Euskal Hirian— egiten denaren berri eman behar zaie. Balora dezaten, ikus dezaten
|
hori
ez dela eskasa, bazterrekoa edo politizatua. Intereseko gauzak badaudela egon.
|
|
|
Ez dut uste El Paisek horrelakorik sekula egingo zuenik Jose Hierro edo Vicente Aleixandre ren heriotzaren biharamunean). (Bai, badakit biharamunagoan zuzendu egin zutela hankasa rtzea, artxibo informatiko baten transmisioan izan zela akatsa, baina
|
hori
ez zitzaien gertatuko, inola ere ez, JoseGa rcia Nietoren heriotzaren biharamunean.)
|
|
|
Adin horretatik gorakoentzat, eta nerabegazteei begiratuta espresuki, ez da ez filmik ez telesailik programatzen euskarazko katean: " Publiko
|
hori
ez da batere fidela eta genero horiek guztiz desprestigiatuta daude gazteen artean" (A. Larrinaga, J. Blanco).
|
|
|
Ahots barietatea murriztu egin da, beti entzuten ditugu ahots berak, pelikula guztietan, enpresa guztietan... eta horrek ez du laguntzen sinesgarritasuna sortzen... Baina
|
hori
ez da bikoizketaren akats bat; hori guk eragin dugu, ez badugu asko bikoizten, industria ere ez da asko hazten (J. Blanco).
|
|
|
Bikoiztutako produktu askotan ez dago aitzakiarik. Dago ohitura falta, eta agian gai
|
hori
ez dela inoiz euskaraz eman. [...] Askotan oso oso audientzia eskasa dute.
|
|
|
8 Etniarteko gerrak arkaismoan eta zaharkerian sartu dira, Nazio Estatu, komunitate, subiranotasun, muga, lurzoru eta odolaren kontzeptu mamua erabiliz. Arkaismo
|
hori
ez da guztiz okerra, baina lurralde, lurzoru, hiri eta gorputzen ontopologia berria asmatu behar da, egokitzen ez diren gizabanakoek eta kulturek bere lekua eta denbora aurki ditzaten.
|
|
|
Elhuyar Entziklopediak eta beste batzuek esaten dute apaiz egiteko zorian zegoela Lauaxeta, baina
|
hori
ez da horrela. Apaiz izateko zazpi urte falta zituen.
|
|
|
Gutxi batzuen lanari esker, euskara lehen 40 hizkuntzen artean da Interneten. Eta
|
hori
ez da mauka, lagunok. Europan ere nekez egongo da lehen 40 hizkuntzen artean mundu errealean, are toki urrunagoan egongo da mundu mailan.
|
|
|
Itxura batean liburu tipo honek badu euskaraz indarra. Baina hurbilagotik begiratuz gero indar
|
hori
ez da hainbestekoa. Ahuldadea erakuste aldera bi arrazoi mota emango ditut.
|
|
2006
|
|
|
Hamarreko multzo
|
hori
ez da homogeneoa liburu politikari buruz. Lehenak 182 edizio egin ditu eta hamargarrenak 25; desberdina da, orobat, berrargitalpenean edo itzulpenean bakoitzak daraman jokamoldea.
|
|
|
Egin kontu tituluen kopuruan ia 100 unitatekoa izan dela galera. Baina galera
|
hori
ez du jasan nobedadeak, berrargitalpenak baizik.
|
|
|
Espero genuen eta behar dugun eran ez da hazten ari irakurleria edo erosleria. Are, irakaskuntzako" bezeria gatibua" aparte utzita, zorioneko merkatu
|
hori
ez ote da murrizten ari. Intuizioaz gainera, azterketek ere eboluzio negatibo bera azpimarratzen dute:
|
|
|
Eta ondoko laukiak informazio bera zifratan ematen du, baina
|
hori
ez ezik oso erreferentzia inportantea ere bai: bost liburu mota garrantzitsuenen hazkundearen neurria azken 10 urteotan, alegia.
|
|
|
Berrargitalpena ia bost puntu jaitsi da, eta
|
hori
ez da seinale ona, lehendik ere ez baitzegoen altuegi: %18an gelditu da orain.
|
|
|
Manuel Fraga Iribarnek berak sartu zuen Diputatuen Kongresuaren erregistroan, bere sinadurarekin, paperak Kataluniara itzultzeko talde mistoak Gobernu espainiarrari egindako eskaera. Hain aipatua izan den ironia
|
hori
ez da sortzen don Manuelen kezka politikoetatik, ezta hurrik eman ere, baizik eta Coalicion Democratica (orduko PPren izena) taldeko kide onargarri horietako baten borondatetik, Antoni de Senillosarengandik hain zuzen ere. Azken hori ingeles erako politikari eskuindarra izan zen, nolabait esatearren.
|
|
|
Liburu dendariok, beraz, ez gaude testuliburuen doakotasunaren aurka, baina ez gatoz bat inola ere euskal administrazioak ezarri nahi duen" mailegutza" ereduarekin. Izan ere, sistema
|
hori
ez da doakotasunean oinarritzen, eta gainera liburu dendak egoera kritikora bultzatzen ditu.
|
|
|
Izan ere, liburu bati bizitza ematen diona irakurlearen interesa da, eta
|
hori
ez du aurkitzen euskal liburuak itzulia denean. Eta gure itzulpenek izan duten porrotaren aurrean, orain badakigu gezurrezkoak direla erdaldunen desioak," itzultzen zaituztenean irakurriko zaitut" diotenean.
|
|
|
Kulturaren zatirik handienak lotura estua du kultura horri tradizioz atxiki zaion hizkuntzarekin: hainbeste, non kultura
|
hori
ez bailitzateke izango, litzatekeen izan," kultura bera". Gobernu erakundeak, otoitzak eta zeremoniak, esaera zaharrak, ipuin tradizionalak, hezkuntza, agurrak, bedeinkapenak, biraoak, txantxak, literatura...
|
|
|
Alegia, urte horietan posible izan zen hiriaren eta mendiaren arteko sintesi bat asmatzea, aldi berean modernoa eta tradizioari atxikia, Joseba Zulaikak berriki azpimarratu duen bezala. Baina Atxagaren beraren idazlanen bilakaerak erakutsi du paradigma
|
hori
ez zela betiko sortu. Laster, Olentzeroren indar telurikoak erakarrita, Bilbo utzi eta Obabara makurtzen hasi zen, hots, euskararen herri mitikora; hortxe lortu zuen gainera bere arrakastarik handiena.
|
|
|
Zer da euskara, galdetzen genuen hasieran; bada, nire hipotesia da galdera horrentzat erantzun konpartitu bat izan dugula 1936tik aurrera, bai espainiar nazionalista liberalek (Euskal Herrian erruz daude), bai euskal nazionalistek (beren adar desberdinetan), bai Euskal Herriko sektore iraultzaile/ internazionalistek (komunistak, anarkistak...). Alegia, guztiok gutxi gorabehera antzeko erantzuna emateko gai izan gara, eta
|
hori
ez da kasualitatez gertatu, baizik eta 36an sortutako koalizio zabal batek gaur egun arte iraun duelako.
|
|
|
Oso gauza sinplea ematen duen arren, askotan zaila izan daiteke justu" euskara gaietan" lan egiten dugunontzat guraso" normalen" lekuan jartzera iristea. Norberaren gaiarekiko bizipen, ikuspegi, motibazio eta abarretatik urruntzea eskatzen du horrek, jasotzailearen ideia erreal xamar bat egin nahi badugu, eta
|
hori
ez da hain erraza.
|
|
|
Intxaustik berak sinatuta, ekainaren 23an eskatu zuten Ministerioaren aurrean Jakin aldizkariaren inskripzio berria. Baina baimen
|
hori
ez zen iritsi.
|
|
|
Kronika
|
hori
ez ote dago non edo non gordea Arantzazun?
|
|
|
Ikastaroak?... Garai
|
hori
ez duzu ezagutzen, ezta?
|
|
2007
|
|
|
Eliz munduan49, burubide
|
hori
ez zen izan Arantzazukoa eta Arantzazutik sustatua bakarrik, baizik eta lankidego aski zabala bildu zen ahalegin berean edo bertsuan Ikastetxe eliztarretatik, betiere kultura eskolatuari euskarazko bidea ahalbideratzeko.
|
|
|
(Dena dela, agian ohartxo bat merezi du konstatatzeak, Mirande edo EAJ PNVko Euzko Deya n irakurriz gero hain problematikoa kausitu ohi den arraza hori, Amigos del Pasen Buletinean inolako problemarik gabe aipatzen dela garai horretan). Euskal lurraren Barojaren maitasuna eta azaldaketa literario paregabea goraipatzen da, etab. (Azorinek ere
|
hori
ez du gaizki egin), eta, artikuluaren azken aldera, haren gutartasuna esanahitsukiro bi puntu hauetantxe nabarmenduz harritzen gaitu. Bat, Don Pioren golko funtsean kristaua:
|
|
|
Alonsok, eta beste batzuek, ondorioztatu dute ezetz. Gaur egun
|
hori
ez dela posible. Sariak ematen duen bozgoragailua garrantzitsuegia dela.
|
|
|
Sakatu bat, sakatu bi, hiru, 23, 44, channel, kanal, canal... ezberdinak. Adituko duzu english, french, taichi, si, rent, sale... erosi edo eroski... ez dakit nik zenbat botoi sakatu dituzu, baina etxean mintzo duzuen
|
hori
ez da ageri. Ez duzu erraz topatuko.
|
|
|
Gaur egun, gerrilla komunikatiboaren eraginkortasuna transgresioan dago, kodeak, formak, mezuak hankaz gora jartzeko abildadean, alegia. Probokazio
|
hori
ez da doakoa. Gogoeta piztea du helburu.
|
|
|
Historikoki, masa hedabide handiek takar eta uzkur hartu dituzte herri zein gizarte mugimenduak (Tuchman 1983, Ryan 1991, Castells 1997 eta 2000, Tarrow 1998 eta 2005, Downing 2001, O’Brien et al. 2000, Porta et al. 2006). Jarrera
|
hori
ez da beti uniformea izan, gorabeherak izan ditu momentu eta gizarte mugimenduen ezaugarrien arabera.
|
|
|
Eraldaketa sozialerako beste tresna bat da, bozeramaileen trebakuntza. Heziketa lan
|
hori
ez da bat batean sortzen. Komunikazioan heziketa behar da:
|
|
|
Pentsu dut. Eta
|
hori
ez da metafora.
|
|
|
Ez. Ez, Cecilia
|
hori
ez.
|
|
|
Ugarte izan gabe, gure baitako uharte dena. Tira
|
hori
ez dio idazleak, nik diot.
|
|
|
lehenbizi zer jan; bigarren, non jan eta lo. Bigarren nahi
|
hori
ez da zeharo inoiz aseko. Batez ere goian eguzkia eta alboan itsasoa dauzkaten lurrak egokiak izango direlako, gero ere, etxebizitzak eraiki eta saltzeko.
|
|
|
Eredu energetiko konkretu baten aldeko esfortzuak nabari sumatzen dira honezkero. Okerrerako edo txarrerako erabil daitekeen botere teknologiko
|
hori
ez da prebentziozko lanetarako erabiltzen, ezta bizi kalitatearen eta ingurumenaren zaintzaren aldeko lanerako erabiltzen ere. Prestige ren hondorapenaz geroztik gertatutako gizarte mugimendua horren guztiaren adibide bat baino ez da.
|
|
|
Idazleok etsai, idazleok, argazkiz. Gure irudian ez da ageri geure lana, lanarekiko daukagun distantzia baizik (kopetilun edo barrez, ustetsua ala ezaxolatua, zimur bera da funtsean), hots, bat egiten dugu bisitariarekin, irakurlea ikusle bihurtzen dugu, hari so gu ere, magnifikatuak (hara, Susako estandean dagoen
|
hori
ez al da Elkarreko estandean daukaten argazki horretakoa. Saltzailea zela uste nuen...) eta aldi berean banalizatuak (beha iezadazu, zu lakoxea naiz, liburuak egitea aitzakia besterik ez da, tabernan identifika nazazun nago hemen, hitz egin genezake, idatzian bezain gozoagoa nauzu).
|
|
|
Jakin gabe jarraitzen dugu, hortaz, ea zergatik euskal nazionalismoak asmatutako nazio
|
hori
ez existitzeak inplikatu behar ote lukeen euskal nazioaren inexistentzia, espainiarrarekin inplikazio hori bera ez badu.
|
|
|
Bera nazionalismo guztien aurka dago (1), baina identitate nazional espainol bat errekonozitzen du (3). Nazionalismoak nazioa sortzeko moduari buruzko Artetaren deskripzioari kasu eginez gero (2), identitate espainola nazionalismo espainolak sortua da, bere inklusio eta bazterketa partikularren bidez (hizkuntza hau bai, beste
|
hori
ez; literatura hau bai, beste horiek ez; memoria historiko hau bai, beste hori ez...) (3). Nazionalista da, beraz, Arteta (ez 1).
|
|
|
Bera nazionalismo guztien aurka dago (1), baina identitate nazional espainol bat errekonozitzen du (3). Nazionalismoak nazioa sortzeko moduari buruzko Artetaren deskripzioari kasu eginez gero (2), identitate espainola nazionalismo espainolak sortua da, bere inklusio eta bazterketa partikularren bidez (hizkuntza hau bai, beste hori ez; literatura hau bai, beste horiek ez; memoria historiko hau bai, beste
|
hori
ez...) (3). Nazionalista da, beraz, Arteta (ez 1).
|
|
|
Artetaren ezpata demokratikoak ez du azkenik. Agintearen ikuspuntutik hitz egitea gustatzen zaio Artetari, ezarrita dagoen estatuaren agintetik hain zuzen, eta
|
hori
ez da ona izaten mezu demokratiko bat eraikitzeko orduan, estatuaren morroi ideologikoa bihurtzeko arrisku gordinegia izaten delako holakoetan. Gainera, estatuarekin bat lerratuz," indar errepresibo demokratiko" guztia erabiltzeko prest dago Arteta, nazionalisten balizko demasa guztiak mozteko.
|
|
|
6 Jakin en 21 zenbakiko aipaturiko artikulugileak baimeneko gaiari buruzko klausulan agertzen den" segun se solicita" esaldiari buruz honela dio: " ‘Segun se solicita’
|
hori
ez da gezurra. Ez zen hori, ordea, nahi zena.
|
|
|
Hala ere, Europako Kontseiluan lan ildo honi hasiera baino ez zaio eman; izan ere, lehenengo urrats horiek garatzeko oraindik lan handia egin behar da eta ziurrenik
|
hori
ez da lan erraza izango. Horren adibidea da, hain zuzen, Biltzar Parlamentarioak gomendioak onartu bai, baina horiek garatzeko protokoloa egiteari uko egin diola momentuz.
|
|
|
28 Lurralde osotasunaren printzipio hori Espainiak, esaterako, Gibraltarren kasuan malgutasunez aplikatzea eskatzen badu ere, bere barruko herriei dagokienez zorroztasuna eskatzen du. Kontraesan garbi horrek adierazten du printzipio
|
hori
ez dela inolako muga sakratua, eta badagoela modua malgutasunez eta zabaltasunez aplikatzeko, Gross Espiellen interpretazioaren ildotik.
|
|
|
Autore hauentzat historiako garai berri baten hasieran gaude giza harremanen arautzeari dagokionez; jadanik ez da nahikoa gizakiari bere eskubide zibil eta politikoak bermatzea gizabanako gisa,
|
hori
ez ezik gizabanakoaren ikuspegi hori gizakiaren alderdi sozialarekin ere uztartu behar da. Horrela baino ez da lortuko, haien iritziz, kultur eta nazio aniztasunaren gai korapilatsuari erantzun egokiak ematen hastea.
|
|
2008
|
|
|
Azken urteotan esan eta berresan ari naiz liburua aleak galdu eta galdu doala, eta
|
hori
ez dela seinale ona.
|
|
|
Praktikan bilbotar apaizak Elizarekiko gatazka irekia saihestu bazuen, maizenik diskretuki aritu zelako izan zen. Erdi ezkutuan ibiltze
|
hori
ez da oso tipikoa intelektual modernoengan, baina tira. Horretaz gehiago esango da hurrengo puntuan.
|
|
|
Baina elkar aintzat hartze
|
hori
ez da ideala, kontuan izan behar da berdinak egiten gaituzten eta desberdinak egiten gaituzten zenbait oinarrizko eskubide badirela; negoziazioa beharrezkoa da, eta tirabirak sortuko dira, baina, lehen ikusi dugun bezala, adostasun elementuak ere bai. b) Elkar aintzat hartzeko, dis simetria da abiapuntua. Pertsona desberdinak dira (terminoaren zentzu zabalean eta konplexuan:
|
|
|
Hori onartzeak bereziki eskatzen du erne egotea eta gure" gutxiengoen" eskubideak, Euskal Herrian dauden beste herrialdeetako" diasporen" eskubideak aintzat hartu ondoren kontsekuente izatea, gure gizartean txerta daitezen, berme guztiak dituztela. ...k aintzat hartzea, eta eskubide horiek zein diren eta nola bermatu eztabaidari ekitea, eta lehenbailehen haiek ordezkariak izan ditzaten sustatu eta aitortzea, eta gure erabakitzeko eskubideari buruz eta arazoari irtenbidea emateko parte hartzeko moduari buruz gure herrialdean abian dagoen eztabaidan eta prozesuan txertatzea38 c) Azkenik, kontuan hartu litzateke elkar aintzat hartzearen estrategia
|
hori
ez dela unibertsala eta abstraktua, beren historia eta proiektuak dituzten pertsonek parte hartzen baitute. Hau da, gure gizartean, partekatzen dugun espazio komun horretan, bi estatuekiko gatazka bat dago, eta gizartearen gehiengoak euskal hizkuntzaren eta kulturaren" normalizazioa" erabakitzeko gure espazioa eskatzen du, baina, era berean, identitate asko daude, gizarte sektore asko daude eta errealitate, jatorri, kultura, identitate eta bestelako desberdintasunak dituzten immigranteen kolektiboek parte hartzen dute; eta horiek, halaber, espazio komun horrekiko eta denok dugun erabakitzeko eskubide demokratikoa oztopatzen duten bi estatu horiekiko duten sentimendua, sentimendu intentsitatea eta nongotasun sentimendua desberdina da.
|
|
|
Horrenbestez, gaia konplexua da, baina subiranotasun politikoa duten gizarte edo nazioek, badute, ondorioz, politikoki eta juridikoki arautzeko eskumena, gaizki edo ondo, hobeto edo okerrago. Tresna politiko
|
hori
ez duten nazioek edo herriek, eta autodeterminazioa helburu dutenek, ordea, gaiari behar bezala ekin behar diote, bestela, prozesuaren beraren oztopo bihur daiteke.
|
|
|
[...] Hezkuntza sistemak zilegi egin du ‘eskola hizkuntza’ edo ‘eskolako hizkuntza formala’ ikasle guztiek ongi menperatzea[...]. Hainbat ikerketak baieztatu baitute, egoera sozio-ekonomiko on eta hezkuntza espektatiba positiboetako ikasle atzerritarren emaitza akademikoetan ere, hizkuntza
|
hori
ez menderatzeak eragin akademiko negatiboa duela.
|