|
2003
|
|
|
Lehen esan dugunaren ildoan, Iztuetak herritar euskaldunei protagonismoa aitortzen zien, eta eskubidedun subjektu gisa beren historia ezagutarazi beharra zekusan. Propioki euskaldunentzako diskurtso historiko berezitu bat sortu barik, Probintziaren bizitza publikora, diskurtso historiko ofizialera inkorporatu nahi zituen herritarrak, baina
|
herri
hizkuntzan egindako narratiba baten bidez. Gainera Gipuzkoako biztanle hauen hizkuntza eta Probintziaren etorkizuna estuki loturik ikusten zituen:
|
|
|
Gerrez gain,. Guipuzcoatarrac itsasoz sarritan eguindaco azaña gogoangarriac? ere aipatzen zituen (Elkano etab.). Baita Gipuzkoako
|
herri
guztiak banan banan errepasatzen ere, bertako pertsonaia historiko ospetsuen berri emanez.
|
|
|
–Pelayo ta Anfonso, k/ zituzten [mairuak] beldurtu/ danakin amaitzera/ oraintxe goaz gu?. 99 Beraz, bertsoen bidez, XIX. mendean herritarren artean zabaltzen ari zen euskal kontzientzia historikoa ez ezik, espainiar eta frantses kontzientzia historikoaren hedapena ere beha daiteke. Alta susmoa dugu kontzientzia historiko hauek, euskal zein espainiar, ez zirela larregi zabaldu
|
herri
mailan.
|
|
|
esatean bere burua euskaldun gisa agertu eta euskaldungoak egokitze kultural bat egin beharra (idazkerara heltzea) eskatzen zegoen, atzean ez geratzeko. Leizarragak kontzientzia bide zuen, maila idatzira igaro ezean,
|
herri
bat ahozko tradizioekin eta usadioekin soilik, ez zela gainerako nazio modernoen mailan geratzen, baizik azpirago, basati mailan. Hortik euskal kalbinistek testu idatziei garrantzia handia ematea.
|
|
|
Izan ere, Goihenetxek dioskunez, Ernazimenduan,
|
herri
hizkuntzek, monarkia eta erakunde batzuekin aliaturik egin zuten beren kultur garapena, historia, geografia eta linguistika biltzen zituen prozesu bat hasiz (akademien, unibertsitateen, gramatikarien, eta erakundeen bidez). Hau da, kultura jasoa, tartean historiografia?
|
|
|
Goyhenetchek Leizarragaren atzean ikusten duen obra kolektibo izaera, ikerketa berriak berretsi dute, non argi ikusten den nafar errege erreginen bultzadaz egin zirela
|
herri
hizkuntzetarako itzulpenak (ikus P. Urquizu 2000: 142, bertan erreferentzia gehiago aurkituko dira)
|
|
|
XIV XV. mendeetako bando gerren gertaerek ere hainbat kantu sortarazi zituzten. Euskarazko kontapoesiak, kantu epikoak eta emakumezkoen hileta eresiak, maiz gertaeren unean sortu arren (eta beraz iragana barik garaiko momentua oroitarazteko asmoz),
|
herri
tradizioan zenbait belaunalditan zehar mantentzean, azkenean ahozko nolabaiteko historiografia itxura hartu zuten.14. Ahozko historiografia, genero hau, genero literario gisa, geroagoko bertso eta bestelako herri literaturaren bidez egundaino luzatu da.
|
|
|
Euskarazko kontapoesiak, kantu epikoak eta emakumezkoen hileta eresiak, maiz gertaeren unean sortu arren (eta beraz iragana barik garaiko momentua oroitarazteko asmoz), herri tradizioan zenbait belaunalditan zehar mantentzean, azkenean ahozko nolabaiteko historiografia itxura hartu zuten.14. Ahozko historiografia? genero hau, genero literario gisa, geroagoko bertso eta bestelako
|
herri
literaturaren bidez egundaino luzatu da. Baina kantu zaharrenen lekukotasun gorde badugu, ez da izan haien memoria mendetan eta mendetan etenik gabe ahoz mantendu delako, baizik poesia hauek une desberdinetan idatziz jaso zirelako, hasi Garibaik XVI. mendean bildutako kantuetatik eta buka XX. mendean Antonio Zabalak egin dituen bertso bilketetan.
|
|
|
Nolanahi ere, poesia hauek idatziz jaso arren, normalean, jatorriz ahoz erabiltzeko sortu ziren (salbuespena XIX. mendetiko bertso-paperak izan litezke). Hein horretan kantu eta ahozko
|
herri
legendak, ez lirateke historiografia, geroago haiek idatziz jartzea ekintza historiografikotzat har badezakegu ere. Erdi Aroa amaitzean bazirudien euskarazko kultura eta erdarazkoa bakoitza bere bidetik zihoazela, bata soilik ahoz eta bestea maila idatzian ere garatuz.
|
|
|
Aro Berriaren hasieran, inprentaren agerpenarekin eta Ernazimendu giroan
|
herri
hizkuntzak birbaloratzearekin, gauzak aldatzen hasi ziren. Bernard Etxepare Nafarroa Behereko apaizak, 1545 urtean Linguae Vasconum Primitiae. Euskaldunen hizkuntzaren hasikinak?
|
|
|
Erdaraz idatziriko aurreneko historia lanek, ahozko euskal diskurtso historikoen lekukotasunak jaso dituzte. Adibidez, Lope Gartzia Salazarrek aipatzen duen Jaun Zuriaren legenda, ahozko
|
herri
tradizioan erroturiko istorio bat dela dirudi, eta itxura guztien arabera Goi Erdi Aroko gertaeren nolabaiteko oihartzunak jasotzen ditu. Kantu bidez ere iraganeko gertaeren memoria gordetzen zen.
|
|
|
Sarreran aipatu dugun bezala, datuen eskasia nabaria da. Hala ere, XVIII.ean liburuen zabalpena ematen da Ilustrazioaren inguruan, eta horiekin batera sukaldaritzako liburuek tokia izango dute, baina ez da ahaztu behar hau gizartearen goi mailetan izango zela, batez ere;
|
herri
arruntak ez zuen dirurik izango liburu bat erosteko (irakurtzen zekienean ere). Informazioa sakabanatua dago, esan bezala; horren inguruan Gorrotxategik diosku, moja konbentuetara zihoanean informazio bila, talde txiki baten eginkizunak, eta, beraz, jakituria sekretua zirela (pertsona gutxi hauek galtzean, haiekin desagertuz beren ezagutzak); gauza bera gertatzen da benediktinoen likoreekin?
|
|
|
erakunde lokalen arteko gatazkak, errepideen eraikuntzak planifikatu, probintzietako zergak ezarri, aginpide ezberdinak hautatu, eta abar. Junteroak aukeratzeko bide ezberdinak zeuden, baina
|
herri
txikietan herritar guztiek hartzen zuten parte prozedura horietan. Populazio handiko nukleoetan, aldiz,, hautesle gorpua?
|
|
|
Artean jazotako aldaketa hau, eta honekin eskuratuko zuen garrantzia, garai horretan kulturak izan zuen zabalkunde izugarriari esker uler daiteke soilik. Errusiaren historian lehenengo aldiz, artea,
|
herri
osoaren mobilizaziorako eta kontzientziaziorako tresnarik baliagarriena bezala ulertuko zelako. Horrela arteak funtzio guztiz praktikoa bereganatu zuen.
|
|
2004
|
|
|
jakin bazekiten geometrikoki ondo antolatutako argazkiak komunikazio bide boteretsuak zirela. Argazki batzuetan txabolak,
|
herri
elizak, biltegiak eta bestelako lekuak besterik ez dira agertzen, baina naturaren anabasari orden bat ematen diote beraien forma geometrikoekin. Jack Delano k adibidez forma errektangularrak gainjartzeko abilezia zuen.
|
|
|
Argazkietan azaltzen den Amerika era inprobisatuan hazten dagoen
|
herri
bat da. Zailtasun handiko garai hauetan Agindutako Lurraren ideiek bizirik jarraitzen dute eta argazki hauetan amerikarren bizitza erakutsiz iragarritako promes hori salatzen dute; erreal eta idealaren arteko lotura argi eta garbi ikus daitekeelarik.
|
|
|
zerk bihurtzen duen nazionala izatea diskurtso historiko bat eta zer den historia nazionala. Munduan zehar nazioaren eraikuntzarako bidean tresna bat izan da
|
herri
bakoitzaren historia. Bide horretatik ibiltzeak bere arriskuak dauzka:
|
|
|
Aspaldiko mendeetatik hedatua izan da Euskal Herria izena, kultura ezaugarri aski jakinak dituen herrialdea adierazteko, politika eta administrazio mugen nahiz ezberdintasun historikoen gainetik erabilia. Izen hori euskara+
|
herri
hitzetatik sortua da, hots,, euskararen herria?.[...]
|
|
|
Gerra luzatzen ari zenez armada kinten bidez erreklutatzen hasi zen. Hola armadak alkateei agindu zien,
|
herri
bakoitzeko, kintoak, biltzeko eta Iruñera bidaltzeko.
|
|
|
1942ko azaroan, batailoi beraren aipamena dago, baina kasu honetan kanpamendua Elizondon zeukan, Irurita Artesiaga errepide militarra eraikitzen ari baitzen25.Presoak gehien bat bizkaitarrak, gipuzkoarrak, asturiarrak eta kantabriarrak ziren, baina beste toki askotakoak ere bazeuden. Kanpamendu bakoitza,
|
herri
baten modukoa zen. Barrakoiekin, kanpaina dendekin, sukaldeekin, zigor kartzelekin eta abar.Frankistek preso batzuk fusilatu zituzten.
|
|
|
Baztandarrek gainera mendiko lana bakarrik egiten zutenez (abeltzaintza, mendi ustiakuntza eta kontrabandoa) jarduera hauetan ere oztopoak sortzen zituzten. Baina istilu hauek ez ziren Baztanen bakarrik izan, Nafarroako iparraldeko
|
herri
guztietan ere militarren presentziagatik istiluak sortu baitziren.
|
|
|
Baztanen mugak oso zabalak dira, iparraldean Lapurdirekin (Sara, Ainhoa, Ezpeleta...), ekialdean Nafarroa Beherearekin (Urepele, Aldude, Baigorri...), hegoaldean beste nafar eskualde batzuekin (Erro eta Ultzama haranarekin) eta mendebaldean beste batzuekin (Etxalar, Bertizarana eta Malerrekarekin). Baztango iparraldean, berezitasun bat dago, Frantzia eta Baztango alde txiki baten artean, Urdazubi eta Zugarramurdi
|
herri
nafarrak daude eta bi herri hauek Baztanetik independenteak izan arren, haranarekin harreman handiak izaten dituzte. Urdazubin, Dantxarinea izena duen muga postu garrantzitsua dago, Baionatik gertu.
|
|
|
Baztanen mugak oso zabalak dira, iparraldean Lapurdirekin (Sara, Ainhoa, Ezpeleta...), ekialdean Nafarroa Beherearekin (Urepele, Aldude, Baigorri...), hegoaldean beste nafar eskualde batzuekin (Erro eta Ultzama haranarekin) eta mendebaldean beste batzuekin (Etxalar, Bertizarana eta Malerrekarekin). Baztango iparraldean, berezitasun bat dago, Frantzia eta Baztango alde txiki baten artean, Urdazubi eta Zugarramurdi herri nafarrak daude eta bi
|
herri
hauek Baztanetik independenteak izan arren, haranarekin harreman handiak izaten dituzte. Urdazubin, Dantxarinea izena duen muga postu garrantzitsua dago, Baionatik gertu.
|
|
|
Horrela, 1931ko uztailaren 26an, Elizondon Santiago Jaiak izaki, euskal Estatutua eztabaidatzen ari zirela, ezezagun talde bat Amaiurko gazteluaren monumentura igo eta monumentuari zenbait kartutxo dinami ta eta 18 metrotako metxa jarri zizkioten. Eztanda oso gogorra izan zen Amaiur
|
herri
osoa esnarazi baitzuen; eta harriak mendian behera zihoazela ere ikusi zuten. Monumentua eraso zutenek Iruñeranzko bidetik ihes egin zuten.
|
|
|
Batzoki honek bazuen jangela, ostatua eta liburutegia, eta kultur ekitaldiak antolatzen zituen. EAJren hazkundea gisa berekoa izan zen haraneko
|
herri
guztietan. Interklasista, herritarra eta indartsu ezarri zelarik.
|
|
|
Baina militarrez gain, guardia zibilak Baztango
|
herri
guztietan (Anizen izan ezik) kuartelak zituen. Hauek mugetako infiltrazioen aurka borrokatzen ziren.
|
|
2005
|
|
|
Ezin ditugu aipatu gabe utzi katedra ibiltariak, 1946tik martxan jarri zirenak. Irakasle taldeak (erizainak, medikuak, alderdiko partaideak, andereñoak, etab.) erremolke batzuekin herriz
|
herri
joaten ziren, hitzaldiak, aholkuak, ikastaroak, etab. emanez. Emakume askorentzat, hori izan zen SFren aurpegi ezagunena.
|
|
|
Zeltiberiar herriaren bilakaera ez baitzen izan horrela. Zeltiberiarra
|
herri
zelta bat zen, indoeuroparra alegia, harremanak zituena iberiar munduarekin baina fusiorik gabe, eta Botorrita ko testuen irakurketak eta tesera edo abegikortasun itunetako laupabost hitzek nabarmen uzten dute hori. Beste gauza bat da Contrebia hirian gertatutakoa.
|
|
|
Bigarren, indoeuropar herrien agerpen historikoa Iberiar Penintsulan onartzea, baina hizkuntz fenomenoak ukatzeak (lusitaniera eta zeltiberieraren kasuan batez ere) ez dio logikari jarraitzen. Alonso-k, agian arrazoi ideologikoak tarteko, indoeuroparrak elementu alienigenatzat ditu, iberiar
|
herri
baketsu, aberats eta orekatuen aurrean. Hau da, badaude indigena batzuk (iberiarrak eta tartesiarrak), jatorriz atzerritarrak, afrikarrak, baina onak, eta bestalde zeltak leudeke,, depredadores?
|
|
|
198). Gainera erlijio honen ustezko kontzeptu batzuk kristau erlijioarekin bat datoz89 Alonso-k
|
herri
desberdinek duten erlijio antzekotasuna honela azaltzen du: erlijioa Saharako herrien iparralderako migrazioaren ostean, Iberiar Penintsula, Italia eta Greziar irletara heldu eta gorpuztu zen.
|
|
|
3 Menendez Pidal en (eta bere emaztearen, Maria Goyri ren) obra eskergatik gure lanarekin zer ikusia duten bi ideia jaso ditugu hemen27: lehena mediterraniar arroko
|
herri
aurreindoeuroparren batasun linguistikoa (ez dirudiena oso logikoa Iberiar Penintsulan soilik herri aurrerromatarrek mosaiko kultural zein linguistikoa osatu baitzuten), eta bigarrena, penintsularen euskoiberismoa (baina ematen dituen frogak ez dira nahikoa):
|
|
|
3 Menendez Pidal en (eta bere emaztearen, Maria Goyri ren) obra eskergatik gure lanarekin zer ikusia duten bi ideia jaso ditugu hemen27: lehena mediterraniar arroko herri aurreindoeuroparren batasun linguistikoa (ez dirudiena oso logikoa Iberiar Penintsulan soilik
|
herri
aurrerromatarrek mosaiko kultural zein linguistikoa osatu baitzuten), eta bigarrena, penintsularen euskoiberismoa (baina ematen dituen frogak ez dira nahikoa):
|
|
|
Bestalde Fletcher Menendez Pidal ekin bat zetorren, arro mediterraneoko
|
herri
aurreindoeuroparren artean existitu zeneko batasun ideia horretan, (Fletcher, 1985: 19). Noski denak kronologikoki eta linguistikoki aurreindoeuroparrak zirenez, herri guztiek talde bera osatzen zuten.
|
|
|
Bestalde Fletcher Menendez Pidal ekin bat zetorren, arro mediterraneoko herri aurreindoeuroparren artean existitu zeneko batasun ideia horretan, (Fletcher, 1985: 19). Noski denak kronologikoki eta linguistikoki aurreindoeuroparrak zirenez,
|
herri
guztiek talde bera osatzen zuten. Gure ustez, europar herrien batasun orokorrean sinistea, eta guztiak familia aurreindoeuroparraren kide gisa hartzea gehiegizkoa da.
|
|
|
Pareko maila batean A. Doering izeneko beste idazle amerikarra dago, zeinak Iberos y euskaros y la misión civilizadora de la Iberia en tiempos prehistóricos, Academia de Ciencias, Córdoba, Argentina, obra idatzi baitzuen. Lanaren egiturak ez dio inolako azalpen logikoari jarraitzen, bat dator berez egileak berak argi ez daukan teoriarekin, hots, euskaldunen (edo bere arabera escaldunen) jatorria ekialdean dagoela eta migrazio bidez Iberiar Penintsula kolonizatu zutela, baina ez da argi geratzen
|
herri
zeltekin batera etorri ote ziren edo aurretik, gauza biak aipatzen baitira. Bere ustez duela 8.000 urte Iberiar Penintsulara heldu ziren lehenak arrazaz finesak edo ural altaikoak ziren, eta beraien hizkuntzak euskararekin antz handia zeukan,, la segunda fue la céltica, con la llegada de los vascos agricultores legítimos [sic] en el último milenio ante nuestra era, una raza en todo sentido sobresaliente en sus condiciones físicas e intelectuales?
|
|
|
Julio Cesar-ek berak Akitaniako biztanleak galiarrengandik bereiztu zituen, hizkuntza, lege eta erakunde politikoak galiarrengandik ezberdintzen zirela argudiatuz. Estrabon-ek bi Galiak bereizten ditu, batetik galiarrena eta bestetik Garona eta Pirinioen arteko lurraldean bizi diren hogei bat
|
herri
akitaniarrena. Gainera akitaniarrak iberiarren antza handiagoa omen zuten, galiarrena baino.
|
|
|
Ikuspegi linguistikotik ez dute ekarpenik egiten, ezta beste edozein ikuspegitik ere. Esate baterako, ikuspegi historikoari dagokionez, iraganaren irakurketa manikeoa agertzen da,
|
herri
on eta txarrekin. Autore euskoiberistengan iberiarrak onak dira, inteligenteak, kultura garatuarekin, hausnarketa filosofikorako gaitasunarekin (inskripzioetan ageri direnak), eta erromatarrak txarrak, bertakoak desagerrarazi eta latina ezarri zutenak.
|
|
|
Zerk desesperarazten du euskal mutil bat: ba, ikusteak gobernuak nola praktikamente burla egiten digun, nik uste dut gauzarik inportanteenetako bat kausa bezala orain hasita psikologikoki, kausa bezala hasita, dago harrokeria eta desprezioa, min gehiena ematen diona
|
herri
zapaldu bati da desprezioa eta burla. Eta gehiago gaztetan, ze zaharragoa zarenean esaten duzu:
|
|
|
Bueno, baina nik daukat, beharbada zaharragoa naizelako orain, daukat geroz eta gehiago, berriro historiaren errebindikaziora nator. Gu
|
herri
txiki bat gara, bueno ez, hasiko naiz urrutiagotik: historian daude historia egiteko forma diferenteak.
|
|
|
Ba seguru asko berdin. Behin puska bat, gero beste puska bat, gero beste puska bat. Orduan nire irudipena da
|
herri
txikien historia egiten dela uhinak bezala itsasoan: bat etortzen da, baina etortzen da beste bat ere.
|
|
|
Orduan, bereizi behar da oso ondo hau: eman dezagun zuk daukazula fabrika txiki bat edo zu zarela
|
herri
bateko alkate, eta daukazu errespontsabilitate bat, erabakiak hartu behar dira, eta erabakiak egunero egunero. Guk ez, guk analizatu egiten dugu, oso libre gara beraz, hanka sartzen badugu ez da ezer pasatzen, baina hark hanka sartzen badu beharbada lana galtzen du.
|
|
|
Eta hori asko ikusten da,, txaketeroa?, praktikan asko ikusten dena da, eta hasten da beharra dagoelako eta bukatzen du aprobetxatuz, negozio bihurtuz. Bueno, hori nik ezagutu nuen modu honetan ze Francoren denboran problema zen askotan ba
|
herri
batean alkate bat baldin bazen falangista bat, alkate falangista bat baino hobe da abertzale pixka bat disimulatu bat eta guzti hori. Eta orduan, ba jende batek, jarri egingo dugu alkate?.
|
|
|
Egin behar duena intelektual batek, nire ustez da:
|
herri
honetan badaude borroka batzuk, badaude problema batzuk, eta borroka hori aurrera eramateko badaude jende batzuk eta badaude beste batzuk ere, PPkoak daude PSOEkoak daude eta guzti hori. Bueno, intelektualak aukeratu egin behar du zeintzuk izango diren bere lagunak.
|
|
|
ezin duzulako, nahi ez duzulako eta proiektuan zaudelako. Orain hau aplikatu
|
herri
bati, herri baten identitateari, eta berdin gizatasunari, zer da gizakia zer da morala?
|
|
|
ezin duzulako, nahi ez duzulako eta proiektuan zaudelako. Orain hau aplikatu herri bati,
|
herri
baten identitateari, eta berdin gizatasunari, zer da gizakia zer da morala?
|
|
|
Honek esan nahi du, zuk eduki behar duzu zure aitaren memoria, baina aitaren kontra joateko ere bai ze joaten ez bazara aitaren kontra inoiz ez zara izango Josebaitor, izango zara Joseba, cópia numero dos?. Hau psikologia problema ere bada, eta
|
herri
baten historian berdin berdin. Ez du derrigor konfliktiboa izan behar, ez daukazu derrigor aitarekin haserretu beharrik, baina bai aitarengandik distantziatu, bestela zu ez zara inoiz zu izango.
|
|
|
Azken puntu bat azpimarratzeko, Iztuetak berak honela deritzo autodeterminazioari eta bere eskubidetasunari: , hau eskubide demokratiko bat den aldetik,
|
herri
orori zor zaiona baita eta sistema demokratiko batek printzipioz ezin uka dezakeena?.
|
|
|
Beraz, Estatuak edo bere burua, jainkotu? duen botereak momenturen batean bere estruktura kolokan ikusiko balu bere barne dagoen lurralde edo
|
herri
batek independentzia osoa lortu nahi duelako edo kolektibo batek horretarako eskubidea duela aldarrikatzen duelako, orduan esandako estatuak bere baliabide juridikoak erabiliko lituzke, eta hauek amaitzerakoan, biolentzia.
|
|
|
Aldizkari elkartrukeei esker Revista Espainian zehar ere zabaldu zen, eta halaber atzerriko euskal kolonietan harpidetzak ireki zituen. Irakurle gehienak Euskal Herriko klase ertain eta altukoak zirela dirudi, hiri eta
|
herri
handietako posizio oneko biztanle ikasiak. Harrera, nahiko ona izan bide zuen aldizkariak, une hartan merkatuan zegoen euskal kultur aldizkari bakarra izateak lagundurik (non Iruñeko Revista Euskara k ez zituen harpidetzek onartzen).
|
|
|
Garaiko ideia aurrerazaleen ildoan, pertsona, izadian pribilegitu izanik, mineral, landare eta animalien gainetik jalgi beharra defendatzen zuen norbere jakintza ere gora jasoz. Gizakien alde ilun eta suntsitzaileaz kontziente, Rodriguez-ek gizateria osoaren elkartasunean zekusan etorkizuna, nazio,
|
herri
eta tribuen gainetik aldarrikatuz.
|
|
|
Zorionez noizik behinean aldizkariko azalean gutun laburtxoak azaltzen ziren, erredakzioak jasotako harpidetza eskariak baieztatuz edo oharren bat eginez. Zehazki
|
herri
hauei dagozkien aipuak agertu zaizkigu: Euskal Herrian Bilbo (bost pertsona desberdin), Oñati (bi pertsona), Donostia, Tolosa, Gernika, Labastida, Portugalete (bertako La Union elkartea); Espainian zehar Valle de Santa Lucia, Bartzelona, Lleida, Girona, Santiago, Lugo, Soria, Salamanca, Sto.
|
|
|
Gutxi dira eta euretatik datu askorik ezin atera daiteke. Hala ere badirudi Bizkaian eta Gipuzkoan, Araban bezala, RPEek irakurlego bat bereganatu izana erakusten dutela, bai probintzion hiriburuetan zein
|
herri
handisketan (Tolosa, Labastida, Gernika,...). Elkarte batzuk ere (Portugaleteko La Union ekin gertatu zenez) harpidedun egin bide ziren66 Akaso kasualitatea da Nafarroako harpidedunen aipurik ez egotea.
|
|
2006
|
|
|
Plinio Zaharrak mendebaldeko Pirinear ingurunean bizi ziren herrien berri emango digu,
|
herri
ezberdinen izenen eta kokapenaren berri emanez, eta hiri nagusiak aipatuz. Antzinako euskaldunei buruz, zehazki, honakoa aipatzen du:
|
|
|
Cluniako konbentura Varduli deituek 14
|
herri
eramaten dituzte, zeinetarik Alabanaenses direlakoak aipatzeaz aski baita; Turmogidi deituek 4 eramaten dituzte, Segisamonenses eta Segisamaiulienses direlakoak barne. Konbentu berera joaten dira Carietes eta Vennenses direlakoak 5 hiri barrutirekin, hauen arteko bat Velienses direlakoena delarik.
|
|
|
Plinio Zaharraren helburua zona horren berri ematea zen,
|
herri
nagusiak eta beraien hiriak aipatuz, ingurunearen topografía eta orografiari buruzko datuak eta azalpenak emanez. Horrela izanik, Plinio Zaharrak ere ez digu gehiegi esango antzinako euskaldunen irudi barbaroari buruz, nahiz eta, ikusi bezala, gure lurraldean bizi ziren herrien berri ematen duen.
|
|
|
Horrek adierazten digu eremu honek ez zuela interes gehiegirik sortzen Erroman. Batez ere ekialdeak eta Rhin ibaiko mugak kezkatzen zien erromatarrei, bertan
|
herri
germaniarrak zeuden eta. Germaniar horiek, aukera zuten guztietan, hegoalderantz hedatzen saiatzen ziren eta zenbaitetan, Hispaniaraino iristea lortu zuten.
|
|
|
Edonola, baskoien gerrazaletasunari erreferentzia egiten dio. Aipatu bezala, erromatarren ustez, gerrazaletasuna
|
herri
barbaro eta basatien ezaugarrietako bat zen eta, hein handi batean bortizkeri hori senez bazetorkien ere, beraien lurren pobreziak eta klimak gerrazaletasun hori areagotu egiten zuen.
|
|
|
Egia da tokiotarik eta gizaseme hauetarik anitz bizi dela ardura horietatik bazter eta legearen ezjakinean. Baina zein
|
herri
libratzen da erritu basatitik? 28 Edo, zer kalte datorkio bati toki horietan, besteren gaiztakeriaren kariaz. Ordea, zuk aurpegiratzen dizkidazu Baskoien oihan zabalak eta Pirineotako aterpe elurtuak, Hispaniako lehen lur muturrean gelditu banintz bezala, ez landan ez hirian niretzat tokirik ez balego bezala, nondik, aberastasunez gainezka, mundu unibertsoari irekirik baitagoen, eguzkiak ozeanoan murgiltzen ikusten dituen Hispania.
|
|
|
Historian zehar, askotan gertatu da iturri idatzirik gabeko epealdiak egotea, edota ezagutu nahi dugun herriak idatziriko iturririk ez egotea, eta beraien etsaiek beraien buruz idatzitakoaren bidez
|
herri
horiek ezagutzera mugatu behar gara. Hori da euskaldunekin V XII. mendeetan gertatu zena, hain zuzen ere.
|
|
|
Bere erregealdiaren hasieran, Tarragonako probintzia hondatzen zuten baskoien kontra ere kanpaina bat zuzendu zuen. Eta kanpaina horren ondorioz hain izutuak eta beldurrak jota geratu ziren ezarmendu finkorik gabeko
|
herri
menditar haiek, ezen, berehala eta errege bisigotuari zor zitzaizkion eskubideak ontzat emango balituzte bezala, beren azkonak eta geziak abandonatu eta eskuak erregurako prestatu ondoren, haren aurrean makurtu baitzituzten beren buruak, bahituriak eskaini zizkioten eta Ologicus Gotuen hiria eraiki zuten beren soldata eta lanarekin, haren erregetzara eta bere boterera menperatuko zirela promesa e...
|
|
|
Ondorioz, bilaukeriatik hurbil daude. Kontutan izan behar dugu bilaukeria ez dagoela bakarrik baskoietara lotua baizik eta
|
herri
basati guztietara. Eginhardok frankoak zibilizazioaren eredu bezala azaltzen ditu baina Antzinate Berantiarrean frankoak barbarotzat hartu ziren eta erromatarrek bilaukeria hitza erabili zuten hauek izendatzeko.
|
|
|
Nekazarien gaineko presioa areagotzen zen horrela. Bestalde,
|
herri
barbaroen erasoak hasi ziren, eta ondorioz, gero eta gehiago inbertitu behar zen armadan. Ezegonkortasuna nagusi zen eta krisialdian gero eta latzagoa zen.
|
|
|
Esan bezala, badirudi Estrabon ez zela inoiz Hispanian egon eta idazle zaharragoek idatzitakoan, zeharkako informazioan, oinarritu zen: Posidonio, Artemidoro, etab. Autore horiek ikuspegi jakin eta berezi batetik ikusten zituzten
|
herri
ez italikoak; barbariean bizi ziren herri ziztrinak ziren, baina onginahiez tratatuak izatea merezi zuten. Baina, Estrabonek bazekien erromatarrek ez zutela inolako interesik edo errukirik sentitzen herri horien inguruan.
|
|
|
Esan bezala, badirudi Estrabon ez zela inoiz Hispanian egon eta idazle zaharragoek idatzitakoan, zeharkako informazioan, oinarritu zen: Posidonio, Artemidoro, etab. Autore horiek ikuspegi jakin eta berezi batetik ikusten zituzten herri ez italikoak; barbariean bizi ziren
|
herri
ziztrinak ziren, baina onginahiez tratatuak izatea merezi zuten. Baina, Estrabonek bazekien erromatarrek ez zutela inolako interesik edo errukirik sentitzen herri horien inguruan.
|
|
|
Posidonio, Artemidoro, etab. Autore horiek ikuspegi jakin eta berezi batetik ikusten zituzten herri ez italikoak; barbariean bizi ziren herri ziztrinak ziren, baina onginahiez tratatuak izatea merezi zuten. Baina, Estrabonek bazekien erromatarrek ez zutela inolako interesik edo errukirik sentitzen
|
herri
horien inguruan. Are gehiago, beraien izen tribalen zerrendatzea aspergarria iruditzen zitzaien.
|
|
|
J. L. Banús y Aguirrek, adibidez, erromatarren aurreko garaian kokatzen du bi bandoen arteko zatiketa, barduliarrek eta karistiarrek, abeltzainak lehenak eta nekazariak bigarrenak, Gipuzkoan finkatu zutenean bizilekua. Alfonso de Otazuren ustez, berriz, ahaide nagusien arteko gatazkaren gakoa lurralde garaietan bizi ziren
|
herri
artzain eta abeltzainen (oñaztarren) eta kostaldeko herri merkatari eta marinelen (ganboarrak) arteko liskarrak dira, Euskal Herriko ahaide nagusien borrokek jaunen eta nekazarien arteko borroka estaltzen zutelarik. E. Fernández de Pinedoren ustez, borroka haiek zerikusia zuten zailtasun ekonomikoak zituen garai hark, Errekonkistaren gelditasunak edo diruaren debaluazioak nekazariengan, elizgizonengan edo jaunen klaseko beste kide batzuengan sortua zuen gabeziarekin.
|
|
|
J. L. Banús y Aguirrek, adibidez, erromatarren aurreko garaian kokatzen du bi bandoen arteko zatiketa, barduliarrek eta karistiarrek, abeltzainak lehenak eta nekazariak bigarrenak, Gipuzkoan finkatu zutenean bizilekua. Alfonso de Otazuren ustez, berriz, ahaide nagusien arteko gatazkaren gakoa lurralde garaietan bizi ziren herri artzain eta abeltzainen (oñaztarren) eta kostaldeko
|
herri
merkatari eta marinelen (ganboarrak) arteko liskarrak dira, Euskal Herriko ahaide nagusien borrokek jaunen eta nekazarien arteko borroka estaltzen zutelarik. E. Fernández de Pinedoren ustez, borroka haiek zerikusia zuten zailtasun ekonomikoak zituen garai hark, Errekonkistaren gelditasunak edo diruaren debaluazioak nekazariengan, elizgizonengan edo jaunen klaseko beste kide batzuengan sortua zuen gabeziarekin.
|
|
|
Ikusirik jaunen nagusikeriak ez zuela ekarri ordainketa derrigortuaren tasaren igoera, lapurretak eta pertsonen aurkako indarkeria baizik, Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko nekazariak eta hiribildu eta hirietako jende xeheak askotan jazarri ziren jaunen kontra, noiz gogorrago, noiz arinago, eta orokorrean beren helburuak bete zituzten, lortu baitzuten jaunek ekonomiaren beheraldia bitartean ezarri zizkieten betebehar astunenetatik itzurtzea eta ahaide nagusiak, azkenean, garaitzea. Hiribilduetako udalak kontrolatzeko lehian ari ziren talde oligarkikoek lortu zuten gailentzea ez bakarrik ahaide nagusiei, baita
|
herri
xeheari ere. Talde gisa sendotuz joan ziren ahala eta koroaren laguntza tinkoari esker, errege erregina Katolikoen laguntzari esker bereziki, talde horiek, azkenean, nagusitasuna lortu zuten; errege erregina Katolikoek euskal lurraldeak baketu baitzituzten azkenik, hirietako alderdiak deseginez eta hiribilduetako talde oligarkikoek hermandadeen zuzendaritzatik egiten zituzten ekintzak akuilatuz59.
|
|
|
Adibide moduan aipa dezakegu Picaudek nafar (nauarrus) etnonimoaren jatorria non verus zela idatzi zuela, hots,, ez egiazkoa?. Baskoien eta nafarren barbarieaz hitz egiteko frogak ere zeuden elizgizon frantses horren aburuz,
|
herri
horien hizkuntzan, ohituretan, etab. Aipagarria da, euskal hizkuntzaren glosario txiki bat jaso zuela. Ikus dezagun pasarte bat:
|
|
|
Gero Bordeleko Landak datoz, hiru egun nekagarriko bidea. Ondasun orotan urria da lur hau, ogirik, ardorik, haragirik, arrainik, urik eta iturririk gabea,
|
herri
gutxi dituena, laua, hareatsua, ugaria ordea ezti, artatxiki, artaxehe eta txerritan. Menturaz udan zeharkatzen baduzu lur hau, babestu zure aurpegia herriak guespe, erlabio?
|
|
|
Herri basatia da hau, beste
|
herri
guztietatik ezberdina ohituretan eta eran, zeinnahi gaiztokeriaz betea, kolorez beltza, itxuraz maltzurra, gaiztoa, okerra, soilorra, hitzik gabekoa eta ustela, lizuna, mozkortia, bortizkeria orotan iaioa, izugarri eta landugabea, makur eta zitala, fedegabe eta errukigabea, anker eta kalapitaria, batere dohainik gabea, bizio eta maltzurkeria guztietan ikasia, getarren eta mairuen parekoa gaiztota... Txanpon bakar bategatik hiltzen du frantsesa, ahal badu, nafarrak edo baskoiak.
|
|
|
...ezberdina ohituretan eta eran, zeinnahi gaiztokeriaz betea, kolorez beltza, itxuraz maltzurra, gaiztoa, okerra, soilorra, hitzik gabekoa eta ustela, lizuna, mozkortia, bortizkeria orotan iaioa, izugarri eta landugabea, makur eta zitala, fedegabe eta errukigabea, anker eta kalapitaria, batere dohainik gabea, bizio eta maltzurkeria guztietan ikasia, getarren eta mairuen parekoa gaiztotasunean, gure
|
herri
frantsesaren etsaia arlo guztietan. Txanpon bakar bategatik hiltzen du frantsesa, ahal badu, nafarrak edo baskoiak.
|
|
|
Eskoziar jatorrikoak direla esan ohi da, hauen antzekoak baitira ohiturak eta tankerari dagokionean. Julio Zesarrek hiru
|
herri
, hots, nubiarrak, eskoziarrak eta buztandun kornuallestarrak bidali omen zituen Hispaniara zergak ordaindu nahi ez zizkiotenez herri hispaniarrak menderatzera, gizonezko denak ezpataz hil eta andrazkoak soilik uzteko bizirik aginduz. Hauek lurralde hartara itsasoz iritsi zirenean, itsasontziak apurtu eta dena suntsitu zuten suaz eta ezpataz, Bartzelonako hiritik Zaragozaraino eta Baionatik Oca Mendietaraino.
|
|
|
Eskoziar jatorrikoak direla esan ohi da, hauen antzekoak baitira ohiturak eta tankerari dagokionean. Julio Zesarrek hiru herri, hots, nubiarrak, eskoziarrak eta buztandun kornuallestarrak bidali omen zituen Hispaniara zergak ordaindu nahi ez zizkiotenez
|
herri
hispaniarrak menderatzera, gizonezko denak ezpataz hil eta andrazkoak soilik uzteko bizirik aginduz. Hauek lurralde hartara itsasoz iritsi zirenean, itsasontziak apurtu eta dena suntsitu zuten suaz eta ezpataz, Bartzelonako hiritik Zaragozaraino eta Baionatik Oca Mendietaraino.
|
|
|
Gero galiziarren lurraldea dator, Leoneko eskualdea eta Irago eta Cebreiro Mendietako mendateak igarota. Lurralde hau oihantsua da, ibai, zelai, fruta arboladi bikainak, fruitu onak eta iturri gardenak dituena, hiri,
|
herri
eta soro gutxikoa, eskasa gari ogi eta ardotan, ugaria zekale ogi eta sagardotan, emankorra ganadu eta zamari, esne eta ezti, itsasoko arrain handi eta txikiei dagokienean, urre, zilar, oihal, basa larru eta bestelako ondasunetan aberatsa, are ugaria mairu altxorretan. Gainerako herri espainiar hezigabeen aldean hobeto egokitzen dira ohituretan galiziarrak gure Frantziako herrira, haserrekor eta liskarti izanik ere50.
|
|
|
Lurralde hau oihantsua da, ibai, zelai, fruta arboladi bikainak, fruitu onak eta iturri gardenak dituena, hiri, herri eta soro gutxikoa, eskasa gari ogi eta ardotan, ugaria zekale ogi eta sagardotan, emankorra ganadu eta zamari, esne eta ezti, itsasoko arrain handi eta txikiei dagokienean, urre, zilar, oihal, basa larru eta bestelako ondasunetan aberatsa, are ugaria mairu altxorretan. Gainerako
|
herri
espainiar hezigabeen aldean hobeto egokitzen dira ohituretan galiziarrak gure Frantziako herrira, haserrekor eta liskarti izanik ere50.
|
|
|
Hauek salbuespena osatzen zuten. Asia Txikiko
|
herri
gehienak lehengo moduan jarraitu zuten, etxe pobrez eta txikiz osatutako herriak ziren, merkaturako plaza batekin, ostatu batekin eta funtzionario eta agintarien lokalekin. Azkenik, mendi basatietan abeltzain tribuak bizi ziren.
|
|
|
Hura hilik (Favila, alegia), Alfontso hautatu zuen errege
|
herri
osoak, eta hark, Jainkoaren laguntzarekin, erresumaren agintea beregain hartu zuen. Etsaien ausardiari aurre egitea lortu zuen une oro.
|
|
|
Etsaien ausardiari aurre egitea lortu zuen une oro. ...naia Fruelarekin zenbait espedizio antolatuz hainbat hiri hartu zituen militarki, adibidez, Lugo, Tuy, Oporto, Anegia(?), Braga metropolitanoa, Viseo, Chaves, Ledesma, Salamanca, Numancia (gaur egun Zamora deitzen dutena), Avila, Astorga, Leon, Simancas, Saldaña, Amaya, Segovia, Osma, Sepulveda, Arganza, Clunia, Mave, Oca, Miranda, Revenga, Carbonera, Hablaos, Cenicero eta Alesanco, bere gaztelu,
|
herri
eta herriskekin. Aldi berean, ezpataz hil zituen arabe guztiak, baina kristauak berarekin eraman zituen aberrira.
|
|
|
Filosofia etnografiko klasiko horren arabera,
|
herri
barbaroak abeltzainak ziren eta mendialdean bizi ziren. Greziar eta erromatarren aburuz, abeltzaintza estadio atzeratu bat zen; beraiek nekazariak ziren eta uste zutenez abelazkuntzatik bizi ziren herriak atzeraturik zeuden gizakien eboluzio prozesuan.
|
|
|
Irudimen kolektiboan aipatutako, bestea, ren irudia finkatu zen eta horrela transmititu zuten egile klasikoek, nahiz eta kasu askotan, barbaroaren irudiak ez zuen
|
herri
horien errealitatearekin bat egiten. Argi eta garbi ikus dezakegu hori lurralde hauetako antzinako biztanleen kasuan; izan ere, egile klasikoek euskaldun basatiei buruz hitz egin arren, aztarnek erromatarrekin elkarbizitza baketsua mantendu zutela iradokitzen dute.
|
|
|
Argi eta garbi ikus dezakegu hori lurralde hauetako antzinako biztanleen kasuan; izan ere, egile klasikoek euskaldun basatiei buruz hitz egin arren, aztarnek erromatarrekin elkarbizitza baketsua mantendu zutela iradokitzen dute. Ezin gara egile horien deskribapenetaz fidatu; askotan,
|
herri
horiei barbaroen klitxeak aplikatzera mugatu ziren, egia izan ala ez, beraz, errealitatea islatu ala ez.
|
|
|
Espero dut Erroma zaharrarenganako daukadan pasioak nire irizpidean eraginik ez izatea. Benetan uste dut ez dagoela Erroma bezalako beste
|
herri
garatuagorik. Ez da egon beste herririk lizunkeriatik eta zekenkeriatik kanpo geratu denik.1
|
|
|
Antitesi bezala moralkiago garatuagoa zen izaki bat sartu zuten: Erromako kualitate moralak garatuenak ziren (virtus, sapientia eta veritas) eta iparraldeko
|
herri
basatien kontra borrokatzen zuten kualitate hauek. Barbaroak zibilizaziorako prozesuaren adar batean zeuden eta prozesu zibilizatzaile hori Erromako hedapenarekin, hots, Inperiorekin, nahasten zen.
|
|
|
Limes hauetatik at barbari edo gentes externae delakoak geratzen ziren. Erromaren hedapena eman zen heinean lehenago etsaiak ziren zenbait
|
herri
Inperioan sartu ziren. Ondorioz, barbaroaren figura nahiko mugikorra bihurtu zen.
|
|
|
Okupazio erromatarra eman zenean Rhin-eko ezkerraldea ez zegoen jabe barik. Zelten zati bat zen eta bere hiri,
|
herri
eta jauregi propioak zituen. Zesar osteko antolaketa berriak, tribu germaniar askoren ezarketak eta mugekiko harreman estuak garapen ekonomikoa ekarri zuten.
|
|
|
Bakea guztiz ezarri zenean lurralde hau oso erakargarria bihurtu zen, nekazal gune eta
|
herri
berriak agertu ziren eta herrialdea azpibanatu zen, civitates etan, Galiaren eredua jarraituz. Hauetako batzuk, limes etik hurbil zeudenak, soldadu aktiboei eman zitzaizkien.
|
|
2008
|
|
|
Aldaketa horiek antzeman daitezke honako faktore hauen bidez: nazioz gaindiko korporazioen ugalketa, mundu mailako finantza merkatuen sorrera,
|
herri
kulturen zabalkundea?
|
|
2009
|
|
|
Lehen aipatu Martin de Tirapuk, sasoi horretan Cadizen, eta Miguel de Azarola Tafallakoak eta Kontratazio Etxeko presidentea zen Peñaflor kondearen idazkariak bere gain hartzen dute lan hori. Horrez gain, Irurzunek Juan de Iracheta izena aipatzen du, Iracheta
|
herri
berekoa (Valdorban) eta Sevillako auzokidea, zeini urte horretan, hain zuzen,, le probeyó SM a las Yndias a cierto gobierno?.
|
|
|
Horrezkero, urte franko igaro ziren eta azkenik Nafarroan bertan zor hori auzitara eraman zuten zordunak ordain zezan. Orain interesatzen zaiguna da nola aukeratzen duen nafar batek beste bat, bereziki
|
herri
berekoa edo senidea izanez gero, zerbaiten beharra daukan guztietan. Agian halako konfiantzazko harremanak bakarrik etxekoekin.
|
|
|
Emigranteen ikuspegia, esan denez, oso negatiboa da. Esaterako, Pedro de Abaurreak Peruko
|
herri
indigena bellaco tzat jotzen badu ere, aldi berean, bere lagun baten seme alaba mestizoak etxean hartzen ditu,, y a su madre de ellos que es una yndia comadre mía los quales los tengo por hijos y cierto sino fuera por ellos ya yo hubiera dexado esta ciudad pero si yo los dexo no ay quien buelba por ellos ni les dé una sed de agua?.
|
|
|
Dena dela, Nafarroatik bidalitako berririk eza Indietara etorri berri direnek osatzen dute. Adibidez, Miguel de Zeruco Garesekoak 1602an Potosi hirira iritsi orduko, Agustin de Tirapu herrikideari kontatzen dio nafar
|
herri
horretan jasandako azkeneko izurriteak eragin duela hildako ugari. Zorionez, Tirapuren familiari epidemiak ez zion erasan.
|
|
|
Eta senideekin batera, herriaren eliza gogoan dute, hauxe baita
|
herri
bakoitzaren identitate seinale nagusienetakoa, herriaren bihotza esan liteke. Horregatik aipatzen du Lopez Sarasak 1601ean Jainkoari erregutuz:
|
|
|
–Gure
|
herri
txikiyetan, eta baita ere handi batzubetan, arkitzen dira leku batzubek jende azkarra ez dan artian aditzera emateko Ameriketako amets txoroak, egiyak balira bezala, eta leku oyetan esan leike dagoala jendia biltzeko bandera, eraman azitzeko beren lur maiteko semeak urrutiyetara, utzirik legua askotara gurasoaren naitasun gozoa, edo neska mutill gazteak munduko ezaguerarik ez dutenak eta orrengat...
|
|
|
«Son frailes, no valen para nada», dicen los sectarios; ciertamente no valen para nada malo; pero sí para mucho bueno: Donde van los frailes de todas órdenes con solo su hábito y su brevario y Santo Crucifijo, no irán seguramente los charlatanes de baile y de café que valen tanto, como no pueden valer menos»59 Lapurdiko
|
herri
txikietako apaizen esku zegoen Eskualduna egunkariaren kasua aipagarria da, egunkari hori Amerikara bidaliz gero hango euskaldunak hobeto sentituko zirela pentsatu baitzuten eta modu berean fedea mantenduko zutela.60
|
|
|
Ñabardurekin jarraituz, emigrante potentzialaren irudian, hau da, oraindik Euskal Herrian dagoen baina emigratu behar duen pertsonaren irudian, zenbait aldaketa nabaritzen dira artikulu batzuetan. Egunkariek azaltzen duten iritzi orokorra pertsona osasuntsu batena da, bere
|
herri
edo baserrian ongi erroturik dagoen gizon emakume batena, leku idiliko eta zoragarri batean bizi omen da, Colá k esaten zuen bezala «auzo alaiak» dira haiek, sortetxearen babesean, ohitura zintzoekin, arazo larririk gabe. Baina beste artikulu batzuetan, Espainian hedatzen ari zen gosearen arazoari eusten zaio, hau da, emigrante izango dena jadanik ez da hain osasuntsua, gosez akabatzen dagoen gizagaixoa baizik, bere sorterrian inolako etorkizunik aurkitzen ez duena.
|
|
|
Álvarez (1999). Ikusi ere
|
herri
mailako bere beste artikulu bat (Alvarez, 2000).
|
|
|
Bertara joanez gero, dirua erruz irabaz daitekeela uste du emigranteak, ekonomikoki aurrera atera ahal izateko lurralde bikaina baita hura, bertatik etorritako indianoek hala erakusten dute behintzat. Irudi hori zabaltzeko lanak «engantxadoreek» egiten dituzte, beraiek herriz
|
herri
ibiltzen dira eta horrela engainatzen dituzte emigranteak, Amerikari buruzko gauza ederrak esanez eta bertan aberasteko lurralde ona dela sinetsaraziz.
|
|
|
Emigrazioaren inguruko gaia oso zabala eta askotarikoa da, azken urteetan emigrazio bakarra baina gehiago «emigrazio asko» egon direla azaldu nahi izan da3; Amerikako euskal presentzia hasi zenetik, zenbait prozesu sortu ziren, emigrazio selektibo eta elitista, masiboa baina homogeneoa, politikoa, eta abar. Ikerketa honek izan nahi du jorratzen ari garen gaia oraindik gehiago zabaltzeko pauso bat, hain zuzen, migrazio prozesuak gaur egun behin eta berriz begien bistan ditugulako egin dira ezagun, ez dugu ahaztu behar Euskal Herria ez dela sortzen ari den immigrazio prozesutik kanpo geratzen, zeinaren bidez
|
herri
txiroetako populazioak garaturiko herrietara jotzen duen?; immigrazio prozesu honek, nolanahi ere, aldaketa nabarmenak ekarriko dituela ez dago dudarik, bertoko kulturan eta pentsamenduan, esaterako, eta beste herri batzuetatik Euskal Herrira etortzea erabaki duten horien «irudia» sortzen ari gara gaur egungo gizartean. Ez gara orain aztertzen hasiko zein den osatzen ari den irudi hori, baina zalantzarik gabe, garai bateko emigranteen irudia zein zen jakiteak asko lagunduko digu gaur egungo immigranteen «irudia» eratzeari buruzko guztia ulertzeko.
|
|
|
Emigrazioaren inguruko gaia oso zabala eta askotarikoa da, azken urteetan emigrazio bakarra baina gehiago «emigrazio asko» egon direla azaldu nahi izan da3; Amerikako euskal presentzia hasi zenetik, zenbait prozesu sortu ziren, emigrazio selektibo eta elitista, masiboa baina homogeneoa, politikoa, eta abar. ...ak gaur egun behin eta berriz begien bistan ditugulako egin dira ezagun, ez dugu ahaztu behar Euskal Herria ez dela sortzen ari den immigrazio prozesutik kanpo geratzen, zeinaren bidez herri txiroetako populazioak garaturiko herrietara jotzen duen?; immigrazio prozesu honek, nolanahi ere, aldaketa nabarmenak ekarriko dituela ez dago dudarik, bertoko kulturan eta pentsamenduan, esaterako, eta beste
|
herri
batzuetatik Euskal Herrira etortzea erabaki duten horien «irudia» sortzen ari gara gaur egungo gizartean. Ez gara orain aztertzen hasiko zein den osatzen ari den irudi hori, baina zalantzarik gabe, garai bateko emigranteen irudia zein zen jakiteak asko lagunduko digu gaur egungo immigranteen «irudia» eratzeari buruzko guztia ulertzeko.
|