|
2023
|
|
|
Horrekin batera, EKren 31.1 artikuluak xedatu du guztiok lagundu behar dugula gastu publikoei aurre egiten, bakoitzak bere ekonomia ahalbidearen arabera, eta progresibitate eta berdintasunaren printzipioak oinarri dituen tributu sistema zuzenaren bitartez; sistema
|
hori
ez da inoiz konfiskagarria izango. Eta 31 artikulu horrek 3 atalean jarraitzen duenez, izaera publikoko prestazio pertsonalak edo ondare prestazioak legearen arabera, ez bestela, ezarri ahal izango dira.
|
|
|
5) Ekonomia ahalbidearen printzipioa tributu sistema osoan eta, oro har, sistema horretako erakunde bakoitzean aplikatzen da. Edozein kasutan, printzipio
|
hori
ez da derrigor agertu behar zerga egitatean. Horra hor BEZaren kasua:
|
|
|
Tributuen arloaz denaz bezainbatean, 31 artikuluak jaso du printzipio hori: " Guztiek gastu publikoei aurre egiten lagunduko dute, bakoitzak bere ekonomia ahalbidearen arabera; horretarako, zerga sistema zuzena ezarriko da, berdintasuneta progresibitate printzipioetan oinarriturik; sistema
|
hori
ez da inoiz konfiskagarri izango".
|
|
|
Aldaketa hori irailaren 30eko 2/ 2016 Errege Lege dekretuak egin zuen, eta, Auzitegiaren aburuz, tributu zama zehazterakoan, gastu publikoei aurre egiteko tributuak ordaintzeko beharraren oinarrizko edukia nabarmen eragiten zuen. Kontrara, martxoaren 9ko 17/ 2023 epaiak dioenez, lege dekretua konstituzioarekin bat dator Balio Gehikuntzaren gaineko Zerga arautu duenean, udal zerga
|
hori
ez delako tributu sistemaren oinarrizko zutabea tributu betebeharpekoen egoera ez baita funtsean aldatzen.
|
|
|
Tradizioari ekinez, zerga egitateak beti barneratu behar ditu legezko jokabideak edo egitateak; kontrara, legearen aurkako jokabideak zigortzeko delituak zein zehapenak daude. Aduanetako zergen esparruan, alabaina,
|
hori
ez da hain argia. Kasu horretan, beren beregi utzi dira zerga egitatetik kanpo moneta faltsuaren trafikoa eta sorgorgarrien eta gai psikotropikoen trafikoa (medikuntzaedo zientzia helburuetarako izan ezik).
|
|
|
Gehienetan, zerga egitatea osatzen duten osagai guzti guztiak gauzatzen direnean gertatzen da sortzapena. Hala ere, une
|
hori
ez da beti erraz zehaztekoa, eta halakoetan, tributu arauak sortzapenaren une zehatz hori finkatu behar du.
|
|
|
Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergapetik kanpo daude Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergaren menpe dauden errentak. Lehenengo begirada batean, badirudi xedapen
|
hori
ez duela garrantzirik, baina bizi aseguruetatik jasotako kopuruen gainean ordaindu behar den zerga zehazteko ezinbesteko araua da. Horiek horrela, kontratugilea ez den hirugarrenak aseguruaren prestazioak jasoz gero, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergaren menpe daude; bestela, Pertsona Fisikoaren Errentaren gaineko Zergaren menpe.
|
|
|
zergapetu daitekeen batasun ekonomikoa eratzea edo, bestela, ondare banandua osatzea. Lehenengo irizpidea, hots, batasun ekonomikoarena, ez da oso egokia, kontzeptu
|
hori
ez delako juridikoa. Eragingarriagoa izan daiteke, ostera, ondare bananduaren irizpidea; ondare banandu horrek helburu bakarra duen egitura baterakoia du eta kideen ondaretik aparte dagoen ondasunen multzo berezitu bezala uler daiteke.
|
|
|
TFAOen idazleek ulertu zutenez, bereizketa
|
hori
ez da beharrezkoa eta horregatik ez dute arau hausteen sailkapenik egiten. buruzkoa. Bien arteko aldeak nabarmenduz gero, lehenengoan zorraren berehalako ordainketa ez da behar, eta bigarrenean bai.
|
|
|
Tarteko pertsona edo erakundea erabili dela ulertuko da baldin eta urratzaileak, bere nortasuna ezkutatzeko asmoarekin, hirugarren baten izenean jarri badu ondasunen edo eskubideen titulartasuna, errentak edo ondare irabazien lorpena edota tributuetarako garrantzizkoak diren eragiketak gauzatzea, hirugarrenaren baimenarekin ala baimenik gabe. Eragiketa, errenta edo titulartasun horietatik tributu betebeharra eratorriko da eta zehatu nahi den arau haustea gertatuko da betebehar
|
hori
ez betetzeagatik.
|
|
|
Lehendabizi, 150 euroko zehapen orokorra ezarri da Araban eta Gipuzkoan (eta 300 eurokoa Bizkaian), baina zehapen
|
hori
ez da ia inoiz aplikatuko ikusiko dugun bezala, zehatu daitezkeen jokabide gehienak modu berezian zehaztu eta zigortu direlako: a) Kontabilitatean edo tributu arauek eskatutako liburu eta erregistroetan eragiketak zehaztasunik gabe aipatzen badira edo aipatu ere ez badira egiten, %1eko zehapena ezarriko da, aipatu ez diren, zehatz azaldu ez diren, faltsuak diren edo dagokien esanahia barik beste bat duten kontuetan jaso diren kargu, abonu edo idazpenen gainean %1, hain zuzen.
|
|
|
Preskripzio epea osorik berriro hasiko zen zenbatzen. Subjektu pasiboak modu formalean jakinarazpenaren berri jaso izan ez balu, lau urteko preskripzio epea 2021eko ekainaren 30ean amaituko zatekeen; preskripzio epea 2020ko abenduaren 30ean geldiarazi zenez, ordea, epe
|
hori
ez da amaituko 2024ko abenduaren 30era arte. Nolanahi den ere, iraungitzeagatik, epea ezin daiteke luzatu 2023ko ekainaren 30etik aurrera sei urte 2017ko ekainaren 30etik aurrera zenbatuta.
|
|
|
Eskaerak hurrengo edukia izan luke, gutxienez: eskaeragilea nor den; konpentsatu nahi den zorra zein den, zorraren zerga, zenbatekoa eta borondatezko epearen zehaztuta; tributu betebeharpekoari aitortutako kreditua edota bere mesederako Ogasunak aitortzea nahi duen kreditua zein den, zenbatekoa, kontzeptua eta kudeaketa organoa edota, hala denean, autolikidazioa zehaztuta; kreditu
|
hori
ez dela laga edo eskualdatu adieraztea; eta amaitzeko, eskaeraren lekua eta data, eta eskaeragilearen sinadura.
|
|
|
Definizio
|
hori
ez da guztiz zehatza, baina ñabardura batzuk egin behar zaizkio. Arlo zibilean, kontratu batean jasotako akordioak hausten badira, ez zilegia ere da, eta ez zilegiaren ondorioz, kontratua suntsiaraz daiteke edota kalte ordaina eska daiteke.
|
|
|
Zigor Kodea aldatzeko apirilaren 29ko 2/ 1985 Lege Organikoaren zioen azalpenean honako zioen Ogasun publikoaren aurkako delituei buruz: " Egia esateko, jokabide
|
hori
ez da tributuak ez ordaintzea besterik gabe, jokabidea iruzurrezko jarrera izatea nahi da, hots, tributu zorraren osagaiak zenbatzea saihesteko helburuarekin gauzatu daitezkeen egintza eta ez egiteen ondorioz zorra ez ordaintzea". Horrenbestez, autolikidazio osoa eta egiazkoa aurkeztuz gero, nahiz eta ezer ordaindu ez, jokabidearen tipoa ez litzateke gauzatuko; aitorpenak edo autolikidazioak aurkezte hutsak, ordea, ez du baztertuko a priori iruzurrik ez dagoenik.
|
|
|
Arau hauste honek" itxiera klausula" bezala dihardu, bertan sartu nahi dituelako tributu bakoitzaren arauketak ezarritako eginbeharrak edo betebeharrak betetzen ez diren kasu guztiak, ez betetzea ez bada jaso arau hauste bezala TFAOen aurreko jokabideen artean edota beste foru arau batean, edo jokabide
|
hori
ez bada zehapenak graduatzeko irizpidea. Jokabide horiengatiko zehapena 150 euroko diruzko isun finkoa da (300 euro Bizkaian).
|
|
|
Tributuaren kontzeptu beragatik eta zergaldi batean antzeman badaitezke dolozko jokabidea duten tributu betebeharraren elementuak eta dolozko jokabide
|
hori
ez dutenak, bi likidazio bereiz egingo dira. Horretarako, dolozkoa ez den jokabidea dela-eta aktaren ondoriozko likidazio proposamen bat egingo da, eta delituari lotutako dolozko jokabidea dela-eta beste likidazio proposamen bat egingo da, goian azaldutakoaren arabera.
|
|
|
Enbargo jarduketa bakoitza eginbideetan jaso behar da, eginbide hori jarduketa norekin egin eta pertsona horri jakinaraziko zaiola (TFAOen 174 artikulua), eta ikusiko dugunez, pertsona
|
hori
ez da zorduna nahitaez izan behar. Enbargo eginbidean betebeharpekoaren zor bat baino gehiago metatu daitezke eta enbargoa egin ondoren burutuko da.
|
|
|
batetik, autolikidazioa edo aitorpena aurkezteko errekerimenduarekin batera behin behineko likidazioa jakinaraz daiteke baldin eta likidazioa emateko interesdunak ekarritako egitateak, alegazioak eta frogak ala Administrazioaren esku daudenak baino ez badira kontuan hartu, baina betebeharpekoak epe barruan errekerimenduari erantzunez gero behin behineko likidazio hori ezerezean geratuko da; eta bestetik, proposamenik ez da egin baldin eta berori egiteko betebeharpekoak berak aurkeztutako beste aitorpen edo autolikidazio batzuetan sartutako datuak ala hirugarrenek emandako informazio betebeharretik lortu eta Administrazioaren esku dauden datuak soilik erabili badira. Azken aukera
|
hori
ez da Bizkaiko eta Gipuzkoako TFAOetan jaso, proposamena beti aurretiaz jakinarazi behar delako eta interesdunari entzunaldirako beta eman behar zaiolako behin behineko likidazioa eman aurretik.
|
|
|
" Gobernuak Diputatuen Kongresuan aurkeztu ditu Estatuaren Aurrekontu Orokorrak, aurreko urtekoak agortu baino hiru hilabete lehenago gutxienez" (134.3 artikulua), hots, urriaren 1a baino lehenago, ALOren 37 artikuluak dion moduan. Garai horietan hauteskundeak izan direnean, ostera, arau
|
hori
ez da bete.
|
|
|
Batasun printzipioaren beste agerpen bat Kutxa bakarraren erregela da. Erregela
|
hori
ez du Konstituzioak aipatzen, baina ohikoa da Espainiako Aurrekontu Zuzenbidean eta AFAOren 109 artikuluak (eta ALOren 91 artikuluak) aipatzen du.
|
|
|
Esan dugunez, salbuespenak eta, oro har, onura fiskalak ere lege bidez ezarri behar dira, Konstituzioaren 133.3 artikuluaren arabera; alabaina, Konstituzio Auzitegiaren aburuz, onura fiskalak ezartzea bakarrik dago lege erreserbapean; ez, ordea, aurrekoak ezabatzea edo murriztea. Konstituzio Auzitegiak, otsailaren 4ko 6/ 1983 Epaian, adierazi zuenez, salbuespenak Lege dekretuz ezabatzeko aukeraren gainean, legezkotasun printzipioarekin bat zetorren"... tributu hobari eta salbuespenak ezartzea, ez ordea, horien gaineko bestelako arauketa, ezta salbuespenak eta hobariak ezabatu edo murriztea ere, azken
|
hori
ez zelako tributuaren oinarrizko osagaiak aldatzea". Nolanahi den ere, ebazpena eman zeneko baldintzak ikusita eta epai hori geroago ez delako berretsi, uler daiteke, kontrara, hobariak eta salbuespenak ezarri nahiz ezabatzeko lege erreserbaren printzipioaren mende daudela.
|
|
|
Azken kasu horretan, oraindik amaitu ez diren egoerak ukitzen dira. Izatez, atzeraeragin
|
hori
ez da benetako atzeraeragina, baina ondorioak sortzen ditu atzera eraginez. Ulerbidez, demagun PFEZren kasuan zerga egitatea urtarrilaren 20an gauzatzen dela; tributu betebeharraren sortzapena ez da gertatzen abenduaren 31 arte, baina lege aldaketarik izanez gero abenduaren 27an, aldaketa hori urtarrileko zerga egitateari ere aplikatzen zaio.
|
|
|
egintza juridiko baliogabeak tributupean jarriz gero batik bat, egintzon akatsek erabateko deuseztasuna dakartenean, subjektuaren ekonomia ahalbidea ukitzen da, tributua ordaindu behar delako ondorerik gabeko negozioa gauzatzeagatik. Perez Royok, ordea, uste du printzipio
|
hori
ez dela ukitzen, ordaindutakoa berreskuratzeko eskubidea baitago, egintzaren deuseztasuna epai bidez ezartzen denean. Autore horri ekinez, arau horren bitartez saihestu nahi da tributu betebeharraren sormena alderdien esku geratzea:
|
|
|
Autore horri ekinez, arau horren bitartez saihestu nahi da tributu betebeharraren sormena alderdien esku geratzea: egin eginean ere, alderdiek negozio akastuna burutu dezakete tributu betebeharra sor ez dadin, eta gero negozio
|
hori
ez da deuseztatzen inork ez duelako egikaritzen deuseztasun akziorik.
|
|
|
Bestela esanda, likidazio egintzak sortarazten ditu Ogasunaren kreditu eskubidea eta subjektu pasiboaren tributu betebeharra eskatzeko moduko bihurtzen du, alegia, elkarrekiko edukia duten egoera subjektiboak. Hurrenik, tributu betebeharra legez sortutako betebeharra da eta
|
hori
ez da Zuzenbide zibileko erregela orokorra, bertan betebeharrak alderdien borondatearen autonomiatik sortzen baitira. Amaitzeko, betebeharren zuzenbidearen ardatza alderdien arteko berdintasuna da, baina tributuen arloan alderdiak ez dira berdinak Ogasun publikoak ahalmen eta pribilegioak dituelako eta, ondorioz, tributu betebeharpekoaren gainetik nagusitasun egoeran dagoelako.
|
|
|
Tributuen arloan justiziaren printzipio materialak aplikatzeak, alde batetik, eta tributuen oinarrizko edukia lege erreserbapean jartzeak, bestetik, argiro erakusten digute konstituziogileak tributuei eman dien garrantzia. c) Oro har, tributua diru izaerakoa da, diruzko kopuru bat ordaintzeko betebeharra da. Izaera
|
hori
ez da urratzen, zenbait tribututan diruz ordaindu beharrean, efektu tinbredunekin ordaintzen denean. Izan ere, efektu tinbredunak diruarekin erosi behar dira, i.e., diru kopurua erabili behar da horretarako.
|
|
|
Legegilearen ikuspegitik, zerga da kontraprestaziorik gabeko tributua, baina baieztapen
|
hori
ez da guztiz egokia. Arean bere, kontraprestazioa izatea ez da tributuen ezaugarrietako bat; alderantziz, tributua legeak agindutako betebeharra da.
|
|
|
Lehenengo kolpean, pentsa daiteke zerga pertsonal guztiak zerga subjektiboak direla eta, alderantziz, zerga errealak zerga objektiboak. Hala ere,
|
hori
ez da zertan horrela izan. Ulerbidez, Ondarearen gaineko Zerga zerga pertsonala da, subjektu pasiboa (pertsona fisikoa) zerga egitatearen oinarrizko osagaia delako, baina ez da zerga subjektiboa, ez direlako kontuan hartu zergadunaren inguruabar pertsonalak.
|
|
|
Hori dela eta, SAINZ DE BUJANDAk sailkapen horren ondorio juridikoak argitzeko esan duenez, zuzeneko zerga metodoaren eta zeharkako zerga metodoaren artean bereizi behar da. Lehenengoetan, legegileak kargapean jarri nahi duen pertsonak benetan ordaintzen du tributua, bestela esanda, pertsona horrek ezin du legez berreskuratu beste pertsona baten kontura erakunde publikoari ordaindu diona, hirugarren
|
hori
ez dagoelako harreman juridiko tributarioen betebeharpekoen artean. Beste hitzetan esanda, tributua ordainduko du legegileak benetan kargatu nahi duen pertsona.
|
|
|
Horretarako, ez da nahikoa legeak ez eskatzea prestazio hori; horrez gain, eskaturiko zerbitzu edo jarduna ezin izan daiteke eguneroko bizitzarako utziezinezkoa. b) Zerbitzua edo jarduna monopolio araubidepean ez burutzea. Horretara, zerbitzu edo jardunaren eskaera askea bada ere, erakunde publikoen monopolioan ematen badira zerbitzu horiek, ulertu behar da askatasun
|
hori
ez dela benetakoa.
|
|
|
Horiek horrela, kuota osoa gutxituko da kuotaren gehikuntzaren eta oinarriaren gehikuntzaren arteko aldearekin, tributu zorra efektu tinbredunen bidez ordaindu ezik kuota zuzentzea ez baita onartzen. Dena den, neurri
|
hori
ez dago zertan aplikatu gaur egun," jauzi" hori tarifa progresibo jarraietan soilik eman baitaiteke, hots, portzentajea oinarri osoari aplikatzen zaionean. Egungo zergetan, ordea, eta salbuespenak salbuespen, tarifa progresiboak tarteetan edo eskala mailetan zatitzen dira," tarteen arteko jauzia" saihesteko.
|
|
|
Eskualdaketa mortis causa eginez gero, ez da azkentzerik gertatzen, Estatuari utzitako jarauntsia inbentarioaren onuraren arabera onartu dela ulertu behar baita (Kode Zibilaren 957 artikulua), eta halakoetan kausatzaileak jaraunslearekin dituen zorrak ez direlako azkentzen. Inter vivos eskualdaketak, berriz, legearen aginduz egin lirateke (ez negozio juridiko zehatz baten bitartez), eta
|
hori
ez da ohiko kasua. Azkenik, Kode Zibilean berritzea aipatzen da betebeharra azkentzeko karitzat, eta hori ere ezin aplika daiteke tributuen arloan, bestela arlo horretako printzipio esanguratsua urratuko litzatekeelako:
|
|
|
Eurei egozteko moduko jarduketa zabarkeriaz gauzatu behar da, gutxienez, hau da, ez dute tributu betebeharrak osorik betetzeko beharrezko zereginak gauzatu. d) Tributu zorrarekin lotutako ondasunak eskuratzen dituenak, zorraren gaineko erantzukizuna subsidiarioa du, zor hori ordaindu ezean ondasunekin erantzun behar dutela. Izatez, azken
|
hori
ez da tributu erantzukizunaren kasua, lotura eskubidea baino. Bestela esanda, tributu kredituak duen berme errealaren kasua dugu:
|
|
|
Ahalegin horiek indar handiagoa hartu dute 1978ko Konstituzioa onartzeaz geroztik. Hasieran, bazirudien ordainarazpen parafiskalak ez zetozela bat Konstituzioak tributuen arloan ezartzen zituen printzipioekin, baina praktikak erakutsi digu
|
hori
ez dela guztiz egia. Alde batetik, aurrerapenak egin dira:
|
|
|
Gero Euskadi izango zenaren kasuan, bereziki, antolamendu juridiko propioaren ezaugarriak Bizkaian zuen indar gehiago; Bizkaia Gaztelaren barruan sartu zen Jaurerri tituluarekin baina bere erakunde, Zuzenbide eta ogasunari eutsiz. Esangura hertsian" integrazio"
|
hori
ez zen horrenbestekoa, eta ogasunari dagokionez, Gaztelako Koroaren defentsarako baliabideak edo" dohaintzak" ekartzera mugatzen zen. Kondairazko erregimen hori 1452ko Foru Zaharrean jaso zen, eta gero 1526ko Foru Berrian; hori zen, gainera, Jaurerriko Zuzenbide aplikagarria, Gaztelako Errege erreginek zuzenbide hori zin egin, errespetatu eta horri men egin behar zioten.
|
|
|
Esan bezala, ekarpen
|
hori
ez da Aldundi bakoitzak bildutako diruaren araberakoa, Euskaditik kanpo dagoen osagai baten araberakoa baizik, hots, Estatuko gastu orokorren araberakoa. Ildo horretatik, zerga bilketak gora eginez gero edota kudeaketa ona burutuz gero Euskadiren mesedetan da autonomia erkidegoaren gasturako erabil daitekeen kopurua handiagoa izango delako.
|
|
|
Konponbidea da Euskadira etorri aurretik bizi izan den autonomia erkidegoaren arauketa aplikatzea (2006ko urtarrilaren 25eko Euskadiko Tributuen Koordinazioko Organoaren Kontsulta Loteslea). Ekonomia Itunak dionez, alabaina, erregela
|
hori
ez zaie kausatzaileei edo dohaintza hartzaileei aplikatuko Autonomia Estatutuaren 7.2 artikuluaren arabera euskal herritarren izaera politikoa izaten jarraitu dutenei.
|
|
|
Prestazio anitz eta ezberdinak daude tributu guztietan; beraz, ezin dugu tributuaren definizio bakarra eman, ezin dugu tributua kategoria juridiko jakin batean kokatu. Ondare edo ekonomia mailako lotura den aldetik, tributua betebeharra da; baina
|
hori
ez da egia osoa, betebeharren kategoriarekin ez delako agortzen tributuaren eduki osoa. Beste alde batetik, prozedurak ditugu.
|
|
|
Nolanahi den ere, arauketa
|
hori
ez da erabat autonomoa, lurralde erkidean ezarritako atxikipen tasa berdinak aplikatu behar direlako enpresaeta lanbide jarduera ekonomikoen etekinen, sarien eta ondasun higigarrien kapitalaren etekinen gaineko atxikipenak eta konturako sarrerak zehazteko.
|
|
|
(d) RED Mekanismoa aplikatu bitartean ezin da aparteko ordurik egin, enpresatik jarduera gehiagorik atera eta lan kontratazio berririk egin. Alabaina, muga
|
hori
ez da aplikatuko kontratazio edo jarduera ateratze berriek zein lantoki ukitu eta lantoki horretan lan kontratua etenda edo lanaldia murriztua duten langileek ezin badute, euren prestakuntzarengatik, gaitasunarengatik edo bestelako arrazoi objektibo eta justifikatuengatik, kontratazio edo jarduera ateratze berriei eratxikitako eginkizunak gauzatu. Edozein kasutan, enpresaburuak aldez aurretik informatu du langileen lege ordezkaritza horren guztiorren gainean.
|
|
|
Azken kasu horretan, ordezkaritza batzordea osatuko dute langileen lege ordezkariek eta izendatutako batzordearen kideek, halakoek ordezkatzen duten langile kopuruaren arabera. Eta prozedurak ukitutako lantoki batek edo batzuek, langileen lege ordezkaririk ez duten horietakoek, egindako aukera bada aipatu batzorde
|
hori
ez izendatzea, orduan lantoki horien ordezkaritza eratxikiko zaie ukitutako lantokietatik zeinek izan langileen lege ordezkariak eta ordezkari horiei, halakoek ordezkatzen duten langile kopuruaren arabera.
|
|
|
50 langile edo gehiago dituzten enpresa edo lantoki guztietan eratu behar da. Langile kopuru
|
hori
ez duten enpresa eta lantokietan organo horri eratxikitako eskumenak prebentzio eskuordeek gauzatuko dituzte.
|
|
|
(b) Bigarrenez, negoziatzeko legitimazioa izanik ere, jurisprudentziaren arabera, alderdi negoziatzaileek egoerarekin bat datorren esparrua zehaztu behar dute [ikusi 2007ko martxoaren 14ko (158/ 2005 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. Bestela esanda, esparru
|
hori
ez da izan behar nahierarakoa, baizik eta zentzuzkoa, ikuspuntu objektibotik, alderdiak zein diren kontuan hartuta; izan ere, esparru horretara ezin dira bildu interes guztiz desberdinak dituzten sektore eta azpisektoreak [ikusi 2002ko azaroaren 16ko (1218/ 2001 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. Bada, homogeneotasuna izan behar da oinarri, lan baldintzak modu uniformean arau daitezen [ikusi 1995eko abenduaren 19ko (34/ 1995 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa, 2005eko ekainaren 8ko (100/ 2004 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa, eta 2006ko irailaren 21eko (27/ 2005 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Eta prozedurak ukitutako lantoki batek edo batzuek, langileen lege ordezkaririk ez duten horietakoek, egindako aukera bada aipatu batzorde
|
hori
ez izendatzea, orduan lantoki horien ordezkaritza eratxikiko zaie ukitutako lantokietatik zeinek izan langileen lege ordezkariak eta ordezkari horiei, halakoek ordezkatzen duten langile kopuruaren arabera.
|
|
|
Debeku
|
hori
ez da aplikatuko kontratazio edo jarduera ateratze berriek zein lantoki ukitu eta lantoki horretan lan kontratua etenda edo lanaldia murriztua duten langileek ezin badute, euren prestakuntzarengatik, gaitasunarengatik edo bestelako arrazoi objektibo eta justifikatuengatik, kontratazio edo jarduera ateratze berriei eratxikitako eginkizunak gauzatu. Edozein kasutan, enpresaburuak aldez aurretik informatu du langileen lege ordezkaritza horren guztiorren gainean.
|
|
|
Laneko zereginak emateko eginbeharraren ondorioz langileak eskubidea du enpresaburuak eratxiki diezaion bere lanpostu eta eginkizunekin bat datorren zeregina. Honakoak dira eginbehar
|
hori
ez betetzearen ondorioak:
|
|
|
14 Zer esan nahi du enpresaburuak eginbeharra duela langileari laneko zereginak emateko? Zein ondorio izan ditzake enpresaburuak eginbehar
|
hori
ez betetzeak?
|
|
|
Familia etxeko enplegatuaren lanaldien arteko atsedenaldia, etxean lo egiten duenean, 10 ordura murriztu ahal izango da, 12 orduak arteko atsedenaldia konpentsatuz, 4 astera arteko aldietan. Dena den, familia etxeko enplegatuak, etxean lo egiten duenean, egunean bi ordu izango ditu, gutxienez, jatordu garrantzitsuenetarako, eta denbora
|
hori
ez da lan denboratzat hartuko.
|
|
|
Eta prozedurak ukitutako lantoki batek edo batzuek, langileen lege ordezkaririk ez duten horietakoek, egindako aukera bada aipatu batzorde
|
hori
ez izendatzea, orduan lantoki horien ordezkaritza eratxikiko zaie ukitutako lantokietatik zeinek izan langileen lege ordezkariak eta ordezkari horiei, halakoek ordezkatzen duten langile kopuruaren arabera.
|
|
|
Eta prozedurak ukitutako lantoki batek edo batzuek, langileen lege ordezkaririk ez duten horietakoek, egindako aukera bada aipatu batzorde
|
hori
ez izendatzea, orduan lantoki horien ordezkaritza eratxikiko zaie ukitutako lantokietatik zeinek izan langileen lege ordezkariak eta ordezkari horiei, halakoek ordezkatzen duten langile kopuruaren arabera.
|
|
|
Ahalmen
|
hori
ez denez LELTBn arautu, normalean hitzarmen kolektiboak arduratzen dira sari horien araubideaz.
|
|
|
(b) Halakoak ezin dira jo egindako lanaren araberako alokairu osagarritzat, osagarri mota horrek oinarri hartzen dituelako lan zerbitzuen inguruabar berezi eta zehatz batzuk; eta
|
hori
ez da gertatzen aparteko pagen kasuan, langileak eskubidea duelako, inolako baldintzarik bete gabe, halakoak jasotzeko, enpresarentzat lan egiteagatik bakarrik.
|
|
|
Betekizun
|
hori
ez betetzeagatik edo modu irregularrean betetzeagatik enpresaburuak administrazio erantzukizuna izango du (LAZLTBren 6.2 eta 7.3 artikuluak), baina ez da zorretik askatuko.
|
|
|
Halakoetan, mendekotasuna asko ahultzen denez, gerta daiteke lan prestazioa ez kalifikatzea lan izaerako moduan. Hala eta guztiz ere,
|
hori
ez da nahikoa, eta bestelako zantzu batzuk ere aztertu dira, telelangilearen eta enpresaren artean dauden harremanen izaera erabakitzeko.
|
|
|
kontzeptu horiek hain dira zabalak ezen ahalbidetzen dutela lan autonomotzat hartzea edozein ekoizpen jarduera, baita profesionalarena, hori liberala edo beste mota batekoa izan, eta merkatari nahiz enpresaburu txikiarena ere. Hori dela eta, zehaztasunik ezean, jarduera
|
hori
ez da zertan esklusiboa izan, hots, berarekin dakarrena autonomoaren diru sarrera bakarra. Bada, autonomoak arduraldi partziala izan dezake, eta lortutako ordainsariak izan daitezke emaitzen araberakoak edo jardueraren araberakoak, ordainketa bakarrekoak edo aldizkakoak.
|
|
|
G Bere mende ez izatea inorentzako langileak eta hirugarrenekin ez kontratatzea edo azpikontratatzea jardueraren zati bat edo jarduera osoa, dela bezeroarekin kontratatutako jarduerari begira, bezero horrekin duenean ekonomia mendekotasuna, dela beste bezero batzuekin kontratatu litzakeen jarduerei begira. Nolanahi ere, inorentzako langileak izateko debeku
|
hori
ez da aplikatuko jarraian azalduko diren egoeretan; izan ere, halakoetan inorentzako langile bat kontratatzea ahalbidetzen da: (a) haurdunaldi bitarteko arriskua eta 9 hilabetetik beherako adingabearen edoskialdi naturalak iraun bitarteko arriskua dagoenean; (b) amatasunaren, aitatasunaren, adopzioaren edo adopzio aurrekoa nahiz iraunkorra izan daitekeen familia harreraren ondoriozko atsedenaldietan; (c) kargura dituzten 7 urtetik beherako adingabeak zaintzeagatik; (d) odol bidezko nahiz ezkontza bidezko bigarren gradurainoko senitartekoren bat kargura izateagatik, behar bezala egiaztatutako mendekotasun egoeran; (e) odol bidezko nahiz ezkontza bidezko bigarren gradurainoko senitartekoren bat kargura izateagatik, senitarteko horrek %33ko desgaitasuna edo handiagoa duenean, behar bezala egiaztatuta.
|
|
|
Dena den, 1211/ 1990 Errege Dekretuaren 33.2.d) artikuluak ezarritakoaren arabera, administrazio baimen
|
hori
ez da behar, besteak beste," baimendutako gehieneko abiadura orduko 40 kilometro duten ibilgailuekin garraioak egiteko" eta" 2 tonara arteko gehieneko masa baimenduko ibilgailuekin merkatu gaiak garraiatzeko".
|
|
|
Hala eta guztiz ere, debeku hori salbuetsi egiten da jendaurreko ikuskizunetan lan egiten duten 16 urtetik beherako adingabeen kasuan (izaera bereziko lan harremanak dituzte jendaurreko ikuskizunetako artistek). Bada," lan agintaritzak salbuespeneko kasuetan bakarrik baimenduko du hamasei urtetik beherakoek jendaurreko ikuskizunetan parte hartzea, baldin eta
|
hori
ez bada arriskutsua adingabearen osasun fisikoarentzat, ezta beraren lanbide heziketarako zein giza heziketarako ere; baimen hori idatziz jaso eta egintza zehatzetarako izan da" (LELTBren 6.4 artikulua).
|
|
|
Eta prozedurak ukitutako lantoki batek edo batzuek, langileen lege ordezkaririk ez duten horietakoek, egindako aukera bada aipatu batzorde
|
hori
ez izendatzea, orduan lantoki horien ordezkaritza eratxikiko zaie ukitutako lantokietatik zeinek izan langileen lege ordezkariak eta ordezkari horiei, halakoek ordezkatzen duten langile kopuruaren arabera.
|
|
|
Behin langileen ordezkaritza batzordea eratuta (5 eguneko epean enpresaburuaren komunikazioa jaso zenetik, edo 10 eguneko epean ABEEEk ukituko dituen lantokietatik baten batek langileen lege ordezkaritzarik ez duenean) edo hori eratzeko epeak igarota, enpresaburuak kontsultaldia hasteko komunikazioa bidaliko die langileen ordezkariei eta lan agintaritzari. Langileen ordezkaritza batzorde
|
hori
ez eratzeak ez du eragotziko kontsultaldia hasi eta igarotzea, eta behin kontsultaldia hasita eratzeak ez du inola ere eragingo kontsultaldiaren iraupena luzatzea. Kontsultaldia hasteko komunikazioarekin batera jasoko dira 608/ 2023 Errege Dekretuaren 6 artikuluan zehaztutako agiriak.
|
|
|
O K aleratze kolektiboak 50 langile baino gehiago ukitzen baditu, enpresak langileei beste enpresa batean berriro laneratzeko plana eskaini behar die, langileak berriro laneratzeko enpresa baimenduen bidez. Plan horrek, gutxienez 6 hilabeterako diseinatuko denak, bere baitara bildu behar ditu lanbide prestakuntza eta orientaziorako neurriak, ukitutako langileari beren beregi zuzendutako arreta eta enplegua modu aktiboan bilatzea. Edozein kasutan, plan
|
hori
ez da aplikatuko konkurtso prozeduraren mende dauden enpresetan. Plan hori egin eta ezartzeagatik sor daitezkeen kostuak ez dira inola ere langileen konturakoak izango.
|
|
|
Horrenbestez, mendekotasuna malgutzearen ideia
|
hori
ez da bete betean aintzakotzat hartu behar. Izan ere, abokatuak" bulegoaren zuzendaritzaeta antolaketa esparruan" jardutearen ondorioz, bulegoaren titularrak berez ditu zuzendaritza, kontroleta diziplina ahalmenak.
|
|
|
Horren ondorioz, lanbide anitzeko bulegoetan abokatuen lan harreman bereziak izan daitezen, bulego horiek, aldi berean, benetako titulartasuna duten bulegoak izan dute (sozietatearen bidez edo zuzenbidean onartutako beste moduren batean elkartutako bi abokatu edo gehiago, abokatutzaren lanbidean batera aritzeko xedearekin). Beraz, baterako titulartasun
|
hori
ez dagoenean, lanbide anitzeko bulegoak abokatutza zerbitzuak eskaini arren ere, ez da aplikatuko abokatuen lan harreman berezien arauketa, eta, ondorenez, lan kontratuak arruntak izango dira.
|
|
|
Horrela sortu ziren lehenengo lan arauak, defentsa izaerarekin, burgesiaren aurkako erasoen aurrean. Nolanahi ere, lan arloko arautegi
|
hori
ez da nahastu behar lan zuzenbidearen sorrerarekin, antolamendu juridikoko adar independente gisa. Arean ere, lan zuzenbideaz hitz egin ahal izango da soil soilik lan kontratua arautzen denean, zerbitzu errentamenduen kontratutik modu autonomoan, eta lan kontratuaren gainean printzipio eta erakunde juridiko batzuk sortzen direnean.
|
|
|
Lehendabizi, 1919ko urriaren 15eko Errege Dekretuaren bidez, itsasoko istripuen aurkako gizarte asegurua antolatu zen. Hartara, gizarte aseguru horrek aurrea hartu zion 1919ko martxoaren 11ko Errege Dekretuak langileen erretiroaren inguruan araututako gizarte aseguruari; izan ere, azken
|
hori
ez zen indarrean jarri harik eta 1921eko urriaren 21eko Errege Dekretua, hura garatzekoa, onetsi arte.
|
|
|
Zehatzago, ezaugarri horiek gizakiaren lana dute oinarri, eta lan horren xedea da gizakiaren beharrizanak asetzeko ondasunak eta zerbitzuak ekoiztea. Baina lan
|
hori
ez da edonolakoa. Lan horrek konfigurazio jakin bat izan behar du, lan hori izan behar delako pertsonala, borondatezkoa, ordaindutakoa eta inorentasunean eta mendekotasunean egindakoa.
|
|
|
Ordainsariak lan kontratuaren izaera sinalagmatikoaren ondorio dira; hurrean ere, lan kontratuaren bidez langileak eta enpresaburuak, hurrenez hurren, trukatzen dute lana ordainsariengatik. Dena dela, inguruabar
|
hori
ez da nahikoa lan harremanak lan izaerakotzat jotzeko; egin eginean ere, ohikoa da ordainsariak izatea lan izaerarik gabeko beste kontratu modalitate batzuetan ere, berbarako, zerbitzu errentamenduetan, obra errentamenduetan, mandatuan edo agentzia kontratuan. Laburbilduz, garrantzitsuena da ordaindutako izaera biltzea inorentasunaren eta mendekotasunaren ezaugarriak dituzten harremanetara.
|
|
|
Liburu hori langileen lege ordezkarien eskura izan behar da. Liburu
|
hori
ez izatea arau hauste astuna da (LAZLTBren 7.12 artikulua).
|
|
|
kontrataren objektua eta iraupena; kontrata betearazteko lekua; hala denean, kontratariak edo azpikontratariak enpresa nagusiaren lantokian erabiliko duen langile kopurua; eta jarduerak koordinatzeko hartutako neurriak, lan arriskuak prebenitzeari dagozkienez (LELTBren 42.5 artikulua). Eginbehar
|
hori
ez betetzea arau hauste astuna da (LAZLTBren 7.11 artikulua).
|
|
|
Hala ere, itxura denez, printzipio
|
hori
ez zaie aplikatu behar kontratu klausulen inguruan sor daitezkeen zalantzei. Halakoetan, Kode Zibilaren artikuluetan xedatutakoa hartu behar da kontuan [1990eko uztailaren 18ko (ROJ 5817/ 1990) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Akta ondorerik gabe uzten bada, aginduko da espedientea artxibatzea, eta, hala denean, behin behineko izaerarekin hartutako neurriak bertan behera uztea. Areago, ebazpenak akta deuseztatzea erabakiko du, akta horrek ez dituenean beharrezko betekizunak bere xedea lortzeko, edo interesdunen defentsarik eza eragiten duenean eta
|
hori
ez denean zuzendu ebazpena eman aurreko izapidean.
|
|
|
1923 urtean Jose Antonio Primo de Riverak estatu kolpea eman zuen, demokrazia bertan behera utzita; hortaz, diktaduraren mende eman ziren toki autonomiaren inguruko lehenengo benetako pausuak. Egia da, toki autonomia
|
hori
ez zela benetakoa, ordezkaritza demokratikorik gabe sortutakoa baitzen, baina printzipioz auto antolakuntzan eta udalaren jarduera naturalean egituratu zen udala. Deszentralizazio prozesua hasi zen garai hartan.
|
|
|
Frankismo garaian toki administrazioari edo udal administrazioaren inguruan hitz egiten zuen lehenengo araua izan zen Toki Araubidearen Oinarriei buruzko 1945eko uztailaren 17ko Legea. Lege
|
hori
ez zen 1950 urteko abenduaren 16ra arte artikulatu eta 1955ean Toki Araubideari buruzko Legeren aldaketa artikulatu egin zen. Garai honetan egin ziren iraupen luzea eduki zituzten bi arau:
|
|
|
KAren uztailaren 14ko 25/ 1981 Epaiaren 3 oinarri juridikoan67 ere horrela adierazten da: " Auzitegi honek, 1981eko otsailaren 2ko epaian, autonomia erkidegoei, besteak beste, Konstituzioaren 137 artikuluan aitortutako autonomia botere mugatu gisa eratzen dela, eta
|
hori
ez da subiranotasuna. Artikulu horretan zerrendatutako lurraldeei autonomia aitortzen zaie interes propioak kudeatzeko, eta horrek eskatzen du erakunde bakoitzari bere interesa asetzeko beharrezkoak diren eskumen propio eta esklusibo guztiak ematea[...] Ildo beretik, nazionalitate eta lurraldeen KAren uztailaren 14ko 25/ 1981 Epaia, EAOn 1981ko abuztuaren 13an argitaratua.
|
|
|
Dirudienez, eta toki erakundeen gaineko kontrolari dagokionez, toki erakundeen finantza izaeradun erabakien gainean izaera
|
hori
ez duten erabakien gainean baino kontrol handiagoa dago. Konstituzio Auzitegiak zehaztu zuen moduan, administrazio jardueraren gaineko kontrolak legegezkotasunean bakarrik oinarritu behar dira.
|
|
|
Gainera, ez dugu bistatik galdu behar erregelamenduei egiten zaien igorpen
|
hori
ez dela orri zuri baten gainean egindako igorpena, hau da, erregelamendua, legeak horrela baimentzen duelako, legea garatzeko egiten da eta ez berez legezko arauketarik ez duten gaien inguruan. Horren harira adierazgarria da KAren 179/ 1985 Epaiaren 3 oinarri juridikoak egiten duen adierazpena:
|
|
|
Sosa WAGNERrek eta Fuertes LoPEzek honakoa adierazten dute erakundeen arteko leialtasun printzipioaren inguruan: " Espainian ere printzipio
|
hori
ez dago konstituzio zehaztapenen artean, baizik eta jurisprudentziaren eskaera bat da, auzi jakin batzuen konponbidean argia egiteko balio duena. Orain erreflexuak ditu arau testu batzuetan.
|
|
|
CoRRAL GARClAk argi eta garbi adierazten du zer den leialtasuna edo zertan datza: " Espainiako Konstituzioak beste lurralde erakunde guztiei onustearen eta fideltasunaren irizpideekin jarduteko ezartzen duen betebehar juridikoa, ezartzen duen printzipioa da erakundeen arteko leialtasunaren printzipioa" 228 Baina hain argi definitzen den printzipio
|
hori
ez da EKn beren beregi agertzen eta jurisprudentziak berak eraikitako printzipioa izan da, azken urteotan lege ezberdinetan agertu arte. Horren arabera, leialtasun printzipioak Administrazioek interes amankomun bat jarraitzeko itsasgarri bihurtu da eta, hori lortu ahal izateko, Administrazioek euren artean elkarlanean koordinaturik lan egin dute.
|
|
|
Momentu honetatik aurrera kontrolaren hasiera ematen zen: aurrekontu proiektuaren gaineko txostena egin behar zuen Probintziako Diputazioaren Ogasun Batzordeak; txosten hori derrigorrezkoa zen eta txosten
|
hori
ez izateak aurrekontuaren erabakia deuseza bihurtuko zuen. Udalbatzak aurrekontu proiektua onetsi behar zuen.
|
|
|
Baina epaiak berak horren mugak ere adierazten ditu: "... nolanahi ere, tributu autonomia
|
hori
ez da erabatekoa izango, eta, zalantzarik gabe, mugak izango ditu, toki korporazioen tributu boteretik eratorritako izaera beragatik. ".
|
|
|
Erabakiak lurralde historikoen finantza arau bidearen kontzeptuaren jarrera zabala adierazten du, eta toki ogasunen alderdi ekonomiko finantzarioak sartzea dakar, besteak beste, toki erakundeen gaineko finantza zaintza. Eta finantza zaintza
|
hori
ez da soilik zerga esparru zorrotzaren alderdietara mugatzen, aurrekontu arlokoetara ere iristen baita; izan ere, Arbitraje Batzordea aurreko erabakietatik eta Auzitegi Gorenaren jurisprudentziatik aldentzen da (bereziki, 2015eko uztailaren 9ko eta 14ko epaietatik), espresuki azpimarratzen duen bezala apartamendu horren arrazoietan sakontzeko, izan ere, bai TAAJLk bai aurreko AEFJLOk aldatutako a...
|
|
|
EAEko Estatutuaren eta LHLren xedapenak ikusirik eta kontuan izanik toki erakundeen ondasunei buruzko araubidea ezartzea forutasunaren erakunde bermeak bermatutako funtsezko nukleoan dagoela, arraroa da lurralde historikoek eskumen
|
hori
ez egikaritzea. Gaur egun, lurralde historikoetako batzar nagusiek ez dute toki erakundeen ondasunei buruzko arauketarik egin, bai ordea lurralde historikoei buruzkoa.
|
|
|
Beraz, toki erakundeek duten gastua mugaturik dago eta muga
|
hori
ez gainditzea aurrekontu egonkortasunarekin lotzen da. Nola daki toki erakunde batek gastu araua bete duen ala ez?
|
|
|
LHLak 2 xedapen gehigarrian finantza zaintzaren inguruan honakoa jasotzen du: " Foru Aldundiek, beren udalerrien gainean legez dagozkien finantza zaintzako ahalmenak baliatzean, bermatu dute, udalerri guztientzat, baliabide maila
|
hori
ez dela izango, inola ere, araubide erkideko legeria aplikatuz lurraldeari dagokiona baino txikiagoa, hargatik eragotzi gabe foru aldundiek zenbateko horiek egoki iritzitako irizpideekin banatzeko duten ahalmena, Ekonomia Itunaren 46 artikuluan xedatutakoaren arabera". Aurrekariak kontuan izanik argi dago LHLak bakarrik mantentzen zituela indarrean hitzartutako tributuen gaineko diru sarreren parte hartzean egin beharreko kontrola.
|
|
|
LHLren azterketa gaurkotua egin nahi dugun arren, kontuan izan behar dugu araua 1983an onetsi egin zela eta arauaren 2 xedapen gehigarriko lehenengo parrafoak garai horretan modu honetara idatzi zen: " Foru Aldundiek, beren udalerriei legez dagozkien finantza zaintzako ahalmenez baliatuz, baliabideen maila bat bermatu dute udalerri guztientzat, eta
|
hori
ez da izango, inola ere, araubide erkideko legeria aplikatuta lurraldeari dagokiona baino txikiagoa. Nolanahi ere, Foru Aldundiek ahalmena izango dute kopuru horiek egoki iritzitako irizpideekin banatzeko, Ekonomia Itunaren 46 artikuluan xedatutakoaren arabera".
|
|
|
" Euskal Autonomia Erkidegoko lurralde historikoek beren araubide berezia izaten jarraituko dute udal gaietan, Ekonomia Itunaren Legearen terminoetan ekonomiaeta finantza araubideari dagokionez..."; gero," Mantentzen jarraituko balute", ezin da esan aurreko egoerari buruzko inolako berrikuntzarik sartu denik, eta horren alderdi ekonomikoei buruzko legeak berariaz arautzen du. Itun horren 45 artikuluaren arabera, helburu
|
hori
ez zuten arauetan inplizitutzat joko litzateke legegintza asmoa, eta, duen garrantziagatik, ordenamendu juridikoan berariaz formulatuta baino ezin izango litzateke sartu" 608 Hori horrela, AGk ulertzen du lurralde historikoek ez dutela toki erakundeen aurrekontu araubidea zehazteko eskumenik. AGk tributu jarduera eta aurrekontu jarduera bereiztu behar direla uste du legegileak horrela ulertu duelako.
|
|
|
" ETELen Zioen Azalpena lehen aldiz irakurrita, agerian geratzen da terminologia aurreratu bat erabiltzen dela toki araubideari dagokionez. Toki erakundeak izendatzeko tokiko gobernuen nomenklatura erabiltzen da, eta
|
hori
ez da aitzindaria Espainiako ordenamendu juridikoan, baina ezta kasualitatea ere, eta, nire ustez, Autonomia Printzipioari errespetua eta edukia ematen laguntzen du, bere dimentsio politikoenean" 257 Esan dugu EAEko lurralde historikoen toki erakundeek izaera berezia dutela eta horren aitorpena toki autonomian argi ikusten da. Lan honetan toki autonomiaren printzipioaren inguruan luze hitz egin dut eta hori erakunde berme bezala nola garatu den.
|
|
|
a) Ekonomia Itunaren arabera lortzen diren zergen bilketan parte hartzea, Estatuari ordaindu beharreko kupoa eta Autonomia Erkidegoari egin beharreko ekarpenak deskontatu ondoren, eta ekarpenen legeak ezarritakora jotzea horiek zehazteko. b) Gutxieneko bermea, EAEko udalerri guztientzat. Baliabide maila
|
hori
ez da inola ere izango araubide erkideko legeria aplikatuz legokiekeena baino txikiagoa. c) Tokiko ordezkariak Herri Dirubideen Euskal Kontseiluan sartzea, eskubide osoko kide gisa. d) Lurralde Historiko bakoitzean udalen partaidetza banatzeko foru eskumena aitortzea; ondorioz, lurralde historikoetako foru organoek askatasunez gauzatuko dute eskumen hori. Hala ere, aurreikusten da Herri Dirubideen Euskal Kontseiluak ezarriko duela udalek itundutako tributuetan izango duten gutxieneko partaidetza maila, bai eta banaketa hori egiteko irizpideak ere.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko toki erakundeen aurrekontu araubidea, diruzaintzakoa, kontabilitatekoa eta kontu hartzailetzako kontrolekoa barne, lurralde historikoetako foru arauetan dago araututa. Lehen esan dudan bezala, gai
|
hori
ez dago berariaz jasota eskumena gaitzen duen ezein arautan. Hala ere, LHLren bigarren xedapen gehigarriaren 3 zenbakiak, gai horri dagokionez, xedatzen du, EAEko hiru administrazio mailetako ogasunak modu eraginkorrean artikulatzeko, horiek eta haien organismo eta erakundeek, Herri Dirubideen Euskal Kontseiluak zehaztutako moduan, Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde erkideek aurrekontu prozeduraren eta kontabilitate publikoaren arloan erabiltzen dituztenen irizpide homogeneoak aplikatuko dituztela.
|
|
|
TAOLaren 6 artikuluak adierazten duen moduan, toki erakundeek euren jarduera legeari eta zuzenbideari egokitu behar diotela, eta ondorioz, toki egintza eta akordioen inguruko lege kontrola Auzitegiei ematen zaie, EKk 106.1 eta 117 artikuluan adierazten den bezala, erantzukizun printzipioa aitortuz. Baina horrek ez du esan nahi ikuskapen judizialaz gain, Legeak ezin diela kontrol horren inguruan Estatuko Administrazio Orokorrari edota Autonomi Erkidegoko Administrazioari eskumenik eman eta, lehenago ikusi dugunez,
|
hori
ez da KAren arabera toki autonomiaren kontrakoa. Debekatu, ordea, debekatzen dira kontrol orokorrak (ikerketa honen lehenengo zatian adierazi dugun bezala), eta horiek lege kontrolak izan dira.
|
|
|
Baina udal deszentralizazioaren lehenengo urratsa 1924ko Udal Estatutuan zehaztu zen toki autonomiaren aldarrikapenarekin. Autonomia
|
hori
ez zen finantzajarduerara hedatu. Estatutuak irizpide zentralista erabili zuen finantza jardueraren esparruan toki ogasunei dagokienean.
|
|
|
• Ez da kontuan hartuko gabealdirik,
|
hori
ez balego bezala kalkulatuko da
|
|
|
Epaiak argi adierazten duenez, toki erakundeek finantza baliabide horiek baldintzarik gabe erabiltzeko aukera izan behar dute, baldintzarik gabeko erabilera. Toki ogasunei buruzko arauketak aipamen
|
hori
ez dute ezartzen, baina gaur egun autonomia erkidegoetako arauketek horretaz jabetu dira. Euskal Toki Erakundeei buruzko apirilaren 7ko 2/ 2016 Legeak, 2010eko Andaluziako toki erakundeei buruzko arauketak egin zuen bezala, argi aipatzen du 107 artikuluan toki erakundeek euren baliabideak baldintzarik gabe erabiltzeko aukera izango dutela eta horregatik horien finantzazio sistema ere baldintzarik gabekoa izan behar dela.
|
|
|
Nahikotasun aginduari dagokionez, arau programatiko eta loteslea da legegilearentzat, eta udal baliabideak arautu ditu, nahikotasuna lortzeko premisaren arabera. Manu
|
hori
ez da aukera gisa eratzen; aitzitik, legegilea zentzu handiko arauak ematera behartzen du. Horrela, konstituziogilea, ikuspegi pragmatiko batekin, ez da sartzen printzipioaren definizioan, baizik eta legegileari hura lortzeko bitartekoak adieraztean.
|