|
2000
|
|
|
Gipuzkoa da Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurrean erantzun baxuenaerakusten duen herrialdea; hala ere, kopuru
|
hori
ez da batere txikia: %63, 5 Gainera, beste herrialdeekiko berezitasunak markatzen dituen ikus entzulegoak arreta gehiagozsegitzen du ETBlen (%12, 5) eta ETB2ren (%19, 8) eskaintza.
|
|
|
Begietarako errepresentatua den Munduaren zati
|
hori
ez da entitate abstraktuhutsa; izan ere, errepresentazio horrek berekin baitarama bere testuinguru politikoa; eta baita ekonomikoa eta historikoa ere11.
|
|
|
antzeko tamainakoak direla. Eta
|
hori
ez da egia. Baldintza horietan Ipartzat hartzen dugun lur eremuak52 milioi km2 ditu; Hegotzat hartzen dugunak, ostera, 100 milioi km2 Engainatuegiten gaitu mapak, batzuetan.
|
|
|
Beraz, aurreko honek luke nazioarteko nolabaiteko lege babesa, lehenago edo beranduago etorriko dena. Baina estatuen praxia
|
hori
ez dela-eta, gutxiengoen aldeko borroka ezin da bereizi demokraziaren aldeko borrokatik, gizaeskubideen aldeko borroka izanik.
|
|
|
Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik. Baina, guretzat behintzat,
|
hori
ez da nahikoa: Euskal Herriak bere hitzaeta erabakiak hartzen hasteko garaia iritsi da. Etahor kokatuko genuke, lehenengo urrats historikomodura, Udalbiltzaren sorrera, non Euskal Herrikoherrialde ezberdinetakoudal ordezkariak bildu diren, eta jada pausoak ematen ari diren atalez atalEuskal Herriaren diagnostikoa egiteko, eta horrenondorioz hartu beharrekolehenengo erabakiak hartzen hasteko.
|
|
|
Bere gorputzera esnatu ez den pertsonarengan, gorputzeko zenbait aldesentipen gabeak dira, eta kontzientzia falta zaie. Pertsona
|
hori
ez da konturatzenbere aurpegiak goibeltasuna, sumina edo nazka adierazten duela. Aurpegi edo aurpegi zati batzuek halako min espresio nabarmena izaten dute, non harridurasortzen baitu pertsonak bere sufrimendua sentitzen ez duela ikusteak.
|
|
|
Zer esanik ez,
|
hori
ez da ezagutza teoriko edo intelektual soila, bizipenezkoabaizik, eta honek esan nahi duena da, bizitzan jasaten diren bezalaxe, amodioa, gorrotoa, bekaizkeria, atsegintasuna, poza eta tristurak direla talde egoeran.
|
|
|
Dena dela, pentsatzeko eta jokatzeko era
|
hori
ez da Txillardegiri edo beste inoribat batean otu zaion gauza, gizakiaren barruan sakonki errotutako lege estrukturalabaizik, eta zenbait apurtzaileri gauza bera gertatu zaiola baiezta dezakegu. Euskalnazionalismoaren hastapenetara jo ezkero. Txillardegik berak gomendatzen zuen ezzela politikoki ona abertzaleontzat gerraren etena onartzea?
|
|
|
delakoan, alegia, eta hortik eratorritakoEuskadiko historiaren inflazio ideologizatuan. Baina Lege Zahar
|
hori
ez zuen probintzietako foralismo zaharretik ekarri, ez baitzen haien batuketa?, balizko euskalaberri zaharretik baizik; eta prozesu osoa zuzenduko lukeen Jainkoa ere ez da arbasoenJainkoa izango, Jainko erromantiko berria baizik, Holderlin en3 jainko berrienantzekoa. Honen ondorio garbia historiaren politizazio guztiz imaginarioa izan da (Euskal Herria ez zela erromanizatua izan, euskaldunon berezko izaera demokratikoa, eta abar), proiektuaren legitimazio gisa agertu dena.
|
|
|
Hasteko, eta arestian adierazi dugunez, musika fenomeno oso konplexua da etaharen burutzapen akustikoa fenomenoaren ardatza baldin bada ere,
|
hori
ez da alderdiesanguratsuena2 Ekimen musikalean gauzatzen diren sentieren artean kode akustikoarekin erlazionatzen direnek osotasunaren zati bat osatzen dute beste batzuekin, kidetasun sentimenduarekin erlazionatzen dena, alegia. Izan ere, adierazpen musikalbaten eraginpean hunkituak izateko, aldez aurretik baldintza egokiak sorraraztendituen kidetasun sozialaren sentimenak egon behar du gure baitan.
|
|
|
Gure inguru geokulturalean gauzatzen diren errepresentazio joeraeta mekanismoak errepikatu egiten dira gurean, ñabardurak ñabardura. Komunikaziosozialean musika bat gizatalde batekin lotzea, alegia, joera arrunta da Europa osoan, eta egoera normalean komunikazio fenomeno sozial
|
hori
ez da eztabaidatzen; gurekasuan, ordea, bai; eta hala bada, horri buruz zerbait esan behar dugu.
|
|
|
Lehenengo eta behin honako hauhartu behar dugu kontuan: galdera bera testuinguru liskartsuaren lekukoa da; galderaidentitate arazoa bizi duen gizartean sortzen da; galdera
|
hori
ez zaio egiten estatunazio normalizatuetako herritar bati eta, berez, galderak berak gure izateari buruz gurebaitan zalantzak sortzea du helburu. Puntu honetan Joxe Azurmendi euskal idazle etafilosofoaren pasarte bat interesgarria eta aplikagarria da:
|
|
|
Nahikoa da neutralizazioareninguruan izandako eztabaidez gogoratzea. Azken batean,
|
hori
ez konpontzeaizan zen generatibistak, Halle ren eskutik, fonemaren balioa ukatzerainoeraman zituena (ik. Hurch/ Oñederra, 1988).
|
|
|
Ez gaitu galdu, hitz batez, < politika> ren gehiegiaketa < soberaniak>, ezak eta eskasiak baizik! Eta lehen herri batek mende batzutaniraun bazezakean ere, erresuma bat bere zerbitzuko izan ez arren, gaur
|
hori
ez daposible? (1966c, 455).
|
|
|
Jakina, mendebaleko Europa zinema amerikarraren, kolonizazio? jasangaitzagatik kexuka bazegoen ere, Aramaiokoa bezalako herri euskaldun batean, kolonizazio, bikoiztu
|
hori
ez zen arazo gisa bizitzen. Ez behintzat era dramatikoan; antifrankista etahorrexegatik astindua izan ondoren, herria etsipen natural batez bizi beharreanaurkitzen zen eta zinema ere zerbait on ekar zezakeen kontsumo produktu bat bezala, ikuskizun gisa onartzen zen.
|
|
|
izeneko nazioarteko ordainketa moneta eta erreserba moneta sortzea proposatu zuen. Ideia
|
hori
ez da jasoa izan, nahiz eta NazioartekoMoneta Fondoak Special Drawing Rights direlakoen sormenean aplikazio xumea izan.Beharrezkoa da onartzea ezen gaur egun oraindik moneta nazionalak (berauen arteanEstatu Batuetako dolarra nagusia izanik) direla merkataritza ondasunen esportazioeneta titulu finantzarioen funtzioa dutenak, baita banku zentraletako kutxako balioetanerreserba unitateen funtzioa er... –Eurobankuek?
|
|
|
Denbora molde honek zulatu egiten du mundu hori, iraganeko ezerezeraetengabe igaroaraziz. Askatasunaren denbora ez da mundu horren suntsitzea baizik; eta mundu erreal suntsigarririk ez balego, denbora
|
hori
ez litzateke ezer, ez legokehalako denborarik. Beraz, baden denbora espazio erreal edo mundu espazial bateanenpirikoki existitzen den zerbait da.
|
|
|
Esate baterako: edan gura dut, uraren ausentzia dagoelako niregorputzean; baina egarri
|
hori
ez du edozein ausentziak eragiten, ezta ausentziaren ideiahutsak ere, baizik uraren ez besteren ausentziak: eta gurari hori ur errealarenezeztapenak du asetzen, edankeran ura desagerrarazten baitut.
|
|
|
Gauzak bereizi eta elkartzeko adimenaren kemen hori, halaber, erabatekoa da, ezein erakarpen nahiz alderapenezko indar naturalik ez baitu kemen horri aurre egitekoahalmenik. Indar
|
hori
ez da, inondik inora, lilura hutsa, hain gutxi, ideala?: izan ere, gizakiak, bere gogoeta bidean gauzak bereizi eta antolatuz, proiektu teknikoak osatzenditu; eta, hauek mamitzeko lanak burutu ahala, emaniko mundu naturalaren itxurafuntsean, esentzialki eta zinez aldatzen du, mundu kultural gizatiarra sortuz.
|
|
|
Baina berotasun
|
hori
ez da aldebakarrekoa, konpartitua baizik. Telebistan lan egiten duten irrati profesionalek ondotxo dakite irratigintzan hurbilago sentitzen dela entzuleen presentzia.
|
|
|
Entzuleek momentuko informazioa jasotzen dute irratitik, eta musikarekin eta goizeko irrati komunikatzaile ospetsuekin betetzen dute beren gustuaren asealdia. Hala ere,
|
hori
ez da islatu publizitateak irratian urtean urtean uzten dituen diru sarreren emendatzean, gutxi gorabehera telebistak baino bost aldiz diru gutxiago jaso baitute irratiek azken urteetan publizitate bidez.
|
|
|
Alde horretatik hizkuntz/ kultur batasunak Estatuaren politika errazten du. Zer gertatzen da batasun
|
hori
ez dagoenean. Bada, helburu bihurtzen dela, horretarako uniformea den hezkuntza nazionala ezartzen delarik, uniformizatzeak integrazioa errazten baitio Estatuari:
|
|
|
Napoleon-ek berak oso argi zuen, goian genioen bezala, populazioari irakatsi egin behar zitzaiola, Estatuaren eta Nazioaren arteko lotura gauzatu zedin, lotura
|
hori
ez baita jendeak berez, besterik gabe, barnera dezakeen zerbait. Estatuaren zerbitzurako, eta Estatu Nazioa sortzeko hain zuzen, guztiz premiazkoa iruditzen zitzaion hezkuntza aparatu sendoa egituratzea.
|
|
|
Baina portaera
|
hori
ez zen historiako testuliburuetara mugatzen; irakurketa lantzeko liburuen artean (hauek ere gobernuaren oniritzia jaso behar zuten) historiak ere bere lekua izango zuen, testu hauen ezaugarririk nabarmenetariko bat, helburutzat hartzen zuten formazio zibiko politikoa izanik. Aipaturiko autoreek dioten bezala,, con estos textos se educaba a los niños del siglo XIX español y se forjaba la mentalidad del ciudadano de la patria burguesa? 285 Irakurketa orokorra egiteko asmotan edo, hauxe esango genuke:
|
|
|
Zentzu horretan, erabaki politikoen eragin determinatzailea nabarmendu beharra dago. Izan ere, erabaki politikoekin zuzenean bat egiten duen hezkuntza sistemaren arloan kokatu beharrean gaude, eratutako eskola egiturarik gabe ezin baita aipatutako lotura hori (nazioaren ideologia/ hizkuntza nazionalaren ideologia) materialki gauzatu; eta
|
hori
ez baita posible Estatuaren eskusartzerik izan ezean.
|
|
|
Baina
|
hori
ez da, ez, neutralki modernizatze prozesuari erantzuteko eraginkortasuna bilatzen zuen neurri hutsa272; Hobsbawn ek273 egiten duen analisi orokorraren arabera, hauxe esatera iritsiko ginateke: Estatua eta honen kontrolpean dagoen lurraldeko populazioa finkatzea dugu helburua; Estatu espainiarrak espainiarrak omen ziren herritarrekin harreman erregularra sortzen zuen bere ordezkarien bidez (postaria, soldaduak, polizia, irakaslea,...), eta harreman hori eta harremanean sortzen zen komunikazioa, hizkuntzaren bidez gaztelaniaren bidezizango zen nahitatez.
|
|
2001
|
|
|
JF./ mmhh
|
hori
ez datorrela berez horrela
|
|
|
Ohart gaitezen koordinazio gailuen presentziaz (eske (77, 79), eta (82, 83, 84), igual (87), baino (89)). Bestalde, elkarreragin markatzaile bat ere ez da ageri (ba (88)
|
hori
ez da horietakoa, aurreko ze (87) zuriztatzailearen baliokidea baizik). Era berean, gaia berriz hartzerikedo gaurkotzerik ere ez, ezta esango denaren markogilerik ere:
|
|
|
Jakina, arrazoi hauek ez dira bata ala bestea eran agertzen; normalean denakbatera, edo bi edo hiru batera izango dira. Baina
|
hori
ez zen kezkatzen ninduengaia; besteak beste, zerrendako lehen biak ikaslea aintzat hartuz eta den bezalakoaonartuz konpon daitezkeelako neurri handi batean. Beste honek kezkatzen ninduen: alda al daitezke ikasleen ikas ohiturak?
|
|
|
Abd ar Rahman III.a tronura iritsizenean (912an), Kordobako Emirerria zatikatuta zegoen, barneko gatazkak etamatxinadak zirela medio (Sevillan eta Carmonan, 913 eta 917ra arte, hurrenezhurren). Garbi dago musulmanentzat
|
hori
ez zela unerik egokiena Iberiar Penintsulako kristau botereak geldiarazteko. Kordobako agintarien ahuleziagatik, kristauekaurkitu zuten aurkaritza tokikoa izan zen, koordinaziorik gabekoa.
|
|
|
Hegoaldean, aldiz, Donostian, Bilbon edo Iruñean piztu ziren suteakberotzen hasi ziren, iraultza industrialaren ondorioz diruarekin batera kultur elementuak trukatzen zirela. Ohargarri zait azpimarratzea, literaturaren eta komertzioaren arteko lotura sakona; eta lotura
|
hori
ez dut, liburuen merkatuan, kokatzen.
|
|
|
Zeinu gisa, oilargorri bat altzatu da enbor zaharraren gainera, kikiriki, kikiriki. Baina ez,
|
hori
ez daistorio honetakoa (81 or.).
|
|
|
Liburu hori hamar narraziok osatzen dute (Sarrionandiarenhonako bilduma hau legez), azken narrazioa hamar narraziodun beste bildumabaten gaineko erreseina delarik (Sarrionandiaren honako narrazio hau legez). Jokoa, beraz, infinitura zabaldurik geratzen da. Eta jokoa diot, liburu
|
hori
ez baitaexistitzen (Lezetaren ahoan jarritako epigrafe apokrifoan jada gaztigatzenzitzaigun: «ez diren gauzak dira ederrenak»).
|
|
|
Oinarri moldean, orain eskas modura nabaritzen dugu orduko pentsamendu sailen bilketa; halaber, abiapuntu edo eredu gisa?
|
hori
ez dakit?, garai hartanidazle oso izateko kontzientzia zutenek antola zezaketen, plazaratze, sare bat faltazaigu: auzo herrietan obratzen den eran, dela argitaletxea, dela aldizkaria, dela, azkenik, sariketa propioa.
|
|
|
Idaztea ekintza, militantea? dela uste dut, zatirik ireki eta minberatsuenean bederen; zati
|
hori
ez da literaturaren normalkuntza?, merkatua, kudeatuz, bilatzen duten kritikarien lumapeetara heltzen.
|
|
|
Prozesu horien arabera, badirudi populazioaren gehiengoamota horretakoa dela: ...nagusia sinbolikoa da, ez pragmatikoa; b) euskararekiko jarrerak aldekoak dira, berreskuratzearen etanormalizatzearen aldekoak; c) etorkizunerako usteak dira euskararenindartzea gorantz joango dela; d) gehien aipatzen duten motibazio motaintegratzailea da, baina ez instrumentalki erabiltzeko; motibazio komunikatiboa ere integratzailean sartzen bada ere euskal testuinguruan, komunikatzeko erabiltze
|
hori
ez da indar gehiegirekin aipatzen; e) identitateari buruz, berriz, gehiengoa identitate euskaldunarekin lotzen da.
|
|
|
Hori guztiaeuskararen testuinguruan, baina, printzipioz, euskal egoeraren antzeko bestelako testuinguruetan ere; horra hor beste mota bateko ikerketa proposamena. Hala ere,
|
hori
ez da lehendabiziko aldiz gertatzen, antzeko berrikuntza teorikoak sortu zituzten euskarari buruzko beste ikerketa batzuk erebadaude eta, adibidez, Sanchez Carrion Txepetx (1987), edo AlvarezEnparantza Txillardegi eta Isasi Balantzategi (1994) ikertzaileek eginikoak.
|
|
|
pepealdian Hegoak finantza zorra (ez monetarioa) kontratatu du Iparrarekiko (Bbonuen emisioa); bestela, Hegoak ez luke topatuko bere merkataritza defizita parekatzeko, I diruan, behar den erosteko ahalmena. Eta egoera
|
hori
ez da aldatuko p epealdi osoan; alderantziz, Iparraren merkataritza inportazioak netoak direneko epealdi guztietan, berak Hegoari ordaintzen dio, I diruan definituriko banku gordailuen kopuru baliokidea emanez soilik: Iparrak ez du bere merkataritza defizita estali finantza bonu ez monetarioen (Bbonuak) emisioen bidez. Hortik ondorioztatzen da ezen Hegoa inoiz ez dagoela bere bonuak Bbeste bonuekin konpentsatzeko inolako egoeratan (zeren H k ez baitu inongo Bbonurik eskuratzen bere merkataritza esportazioen trukean).
|
|
|
Orain,, lerroaren? gainean gertatzen dena kontuan hartzen badugu, erraz ikus dezakegu ondorio
|
hori
ez dela aldatzen, zeren, lerroaren, gainean H herrialdea bi diruetan diru errealean eta ibilgailuzko diruan baita zordundua.
|
|
|
erabat betetzen da. Baldin eta, hemen bezala, I diruko gordailu baten jabea azkenik H herrialdea dela gertatzen bada, argi egon behar da ezen gordailu
|
hori
ez dela hasieran I herrialdeak bere merkataritza inportazio netoen ordainketa gisa galdu duena. Banku gordailuen elkar gastuak eta beraien geroko, aberriratzeak?
|
|
|
hots, horrela bere hartzekodunei transferitutako gordailuen bektorea erosteko (eta ordaintzeko) obligazioa kenduko balu. Baina
|
hori
ez da mundu errealean gertatzen.
|
|
|
Izatez,, prezio diferentzial? hori H ren merkataritza soberakinaren emaitza da; irabazitako moneta edonola erabili arren, emaitza
|
hori
ez da aldatzen.
|
|
|
Irudi
|
hori
ez da okerra, ez betea baizik.
|
|
|
Nazioarteko ordainketen sistema kanpo zorren zerbitzu neutralarekin bateragarria izanen balitz (baita nazioarteko diruaren funtzionamendu neutralarekin ere), truke tasak egonkor egonen lirateke, agintari monetarioen berrorekatzaile ofizialaren beharrik izan gabe. Zoritxarrez,
|
hori
ez da horrela. Dolarraren nazioarteko erabilera ez da batere, neutroa?, eta beraren aktibo netoaren definizioak truke objektu bilakatzen du dolarra bera, era horretan dolarraren prezioa eskariaren eta eskaintzaren legearen arabera aldatuz.
|
|
|
Arazoa ez dagokio politikari, zeren herrialde batek bere kanpo zorra behin soilik zerbitzatu balu, horregatik herrialdeak ez luke kalterik jasoko. Nazioarteko kapital espekulatzaileak bere hazkunde jatorrietan gutxitze bat jasanen luke, noski, baina
|
hori
ez da faktore negatiboa mundu ekonomiaren garapen orekaturako.
|
|
|
Ikertzaile talde batek dio(+) eta() isomeroen usainak diferenteak direla; beste batek, berriz, ez direla diferenteak, nahiz enantiomeroen usaina nahaste errazemikoaren usaina baino %10 baxuago izan. Oro har, isomero optikoen usaina desberdintzen dela onartzen da, batez ere molekulak zurrunak direnean; molekula alifatikoetan orokortasun
|
hori
ez da ondo betetzen.
|
|
|
Gainera, neurona horiek birsorgarriak dira. Eskuarki,
|
hori
ez da gorputzeko beste neuronen kasuan gertatzen.
|
|
2002
|
|
|
Ahultasun politikoaren ondorioz, Espainiako gobernuak gerorako utzi zuenpetrolioaren prezioen gorakada barnealdeko prezioetara aldaraztea, prezioen gorakadarik ez eragiteko,
|
hori
ez baitzen batere popularra; horrela, Estatuak erosteko etasaltzeko prezioen aldea finantzatzen zuen. Politika horrek atzeraldi ekonomikoaatzerarazi zuen, baina desoreka ekonomikoak areagotu zituen, bai barnealdekoak, inflazioa, Estatuaren defizita...?, bai kanpokoak, ordainketen balantzarendefizita?.
|
|
|
Hala ere,
|
hori
ez zen oztopo izan industria hazteko, nahiz eta Espainiakomerkatuaren mugetatik atera ezinik utzi zuen.
|
|
|
Salmentaketa inbertsioak 6.268,56 milioi eurokoak eta 521,91 milioi eurokoak izan ziren, hurrenez hurren, 1999an. Enpleguak ere antzeko joera izan du, 1997 urtealdian34.397 langile izatetik 46.861 langile izatera heldu baita MCC. Deigarria da, baisalmenten kopuruari nahiz inbertsioari zein enpleguari dagokienez, Banaketa taldeak Industria taldeak baino emaitza hobeak lortu izana 1999an;
|
hori
ez baitzenhorrela 90eko hamarkadaren hasieran.
|
|
|
merkatuan ondasun eta zerbitzuakproduzitzen eta finantzatzen edo aseguratzen diharduten enpresa pribatuenmultzoa, erabakien hartzea eta mozkinen banatzea ez dagoelarik zuzenki lotutabazkide bakoitzak egindako kapital ekarpenarekin. Erabakiak hartzeko garaianbazkide guztiek ahalmen berbera dute, eta ahalmen
|
hori
ez da bakoitzak egindakokapital ekarpenaren araberakoa. Ekonomia sozialaren baitan kokatzen ditugu, eraberean, etxe ekonomia batzuentzako eta saltzeko ez diren zenbait zerbitzu produzitzen dituzten agente ekonomikoak, beren finantziazioa etxe ekonomiek egindakoborondatezko ekarpenen bidez gauzatzen delarik.
|
|
|
ondasunekkontsumitzaileen oinarrizko premiak asetzen dituzte, eta zerbitzuek, ostera, goi mailakoak. Gero ikusiko dugunez,
|
hori
ez da beti betetzen, eta zerbitzuetakoerrenta elastikotasuna ez da, halabeharrez, ondasunena baino garaiagoa. Izan ere, ondasunetan zein zerbitzuetan egindako gastuetako aldaketak ez daude soilik elastikotasunaren menpe, aurrerapen teknikoek eta prezio erlatiboek ere zeregin aktiboa baitute zerbitzuetako gastuaren erabakietan.
|
|
|
Amaitzeko, informazio eta telekomunikazio teknologia berrien garapenaprodukzio sistemaren eraldaketarako funtsezko faktorea bihurtu da. Teknologia berri horiek paradigma teknoekonomiko eraberritua dakarten ala ez,
|
hori
ez dugu eztabaidatuko, baina argi dago sistema ekonomikoaren zerbitzuen eta produkzioarenkontrolari, kudeaketari eta diseinuari eragiten diotena. Eskuarki, informazioareneta telekomunikazioaren teknologia berriek ekonomia hobari desberdinak ekarridituzte, hala nola informazioa biltzeko ahalmen handiagoa, produkzioaren antolaketa malguagoa, enpresen eta gizartearen artean sare berriak garatzeko aukera, etainformazioa hedatzeko aukeren hobekuntza.
|
|
|
Beraz, ez da guztiz zuzenaHego Euskal Herriaren arauen kontra jotzea, Estatu batek neurri bera indarreanjartzean bere kontra ezer egiten ez dutenean. Izan ere, kontraesan horiek gainditzeko kontsentsu politikoa behar da, eta
|
hori
ez da lortu oraindik.
|
|
|
Aipatu dugunez, Foru Ogasunek zerga gehienak biltzen dituzte, baina bildutakodiru kopuru
|
hori
ez da erabiltzen lurralde historikoen gastuak finantzatzeko soilik.Lehendabizi, Estatuari kupoa ordaindu behar diote, eta ondoren, Eusko Jaurlaritzari eman behar dioten zatia zehaztu behar dute; izan ere Jaurlaritzak Erkidegoanforu erakundeek egiten dituzten gastu guztien %60 baino gehiago bere esku ditu (Zubiri, 2000: 68).
|
|
|
Nafarroako kasuan, zenbait zergarekin batera, Estatu zentralari ekarpen finko bat eman beharra ezarrizen 1841eko legean. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako foru aldundien kasuan, 1876ko legearen arabera estatuko aurrekontua finantzatzeko zergak ordaintzerabeharturik bazeuden ere, kontra agertu ziren, eta legearen atal
|
hori
ez zuten bete.Hori zela kausa, urtebete pasa ondoren, dekretu baten bitartez, Kupo bat ordaintzerabehartu zituzten. Berriro ere, foru aldundiek ez zuten horrelako inposiziorik onartu, eta horren ondorioz, deseginda geratu ziren.
|
|
|
Populazio hazkundea populazio aktiboaren hazkundearekin identifikatzenden arren, lotura
|
hori
ez da automatikoa. Populazio aktiboaren eraketan beste aldagai askok du eragina:
|
|
|
Are gehiago, izen hori aurkezpenean baino ez zen agertzen. Jakinekoentzat urrats garrantzitsuak eman dira hogei urte hauetan, bereziki unibertsitate publikoaren garapena?, baina etxeratze
|
hori
ez zen erosoa eta egokia izan, barrutietan banatua zelako eta «orekagabeko eredu elebidun nekagarrianoinarrituta» gainera. Izan ere, Euskal Unibertsitateak «benetan nazionala etaeuskalduna izatea» eskatzen zuen, «derrigor Unibertsitate bakarra izan gabe agian, euskal kulturan murgildua eta hizkuntzaz ere benetan euskalduna».
|
|
|
Azkenean 1978koapirilean. Universidad del Pals Vasco Euskal Herriko Unibertsitatea? izena hartuzuen, nahiz eta izen
|
hori
ez zen ofiziala izango 1980ko otsailera arte.
|
|
|
Bigarren horretarako gaur egun Natur Zientzietanezinbestekoa da ikerkuntza tresneria, oso garestia dena. Unibertsitate bat sortzekobidean atal
|
hori
ez da inolaz ere ahaztu behar.
|
|
|
Fenomeno horrekizugarrizko kalteak ekartzen ditu irakaslearen lan baldintzentzat, eta baita irakaskuntzaren kalitatearentzat ere. Gainera, arazo
|
hori
ez da agertzen erdal plazetan.Farmazian gertatzen den bezala, paradoxikoki, gauzak ondo egiten baditugu, gure, kalterako, izango da, ikasleak erakarriko ditugulako erdal lerroetatik, horrela haienirakasleen zama gutxituz, eta gure bizkarretan jarriz.
|
|
|
Medikuntza Fakultatearen batzarnagusiak, 2000 urteko ekainaren 24an, Donostian eta Basurtun kokatzea erabakizuen. Dena den, aurreikusitako plangintza
|
hori
ez da hasi ere egin, onartu zenetikhona Medikuntza eta Odontologiako eskariak hutsean gelditu direlako, aurtengo2001 urtean gertatu den moduan.
|
|
|
Ezarpen plan hori onartua izan zen, eta noiz betekozain gaude. Ezarpen planaren oinarrizko helburuak bost urtetan betetzea aurreikusizen, lehenengo urtean 2 mailako derrigorrezkoak, bigarren urtean 3 mailakoderrigorrezkoak (bi kasu hauetan kreditu teorikoak eta praktiko ez klinikoak). Aurreko errektoretza taldeak plana 1999 urtean bertan ezarriko zela ziurtatu zuen, baina
|
hori
ez zen posible izan, unibertsitate plan orokorrean barruan omen zegoelako eta beraz plan orokorra onartu arte abian jarriko ez zelako. Hurrengo urteanerrektoretza taldea aldatu zen, eta plana ez zen berehala gauzatu.
|
|
|
Irakasletzaren61 irakasgaiez landa, 15 irakasgai osotara. Tendentzia edo joera
|
hori
ez da eten; aitzitik, okertu egin da nabarmenki, aurten, 2001/ 02 ikasturtean, Irakasletza Diplomaturaz kanpoko titulazioetan 4 irakasgai eta osaera askeko beste 5 besterik ezbaitira onartu. Inoiz izan dugun emaitzarik txarrena:
|
|
|
Zer esanik ez, euskarari eginzaion imzurra ez da ikasle euskaldunen utzikeriarengatik gertatu, edota haiek euskarazko irakasgaiak aukeratzen ez dituztelako. Jakina, egoera kezkagarri
|
hori
ez dairakasle euskaldunen erruarengatik gertatu, edota haiek euskarazko ikasgaiak eskaini ez dituztelako. noski.
|
|
|
Printzipioz ez dago gaizki unibertsitateak bere kalitate kontrolak ezartzea;
|
hori
ez legoke gaizki egoera normalizatu batean. Baina hala gertatzen ez denez, guztiz larria da, euskal irakasleei euskaraz aritzeko trabak jartzen baitzaizkie.
|
|
|
Heterogeneo izate
|
hori
ez zen txiripaz gertatu, berariaz baizik. Iruditzenzitzaigun ezen, taldeak sinesgarritasuna eduki zezan eta, batez ere, sailkideonganairisteko modua izan genezan, beharrezkoa zela shileko sentsibilitateak taldeanjasotzea.
|
|
|
ikasleeneskaria ikasturtez ikasturte titulazio bakoitzeko, sektore profesionalen beharrak etaingurune geografikoan izango duten eragina. Zeren masa kritiko
|
hori
ez balego, ezluke zentzurik izango unibertsitatea sortzea; gehienez, unibertsitate publiko batenzentro atxikia izango litzateke, titulazioak eskariaren arabera banan bananeskainiz, geroago unibertsitatea izateko baldintzak bete arte.
|
|
|
Aurreko ereduaren akatsak eta Euskal Herriari dagokionez jartzen dituen oztopoakkontuan izanik, bistakoa da Euskal Herriaren zerbitzurako eraiki nahi den EuskalUnibertsitatearen sistema propioaren funtsetako bat irakasle egitura propioa izanbehar dela. Zer esanik ez,
|
hori
ez da oinarri bakarra, zeren, horrekin batera, osoardura handiz finkatu baitira euskal curriculumaren definizioa eta osaketa, finantzaketa bideak, autonomia unibertsitarioarekin batera legebiltzarretikofinantzaketaren kontrolerako bideak eta abar. Dena den, gure komunikazioarenhelburua irakasle egituraren inguruko hausnarketa egitea denez, ez gara besteoinarriez arduratuko, eta zuzen zuzenean aipatuko ditugu guk azpimarratu nahiditugun puntuak.
|
|
|
Alde batetik, gaur egungO konkrezioan autonomia unibertsitariotik eta erkidego autonomoaren gaitasun legegiletik abiatuz, forma kontraktualberria esan nahi du, eta zer esanik ez, horrekin batera joango den erregimen juridiko laboralaren definizioa, funtzionaritza sistema estatala, eta autonomikoa, gaindituz, berdinen arteko kontratu forma izango duena, mota desberdinetakoeskubideak bermatuz eta errespetatuz, hala nola egonkortasuna, eskubideekonomikoak, laboralak eta sindikalak, negoziazio kolektiborako eskubidea, etabeste. Baina beste aldetik, formulazio
|
hori
ez da mugatzen konkrezio horretara, etahorregatik, oraingo akatsak gainditzera zuzenduko den unibertsitate berri bateneraikuntzarako prozesua buruan dugula, ezaugarri kualitatibo batzuk ere adierazinahi ditugu. Izan ere, ezaugarri kualitatibo horiek izan ezean, forma kontraktualberria oraingo funtzionaritza sistemaren kopia bihur daiteke; eta, hain zuzen ere, sistema horren akatsak dira gainditu eta zuzendu nahi ditugunak.
|
|
|
Euskararen jakite hutsa gaindituz, lehen hizkuntza modura lanean euskaraz jardungo duten irakasleak dute izan, baiirakaskuntzan zein ikerkuntzan. Dena den, atal
|
hori
ez dugu komunikaziohonetan landuko, Euskal Unibertsitatearen barneko ezaugarri behinenadelakoan.
|
|
|
Normala ote da Ipar Euskal Herriko ikasle asko (7000ikasletatik 6300) 8 Frantziara joan behar izatea ikastera? Euskal Herrikoedozein ikaslek Euskal Herriko edozein unibertsitatetan ikasteko eskubideaizan behar du, eta gaur egun
|
hori
ez dago bermatuta.
|
|
|
modura irakurtzen ez badakigu. Lan eraginkorra egitealdera, halere, edukiak a priori definitu dira, jakinda, baina,
|
hori
ez delanahikoa eta dagokion ikasle taldeari egokitu zaizkiola (Schneuwly, Rosat, Pasquier eta Dolz, 1993). Horrela, ikasleen gaitasunak ezagutu ondoren, hasierakohelburuak eta edukiak birdefinitu egingo dira eta ikasleen gaitasunetara egokituko.
|
|
|
Autoreok diskurtso tipologiajartzen dute adibide modura. Irakaskuntzaren helburuak testu generoen araberaantolatu nahi badira, lehenengo eta behin, gaur egun ditugun testu tipologia ereduenartean bat aukeratu da, eta badakigu aukera
|
hori
ez dela batere erraza.
|
|
|
(hizkuntzaren deskribapena) lortzen da hizkuntza bat maila zientifikoan deskribatzendenean. Jakintza horiek, ordea, ez dira sortu irakatsiak izateko, eta irakaskuntzanerabili nahi izanez gero, zenbait eraldaketa jasan behar dute; askotan, ordea, egokitzapen
|
hori
ez da egin edo ez da behar bezala egin, eta didaktikak era desegokianerabili izan ditu jakintza zientifiko horiek. Beraz, irakatsiko eta ikasiko den objektua teoria zientifiko batean kokatzeaz gain, egokitu ere egin behar da irakatsia etaikasia izan dadin.
|
|
|
Baina
|
hori
ez da ikasleek egin behar duten lan bakarra; ariketan bertan bestebat ere proposatzen zaio. Gai gara gauza asko ulertarazteko, baina telefonoz arigarenean ez dugu baliabide hori.
|
|
|
inguruan zeudenakere hondeatzen eta husten saiatu ziren, ordura arte nahiko ondo kontserbatuta egonzitezkeen hilerrietan hainbat kalte sorraraziz. Baina bidegabekeria
|
hori
ez zentxikiagoa izan XIX. eta XX. mendeetan, hilobi erraldoi horietan hainbat ahalduneketa sasijakintsuk kuxkuxeatzeko zuten?, asetzeko egindako lanek informazio garrantzitsuaren galera ekarri baitzuten.
|
|
|
163); etab.Beste batzuetan, material arkeologiko gehiago jaso dira (adibidez, lurrontziak, ehoharri zatiak, etab.), eta, pentsatu da inguruan lehenago egon zen auzogunerenbateko materialak garraiatuko zirela nahigabe tumulura. Inoiz ehorzketa sekundarioak ere egin dira tumuluetan, baina salbuespena izan ez arren,
|
hori
ez daarrunta; edo, gutxienez, egin badira ere, ez dira kontserbatzen.
|
|
|
J. M. Barandiaranek (1919) zioenez, XX. mendearen hasierakobeste ikertzaile batzuen (Dechelette, Cartailhac, etab.) iritziz eta berak bilduta zueninformazio etnografikoaren arabera, sinesmen magiko bateko jarduera izan zitekeen hildakoen objektu batzuk haustea edo okertzea (duela gutxi arte okertutakotxanponak limosna gisa botatzea edo ematea bezala). Ordutik gaur arte indusketakasko ugaritu dira, eta badirudi ohitura
|
hori
ez zegoela hain zabalduta K. a. II.milurtean. Gaur egungo ikertzaileek trikuharrien indusketa berrietan metalezkogauzaki okertuak aurkitzen dituztenean (Collado del Mallo, Errioxa), ez dute aipaturiko jarduera hori kontuan hartzen, kasualitate hutsa izan daiteekela uste baitute, hastapeneko arkeologoek ere uneren batean zioten bezala (gauzaki meheak direnezedozein harkoskok oker zitzakeen).
|
|
|
Arrazoiak oso ezberdinakizan daitezke: alde batetik, etxeak eraikitzeko zura erabiltzea aipatu behar da, zeren eta material
|
hori
ez baita ondo kontserbatzen baldintza zehatz eta berezibatzuk betetzen ez badira. Bestalde, lehen ere aipatu dugu azalera txikiko guneakzirela, eta modu trinkoan okupatuta egon direla denboran zehar.
|
|
|
Aurreko baieztapenak beste bat dakar ondorio gisa: marko kontzeptual sendobaten beharra, hots, hausnarketa teorikoaren beharrizana; hain zuzen, gure arteanarlo
|
hori
ez da batere jorratu, beti joan izan baita aurretik jakintza-gaiaren aldepraktikoa eta metodologikoa. Zentzu horretan zabaldu dira Europako arkeologoenkritika zorrotzenak.
|
|
|
Egokitze ahalegin hori, beste mota bateko egokitzearekin ere konbinatubeharko da; hots, ikerketa estrategia edo indusketa estrategia baliozkoak erabilibeharko ditugu, lehen aipatu dugun helburua lortzeko. Kasu askotan, eta, batez erelurralde zehatzetan, premiazko gauza
|
hori
ez da betetzen, eta hiriaren ikerketa izanbeharrean interbentzioen oinarria, kasu askotan ikertzen den orubea lehenbailehenliberatzea izaten da gauzarik garrantzitsuena. Guk proposatzen duguna, estrategiakhelburuei eta egoerei egokitzea da, baina, beti ere, azalera zabaleko interbentzioakegitea, aurkitzen diren aztarnak hobeto interpretatzeko, eta tokiko estratigrafiaezagutzeko.
|
|
|
Erlazio klientelarrak lotura esanguratsuena izan ziren Antzinako Erregimenekomonarkien politika egituraketan, baina ez lotura bakarra. Erlazio
|
hori
ez zen sistemak bere barnean zeukan korrupzio mota bat baizik, alegia, sistema beraren muina.Bestetik, gortearen kasua aztertzeko modukoa da. Gaur egun hainbat historialariketa soziologok azpimarratzen dute gorteak Europako mendebaldeko erresumetakoegitura politikoan zeukaten garrantzia (Rivero, 2000).
|
|
|
Behe Erdi Aroan, batez ere XIV eta XV. mendeetan, aldaketa prozesu sakonbat jasan zuen Gipuzkoak. Aldaketa prozesu
|
hori
ez zen, gainera, baketsua izan; denok daukagu buruan bando gerra. Prozesu horretan, Antzinako ErregimenekoProbintziaren oinarri izango ziren zenbait errealitate garatu ziren.
|
|
|
Gipuzkoako bakailao ontzien jabeek Diputaziora bidali zituzten beren kexak, eta honek Lapurdiko agintariei. Baionako eta Lapurdiko agintariek erantzun zutenagindu
|
hori
ez zela probintzian argitaratu, eta Baionako gobernadore eta LapurdikoTeniente Jeneral zen Gramonteko mariskalaren bitartez, gestioak hasi zituztenParisko Gortean, agindu hori ezabatzeko30.
|
|
|
Hau da, egitura eta antolakuntza berridun enpresa boteretsu eta baliagarriaksortu beharrean, akziodun konpainiak?, beren interes ekonomikoak babestenzituzten irtenbide politiko legislatiboetara jo zuten. Gertakari
|
hori
ez zen itsasekonomian bakarrik nabaritu, baizik eta Euskal Herriko industria garrantzitsueneanere; hau da, burdinolak, atzerriko konpetentziari aurre egiteko berrikuntza teknikoak eta egitura aldaketak egin beharrean, erakunde politikoen babesaz baliatuziren beren arazoak konpontzeko (X. Alberdi, 1999b).
|
|
|
Bake sozialaren garrantziazkonturatu behar ziren agintariak; alegia, bake soziala neurririk gabeko etekinakateratzea baino premia handiagokoa zela onartu behar zuten agintariek. Thompson ekonartzen du
|
hori
ez zela aski jende guztia aberastasunean bizitzeko; baina oreka etaelkarren arteko loturarik ez zegoenean, gosea azaltzen zen.
|
|
|
Madrilgo gobernuaren aurrean politikalibrekanbista baten aldeko presioa egitea, Bizkaiko oligarkia monarkikoaren boterepolitikoa murriztea, eta langileria sozialista menperatzea. Ikusmolde
|
hori
ez zaitoso egokia iruditzen, alde batetik, terminologia bera oso anbiguoa delako; bigarrenik, ideologia politikoak garatzeko garrantzitsuak izaten diren beste eragile ez materialistak aintzakotzat hartzen ez dituelako; eta, hirugarrenik, Ramon de la Sota yLlano enpresari handia salbuespen deigarria zelako, euskal nazionalismoarenmugimenduaren barruan adibide bat izan beharrean. Oso berandu jota, LehenMundu Gerrako urteetan bereganatu zuen Sotak Bizkaiko gainerako industria oligarkek zuten botere eta ospe berbera, eta, halere, 1936an hil arte nazionalistaizaten jarraitu zuen22 Beraz, lehen nazionalismoaren oinarri sozialen nondik norakoak birplanteatu genituzke, lan horretan orain arte gutxiegi balioetsiditugun faktoreak kontuan hartuz, hala nola tradizio kulturalak, konfesionalak, hezkuntzari loturikoak, eta, baita ere, tokian tokiko beste elementu ez estrukturalak (tradizio politiko familiarrak, edo jauntxoen eta, indar bizien?
|
|
|
Hemennormalean edozein kritika, oso leuna eta zibilizatua baldin bada ere, pertsonarenaurkako erasotzat hartzen da, eta denok lagunak garelako, lagunak izaten jarraitunahi dugulako, eta gainera gure karrera akademikoa baldintzatu nahi ez dugulako, sarri askotan kritikak, ezadostasunak edo interpretazio alternatiboak isildu egitenditugu. Ez dakit konformismo
|
hori
ez ote den euskal partikularismoaren besteezaugarri bat. Kataluniako historialariak askoz ere irekiagoak eta eztabaidazaleagoak direla iruditzen zait; eta zer esan tradizio akademiko luzeagoa duten Europako beste zenbait herriri buruz?
|
|
|
Bukaeran, ez zuennahi izaten orokorpenean erortzea. Bere lanean espiritu etnografikoak zirauen, baina
|
hori
ez zen maila teorikoan kezkarik ez zuelako, erredukzionismo antzuan ezerortzeko baizik. Deskribapen soila eta formala gainditzen zuen, ikerketa teorikoanaukerak eginez, ez modu abstraktuan, enpirikoan baizik, eta berez zetorren ondorioa modu naturalean agerian utziz.
|
|
|
Txirotasuna, arazo politiko bihurtu heinean, bazterketa sozialaren zentzuan ulertzeak zifrak hankaz gora jarriko lituzke. Eta, jakina, erakundeei
|
hori
ez zaie komeni. Ondorioz ikuspegi murriztaile batez baliatu eta egoera makillatuz, txirotasuna gutxieneko diru sarreren irizpidearekin lotzen da.
|
|
|
Besteak, euskal gizartea esaterako,, gizarte zibil? hutsak diren bitartean[...] Ez dago demosik ethnos edo nortasun kolektibo bereziturik gabe[...] Ethnos
|
hori
ez da zertan nortasun sendoen partekatze materialean oinarritu[...] Euskal demosak, gizarte politikoak, euskal interes orokorrean du izan zutabea, eta berau ez da inoiz sortuko nolabaiteko komunitate sentimendurik ezean[...] Euskal herritarron borondatezko esparru politikoa proposatzen duen burujabetza proiektua, prozesu soziala da, eta arrakasta lortuko badu, euskal herriko biztanleen atxikimendu eta partaidetza funtsezkoa da?
|
|
|
Batetik, desagertzen ari dira, baina bestetik inoiz baino beharrezkoagoak dira. Agian
|
hori
ez da lehen itxuran eman dezakeen bezain absurdoa. Formula batera murriztearren:
|
|
|
besteak beste, moda eta komertzializazioa izeneko ideiak azpimarratuz, konpromisoak, mugak, ardurak eta aukerak egiteko ahalmena baztertzeko arriskua sortzen da. Azken mezu
|
hori
ez azpimarratzeak, gizarte eredu zaharra mantentzea ekar dezake, horrekiko jarrera kritikoa mantenduagatik ere.
|
|
|
Nafarroa eta Iparraldeko Euskal Herria orduan etorri zitzaizkien gogora, baina lasterrean arreta galtzeko. Denbora laburra baina esanguratsua izan zen kanpaina Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) ere, eskumenak gora behera?
|
hori
ez da sakoneko eztabaida?, Gernikako estatutuak askatasuna eta pluralismoa instituzionalizatu ote dituen hausnartzeko. Hobe da azterketari bide ematea, azterketa hegelianoaren ordez.
|
|
|
Aurrizki eta adjektibo aniztasunarekin egin ohi du topo gizarte garaikideaz artikuluak eta liburuak irakurtzen dituen orok. Etengabe errepikatzen dira gizarte postindustriala, postmodernoa, informazioaren gizartea, kapitalismo berantiarra, sare gizartea eta gizarte postfordista terminoak, besteak beste. Luzea den zerrenda
|
hori
ez dela izengoiti arazo hutsa frogatu nahiko da lan honetan, gaur egungo gizartea hizpide duten eztabaida garaikideak, gai zehatzetara mugatuak ez ezik, gizarte garaikidearen definizioari zuzenduak ere badaudelako. Gizartea nolakoa den bilakatu da auzi nagusia, gizakia zer den.
|
|
|
Jakin badakit edozein emisorak, bakarka hartuta, liburu bat idazteko adina emango lukeela: nola sortu zen, zenbat pertsonak lan egin zuten, haien asmoak eta buruhausteak zeintzuk ziren aurrera jotzeko orduan, egoitza edo ekipamendua eskuratzeko egindako ahaleginak, egunez eguneko anekdotak, eta abar?; datu horiek guztiak ez dira testu honetan sartzen, eta gainera
|
hori
ez zen nire asmoa izan. Badakit ere, hemen agertzen diren irrati askoren atzean pertsona asko gordetzen direla, beren izen eta abizenez, eta norberak hainbat anekdota, hainbat oroitzapen dituela kontatzeko; denak oso interesgarriak.
|
|
|
Eduki eta hizkuntza propioek garrantzi handia dute irrati askeen programazioa eratzeko orduan. Emisoren bultzatzaileek, berriz, oso argi izan zuten hasieratik
|
hori
ez zela nahikoa komunikabide alternatiboa eskaintzeko. Mezuak, diskurtso berritzaileak, bazuen helburu zehatza, entzulearengana heltzea eta, era berean, beste hedabideetan bazterturik zegoen entzuleriari hitza eskaintzea, alegia.
|
|
|
Baina
|
hori
ez zen izan irrati askeek batera aritzeko egin zuten saio bakarra. Hasieratik, elkarrekin egiteko beharra aurreikusi zuten emisora horiek.
|
|
|
Lege horretan oinarrituta, 1986an sortu zuen Nafarroako Gobernuak Radio Televisión NavarraRTVN() deiturikoa irrati eta telebista publikoa abian jartzeko helburuaz. Dena dela, proiektu
|
hori
ez zen inoiz garatu eta sortu bezain pronto bertan behera geratu zen. Horren inguruan Nafarroako parlamentuan eztabaidak gertatu ziren arren, gobernu nafarrak egitasmoa gelditu zuen 1988an, 1992an berriro hartuko zuela azalduz (Albillo eta Sánchez, 1995:
|