|
2002
|
|
|
Lenengo, Bilboko Txistulariak soiñu politak jo zituezan, eta umeai,
|
euskerazko
azterketak egin eutsen, biñan biñan. Bigarren burrukaldirako, lau berezitu zituezan, epaimaikoek:
|
|
|
Gaztelaniaz, euforia berbea ezarri eutsan idazleak. Aren lerro batzuen mamiña azaldu giñei emen,
|
euskerazko
jantziaz.
|
|
|
Bilbon ez Bizkaian ez dogu
|
euskerazko
egunerokorik ez asterokorik. Ezta euskal atala dabenik be.
|
|
|
Euskaltegi bateko ikasleak dirala, dinoe, BILBAO-ren 19 g. zenbakian, eskutitzen atalean. Benetan pozagarria dinoe baina benetan ez pozgarria esan gura izan dabela uste dogu, arean, 36 orrialde dituan aldizkari baten,
|
euskerazko
lanak 2 bakarrik agertzea.
|
|
|
" Legendes du Pays Basque d" apres la tradition" frantsesez eginiko liburuak,
|
euskerazko
testua ere ba eukan.
|
|
|
Euskera hutsean emititzearena bada, euskara sustatzeko eta normalizatzeko bidean ezaugarri garrantzitsua, eta horrez ganera, kontuan hartzen badogu publizidadea euskeraz pentsatu eta gauzatzen dala, oraindino inportanteagoa izan daiteke egiten dan lana. Baina
|
euskerazko
publizidadea behar beste ondo garatuta ez dagoen arloa da oraindino18.
|
|
2003
|
|
|
Guk ere, jauregi, gure hitz ederra, iphuin huntan bazterturik, palazzo ipini dugu (hau palatzo idatzia bailegoan irakurri behar da). Roquelaire hitza be ezta arkitzen inglesezko encyclopaedietan, handi handietan izan ezik, eta ezta
|
euskerazko
irakurleentzat inglesezkoentzat baino arrotzagoa. Igarten da kapusai antzeko zerbait dala, bainan aintzineko janzki bat da, eta kapa edo kapusai idatzi bagenu ezluke hartuko irakurleak orai ezagutzen eztan kapa modutzat.
|
|
|
· Hiruk,
|
euskerazko
testuak erderatu be egiten dabez (holan, Auñamendiren Literatura luze dotoreak) eta, gorago esan dodanez, batek erdal itzulpena baino ez dakar.
|
|
|
letra handiko esku-liburu edo debozionario zaharrak gogora ekarri daiguzan, baita Argi Donea mesedegarria be. Oraintsuago, 1949.ean, Orixek euskeratutako Urte guziko Meza Bezperak zabaldu zan gure artean, latinaren parean
|
euskerazko
itzulpena ekarren liburu dotorea. Nik neuk ez deutsat gitxi zor liburu honi.
|
|
|
Olerkiak alde batera ixten baditugu, Kerexetaren
|
euskerazko
lana, ia oso osorik, itzulpenari eskainita dago, erlijino gaien itzulpenari, ikusi dogunez. Baina gai profano batzuk be euskeratu zituan, euron artean:
|
|
|
Luis de Castresanaren Iparragirre" ren Bizitza (1978) eta Gernika" ko beste Arbola (1979); Behórquez en Bolibar (1984). Euskal idazle batzuen
|
euskerazko
lanak zerbait orraztu eta eratu be bai: Aita Basaberen Gogarteak (1963), Bustintza" tar Errose" Mañariko" ren Ipuiñak (1990) eta Xabier Goitiaren Eusko Umeak Atzerrian (1991).
|
|
|
Bai ta ez! liburutxo hau egitean, ez naz beti eder bila ibili; sarritan neure
|
euskerazko
eskoletarako gai bila be bai. Horregaitik, ederminak eraginik sartzen bazara baratze honetan, harenbaten ez dozu holango edertasunik aurkituko hainbeste ta hainbeste orritan.
|
|
|
Dana dala, gauza batek harritu ei eban gure Karmelo: zerrenda horretan
|
euskerazko
eleizlibururik banakaren bat baino ez zala agertzen. Hutsune hori zergaitik ete zan jakin gurean, eskutitz bat egin ei eutsan San Martin adiskideari, eta baita honek erantzun garbia emon be:
|
|
|
Bai gero? Eta, ez dakit nik zelan, arlo horretan sartu ginan edo ginduezan, Derioko Seminarioan
|
euskerazko
ikasle ziran teologoak lagun nituala. Orduko gure euskerea (bai irakaslearena, bai ikasleena) makala eta pobrea zan, baina besterik ezinean, borondaterik onenaz egin genduan itzulpen hori, eta Bilbo eleizbarrutiko Misino Idazkaritzak argitaratu, gorago esan dodanez.
|
|
|
Gure itzulpen honek agiri agirian ditu bere akatsak, ezjakinaren ume erkinak; baina beronen bidez emon ahal izan zan lehenengo meza hori euskeraz Arrazola herritxu zoragarrian. Euskal liturgiaren artxibuetan zor jakon leku bat izan begi
|
euskerazko
itzulpen apal honek, baztertxu batean behinik behin.
|
|
|
Bai, biok bizkaitarrak, eta eurok eurotara egiten zituezan
|
euskerazko
berbaldiak, inoren laguntza eskatu barik. Halan da be, euren dokumentu ofizial batzuen euskeratze lanetan neu be sartuta egoten nintzan.
|
|
|
Neure hitzaldi asko ez danak, aurretiaz idatzi be egiten dodaz, baina ez inon argitaratzeko asmotan, esan nahi dodana zehatzago eta laburrago esan ahal izateko baino. Badaukadaz hasita
|
euskerazko
idazlan apal batzuk, baina noiz eta zelan amaituko dodazan ez dakit. Bihar etzi, oraingo lan astunak zerbait arintzen badeustez, beharbada burutu be egingo dodaz aitatutako lanok.
|
|
|
batez be, Ebanjelioak euskeraz irakurri, Kerexetaren itzulpenean. Bere berbaldietan
|
euskerazko
esaldi labur batzuk sartzen dituanean, gehienetan neuk euskeratzen deutsadaz. Eta, eleiz gizonekin hasi garean ezkero, Erromako gotzainarena be aitatuko deutsut...
|
|
|
Hainbat urtetan emon neban meza hori, bere
|
euskerazko
berbaldi labur eta guzti, Begoñako Basilikatik. Astean behin egiten neban nik.
|
|
|
Ondarruko abade idazleagaz bere izena behin ta betiko alkartuta ikusteak ez eban gitxi poztu Mikel Zarate. Txomin Agirreren Kresala izan ei zan berak lehenengoz irakurritako
|
euskerazko
liburua. Ez dinosku ez noiz, ez non; harenbaten, Derioko Seminario Txikian izango zan, Don Manuel Estomba irakasle euskaltzaleak itxita edo:
|
|
|
Lino Akesolo: Idazlan guztiak (3 ale), Karmel Sorta, LarreaZornotza, terako, urte askotan euskeratu zituala gure Misino Idazkaritzak ataraten zituan paper guztiak, Bilboko parrokia batek asteroko orritxuan argitaratzen eban
|
euskerazko
artikulua. Eta horren antzeko beste asko.
|
|
|
Hizkuntzaren hazurdura ornitzen daben osagaiak, zeozelan esateko. Berak, ostera,
|
euskerazko
testuen bidez bizitzako gorabeherak ikusiazo deuskuz: barregarrikeriak, gertaera latzak, antzerki kontuak, erlijino gaiak...
|
|
|
Eta Durangon, Bizkaiko beste herri hazitxuetan lez, aparteko indarra hartu eban orduan erdereak. Durangoko eleizetan be ez zan
|
euskerazko
berbarik entzuten, nahiz eta durangoar askok euskera jakin eta ganera albo herrietako hainbat jente joan eleizkizunetara (esne saltzaileak, merkatariak, bendejerak, baserritar goiztarrak e.a.). Kaleetan be erderea zan nausi bakarra: gerra aurreko durangoar gehienak euskera polito baekien be, gerra inguruan Durangon jaiotako umeak eta gaztetxuak ez eben euskerarik egiten.
|
|
|
Gogoangarria, batez be, Zirarda gotzainak, Bilbora sartu zanean, Gurpideren hileta mezan, katedralean egindako berbaldia:
|
euskerazko
itzulpena Zaratek egina da.
|
|
|
Jakina, hemen be betikoa jazo jaku:
|
euskerazko
liburuak ez ditu inork erderatzen (ta gure Iztuetak euskeraz eskaini euskuzan bere liburu jakingarriak!), eta holan ezin gure gauzarik munduan zehar zabaldu.
|
|
|
Holan izan zan orduan, eta harrezkero holantxe izan da nire bizitza guztian. Aparteko berotasun gozoa aurkitzen eban nire bihotzak
|
euskerazko
hitzetan. Lehen latinez buruz nekizan otoitzak, salmoak, antifonak, eleiz kantak... orain euskeraz hausnartzea harrigarri ta zoragarri egin jatan.
|
|
|
Gauza handirik ez, baina, tira!, lantzean behin han jausten zan
|
euskerazko
libururen bat nire eskuetan, eta, zaletuta nengoanez, irakurri be pozik irakurten neban, asti bitarteetan. Euskal itzulpenak be bai:
|
|
|
Zu hasi aurretik, egon ete zan beste
|
euskerazko
irakaslerik Derion?
|
|
|
Ia egunero emoten eban berak mezea Eguzkialdeko liturgiari jarraituz, gehienetan grekoz, gure abadegeiak erasoten eutsoela. Beronek eskatuta euskeratu genduan meza horren" Egunerokoa", eta behin baino sarriago erabili eban Ballester jaunak
|
euskerazko
itzulpen hau Bizkaiko herrietan. Hau ez ahaztu:
|
|
|
Ahal izan neban moduan, lagun. Euskeraz berba egin, gitxitan egin ahal izaten neban; baina
|
euskerazko
liburutxuren bat beti neukan neugaz, eta egunero irakurten neban zerbait euskeraz, gehienetan Kristoren Antz bidea, gipuzkeraz. Amari eta adiskide batzuri be euskeraz egiten neutsezan eskutitzak, eta, batez be, aspaldiko ohiturea ondo gordeten ahalegindu nintzan:
|
|
|
Baina gauzak zelan diran! Nik
|
euskerazko
eskoletan hainbat gai emoten neban: euskal aditza (gehienbat, Joseba Intxaustiren liburua lagun), euskal joskerea (S.
|
|
|
Beste arlo batzuetan be zu laster hasi zinan
|
euskerazko
eskolak euskeraz emoten. Horra hor, horren lekuko, zeure ikasleentzat polikopiaz egin zenduan" Bizkaierazko elerti (literaturaren) atze edo edesti laburra".
|
|
|
Bai. Askotzarik ez bazan be, hasi ginan
|
euskerazko
eskolak Seminario Txikian emoten, eta mutikorik bizkorrenak gogotsu eta polito aberastu eta sakontzen eben euren euskerea, etxetik eta herritik ekarrena. Ez danak, jakina; baina batzuk bai.
|
|
|
Seme, izan goguan zure gurasuak eta uzten dituzun senide goxuak, jaio ziñan tokiko mendi ta basuak
|
euskerazko
otoitzak edo errezuak erakutsiak zuri amatxi gaixuak."
|
|
|
Baziran, bai, Zamarriparen liburuotan berba eta esaera ezezagunak be. Aldi haretan ez nekian nik
|
euskerazko
gramatikarik, ez neukan euskal hiztegirik; baina, ezetariko laguntza barik be, Txorierri eta Mungialdeko euskera hori nahikoa argia egiten jatan, eta holan euskera irakurteko neukan bildurra kanpora jaurti neban.
|
|
|
Euskerazaleak sortu aurretik be, Bilboko euskaltzaleak izartzen eta alkartzen hasita egozan. Zarata handi barik, baina ekin ta ekin, han ziharduan Xabier Peña tolosarrak
|
euskerazko
eskolak emoten, berak eginiko metodoa lagun ebala (kiputx batek bizkaieraz egina, hau miraria!). Mikel Arruza be ezin ahaztuta itxi.
|
|
|
Guri eskatu jakunak bide estua estuegia! eukan: erderazko hitz bakotxari
|
euskerazko
bat edo, goia jota, bi jartea, berba egokiak eta erabilienak, beti be bizkaiera ta gipuzkera euskalkien barrutitik urten barik. Agindu jakuna egin genduan, borondaterik onenaz, eta harrezkeroko dana Montianoren eskuetan gelditu zan.
|
|
|
Seminarioko zer ofizialetan entzuten zan euskera bakarra, euskera apurra," Salón de Actos" en entzuten genduan, lantzean behin, harako kontzertu handietan: Seminarioko koruak
|
euskerazko
kantaren batzuk be abestuten zituan gure pozerako. Eleiza barruan, ostera, urte guztian euskeraz kantatzen zan abesti bakarra, kurtsoari azken agurra egiteko eleizkizunean izaten zan:
|
|
|
Baina hau be esango deutsut: nire
|
euskerazko
eskutitzei gure amak erderaz erantzuten eutsen! Nireak oso ondo ulertzen zituan, nik berbeta argia eta erreza erabilten nebalako; baina berak ez eban inoiz euskeraz idazten ikasi eta, horregaitik, erderaz erantzun behar, huts bat baino gehiago sartzen ebala, batez be ortografian.
|
|
|
Ez eusten sekulan ezer esan, ez horren alde, ez horren aurka. Handik urte batzuetara," teologo" nintzala, konturatu nintzan gure hezitzaile batek interes handiaz irakurten zituala nire
|
euskerazko
eskutitzak. Itandu neutsan behin:
|
|
|
Gero gure Bilboko gotzain izango zan Koldobika Mirena Larrea. Nok esango eustan niri orduan, handik urte batzuetara, Bilboko gotzain egin ebenean, neuri dei egingo eustala, katedralean sarrerako hitzaldian egingo zituan
|
euskerazko
berbak aztertu ta zuzentzeko!
|
|
|
Berbaldi hori,
|
euskerazko
zatian, zeuk egin zeuntsan?
|
|
|
Zer dinostazu? Ordura arte ez, eta Teologian hasi jatzuezan
|
euskerazko
eskolak emoten?
|
|
|
Hori holan dala, zer dala ta aitatu dozuz"
|
euskerazko
eskolak"?
|
|
|
Hortxe zertu ta sortu zan beste ekitaldi bat be:
|
euskerazko
eleiz kantak batu, argitaratu, zabaldu eta erabiltea. Jaiero jaiero San Antonen batzen ziranentzat eta Bizkaiko kristinau askorentzat guztiz mesedegarri izan zan.
|
|
|
2.2.1 Joan zan gizaldira arte, ez dot ezagutzen
|
euskerazko
antologiarik. Gizaldi horretan egindako bilduma batzuk antologia antza daukeenik ezin ukatu:
|
|
|
G. Díaz Plaja, Literatura Vasca, in Tesoro breve de las letras hispánicas, Aita Villasanteren zuzendaritzapean. (Euskal Herri osoko eta aldi guztietako hainbat euskal idazleren zatiak, erderatuak,
|
euskerazko
testu barik). c) Euskerearen aldetik: gehienak edozein euskalki ta alditako idazleak sartzen dabez.
|
|
2004
|
|
|
ez dago euskerazkorik. Ba dago hiztegirik bai, baina
|
euskerazko
hitzek erderaz zer esan nahi duten eta erderazko hitzek euskeraz zer, diotenak bakarrik; ez dago, ordea, euskaldunik eta euskeraz, euskalduna zer den esplikatzen dizuen hiztegirik. Bainan erderazkoa, frantzesa edo espainola edo inglesa?
|
|
|
Halere, egun hauetantxe irakurri dut berriz ere
|
euskerazko
aldizkari jator batetan," euskerari kalterik eta ondamenik aundienak egiten dienak emakumeak dira, eta emakumeen barrutian monjak...". Hizkuntzak ez dituzte, ordea, monjak eta emakumeak galtzen, GOBERNUAK BAIZIK.
|
|
|
Espaiñeraz hiritar seme alabak usu mintzatzen zaizkie" tú" ka gurasoei; baiñan, hirietan berriz ere," zuka" egiten zaie euskeraz familia berberetan. Kasu hortan, eta beste anitzetan,
|
euskerazko
" hika" españerazko" tú" dalakoa baiño hertsiago da.
|
|
|
" Iparraldeko Kondairan, gizon gutxi dago Oihenarte baino goragokorik. Ohore zaigu, beraz, haren
|
euskerazko
lanak berriz arg itaratzea; eta, hau eginez, bidenabar Zuberoari nahi diogu goratzarre egin".
|
|
2006
|
|
|
Oharra: Hitzen aldetik, desberditasun haundi xamarra dago abesti honen jatorrizko izenburua eta
|
euskerazko
izenburuaren artean. Hala ere, Saturno, mitologian, denboraren jainkoa izanik, hurbil gelditzen zaigu abestiak euskeraz dioenarekin.
|
|
2007
|
|
|
Bañan
|
alare
euskerazko itzak zuk ortik356 bialtzian.
|
|
|
171 BS. CUn ere
|
euskerazko
bertsioa dago. Circa 1985.
|
|
2008
|
|
|
Angelek halakoak moltsoka eskintzen ditu. " Umetan entzuten nebazan
|
euskerazko
pitxiak jasoten ahalegindu naz; esaera bereziak, tresnen izenak, eta berben musika bera be bai": " Etxean atea jo izan balebe, aitak kenduko eustazan hazkurak".
|
|
|
Umetan entzuten nebazan, entzuten genduzan,
|
euskerazko
pitxiak jasoten ahalegindu naz; esaera bereziak, tresnen izenak, eta berben musika bera be bai, nahiz eta hori lortzea zaila izan. Behin behar horretan ibili eta gero, ez jatan bidezkoa begitantzen ordenadorearen disko gogorrean gordetea edo etxekoei oparituz konformatzea.
|
|
|
Geroago La Voz de Guipúzcoa irratia hasi zan emititzen eta orduan
|
euskerazko
zerbait be sartzen eben. Pello Kirtenen kontuak ditut gogoan eta euskal kantu batzuk, Carlos Mungiaren ahotsean:
|
|
|
Alde horretatik, guk baino giro normalagoa izan eben gure aurretik eskolan ibili ziran arreba eta anaia nagusiek. Hareek
|
euskerazko
kantak be ikasten zituen, guganaino be oihartzunak heldu ziran eta. Aurreragoko maistraren bategaz ikasiak ziran, gerra aurretik.
|
|
|
Hilariok esaten dauanez, Laura Alberdi izeneko maistra nafar bat izan eben, Huitzikoa. Haregaz
|
euskerazko
kantu asko, kontizu. Hona adibide batzuk:
|
|
|
«A» letra osorik amaitu zela adieraztean, haien lana kolokan jarri baitzuen Irigaraik: Iparraldeko euskaltzainen iritzia falta zela argudiatuz, «bere aburuz, oraingoz, iztegi barri orren lana eleiteke besterik izan bear, ezaguturiko euskal itzen erderapena atondutea baino,
|
euskerazko
itz ezaguturik eztauken erdal itzak iztegian sartu barik. Urkijo jaunak bere, eretxi auxe agertzen dau.» Azkueren iritzia ez zaigu agertzen baina berarekin lan horretan aritutakoen ahotan zera azaldu zen:
|
|
|
– [...] Errialde onetako Ekauta edo Diputazinoiak aintzat eta ontzat artu dau, Donostiako euskalzale batzuk eginiko eskaria; eta da, Gipuzkoako kale erdalizendunai
|
euskerazko
izena ondoan ezartea. Ezin esan leike zeinbateraino poztuko gintzatekezan, asmo eder errikoi pozgarri au egingo balitz.
|
|
|
Baina berriki irekitako kale guztien izendapenak gaztelaniaz jarri izana deitoratzen zuen. «Lenago erri ta kale ta et, se, guztiak genduzan
|
euskerazko
izenekoak.» Arazoa beraz ez zen kaleen izenena soilik, erdara Euskal Herriko paisaia linguistiko osoan zehar hedatzen ari zela baino. Nolanahi ere, Bilboko zabarkeriaren aurrean(« ¡ ¡ Astarloan izenean [Bilbon] eginiko kalea bere erderazko izenduna da!!»), Donostiako eredua aipatzen zuen, urte hartan kale izenak jartzen ari baitziren.
|
|
|
Labur laburt, so esango dodaz Izkelzaingo oni legokiozan arazoak. Uri andietako euskaldun motzen seme alabentzako ikasguak eta azguak (colegios) baserriren batzuetan sortzea; euskal et, sirakasleak (institutrices) eratzea;
|
euskerazko
ikasgu asko sagar urtetako arnariak [frutuak] baizen ugari nunnai zabaltzea; erdaleskoletan gure izkereari lekut, so on bat egitea268.
|
|
|
Sortu beitez Bitoriako Abade Ikastet, sean
|
euskerazko
ikasaldi bat edo bi; ta Elizeari iagokazan berbaldiak entzunaz ganera, euskereak asko irabaziko dau, Elizgizonak direalako euskerea bizkortuteko geien egin dabenak eta egin leienak320.
|
|
|
Beste gauza bat be bear zala [esan zuen Azkuek], ta da Bitoriako abade ikastechean sortutea
|
euskerazko
irakaskuntzea; bada an ikasten dagozan gazteak guero euskalerrietara joan bear dabe ta euren eguikizuna ondo beteteko, premiñazko gauzea dala euskeraz ondo jakitea. Guipuzkoako Diputaziñoak iñok baiño obeto eskatu leikela irakaskuntza ori Apezpiku jaunari323.
|
|
|
Bizkaiko euskalkiak a) beste edozeinek baino ezpain geiago tan ots egiten du, b) gure gizaldi onetan beintzat beste edozein baino landuago izan da, z) bizigailutzat bear dan eskuartea bere Aldundiarengandik (Diputazionearengandik) ugari artzen du ta orrela Institutoan (Liceoan)
|
euskerazko
irakasguak bi ditu, bat maisutegian (Ecole Normalean) ta nexkamutilentzako eskolak eun sortzen ari dira; d) edertasunean badira euskalki batzuk zerbaitetan osoago diruditenak, bainan beste zerbaitetan ornituago, beteginago degu angoa. Eta au onela izanarren (entzun au ongi, euskaldun anai maiteak) Bizkaian, geienak ez noski, bainan askok gure euskalkia utzi ta beste bat, erdi inguruko bat, euskaldun geienentzat ulerterrazago (aditzen aisago) den bat autatuko genuke.
|
|
|
Edozeiñ erritan ikusten dira gizon eta emakumak a) euskeraz zelan edo alan iakinarren ezelan egin gura eztabenak, b)
|
euskerazko
paperik irakurri gura eztabenak, z) euskerea git, sitzat daukenak eta euskaldunen miiñean erderea baiño besterik bizi ezpalitz asko poztuko litzakezanak, d) Madrilgo politikoak zer diñoen da zelango amesak daukezan iakiñezkero, bestegaitik ardurarik eztautsenak, e) euskalzaleak zorotzat edo goi arintzat daukezanak... Guztiok dira euskaldun endekatuak113.
|
|
2009
|
|
|
Bizkaieraren barrutiko baliapideak dira berez ia danak, bai seguru, baina handiko eta hortikoak jatorriz. Liburua ondu ebanerako
|
euskerazko
liburu batzuk irakurria be bazan gure Felix, eta beste leku askotako berbakerak entzuna be bai, fraile komentuetan ohi danez. Azkue, Kirikiño eta Domingo Agirreren iturrietatik edanda egongo zan ordurako.
|
|
|
Euskaltzaindiaren eta Eusko Ikaskuntzaren idazlariak honela zuritzen zuen urgazleei mezua erdaraz bidali izana: ?
|
euskerazko
idazkera orain erabaki etzalako?. Bide beretik segitzen du Euskaltzaindi beregainak ere.
|
|
|
/ Orain gurutze onen/ oñean esanak,/ ondo goguan artu/ biaituzu danak. // Seme izan goguan/ zure gurasuak,/ eta uzten dituzun/ senide gozuak;/ jayo ziñan tokiko/ mendi ta basuak,/
|
euskerazko
otoitzak/ edo errezuak,/ erakutsiak zure/ amatxo gaixuak. // Iritxi da ordua/ joan bear dezuna,/ nadakizu ait, amak/ emen dauzkatzuna;/ ez dezazula aztu/ gaur neri entzuna,/ itz baterako au da/ eskatzen zaizuna:
|
|
2010
|
|
|
Web orrialde berri hau sortu dutenak dira, Tokikom taldea osatzen duten hedabideak (tartean, Hernaniko Kronika*). Denak
|
euskerazko
hedabideak dira, eta Topagunea euskara elkarteen federazioko kide dira guztiak.Antzeko 20 hedabideTokikom.com 20 hedabideren artean sortu dute, eta laster gehiago izatea espero dute, Topaguneako hedabide guztiak ez baitaude, oraindik, orrialde honetan. Aldizkari eta egunkari hauek badituzte ezaugarri jakin batzuk:
|
|
|
Irakurle gehienen onarpena dute, herrian erabat txertatuak daude, eta hala diote azken urteetan egin diren azterketa guztiek (Aztiker, Ikertalde, CIES...). Alderdi eta erakundeen babesa daukate, informazio erabat plurala eskaintzen dutelako, eta
|
euskerazko
hedabideak izanagatik, erdal komunitateak ere irakurtzen du (zenbait etxetan sartzen den euskerazko produktu bakarra dira, hedabideok). Herrietako berri, momentuanTokikom web guneak, herriz herriko informazioa du oinarri. Hedabideek euren web orrialdeetan publikatzen dituzten albisteak, momentu berean argiratuko dira www.tokikom.com helbidean.
|
|
|
Irakurle gehienen onarpena dute, herrian erabat txertatuak daude, eta hala diote azken urteetan egin diren azterketa guztiek (Aztiker, Ikertalde, CIES...). Alderdi eta erakundeen babesa daukate, informazio erabat plurala eskaintzen dutelako, eta euskerazko hedabideak izanagatik, erdal komunitateak ere irakurtzen du (zenbait etxetan sartzen den
|
euskerazko
produktu bakarra dira, hedabideok). Herrietako berri, momentuanTokikom web guneak, herriz herriko informazioa du oinarri. Hedabideek euren web orrialdeetan publikatzen dituzten albisteak, momentu berean argiratuko dira www.tokikom.com helbidean.
|
|
|
berbeak ondo adierazoten dauan lez). Inoz gure herriaren jatorriaz itaundu deuste, eta
|
euskerazko
berbaren batzuk esateko eskatu, eta zerbait abesteko be bai. Orduan,. Agur, jaunak?
|
|
2011
|
|
|
Esaterako, gure lekuko baten ilobarentzat pentsauriko izena gaitzetsi ei eban behin abadeak. Umeari ipini gura eutsien
|
euskerazko
izena ez ei zan santutegian agiri, eta abadeak ez ei eban ontzat emon. Gure lekukoak, umie bera ixengo da santue eran tzunda konpondu ei eban auzia.
|
|
|
Euskerazko izenakaz Busturian be aldaketak egin ziran. Errepublika denporan jaio eta
|
euskerazko
izena ipini eutseen umeei, eskolara orduan izenok erderatu edo aldatu egin eutseezan gerraostean. Busturiko kasuak aitatzeko:
|
|
|
Neugaz ibili zan Elorrion eta inguruan,
|
euskerazko
mezak eta mezako abestiak txundituta entzuten, alkarteak miresten, erakusten jakon guztia begi onez ikusten. Handik egun batzuetara, Galizian gehien saltzen dan egunkarian, La voz de Galicia n hain zuzen be, berak idatzita agertu zan" Os meus amigos vascos" idazlan irakurgarria bialdu eustan.
|
|
|
Beti gogoan izango dabe Oromiñoko orduko umeek, lehen aitatu dodanez, Bilbon Arriaga eta Coliseo Albia antzoki ospetsuetan, betebeterik egozala, zelako txalo beroak hartu ebezan
|
euskerazko
lehenengo sariak irabaztearren eta gero han danen aurrean eurek idatzitako ipuinak irakurtearren eta abestiren bat abestearren.
|
|
|
Urte batzuetan, asunzionistetan emoten neutsezan
|
euskerazko
ikasketak euskeraz ekienei.
|
|
|
Inoiz besterik esan jaken arren, katekistek eurek leporatzen eben ardura guztia eta aurrera eroaten eben katekesia. Nire parroko izateko azkenengo urteetan, Jabi Jaio arduratzen zan katekistekin eta umeekin eta ni honeen gurasoekin, bai
|
euskerazko
bai erderazko katekesian. Aurretik, Felix Orobiourrutia erderazko katekesi osoagaz eta ni euskerazkoagaz, baina talde bien lotura sendoaz.
|
|
|
Bazkaloste baten, San Andres eguna zalako, Elorriotik egun horretarako joanda, lehen Etxebarrin abade egondako hango Don Bernardino parroko eta adiskide handiagaz nengoala, Karmelo Etxenagusia eta Diego Bergizes etorri jatazan bila, Karmelok zuzendutako kotxean Suitzarantz abiatzeko. Diegorentzat
|
euskerazko
mintzabide ikastaroa lez izango zan bidaia. Holan izan zan lehenengo egunean.
|
|
|
Negar anpuloak be urten eutsien handik hogei eta ez dakit zenbat urtera, hirurogeta batetik hirurogeta bostera bitartean, Francoren denpora gogor hareetan, Bilboko euskaltzale batzuen laguntzaz Bizkaiko umeentzako berak antolatutako
|
euskerazko
sariketara Oromiñoko ume mordotxua eroaten ikusi ninduanean, ni ordurako abade eginda.
|
|
|
Zelango zirrara guztiona, bidezkoa dan era horretan hasi ginanean. Markinako karmeldarren nagusiak, Aita Migel Mariak,
|
euskerazko
lehenengo mezea emotean sentidu eban hunkipena eleiztar guztiek sumau eben, eta eurek be dardara bardina izan eben. Ez zan gitxiagorako be!
|
|
|
Lehenengotan gure abade idazlearen asmoa besterik zan, antza: lehendik idatzita eukazan
|
euskerazko
jardun edo artikuluak batu, hautu bat egin, eta idazlan txorta hori sarrera autobiografiko moduko bategaz batera argitara emotea. Izan be, jakina da gutariko askorentzat, Gallastegi aspaldirik izan dala idazte zalea, batzuetan herrikazetari zeregina beteaz, beste batzuetan, arlo diferenteen gaineko idatzi laburrak onduaz:
|
|
|
Begoz hor hurrengo ahaleginerako. Ez dira ahaztuta eukitekoak
|
euskerazko
itzulpenak be, batez be liturgia alderdikoak.
|
|
|
Non? Bermeoko Astodunak izeneko erdera
|
euskerazko
bertsoetan. Bermeoko astodunak Bilborantza datoz.
|
|
|
Esate baterako Rikardo Arregiren politikari buruzko liburuaren hitzaurrean honakoa zetorren: «Zientzia politikoaz egiten den
|
euskerazko
lehendabizikoa da. (...)/ Politika bera explikatu duen libururik ez da oraindik argitaratu.
|
|
|
Baiña bein baiño geiagotan pentsatu izan det:
|
euskerazko
eskola balego, zer egingo genuke. Oraindik Geografía adierazteko erabilli bear den itzaz ez gera bat etorri, gramatika arazoetan denok onarturiko terminologia bat eztaukagu, eta kultur alorreko sail guztietan beste ainbeste gertatzen zaigu (Villasante, 1956a:
|
|
|
Esate baterako, 1957 urteko editoriala honelaxe hasi zen: «Banako berezi au euskaltzaleok buru biotzetan iosita daramagun etorkizuneko Euskal Ikastetxe Nagusiari eskeintzen diogu biotz biotzez, ots,
|
euskerazko
Ikastetxeari» eta honelaxe ixten zen: «Gure xedea auxe duzu:
|
|
2012
|
|
|
Euskal zinemagintzaren aitzindarietako bat izan zen,
|
euskerazko
lehen dokumentuak egin baitzituen. Hileta asteartean izango da, 20:00etan, Getxoko Erredentore elizan.
|
|
|
Azken honek milatik gora ale banatzen omen zituen 1955ean, garai hartako zenbaitprotagonistek elkarri egindako gutunetan irakurri ahal izan dudanez («Luis Mitxelena' ren ezagutzeakegin ditugu; lanpeturik zegon Azkuen iztegian lan egiten eta batai, bestiari telefonoan erantzuten.Egani, naiz ez dion indar geyegi emaiten al, il ez tezan?
|
euskerazko
lan geyegi etortzen zayoeta 1.100 ale atera ditu Egan' ek azken aldian, eta 100 geyago eskatu zioten» TxominPeillenek Andima Ibinagabeitiari egina. Laster argitaratzekoa).
|
|
2013
|
|
|
Gaztelaniaz Jueves Gordo ohi deritxo Aratuste aurreko eguenari. Izen horren
|
euskerazko
idekoena, Eguen Gden, Oñati, Bergara eta inguruetan esan jakon lez. Izenik ezagunena, bizkaieraren eremuan, Eguen Zuri, beharbada.
|
|
|
Aldi baten Colación de Bedia zan; hau da, Bedia ez zan parrokia, Galdakaokoaren menpe egoan, eta horixe adierazten dau Colación horrek. Hortik dator
|
euskerazko
formea be, baina ahozko hizkuntzan bakarrik erabili izan da.
|
|
|
Arestian aipatu gutunean, darabilen gaia zehaztu ondoren,?
|
euskerazko
Lolita bat, eransten du:
|
|
|
Hona hemen adibide txiki eta interes berezirik ez daukana: olerkariak Sehnsucht berbea lau bider bakarrik erabiltzen dau, eta Arotegik bakoitzean
|
euskerazko
berba ezberdinak erabiltzen ditu: irrika (Ewig mich tödten die zornge Sehnsucht?
|
|
2014
|
|
|
Galdeketaun izenekoa da aplikazino barria eta 12 eta 17 urte bitarteko gazte bilbotarrei zuzendutako ekimena da. Sabin Anuzita Bilboko Udaleko Euskera, Gazteria eta Kirol zinegotziak eta Juan Ramon Madariaga Nontzeberri atariko arduradunak aurkezpenean azaldu dabenez,
|
euskerazko
tresnak erabili nahi dira edade tarte horretako gazteakaz, hizkuntzea modu ludikoan eta jakintzarako erabili deien, eta aplikazinoa erakargarri eta atsegin bihurtu. Bilboren ganeko test motako (galderea eta erantzuna) ausazko zenbait galderek osotzen dabe lehiaketea; kulturea, kirola, artea, geografia, Bilbo bera eta Athleticen inguruko galderak izango dira, besteak beste.
|
|
|
5 Euskal Herriko egunerokoeri
|
euskerazko
sail bat sortzea edo lehengoa gehitzea ontzat hartzen da. Nola eta noiz egin, sortuko dan Alkartearen eskuetan uzten da.
|
|
|
Euskal Idazleen Elkarteko lagun garenok 1970 garreneko Martxoaren 29 an, Batasunaren Kutxa liburuan agertzen diren
|
euskerazko
idaz-moldeak aztertu ondoren, erabakiok hartu ditugu:
|
|
2015
|
|
|
Ni Durangon nengoala. urteen inguruan hasiko zirean
|
euskerazko
lehenengo mezak. Kontzilioak lehenengo hartu eban erabagia liturgiarena izan zan.
|
|
|
Saint Esprit kolegioko nire gelan batzean gintzazan Txillardegi, Agirre deritxan bat ETAn izandakoa, eta beste hiru estudiante. Txillardegik emon euskuzan
|
euskerazko
klase batzuk. Txillardegiren etxera be joan nintzan inoiz.
|