|
2000
|
|
|
Azkoitiko zaldun haiek ere, Xabier Munibe, Joakin Egia eta Manuel Altuna, nobleziazko tituludunak izan arren, gaztelarrentzat, isekaz,, zalduntxoak? ziren; baina bataio
|
hori
ez zuten txarrera hartzen eta Real Seminario hura Bergaran sortu zuten, Humanitate eta Letrak irakasteaz gainera zientzia erabilgarriak bultzaraziz, Matematika, Fisika, Kimika, Mineralogia, Me talur gia eta abar.
|
|
|
Horregatik, nekeza egiten zaigu pertsona bakoitza berari ulerterrazena zaion hizkuntzan ezin epaitu izana. Giza eskubideen arabera,
|
hori
ez baita zilegi.
|
|
|
mito hartan oinarriturikoa dela. Baina, uste
|
hori
ez ote zen sortu aspaldiko gaztelar ikertzaileengandik. Gaur egungo hizkuntzalarien artean ez dago zalantzarik euskara hizkuntza preindoeuroparra dela.
|
|
|
Nork behartu zuen Espainiako eskola guztietan gaztelera soilik irakastea, Karlos III.ak bere Real Cédula de 23 de junio de 1768 haren aginduz baizik? Agiri
|
hori
ez ote hizkuntzaren politizatzaile. Gaztelera behar ote dugu guztion jaun eta jabe?
|
|
|
Hala ere, harrigarria iruditu zait, 2000 urteko martxoaren 10ean jakin dugunez, Madrilgo Epaitegi Gorenak Udalerri Euskaldunen Mankomunitateari (UEMA) hizkuntzaren bizi iraupenerako zituen asmoak bazterrerazi nahi dizkiola, legez kanpo daudela esanez. Formaren aldetik zerbait zuzen ez badago,
|
hori
ez da aski debekua jartzeko; bere egitekoa kontseilu ematea behar luke, nola bideratu behar den esanaz. Baina, horretara, nora goaz Espainiako lehen hizkuntzak naturaz bere baitarik dituen ahalmenak baztertzen badira?
|
|
|
Ulertuko du, behintzat, berarekin izugarri gogoratzen naizela. Espero dezagun postal
|
hori
ez iristea Tereren eskuetara, bestela ez naiz ni bakarrik izango bizitzan aldaketak jasango dituena.
|
|
|
Hala ere, Bitakora, honek ez du esan nahi momentu txarra denik. Zeren lehenengo autoarekin, edo aurreneko biekin, sentsazio
|
hori
ez nuen behar bezala apreziatu. Ezeroso sentiarazi ninduen zurrunbilo horrek.
|
|
|
Herrira bueltatzeak eguneroko loturak baino ez dizkit ekarriko, eta argi daukat inoiz baino estuago sentituko naizela, eta akaso ito egingo naizela. Nire askatasuna deskubritu dut, baina askatasun
|
hori
ez da kabitzen loturaz jositako munduan. Zer gertatuko da?
|
|
|
Rocío. Eiderrek ezagututako Rocío harekin, momentuz, salbuespen bat egingo zuen, izen horrek Rocío García de Mainueta gogorarazten baitzion, eta
|
hori
ez zen txarra. Alderantziz, izen horretaz oroitzen zenean, Euskal Herrira bueltatu nahi izaten zuen, Rocío García de Mainuetaren larrua behin eta berriz jotzeko.
|
|
|
Baina ez, ez zegoen batere gaizki, kontuan izanda ez zela hiriko auzorik liluragarriena ere. Eta askoz ere pisu politagoa izango zen Eider berarekin bizitzera joan izan balitz, baina ez zuen urrats
|
hori
ez bat ez bi eman nahi, eta Txemak ere ez zuen txarto hartu erabaki probisional hura. Zeren probisionala zela ulertzen zuen, argi baitzegoen denboratxo bat igaro ondoren Eiderrek maletak egingo zituela euren maitasun habiara joateko.
|
|
|
Ez dakit, pixka bat artifiziala iruditu zait, turista estatubatuarren neurrira eginikoa. Eta badakit
|
hori
ez dela bilatzen ari naizen Irlanda esmeralda, nire gidaren azaleko paisaia ez dudala inguru horretan aurkituko. Hala ere, inguru hau zerbait desberdina da, itsasoa usaindu daiteke eta nonahi daude zohikatza ateratzeko zuloak.
|
|
|
—Eguzkia hemen da, eta oren bat da; han da, eta bertze oren bat da. Baina oren
|
hori
ez digu eguzkiaren argiak emaiten, eguzkiaren itzalak baizen...
|
|
|
—Ene ahizpa Emiliani, zeina baita emazteki ezin nobleagoa, guti zen, beraz, zuretzat, baina emazteki purtzil
|
hori
ez...
|
|
|
—Heure buruaz urrikaltzen haiz, heure buruari irri egin beharrean, eta
|
hori
ez duk ona... Eta erori egin hintzen eta heure erortze horretan aurkitu duk heure justifikazinoa, munduan bertze nehor erori ez balitz bezala...
|
|
|
Joanesi mila aldiz erran zioat, baina hiri oraino ez, Pedro, ezen, ene aburuz, errealitate ororen azpian printzipio matematiko aldaezin batzuk daudela eta matematika aldaezinak aldatzen eta mugitzen duela guztia, Galileok ongi adierazi zuen bezala. Eta libertateak ere bere matematika dik, eta matematika
|
hori
ez duk numero bakarrerat mugatzen... Eta numeroen mundu horretan bakoitzak bere inportantzia dik, zeren numero bakoitza izan baitaiteke zurrunbilo baten sorleku edo ustekabeko pintzelada batena.
|
|
|
Baina ez fidatu. Zeren, batzuei entzunik, baitirudi ezen bizitza osoan harriak jaurtikitzen ibili zela, eta
|
hori
ez duk egia. Baina badakik nolakoa den jendearen jokabidea, baita zenbait biograforena ere, sainduei buruz eta gizon handiei buruz ari direnean, eta nola haien egite handiak are handiagotzen dituzten eta exageratzen.
|
|
|
BARKATUKO ahal didazu, jaun André, baldin bertze etenaldi labur bat egiten badut hemen...! Zeren eta zure gutun berri bat iritsi baitzait orain berean —esker mila, bihotzez! —, eta
|
hori
ez da egunoroz gertatzen den pozgarria... Eta irakurtzen hasi naiz, irakurri dut kolpe batez, begia orrien gainetik kendu ga be... eta bikaina iduritu zait Brunori eta Hobbesi buruz egiten duzun gogoeta —oker ez banago, osaba Joanikoti aditu nion lehen aldiz Hobbesen izena, zeren eta osaba Joanikotek Pierre Gassendi filosofo ezaguna izan baitzuen aldi batez irakasle, eta Pierre Gassendik lagun eta adiskidetzat zuen Hobbes—, baita orain artean ezezagun nuen bertze filosofo horri buruzkoa ere:
|
|
|
—Joanes, hire osabarena ez duk libertatea, erotasuna duk —eta, handik aitzina, bere burua ere zuritzerat jotzen zuela, erantsi zuen—: Eta erotasun
|
hori
ez duk zuhurrak lukeen erotasun apurra, Virgiliok erraiten zuen bezala, baina ero baten erotasun handia. Zeren modu eta manera onik gabe eta gutieneko arau batzuk gabe ez baitago bizitza moldatzerik, eta zeren, zure ama Grazianak erraiten duen bezala, ez baitago goia behearekin nahasterik...
|
|
|
—ihardetsi zion aita jesuitak— Izan ere, pentsatzen hasia naiz ez ote den hobe, gure Iruñako kolejiorat igortzea baino, hemen enekin urtebete edo urte pare baten egitea, eta erranen dizuet zergatik: alde batetik, Joanesek erran du ezen uste duela apez izan nahi duela, eta denbora
|
hori
ez letorkioke gaizki uste horren indarztatzeko eta sendotzeko; bertzetik, egun osoan berarendako bakarrik maisu eta irakasle bakar baten edukitzea pribilejioa da eta Jainkoaren donu eta garazia, zeren, halatan, dedikazione eta ardura osoz egin baitezakegu egin beharreko guztia, goiz eta arratsalde, eta zeren, dedikazionearekin batean, hagitzez ere hobeak izanen baitira bere studioetan eta bere eg...
|
|
|
‘Rosak Espainiarat joaiteko asmoa du, zeren bere lehengusu horrekin ezkondu nahi bailuke... ’ Eta, orduan bai, osabak guztiz ulertu balu bezala, irri zabal bihurtu zen haren arestiko keinu estrainioa eta, eni beha, ihardetsi zidan: ‘Koadroko
|
hori
ez da zure lehengusua: zure aitona da...
|
|
|
—Bai, originala delako izan daitekek, horixe pentsatu diat nihaurk ere hatsarrean, nahiz eta gero eta gutiago sinesten dudan: izan ere, jende originalak eta bere gisakoak ez dik berdinetik berdinerat egiten, baina berdinetik hoberat, eta
|
hori
ez duk gure zozoaren kasua, zeren habiak egin baititu, bata bertzearen gainean, toki berdintsuetan; gero, jostalaria izan zitekeela pentsatu diat, baina habia, hegazti batentzat, den gauzarik seriosena duk, eta serios denarekin ez zagok josteta egiterik; eta, orduan, bertze zerbait bururatu zaidak —eta, hatza luzatzen zuela, erran zidan—: ez al haiz konturatzen, bada, ezen mailen arteko leihoak —edo errektanguluak, hobeki— berdinak direla, eta, berdinak direlako, zozoak ez dituela, beharbada, bereizi, ergela delako?
|
|
|
Baina, halakoetan ere, ezinezkoaren aitzinean etsitzerat jo gabe, garbi izan da ene hautua: hutsune horien betetzerat entseiatu naiz, hitzez eta behakoz; pentsa dezakezu, honenbertzez, ezen, hutsune horien betelanetan, gezurretan ibili natzaizula, ahantzi datuak edozein modutan asmatzen, eta maskarak eta mozorroak sortzen, Frai Antonio de Guevarak bere kroniketan egin ohi zuen moduan, baina zin degizut ezen
|
hori
ez dela horrela izan, ezta gutiago ere, zeren, alde batetik, noiz eta hitz eta behako haiek erabili izan baititut, tentuz eta zentzuz erabili baititut —baita ahalik eta zuzentkien eta onestkien ere—, aromaren berreraikitzeko balio zezaketen neurrian, ahalik eta molderik fidelenean; eta zeren, bertzetik, gaitzagoa baitzitekeen hutsuneak bere horretan uztea, ukitu gabe, hutsuneak gerta zi... Edo ez al da egia, halaber, ezen Historia, eta gure egunorozko historiak, berdin faltsu daitezkeela nola alferrik erantsiarekin hala ahantziarekin, edo berariaz isilduarekin ere?
|
|
|
—Ez, jaun Marcel. Esmeraldak duen edertasuna berezkoa du, eta edertasun
|
hori
ez da izenaren ez poetak kanta diezaiokeenaren fruitu. Zeren eta, nominalistek erran dezaketenaren kontra, izenak ez du izanarekin zerikusirik, ezta izanak izenarekin ere, hitz onomatopeikoetan izan ezik, eta, beraz, bi gauza dira izena eta izana, eta ezin dira nahastu, argitu nahi dugun errealitatearen nahasteko eta iluntzeko ez bada.
|
|
|
—Martin, negozioetan gizon ezin trebeagoa izanen haiz; iduri du, ordea, ezen zur puska
|
hori
ez dela Kristoren gurutzearena, baina ohoin gaixtoarena...
|
|
|
—Hartz bat akabatuko dut! Eta denbora
|
hori
ez da, ez, urrun...
|
|
|
" Zorionekoa berori, zeren oinpean hartuko baitu hartza, nola san Migel arkaingeruak dragoia... Eta denbora
|
hori
ez da, ez, urrun, zeren eta fortunaren arroda udaberriaz mintzo baitzait! Eta fortunaren arroda arkanoen arkanoa da gure kasuan..." Eta damatxoak hori erran zidak, eta damak burua gora eta beherat mugitu dik, adierazteko ezen damatxoak arrazoin zuela...
|
|
|
Edo, ez al dakizu ezen Eliza Spiritu Sainduaren emaztea dela, eta emazte hura lohitzen duenak ordaindu beharra duela? Ohitura
|
hori
ez bazenu, ordea, gauzak bidetik eta bere lekutik ateratzekoa, Jainkoaren donu eta dohaintzat hartuko zenuke, zeren zuri ere ez bailitzaizuke gaizki etorriko osabarenetik zentzatzea. Izan ere, heresia izurria baino kutsakorragoa da, eta osabarekin gehiegi ibili izan zinen, urte luzeetan.
|
|
|
Eta ez al dakizu ezen bere dorretxerat bakartu zenetik ez dela mezatarat behin ere joan, eta ez duela Pazkoarekin konplitzen? Bai, badakit ezen
|
hori
ez dela aski arrazoin Joanikot luthertartzat hartzeko, eta froga agerikoago bat genukeela, baina hori ere etorriko da. Eta, hala bada, bere ordaina izanen du...
|
|
|
—Berori desterrurat doa... eta ni ere berorrekin joanen naiz, eta alegeraki eta uroski joanen naiz gainerat, zeren berorrentzat desterrua den
|
hori
ez baita enetzat desterru izanen, nola izan baita berorrenganik urrun egoitea azken urteotan.
|
|
|
Paretan, eskuin aldera, bonbilla bat, ororen argi emaile xuhurra. Sabaiko fluoreszenteak itzalita zeuden; nahita piztu gabe utziak ziren, edo ez zebiltzan,
|
hori
ez nuen nik argituko etengailuak eskura izan arren. Begiak eskaileretan nituen finkatuak edo, zehatzago erranda, haien buruan zegoen atean.
|
|
|
Seitik zortzi ordura bitarte Potzolori sinetsi behar banion, baina halakorik ez idazteko erregutu zidan, forentsearen azterlanak gezurtatuko ez ote zuen. Datu
|
hori
ezean, bertze bat erantsi nuen esaldia luzeegia gertatzeko beldurrik gabe: "... eta eraikina erabat hutsik zegoen ustez eta hilketa burutu zen tenorean, oroz gain profesionalen bulegoak eta merkataritza enpresen egoitzak aterpetzen baititu".
|
|
|
Gorputza berez itzulikatu zitzaidan oheko mutur batetik bertzera: boz logaletu
|
hori
ez zen Josurena, emakume batena baizik. Emakume gazte batena.
|
|
|
Muntarik ere ez zuen. Ama niri eder egitera saiatzen ari zen, eta
|
hori
ez nuen egunero ikusten.
|
|
|
Unaik kontent ematen zuen ni ikusteagatik, eta
|
hori
ez zen astoaren goizeko arrantza. Elkarrekin egindako azken asteburuak egina bide zuen mirari tikia.
|
|
|
Hortxe egonen duk, kieto, epailea etorri eta altxatzeko agindua eman arte. Eta
|
hori
ez duk berehala gertatuko. Ez ditiat nik, bada, gaizki ezagutzen birigarro horiek!
|
|
|
Horrez gain, aitatzearekin, denboraren pertzepzioa neureganatu nuen, buruko soiluneen berri ematen digun ispilu salatariaren gisara. Beharbada, denborara ekartze
|
hori
ez nion barkatu Unairi, eta, beharbada, horrek trabatzen harekiko komunikazioa.
|
|
|
Buru xut eta oilar antza bulegoratu nintzaion. Begitartea ilundurik zuen, baina
|
hori
ez zen harrigarria: izaera ez zaio ozpindu baizik, behiala partekatzen genuen mahaitik lekutu zenez geroztik.
|
|
|
—Bazakiat Ana gaixoa, praktiketakoa, lanpetu duzuela egun hauetan atal guztia haren gain jarrita, baina
|
hori
ez duk asteburuan gertatuko. Gaur badik bertze lanik.
|
|
|
—Aurreikusia zagok —hagitz profesionala, haren keinua—, baina
|
hori
ez duk nire afera. Ni, astoak bezala:
|
|
|
eskutik hartu eta igogailuraino behartuko nukeen, koplarik erabili gabe. Alabaina,
|
hori
ez da astean behin bitan baizik ikusten ez den semearekin aritzeko manera. Are gutiago Kristina aitzinean izanik, Unairekikoetan lerraldi edo hanka sartzerik tikienagatik ere kargu hartzeko prest.
|
|
|
kontent nengoen neure buruarekin. Amaren arrangurak eraman onez aditzen, izebaren mihi gaiztoari entzungor egiten eta Unairen desirarik ñimiñoena ere konplitzen bi egun eginda, seme nahiz aita gisa —baita iloba gisa ere! — porrota oraindik erabatekoa ez zela frogatua nion neure buruari, eta
|
hori
ez zen txori kaka.
|
|
|
Banekien pasta gogor eta lodiak urriagotzen zuela nire bisaia berez ttipia, eta besoak lasoegi sumatzen nituen belarri gainetan. Hala ere, ikusten nuen, eta
|
hori
ez zen txori kaka.
|
|
|
Ez da oraingo gauza. Haurretan ere, ezagutzen nituen jende guztietan, neroni nintzen errukarriena eta pena emangarriena, eta sentipen
|
hori
ez zait areagotu baizik urteak metatu ahalean. Bertzeen gupida eta arreta —maitasuna hitz potzoloegia da— neureganatzeko amarrukeria merkea noski, gizakia bezain zaharra.
|
|
|
Ez nion erantzun. Izen
|
hori
ez zen Ttipik emandako txostenaren lehen atalean agertzen.
|
|
|
nire lana ez zen argitaratuko, gaurkotasun handiagoko bertze zerbait izan banu eskura. Eta
|
hori
ez zen koska bakarra. Isabel Sanjoseren merezimendua jendaurrean inoiz onartuko ez banuen ere, niri, bederen, egundaino ez zitzaidan gogoratu gure hiri probintziano eta eskas honek terrorezko filmeek jendarteratutako figura horretarik ere bazuenik ere.
|
|
2001
|
|
|
Bai. Baina" esan didate"
|
hori
ez. Nork esan dit.
|
|
|
Beti pailazoarena egiten dabilen tipo bat. Baina ni egoera bertsuan nago, pentsatu du Tasiok Fernandoren kezkak bereganatuz, eta
|
hori
ez ditudala 19 urte honek bezala. Baizik 27 dagoeneko.
|
|
|
Baina inpresio
|
hori
ez dut liburutegietan soilik izaten. Astronautak ikusten ditudanean gauza bera pentsatzen dut:
|
|
|
Nahiko burrunba estandarra zeukan arren, Marcos aurrera makurtu zen, seguru baitzekien, halako batean, euliak tupust egingo zuela bere begien edo ezpainen kontra. Eta
|
hori
ez. Segundo batzuk eman zituen makurtuta, harik eta sudurraz ordenagailuko ñ letra zanpatzen ari zela konturatu zen arte.
|
|
|
Eta Carlos, Felipe edo Duncan erregearen iloba zatar zatarra zen; edo zatarra ez, demagun ez zela fotogenikoa. Eta enkargua jaso zuen tipo
|
hori
ez zen, jakina, tipo arrunta: pintore famatua zen, are famatuagoa XXI. mendean.
|
|
|
Kexaka etorri zait bart don Rodrigo. Etxeratu zaigun mutil
|
hori
ez ote den gazteegia etxe honetarako. Ezetz azaldu diot, baduela umorea.
|
|
|
–Ez,
|
hori
ez dakit –aztoratu zen neska.
|
|
|
‘Sektore erradikalak beti izango dira, ’ dio gazteleraz, ‘baina jende
|
hori
ez balitz bezala egin behar dira gauzak.’
|
|
|
Izotz kapa hori azpiko lurraren estalkia dela eta kontinentearekin kointziditzen duela uste zen, beraz lehorraren gaineko izotz estalki mehe bat besterik ez dela. Baina izotz estalki
|
hori
ez da batere mehea... ’
|
|
|
Gizakia beti arriskuan dela eta biologikoki ere maitasuna derrigorrezkoa duela, hortxe tolestu dut orri izkina. Eta behar hori, gizakia mundura hain goiz eta hain babesgabe jaiotzen delako dela, eta maitasun behar
|
hori
ez dela egundo aienatuko.
|
|
|
‘Ai, mutiko, ’ esan zuen Arianek bere boz xamurrarekin, ‘zu bizitzen hasi berria zara eta maite zaitut esaten ikasi duzu, baina maite zaitut diogunean
|
hori
ez da beti paradisua eta hori ez da munduaren bukaera.’
|
|
|
‘Ai, mutiko, ’ esan zuen Arianek bere boz xamurrarekin, ‘zu bizitzen hasi berria zara eta maite zaitut esaten ikasi duzu, baina maite zaitut diogunean hori ez da beti paradisua eta
|
hori
ez da munduaren bukaera.’
|
|
|
‘Hilabete da kartero putakume
|
hori
ez datorrela.’
|
|
|
Egia da gure iraganak lausoa izan behar duela gure inguruko jendearentzat, geuretzat ere den bezala, baina neska
|
hori
ez dut ezagutzen. Eta berak, ostera, hornidura bat bezala nabilela igartzeko beste ezagutzen nau.
|
|
|
Aurrez aurre datorren
|
hori
ez jotzeko lema jiratu duzue. Baina ez hainbeste, ia bertan duzue egundoko arkitekturarik ikaragarriena eta baliogabeena.
|
|
2002
|
|
|
Baina abisu bat eman behar dizut. Nire arreba
|
hori
ez da ni bezalakoa, zeharo bestelakoa da. Oso serioa eta zuhurra da, ez du ia inoiz irribarre egiten (eta inoiz ez barrerik), eta zerbait garrantzitsua adierazi behar ez badu hitz bakar bat ere ez esatea hartu du arautzat.
|
|
|
–Eta
|
hori
ez al da barkamena eskatzea? –galdetu zuen Arantxak.
|
|
|
Piperrak umelduta edo egongo ziren, agian. Baina
|
hori
ez da zure errua. Tortilla primeran dago.
|
|
|
Horixe zegoela barruan! Neskaren deskuidua edo nahita eginda,
|
hori
ez zekien, baina txilibitua barruan zen.
|
|
|
–Gaur beste mediku batek esan didana egia bada, erizain baten beharrean daude Lasarteko Michelinen, eta lanpostu
|
hori
ez litzaizuke gaizki etorriko, beharbada, hezurretan baitzaude, maiteño...
|
|
|
–Emakume
|
hori
ez da, bada, Maria Magdalena izango, Jesukristo hain ongi ezagutzeko? –galdetu nion txantxetan, Eladio zetorren bakoitzean txantxetan ibiltzeko ohitura baikenuen.
|
|
|
–Hara nik zer pentsatu dudan. Lehengoan eraztunak erosteko gogoarekin geratu nintzen, bai, eta erosi egingo ditut, kapritxo
|
hori
ez didazue kenduko behintzat. Eta datorren igandean nik neuk jarriko dizkizuet, bazkari on batera gonbidatzen banauzue, Arzakera edo Zuberoara...
|
|
|
karro bat aspirina, beraz. Baina karroa ostu badizuete,
|
hori
ez da ene errua... –eta orduan bai, neure seriotasun itxurako hura hautsiz, irri egin nion.
|
|
2003
|
|
|
Lehen iraultza mota
|
hori
ez zuten bada batere gaizki ikusi Frantziako eta Nafarroako erreinuan gure herritar anitzek: horren lekuko, Estatu Batuetako Philadelphia hirian, Jean Robin apezak argitaratu zuen 1782an, Nouveau voyage dans l. Amérique Septentrionale et Campagne de M. de Rochambeau, Donostiako Julio Urkixoren liburutegian aurkitzen den liburu arraroa.
|
|
|
Eta gainera, joaite
|
hori
ez zen hasi 1850eko hamarraldian, Abbadiaren Lore Jokoetan aipagai izan zelarik, baina hogeita zenbait urte lehenago bederen, Harisperen gerlari ohi lagunak, Napoleonen gerletan trebaturik,, langabezian, gertatu zirelarik eta Montevideora abiatu, hango. Gerla Handian?
|
|
|
Eta nola katalanak ez baitziren xede horrekin konforme, zazpi urteren buruko, Frantziatik etorri erregeak kendu zizkien, gerla bidez, beren foruak, geroztik
|
hori
ez baitukete katalanek ahantzi.
|
|
|
Lehen ikuspegia Gernikako paperetan, hain argi bederen? aurkituko ez duzuna, zaila baitzaio euskal herritar edozeini bere herritartasuna ukatzea, atzerritar batek adieraziko dizu errazkiago, erranez, delako euskal gatazka
|
hori
ez dela espainolen ez frantsesen egitekoa, euskaldunen arteko gerla baizik eta, ondorioz, senitarteko liskarrak oro bezala, poliziari dagokiola gaizkileen zentzatzea. Horretan amaitzen da maizenik elkarrizketa.
|
|
|
–Uste dut?, baina uste
|
hori
ez ote da ustela, eta gure sinestea alferra, haurreko gure intxaurrak maiz alferrak eta iharrak gertatzen zitzaizkigun bezala?
|
|
|
Xede eder
|
hori
ez zen, egia erran, bururatu ahal izan, baina horren araberako erabakiak hartu zituzten halere Pariseko diputatuek, Grégoirek eta haren lagunek bultzaturik, juduen eta frantses kolonietako esklaboen askatzeko gisan.
|
|
|
Alta, Estatu aulki propiorik gabe oraino bizi garen herritarrok jakin behar genuke, engoitik, zer den gure gaitza: Nazionalismoak kutsatuak garela gu ere, eta gaitz
|
hori
ez dela sendaerraza.
|
|
|
Ohartaraziko dugu halere, zenbait historialariren ustez, horrelako historia batek adieraz dezakeela zergatik hain errazki suntsitu zen VIII. mendean Ipar Afrikako eliza osoa: eliza
|
hori
ez omen zen batere herriko hizkuntzan ez kulturan sartua, osoki latinari emana baizik.
|
|
|
Baina
|
hori
ez zen Malanda pentsioan bakarrik gertatzen. Gure aurreko etxean ere gauza bera gertatzen zen eltxoekin.
|
|
|
Peligrosoa da erlea, hori pentsatzen duzue, eta hegoak ditu. Baina
|
hori
ez da erlea. Erlea da lider bat.
|
|
|
Neuk galdu nuen erlekumea. Baina
|
hori
ez da hain terriblea ere. Erle batzuk galtzen dira bai.
|
|
|
Don Justo Gramatikariak bazuen, ordea, anaia bat, nabarmentzea atsegin zuena, eta honek, orduan, bere iritzia eman zuen: " Pinu etxe esan duzu, baina ‘pinu’
|
hori
ez zait gustatzen: izan ere, ‘u’ horrek, hitzaren bigarren bokal horrek alegia, oso triste uzten du zuhaitza, hostoak erortzera balihoazkio bezala.
|
|
|
–Bai, Patxi. Bertso zaharrak kalean entzuten hasi dira, eta
|
hori
ez da gutxi... –erantzun zion, belaunetan zuèn oilarra esku batez ferekatzen zuela.
|
|
|
Izan ere, don Kosme eta don Estebe harrapatuta bezala zeudek, haiek beren aparteko munduan bizi izan diren bitartean, gu lanean aritu baikara, isilean bai, baina baita etengabe ere, inurriak bezala. Mundua aldagaitza dela uste ditek, eta
|
hori
ez duk egia. Begira, bestela, nola suspertzen hasi den herria...
|
|
|
Epaitegira noa nire espedientearen bila, eta eskaera bat egin dezadala idatziz. Baina zaila omen daukat, garai
|
hori
ez omen dagoelako informatizatua.
|
|
|
Azkenean amore eman zenuen, edo amore eman behar izan zenuen. Konbentzituta ala ez,
|
hori
ez dakit, baina Ainhoaren ekipokoa zinen berriro ere, Ainhoaren kolega. Bestela, zu ere hantxe geldituko zinen ni bezalaxe, taldetik kanpo, ipurdia bistan zenuela.
|
|
|
Eta toleranteak gara. Badakit hitz
|
hori
ez duzula gustuko, baina horrelaxe da.
|
|
2004
|
|
|
–Baina
|
hori
ez da nire izena, ala bai?, neure artean.
|
|
|
–Baina
|
hori
ez da posible.
|
|
|
–Baina israeldarrek palestinarren eskubide guztiak errespetatzen ez dituzten bitartean,
|
hori
ez da posible.
|
|
|
Baina aurretik ezkondu egin zen, ez baitzegoen prest bere Leena maitea barik Palestinatik irteteko. Oso gazteak ziren, hamazortzi urte amak eta hogei aitak, baina
|
hori
ez zen izan oztopo euren nahia aurrera ateratzeko. Han utzi zuten familia guztia.
|
|
|
Baina detaile
|
hori
ez zen guretzat garrantzitsua. Estatu Batuetan aukeran izaten da gurasoen endakoa izan ala ez; sekula ez da esaten, ni judua naiz?,, ni hispanoa naiz?
|
|
|
Berriro buruko mina. Eskuaz zerrenda ukitu eta gero begiak zuzendu nizkionean, erantzun
|
hori
ez zela zuzena iruditu zitzaidan. Berriro egin zidan galdera bera, baina oraingoan arabieraz:
|
|
|
Gutxi gorabehera, tontoarena egiteko eskatzen ari haiz. Eta
|
hori
ez duk horrela. Hi oso azkarra izango haiz, baina ni ere ez nauk inozoa.
|
|
|
Nik amona maite dudan moduan... Baina
|
hori
ez da benetako maitasuna, Aitor. Nik ere maite ditut nire lagunak, baina zurekin sentitzen dudana ez da maitasuna soilik.
|
|
|
–Beno, gutaz hitz egin behar dugu, ala Joanaz? Gainera,
|
hori
ez da zure kontua. Beste gauza bat.
|
|
|
–Ongi da. Esan nahi nizun
|
hori
ez dela ni kezkatzen nauena.
|
|
|
–Gero aldatuko zaren ala ez,
|
hori
ez dakigu; ez nik eta ez zuk. Eta beste gauza bat.
|
|
|
–Beñaten nota txarrak? Baina
|
hori
ez da iazko kontua, Joana. Hori urterokoa izan du Beñatek.
|
|
|
Zuk horrela ez dela baldin badiozu, ederki, aurrera. Zuk ere esan duzu Iratik ñir ñir egiten duela nire begietan, baina nik badakit
|
hori
ez dela horrela. Zuk zure iritzia eman duzu eta besterik ez.
|
|
|
Eta hori horrela ez balitz, oso izpiritu atsekabetua izango litzatekeela nirea. Eta
|
hori
ez da gauza ederra. Horrek bakardadera darama pertsona, eta nik ez dut bakarrik bizi nahi.
|
|
|
Infernutik zerura eraman ninduzun, Aitor, inolako zalapartarik eta iskanbilarik gabe. Eta
|
hori
ez du edozeinek egiten. Nola lasaitu ninduzun, nola hitz egiten zenidan...
|