|
2000
|
|
|
Orrialde bakoitzean esaldi labur bat dago. Baina haurrak irakurtzen ikasi berriak direnean,
|
euskarazkoa
irakurri dezaketen arren, oraindik ingelesa ez. Orduan, guraso eta irakasleekin irakurtzen dute:
|
|
|
Ale bakoitzeko irakurle kopuruari dagokionez, altuagoa da parametro horrenmaila egunkari indartsuenetan eta baxuagoa besteetan eta
|
euskarazkoa
den EUSKALDUNON EGUNKARIAn.
|
|
|
1981eko irailean Entzun Ikus elkartea sortu zenBaionako euskal erakustokian. Honen partaideak hedabideak euskarari zabaltzearenalde eta %100
|
euskarazkoa
den irrati baten alde borrokatzen ziren. Hau 1981ekoabenduaren 24an gauzatu zen Milafrangan, non Gure Irratia sortu zen, gaur egunBaionan kokatua den irrati euskalduna.
|
|
|
Hau 1981ekoabenduaren 24an gauzatu zen Milafrangan, non Gure Irratia sortu zen, gaur egunBaionan kokatua den irrati euskalduna. 1982an, Behe Nafarroan, Irrati elkarteak%80an
|
euskarazkoa
den Irulegiko Irratia sortu zuen, Irulegiko mahastien eskualdean.1989ko azarotik aurrera, estazio hau Donibane Garazin ezarri da. Xiberoko Botzak, Maulen kokaturiko irrati zuberotarrak, 1982ko abuztuaren 5ean hasi zituen bereemankizunak.
|
|
|
Lau kanalek osatzen dute EITBren irrati eskaintza: Radio Euskadi gaztelaniazkoa eta orotarikoa, Euskadi Irratia
|
euskarazkoa
eta, halaber, orotarikoa, Euskadi Gaztea, musika formatuan espezializatua etaeuskara hutsezkoa, eta Radio Vitoria, elebiduna baina funtsean gaztelaniazkoa, orotarikoa eta Uhin Ertainez eskaintzen dena.
|
|
|
Pentsatu nuen gaztetxera joatea ere, batez ere Lauaxeta harritu eta asaldatua ikusteko beste aukera eder bat izan zitekeela pentsatuta, baina itxita zegoen. Izan ginen taberna guztietan telebistako kate bera zegoen piztuta, ETB,
|
euskarazkoa
, futbol partida bat ematen ari. Atsedenaldiko tartean, ordura artean sekula ikusi gabea nuen iragarki bat eman zuten.
|
|
2001
|
|
|
^un desafio para la enseñanza?, Paris, Unesco. Lan honetan, gaztelaniazkoa eta
|
euskarazkoa
erabili ditut, batik bat. Aipuak, bietan ematenditut:
|
|
|
¡ Como hay Dios!? Ez dakitelako
|
euskarazkoa
noiz eta nola erabiltzen den; euskarazkoak zer esan nahi duen hitzez hitz.
|
|
|
a) Edozein alde eta alditako euskal hitza, hangoa nahiz hemengoa, inoizkoa nahiz oraingoa,
|
euskarazkoa
den aldetik, erabil daiteke bertako nahiz bestetango euskaraz. Debekuak eta eragozpenak ez dira falta, baina oztopo horien oinarria euskaldunen zabarkerian datza eta ez bestetan.
|
|
|
3 Umetan entzunak dizkiot bi esaldi behintzat,
|
euskarazkoa
bata, baina ez gure alderdikoa (Zelango musterrekoa emon deustana probintziano zantar batek!), eta galizianoa bestea: Maos demos te leven, condenadiño!
|
|
|
antzezlana espainieraz muntatu (hiru bat hilabete) eta gero, hilabete eskasean haren euskarazko ordaina egitea (maiz samar estreinatu dira euskarazko bertsioak pase oso bakar bat egin ondoren). Neurriak jorratubeharko lirateke
|
euskarazkoa
bertsioa ez izan, eta, taldeentzat nahitaezko enbarazua izan beharrean, muntaketa bera ere euskarazko bertsiotik has dadin. Orduan bai, orduan hitz egin ahal izango da euskal antzerkiaz.
|
|
|
Zavalak ez dio inoiz ere muzin egin gaztelaniari, eta gaztelaniaz eginak ditu bere azterlanik aipagarrienetako batzuk (besteak beste," Bosquejo de historia del bertsolarismo", urteetan errefe rentzia nagusi —eta ia bakarra— izan den lan bikaina). Azterketa erdaraz bazen ere, aztergaia
|
euskarazkoa
zen horrelakoetan. Azterlanok gaztelaniaz egitearen arrazoia ere aipatu izan du Zavalak inoiz.
|
|
2002
|
|
|
Eskizofrenia horrek, ordea, bere ordaina dakar: «Aitortu behar da,
|
euskarazkoa
egiterakoan agian gehiegi lotu gatzaizkiola gaztelerazko testuari».
|
|
|
Nik joan den batean emakume bat ikusi nuen Kirmen Uriberen «Bitartean heldu eskutik» poesia liburua autobusean irakurtzen. Beste behin, Iruñeko autobus geltokian, hamar liburu kontatu nituen, baina bakar bat zen
|
euskarazkoa
. Eta irakurleak euskaldunak ziren.
|
|
|
5 Gerra Zibilean zehar, Egunan (1937), erabat
|
euskarazkoa
zen egunkari bakarrean, Domingo Arrutiren Loretxo eleberri amaitu gabearen 11 atal argitaratu ziren.
|
|
|
Zer nola zertzen da, bada, horrelako sare irekien baitan euskarazko aukera. Sare unibertsitarioaren
|
euskarazkoa
irakasle eta ikasle euskaldunek erabakiko dute.Ez dugu ahaztu behar, fisikari buruzko jakintzarik aurreratuenaren berri izateko, euskaldunok ezinbestekoa dugula ingelesa. Hargatik esan dut lehenago, gogokonukeen euskal saregunea, hauxe litzatekeela:
|
|
|
Agian, zenbait liburu itzultzeabaino beharrago jotzen zuen saiakera lana gure gizartearen euskalgintzarako. Bereustez, eskuarteko gaia eta euskara ondo menderatzen zituena atseginez eta zorrotzari zitekeen euskarazko saiakerak idazten eta, horrela, euskal gizarte aurreratubaten
|
euskarazkoa
bultzatzen eta berritzen. Ez dut uste batak bestea ukatzenduenik, aitzitik, batak bestea eskatzen duela, baina, biak ondo betetzeko, zerbaitetan jakitunak bezain euskaldun eleanitzak izan behar.
|
|
|
Agian, zenbait liburu itzultzeabaino beharrago jotzen zuen saiakera lana gure gizartearen euskalgintzarako. Bereustez, eskuarteko gaia eta euskara ondo menderatzen zituena atseginez eta zorrotzari zitekeen euskarazko saiakerak idazten eta, horrela, euskal gizarte aurreratubaten
|
euskarazkoa
bultzatzen eta berritzen. Ez dut uste batak bestea ukatzenduenik, aitzitik, batak bestea eskatzen duela, baina, biak ondo betetzeko, zerbaitetan jakitunak bezain euskaldun eleanitzak izan behar.
|
|
|
Euskal Unibertsitateak euskara hutsezko fisonomia garatu behar du; esan gurabaita, euskaraz funtzionatzeaz gainera, bere paisaia
|
euskarazkoa
izango du.Korridoreetan jarriko diren horma irudiak euskara hutsezkoak izango dira, edobehintzat ez dute derrigorrez erdara jakinekin batera egon. Etahorretarako, Unibertsitate euskaldunak bere gorputzaren jabe izan behar du, bereeraikinaren jabe izan behar du; bere lege eta bizitza propioak idatzi eta garatzeko, itzulpenean oinarritutako existentzia fisiko makurra alde batera utzi ahal izateko.
|
|
|
Batzuk atseginago izan nituen, eta beste batzuk ez hainbeste, jakina, baina inportanteena niretzat, irakurle nintzenez gero, euskarazko produkzioari men egiten hasi nintzaiola izan zen, gero eta grina handiagoz gainera. Eta aurki konturatu nin  tzen, esaterako, Euskal Herrian gaztelaniaz egiten zen literatura baino dezente interesgarriagoa iruditzen zitzaidala
|
euskarazkoa
, eta maisulanak ere aurki zitezkeela gure literaturan, bai argitaratzen ari ziren liburuen artean, bai aurreko hamarkadetako obren artean ere (neofitoaren grinaz, denbora eta liburu galduak berreskuratzen saiatu bainintzen).
|
|
|
Esaten ari naizena da gutxienez harrigarria dela zortzi kritiketatik bat ere ez izatea halakoa, lerro hauek idaztean argitara eman den gaztelaniazko bakarra nolakoa izan den kontuan hartuta behintzat (eta" halakoa" diodanean, Â kritikaren jiteaz ari naiz, baina baita sakontasunaz ere: ez da soilik luzera kontua, kritika duin bat garatzeko aukera gehien zituen
|
euskarazkoa
luzea bai, baina gainerakoak bezain deskriptibo eta azalekoa delako, errepikapenez betea, eta kontraesanen bat edo besteren jabe). Ayala Dip ek irakurketa lan bat egin du, argudio batzuk eskaintzen ditu, eta, ondorioz, iritzi bat plazaratzen du.
|
|
|
Urrun nago, beraz, garai bateko baldintzarik gabeko nire atxikimendu garaitik, zeinetan euskarazko literaturari buruzko artikulu erabat panegirikoa idatzi bainuen, Atxagak bere lanak gaztelaniaz edo euskaraz idazten ote zituen zalantzan jartzen zuen gure arteko gaztelaniazko idazle (ustez) ironiko bati arrapostua emateko hain zuzen ere; bestelako gehiegikerien artean, hauxe nioen: hemengo gaztelaniazko literatura baino askoz ere interesgarriagoa zela
|
euskarazkoa
, eta, batik bat, gure egungo arazoei lotuagoa zegoela. Gaur egun ez nago horren seguru, batik bat Pedro Ugarte edo Luisa Etxenike bezalako idazleen lanak irakurri ondoren (Anjel Lertxundik:
|
|
|
Dena dela, argi gera dadila
|
euskarazkoa
bezain gurea sentitzen dudala gaztelaniazkoa (edo Pirinioetatik Adurrera bitartean egiten den frantsesezkoa, noski, ondo ezagutzen ez dudan arren); egia da arazo terminologiko bat dugula euskaraz," euskal idazle" nekez egokitzen delako" escritor vasco" ren esanahi orokorragora (Koldo Mitxelena baimena eskatuz bezala ausartu zen idazle euskotar aldaera proposatzera," vasco... Baina dei diezaiogun X, esaerek ez dute zertan egia adierazi behar beti, eta" izena duen guztiak izana dauka" esaten duenak edukiko du, arau orok bezala, salbuespenik:
|
|
|
Euskarak beste hizkuntza ofizialen pareko estatusa izatea izan litzateke unibertsitate sistemaren helburua. Are gehiago,
|
euskarazkoa
da epe luzean bermatubeharko den ikasketen eskaintza zabala. Azken batean, munduko eta Europako unibertsitate askotan ikas daiteke bai gaztelaniaz eta bai frantsesez, baina euskaraz ikasteko ez dago beste aukerarik.
|
|
2003
|
|
|
Behin haraino joanez gero, merezi du gurutzean dauden idazkiak irakurtzea. Bata,
|
euskarazkoa
, Gipuzkoako erdigunera begira jarri zen, bestea, gaztelaniazkoa, Espainiakora. Honela dio lehen testuak:
|
|
|
Penagarria egiten zait erdal komunitateak ez edukitzea gurearekiko sentsibilitate edo interes gehiago. Hala ere, konbentzituta nago ni hil baino lehen espainolezkoa gehiago salduko dela zenbaki absolutuetan, eh!
|
euskarazkoa
baino.
|
|
|
Aurrerantzean, euskaldunak, bai Frantziakoak zein Espainiakoak, beren monarkia boteretsuei leial eta Eliza katolikoari fidel agertu ziren. Hala ere, Iparraldeko elite euskaldunaren zati batek narratiba linguistikoki autonomoa proposatu eta garatu zuen(
|
euskarazkoa
): Sarako eskola, Zuberoako euskal idazleak etab. Bitartean Hegoaldeko eliteak osotara gaztelaniazko narratibetan txertatzen ziren.
|
|
|
Iparraldeko euskarazko narratibetan, historiaren bi erreferentzia azalduko zaizkigu, bata historia hurbilarena, eta bestea iragan urrunenetik datorren historiarena. Nafarroako monarkiaren inguruko narratibak desagertu egin ziren; bai Leizarragak nahi zuen
|
euskarazkoa
, eta baita nafar dinastiaren kronista biarnesena ere. XVII. mende hasieran Nafarroa Beherea Frantziari lotua geratu zen, eta Iparralde osoan frantses errege berak agintzen zuen.
|
|
|
Gaur eta hemen, nerabeek, oro har gainerako herrikideen antzera, gizarte eredutzat hartzen duten horixe har  tzen dute eredu miresgarri bakartzat; eta, jakina, euskara urrun dago eredu horiek eman ahal izatetik. Beraz, betekizun sozial handia da eredu euskaldun erakargarriak sortzea gazteentzat (euskara interesgarriagoa izan dadin, erdarari aitortzen zaion miresmen indibidual zein kolektiboak
|
euskarazkoa
desplaza ez dezan).
|
|
2004
|
|
|
Ikastolaren sorreraz eta haren bilakaeraz mintzatu da batez ere. " 1979an sortu zen ikastola »25 urteurrena ospatu berri dute», eskualdeko guraso batzuen ekimenez, hezkuntza sistema propioa eta
|
euskarazkoa
nahi zutelako seme alabentzat". Franco ondorengo garaietan sortu zen ikastola, 20 ikasle eta irakasle batekin.
|
|
|
Ile apaindegi baten gainean bizi den musikaria nork hil duen erabaki behar du ikus entzuleak Kanpingags taldearen antzezlan berrian. Barakaldo Antzokian irailaren 10ean estreinatu zuten gaztelaniazko bertsioa (Por los pelos) eta
|
euskarazkoa
, urriaren 17an eramango dute oholtza gainera, Arrasaten. Umore bizia eta intriga, nor baino nor dabiltza lan honetan.
|
|
|
Honen sozializazioan bi nazio identitateetako erreferentzia guneak daudenez, bi hizkuntzekiko leialtasun mekanismoek dihardute lanean testuinguru soziolinguistikoaren arabera: hori erdalduna denean, erdaraz ariko da, eta
|
euskarazkoa
nagusitzen bada, euskaraz jardungo du.
|
|
|
Euskal kulturak, kultura euskaldunak, inork baino areago bizi du euskal zinemaren premia. Euskarazko zinemaz ari naiz beraz Jakin en, euskaraz sortutakoaz eta euskaraz hedadutakoaz, jakinik euskal zinema ez dela
|
euskarazkoa
bakarrik.
|
|
|
Gerora begira,
|
euskarazkoa
litzatekeen Euskal Herrimailako telebista berria sortzeko baldintzak egonez gero, zein gairen inguruan ikusiko zenuke bideragarrienproiektu berri hori: informazio oroko rrekoa, kirolen ingu ruan...?
|
|
2005
|
|
|
Ez da sari makala bertako idazle batek sortutako obra taula gainean ikustea. Are gehiago,
|
euskarazkoa
izanda.
|
|
|
Euskal ekoizleek ETBrekin izandako negoziaketei esker, telebista publikoa urtean zazpi film luze egiteko diru-laguntza ematera konprometitu da. Horietako bat, gutxienez,
|
euskarazkoa
izango da eta 250.000 euro jasoko ditu. Gainontzekoek 150.000 euroko diru-laguntza izango dute.
|
|
|
Zoritxarrez, urrun naiz oraino. Aldiz, aski badakit, ondoan bi testuak ditudalarik,
|
euskarazkoa
eta frantsesezkoa, biak konparatzeko. Eta ene buruari errateko, «hara, agian ez nuen hori horrela itzuliko».
|
|
|
Bigarren helburuari dagokionez, Artetxek azaldu digu produkzio zientifikoa,
|
euskarazkoa
bezala, beste hizkuntzetan ere sakabanatuta dagoela, baina euskarazkoaren egoera larriagoa dela: aldizkari espezializatu gutxi euskaraz, eta maiz, euskarazko lanak gaztelaniazko aldizkarietan argitaratzen dira, ikusezinak bihurtuz.
|
|
|
P. Beltran-en proposamen euskoiberista honek jada bere garaian J. Urkixoren kritikak jaso zituen; batetik gudu euskal jatorridun hitza ez zela, eta bestetik deitzdea oso forma arraroa zela
|
euskarazkoa
izateko (Caro Baroja, 1988: 200). Beltran kritiken jabe bazen ere, berak autoritate argudioa erabiltzen zuen iberiar testuen euskaltasuna defendatzeko:
|
|
|
Edozein kasutan argi zegoen aldizkariak euskararekiko begirune jarrera zuela. Hola esanguratsua da lore jokoen antolatzaileek bidalitako baldintza panfletoen bertsio biak argitaratzea,
|
euskarazkoa
seguruenik inork irakurriko ez bazuen ere. Gainera, testu mota guztietan, lehenengo beti euskarazko bertsioa eta gaztelarazkoa ondoren ezartzen zituen.
|
|
|
Lehen zazpi txandak astebetekoak dira; horrela, haur gehiagok parte hartu ahal izango dute; azken txanda, aldiz, 15 egunekoa da. Eredu elebiduna edo
|
euskarazkoa
hauta dezakete haurrek egonaldietarako, aste bakoitzean leku batean edo besteak gogokoen dutena aukeratu ahal izango dutelarik (ondorengo astean alderantziz). Diruari dagokionez, 115 euro ordaindu behar dituzte astebeteko txandetan, eta 199 euro 15 egunekoan.
|
|
|
" alferrik". Ez du aldizkaria ezagutzen, baina
|
euskarazkoa
du izena, eta bale.
|
|
2006
|
|
|
bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz. Egia da irakaskuntzan bi hizkuntza eredu irekita dituela,
|
euskarazkoa
eta erdarazkoa, baita euskarazko materialak sortzen ekiten duela ere; baina nahikoa al da hori. Soziolinguistikari ez al litzaioke eman leku egokiagorik?
|
|
|
Aspaldi ditugu martxan bizi adimendunaren seinaleak espazioan aurkitzeko sistemak, bai, jakina, aurrena hemen bertan bizi adimenduna ba ote dagoen jakin genuke, ez baitago batere garbi?. Seinale artifizialen bila gabiltza unibertsoan barna, eta, zergatik ez, seinale hori inoiz iristen bada
|
euskarazkoa
izatea ere litekeena da. Marka litzateke, ezta?
|
|
|
Berriz diogu: mailegu bidezko doakotasunaren neurriak ez luke era berean joko erdal liburua eta
|
euskarazkoa
. Euskarazkoak heriotza kolpea har lezake, baina zeharka bakarrik harrapatuko luke erdarazkoa.
|
|
|
Esan bezala, Precisa etxearen datuetan oinarritzen gara eta bi edizio mota bereizten ditugu, biak Euskal Herrikoak: erdarazkoa eta
|
euskarazkoa
.
|
|
|
Taula honek hiruzpalau iruzkin egiteko bide ematen digu: a) Erdarazko edizioa
|
euskarazkoa
baino orekatuagoa da.
|
|
|
Baina Euskal Herriko jatorrizko hizkuntza, kontrakoa frogatu arte behintzat, euskara da. Eta horregatik euskal literatura
|
euskarazkoa
da soilik. Beste kontu bat kultura izango litzateke.
|
|
2007
|
|
|
Gainera, egun berean bat baino gehiago baldin badira, elkarrekin egitea proposatuko da.Eukaristietan ere aldaketak daude, honela astean zehar Brijiden kaperako 11etako meza mantentzen da, baina arratsaldekoa, 19: 30etakoa, astelehen eta astearteetan Zumaburun egingo da eta asteazkenetik ostiralera San Pedron. Larunbata eta jai bezperetan meza elebidunak 11:00etan Brijidetan, 18:00etan Atsobakarren eta 20:00etan Zumaburun;
|
euskarazkoa
, ordea, 19:00etan San Pedron. Igande eta Eliz jaietan San Pedron elebiduna 9:00etan eta gazteleraz 12:30ean, Zumaburuko elizan euskaraz 10: 30etan eta gazteleraz San Pedron antzera 12: 30etan.
|
|
|
OpenOffice 2.0, Xuxen zuzentzaile ortografikoa, Gimp 2.0 argazkiak kudeatzeko programa, Firefox eta Konqueror nabigatzaileak, Thunderbird posta elektronikoa kudeatzeko tresna eta abar. Hala ere, argitu beharra dago Dinux en bi bertsio daudela, bata
|
euskarazkoa
eta bestea gaztelerazkoa.
|
|
|
Horixe da liburu honetara ekarritako lege testua. Horretara ere, tradizio laburra osatu da, lege testu honen aurrekoa ere euskaraturik baitago, haren eranskin erabilgarriak eta guzti, hots, hiri errentamenduek dituzten kontratu desberdinetako agiritegi
|
euskarazkoa
.
|
|
|
Kontua da zuk energiari buruzko lan bat egin nahi duzula. Horretarako informazioa bilatzen ari zara, eta, gainera, itzultzen ibili behar ez izateko,
|
euskarazkoa
gurago duzu.
|
|
|
Latinezko lehen aipamena Horaziorena da, honela itzultzen du argitaratzaileak: «L, idée une fois vue, les mots suivront sans difficulté» (Egokiago, ideia hitza saihestuz, E. Gil Beraren
|
euskarazkoa
: «Gaia izanik, hitzak berez bere heldu dira»).
|
|
|
Erriberako herrietan ez zen posible toki izenak" berreskuratzea", salbu eta" Alesbes" (Billafrankaren izen zaharra eta ez
|
euskarazkoa
)," Azkoien" (Peraltaren" euskal" izena, berez Julio Altadillek XIX. mendearen hasieran" aurkitu" zuen neologismoa dena) eta" Urantzia" (ezer izatekotan Irantzu eta ez Los Arkos izanen litzatekeena). Euskaltzaindiak, 1979ko izendegian, proposatu zuen Erriberako herri izen asko" itzultzea":
|
|
|
Oztopoak oztopo erosiko du, kiosko honetan ez bada bestean. Metroa hartu aitzin, bihurgunea hartu du
|
euskarazkoa
eskuratzeko. Edo agian erosi barik, bulegoan irakurriko du.
|
|
|
Euskal irakurleak derrigorrez militantea izan behar al du, eta badaezpada" Euskal Gaiak" atalera joan, itzulpenik ba ote dagoen ikusteko? Ez al litzateke logikoagoa nobela atalera joan eta bi liburuak, erdarazkoa eta
|
euskarazkoa
batera aurkitzea?
|
|
|
Eta
|
euskarazkoa
–Zein da euskarazko produkzio zientifikoaren egitekoa gaur egun?
|
|
2008
|
|
|
Filmaren izena ez da SPrako tranbia, ezta Kirmen Uribe idazleak filma euskaraz balitz izenda zezakeen Ontza bat txokolate ere. Kirmen Uriberi ondo ulertzera, eta egia bada, jatorrizko hizkuntzatik poesia denean behintzat beste hizkuntzara itzultze jardunbidean beste obra bat sortzen dela, kasuon,
|
euskarazkoa
eta gaztelaniazkoa, bi liburu dira. Eta, izan ere, SPrako tranbia literatura poetikoa da.
|
|
|
Baina kanal bien arteko bereizketa linguistikoa eginda, kanal bakoitza populazioaren zati bati zuzentzeko joera nabarmendu zen. Horrela,
|
euskarazkoa
euskaldunentzako kanal bilakatuko zen, eta gaztelerazkoa euskararik ez dakitenentzakoa. Diskurtso berri honen eraikitzaileen arabera, honelako desdoblamenduaren bidez lortuko litzateke telebista publikoa jendarte elebidun batengana iristea:
|
|
|
Erdararen errentagarritasunaren menpe jartzen denean euskararen errentagarritasuna, enpresaren ikurra erdarazkoa denean eta
|
euskarazkoa
beste zerbait, baina ez ikur eta ardatz, euskarazko produkzioa arriskuan da. Ez derrigor.
|
|
|
Erdarazko eskaintza handi horren parean, oso mugatua da
|
euskarazkoa
. Eta eskaintzaren testuinguru hori kontuan hartuta, argi esan dezakegu Zarautzen hedabideen kontsumotik euskaraz egiten den %20 urri hori ez dela hain urria, euskarazko hedabide horiek, oro har, gainerako hedabideek baino ikusle eta irakurle gutxiago dituztelako.
|
|
|
Neurriz gaineko garrantzia ematen omen diogu euskaltzaleok subjektuaren izaera linguistikoari. Dena delakoaren jokabide linguistikoak tematuta bizi gaitu,
|
euskarazkoa
ez baldin bada hutsune larriren bat topatzen diogulako edo. Hala, ekintzailearen hizkuntza hil edo biziko kontua da gure ustez, ekintzaren balioa bera, neurri handi batean, erabili duen hitz nazionalaren arabera ezaugarritzen dugulako.
|
|
|
Beste batzuetan bi eleak ez daude bata bestearen aldame nean, baina biak ageri dira: Martxant> (inoiz) (ibid., 423)/ > merkatari> (usuka ra) (ibid., 94), edo erdarazkoa eta
|
euskarazkoa
elkarren jarraian azaltzen dira, irakurleari lana errazte aldera, itxuraz: «Venus, > > goizeko> artizarra»> (ibid., 537).
|
|
|
La composicion más antigua[
|
euskarazkoa
] apénas sube de cuatro siglos, como no se la mire con el anteojo de la fantasía. El Canto de Lelo, que corre comentado por algunos como pieza coetánea de Augusto, es apócrifo.
|
|
|
Azkuek laster bereganatu zuen asmo hau, 1891ko azaroan Dodgsoni idatzitako hitz hauetan ikus daitekeenez «Tal vez antes de un año fundaremos aquí [Bilbon] una Revista y entónces podremos imprimir el catecismo de Capanaga[
|
euskarazkoa
] y todo lo que V. desee»439 Hola hilabete gutxira,
|
|
|
Zelangura delarik, Euskalerria Elkarteko kideek euskarazko kazetaritzaren alde egin zuten lanik garrantzitsuena ez zen euren Euskalduna alderdiko aldizkarian gauzatu. Aitzitik, hori baino nabarmenagoa da Azkueri diruz lagundu ziotela hark osotara
|
euskarazkoa
zen kultur aldizkari bat sor zezan.
|
|
|
Horren arrazoi ziurrena zera da, gutxienez Euskal Herrian (eta Katalunian edo Galizian apenas izango zen desberdina), Mauraren salaketak funtsgabeak zirela, gaztelania erabat nagusi baitzen hezkuntzan. Horregatik, gobernadoreak irakaskuntza arloan kexurako motiborik ez aurkitzean auzi txikiago batera jo zuen, hots, bandoen kontura (izatez hor ere legea hertsiki betetzen zenean, zeren, Euzkadi egunkariak zorrotz seinalatu zuenez, Mundakan ere bandoak idatzi gaztelania hutsez idazten ziren,
|
euskarazkoa
ahozko irakurketa soila izanik) 265 Baina ikusten denez gaztelaniaren hegemonia hain nahi zen absolutua, non euskararen aldeko edozein gauzatxo kondenatzera iristen ziren.
|
|
|
Argiaren irakurlegoa nagusiki gipuzkoarra bazen ere (aldizkariko euskalkia bezala), Bizkaia eta Nafarroan ere lortu zuen hedadurarik. Irakurleak, Eskualdunaren kasuan bezala, nekazariak ziren gehien bat, baina Iparraldeko aldizkaria ez bezala, Argia osoki zen
|
euskarazkoa
. Esan beharrik ez dago, Azkuek begi onez ikusi zuela aldizkari hau, eta hango arduradun batzuekin harreman onak izan zituen (Gregorio Muxikarekin, Bittor Garitaoinaindiarekin...).
|
|
|
Bukatzeko, tresnaren erabilerarako kontuan hartu beharreko bi ohar. Batetik, gurea bezalako testuinguru elebidunetan, haurraren inguruan erdara oso maiz entzuten bada(
|
euskarazkoa
inputaren% 60az behekoa), komenigarria izan daiteke entzuten duten beste hizkuntzan ere ebaluazioa egitea komunikazio garapenaren diagnostikoa osatze aldera: gaztelaniaren kasuan Inventario de Desarrollo Comunicativo MacArthur (Lopez Ornat, Gallego, Gallo, Karousou, Mariskal eta Martinez, 2005) eta frantsesaren kasuan Adaptation Française du MacArthur Communicative Development Inventory (Kern, 2003).
|
|
|
Ez dute inongo buruhausterik frankismoaren eta azken berrehun urteko hizkuntza politika espainol zangopilatzaileari berean eusteko, Irundik Gibraltarreraino, orain keinu postmoderno harroxkoa erantsirik. Denbora kontua izango da noski, Jaurlaritzaren Behatokiak laster konponduko du arazotxoa edota lasterrago oraindik, Madrildik txertatuko diote makinari lauzpabost eledun programa,
|
euskarazkoa
barne, eta mutu geldituko naiz edo txaloka.
|
|
|
(...) Durangoko Azoka salerosketarako gune izatera elbarritu dela, merkantilismo hutsera lerratu delako ez direla sortzaile andana Azokara egun bakarrerako baino ez bada hurreratu ere egiten, espainolezko eskaintza
|
euskarazkoa
baino zabalagoa dela, liburu zein diskoen aldean beste edozer salgai dela nagusi, saldu beharraren uztarripean lagun, bestsellerismoaren sindromeak erasanda dagoela gure nobelagintza eta beste hamaika baieztapen irakurri ditugu urteotan eztabaidarako foroetan, paper gainekoetan legez barra ondokoetan.
|
|
2009
|
|
|
itzulpenaren gaiak hautsak harrotu zituen ikastaroan. Aranbarrik aitortu zuen ia beti gaztelaniazkoari
|
euskarazkoa
egiten ibiltzen direla eta ez dela batere erraza, itzulpen soilak ez duelako askorako balio. Esate baterako, nola eman euskaraz" Vale no es lo mismo que ya te vale"?.
|
|
|
Bikote bakoitza bere moduan eta bere momentuan errazen zitzaienetik hasita euskara erabiltzen joan dira, eta erabilera hori izan da ardatz, bai gaitasuna eskuratzeko eta bai harremanaren ohitura
|
euskarazkoa
bihurtzen joateko. Nolabait laburtzearren:
|
|
|
Errazen zitzaienetik hasita euskara erabiltzen joan dira, eta erabilera hori izan da ardatz, bai gaitasuna eskuratzeko eta bai harremanaren ohitura
|
euskarazkoa
bihurtzen joateko.
|
|
|
Hau da, Jata mendiaren azpian egoteak ekarri duela Jatabe izena. Jatabe izena
|
euskarazkoa
da eta Maruri
|
|
|
Gainera, aplikazio askotan integratzen da eta abar. Baina, gaur egun, Elebila aplikazioak askoz hobeto bilatzen du
|
euskarazkoa
.
|
|
|
Jatorrizkoak alegia. Hirugarren liburua,
|
euskarazkoa
, haien itzulpena baitzen. Presagatik edo arreta faltagatik gaizki eginikoa, sarriegi gertatu ohi zen bezala.
|
|
|
Edozein lekutako euskaldunok konturatu ginateke zer garrantzitsua den Euskal Autonomia Erkidegoko hiriburuaren toponimiaren ikerketaren uzta aberatsaren argitalpena prestatzea, hiritarren gozamenerako eta administrazio desberdinen erabilerako. Gozamenerako, diot, zeren eta ikerketaren emaitzetatik argi eta garbi ikusten baita gure hiriburuaren toponomastikaren gehiengo nabarmena
|
euskarazkoa
edo euskal jatorrizkoa dela, horrek duen balio kulturala eransten duelarik.
|
|
|
Nafarroako Auzitegi Nagusiak arrazoia eman dio Berako Udalari. Hortaz, amaitutzat ematen da aspaldian hasi zen auzia, Berako Udalak 2008ko urtarrilean eskatu baitzion Nafarroako Gobernuari herriaren izen ofiziala
|
euskarazkoa
soilik izan zedin. Gobernuak, baina, ez zuen eskaera onartu, eta Nafarroako Euskararen Legea urratzen zuela argudiatuta, ezezkoa eman zion Udalari.
|
|
|
«ZuZeuri antz handia hartzen diot Sustatuk egiten duenari. Badauka zentzurik
|
euskarazkoa
bezalako merkatu txiki batean antzeko beste proiektu bat sortzeak?» Etxeberriaren erantzuna118:
|
|
|
Lan hori boluntarioek egina omen dago aspaldi, baina orain arte ez da agerian publiko egin behintzat. Hurrengo asteetan egingo da publiko Gmail
|
euskarazkoa
. Eusko Jaurlaritzak bideratua du jada Metaposta izeneko proiektu baten garapena, herritar guztiek e posta kontuak izan ditzaten.
|
|
|
5 Parentesi arteko zenbakiak orrialdea adierazten du. Bi bertsioak,
|
euskarazkoa
eta ingelesezkoa, Joseba Sarrionandiaren itzulpenaren argitalpen elebidunetik hartu dira: Marinel zaharraren balada.
|
|
|
Egin kontu kantu bat dela
|
euskarazkoa
; gozotasun melenga etiketaren barnean sartu dut.
|
|
|
Urtarrilean bertan, ordea, hizkuntz eskubideen urraketen inguruko kexak azaleratzen hasi ziren. Egoera salatu dutenek jakinarazi dute gaztelerazko ikasliburua jaso eta bost astera jaso zutela
|
euskarazkoa
.
|
|
|
Aurreko lan deialdian antzeko kexak izan genituen, gogorarazi du. 2006an euskarazko eta gaztelaniazko materiala aldi berean argitaratzeko zailtasunak izan zituzten, eta
|
euskarazkoa
geroago jaso zuten azterketa egin behar zutenek. Beste deialdi bat egin eta arazo bera gertatzea oso larria da, gure ustez.
|
|
|
Duela 25 urte CIES ikerketekin hasi zenean, ETBn kate bakarra zegoen,
|
euskarazkoa
. Handik urte batzuetara heldu zen ETB2, eta Carlos Zufia ikerketako arduradunaren arabera, kate horren hartzaile portzentajea handitu egin zen 90ko hamarkadatik 2002ra arte.
|
|
|
Eremu ez euskaldunean dago Mendigorria, eta, horrez gainera, zoritxarrez, ez dago Garesen eskola eremu berean; beraz, kalitateko hezkuntza publikoa eta
|
euskarazkoa
nahi duten herritarrek beren poltsikotik ordaindu behar dute garraioa, herri horretan ez baitute eredurik, legeak hala jasotzen badu ere Noainen eta Arangurenen, adibidez, eremu ez euskaldunak izanagatik, eredu publikoa dute aukeran.
|
|
|
Ez dugu uste euskarazko hedabideena unibertso bat eta gaztelaniazkoena beste bat denik. Euskadiko merkatua da unibertsoa, euskal herritarrak dira kontsumitzaileak,
|
euskarazkoa
edo gaztelaniazkoa aukeran dituzten herritar kontsumitzaileek definitzen dute merkatua, ez hedabideek. Ez daude bi merkatu, bakarra da merkatua.
|
|
|
" Juan" gaztelania modernoan erabiltzen den forma kanonikoa da; aldiz" Joan", euskara modernoan erabiltzen den forma kanonikoa. Beraz, zein erabili behar dugu,
|
euskarazkoa
ala gaztelaniazkoa. Eta, berehala, baten batek galdetuko du:
|
|
|
Mediaktibismoa, finean, hedabide euskaldun baten alde jorratua. Komunikazio librearen esparruan,
|
euskarazkoa
txertatuz. Jakintza librearen sasoian, hackintza librea sustatuz.
|
|
2010
|
|
|
Euskarazko eta gaztelaniazko itzulpenak egun berean iritsi dira liburu dendetara, eta Austerri berari eskerrak eman dizkio Alberdaniako editoreak,
|
euskarazkoa
kaleratzeko erraztasun guztiak emateagatik.
|
|
|
Nik uste dut Elizan eta Unibertsitatean erabiltzeko dela baina izan daitekeela kontsulta liburu bat ere. Elizaren liburua dela, juridikoa eta
|
euskarazkoa
. Horrek mugatu egiten du hedapena.
|
|
|
Euskarazko testu batzuen akats nagusia zera da:
|
euskarazkoa
dela ematen duen arren, benetan' gliglikoz' idatzita daudela. Horrelako testuak irakurri, eta ulertu duzula uste duzu, baina ez zaude seguru".
|
|
|
Lehendabiziko unean, sarritan, haurrak erdaraz aritzea arraro eta guzti gerta lekioke Leitzan bizi denari. Leitzan" gaizki ohitu", eta umeen jardun bakarra
|
euskarazkoa
izan litekeela sentitzera irits zaitezke. Iruñera joan, eta hangoak erdaraz ari dira nagusiki.
|
|
|
Zentro berriak ekoizpen kultural osoa barneratuko duela azpimarratu du Goenagak,
|
euskarazkoa
, gaztelaniazkoa, baita hizkuntzarik ez duena ere. Erakunde honek euskara mintzatzen duten lurralde guztiekin harremanetan dagoela azaldu du zuzendari berriak.
|
|
|
Azken itzulpenetako bat dugu orain gure liburu dendetan;
|
euskarazkoa
, hain zuzen ere. Elhuyar Fundazioko Ixiar Izak itzuli du.
|
|
|
B eta eredukoek baino ikasle gutxiago zuten oro har, eta irakasle berdintsu edo gehixeago. Hori dela medio, erdarazko irakaskuntza
|
euskarazkoa
baino garestixeagoa izan da hainbat kasutan. Beste zenbaitetan ez.
|
|
|
Lehen motibazioa, adibidez, hitz hauetan idatzia da:
|
euskarazkoa
« Euskal kultura nereganatzeko» eta frantsesezkoa« Pour mieux appréhender la culture basque». « Appréhender» ez da bereganatzea, pentsaeraren bidez ulertzea da gehiago.
|
|
|
Frantsesezko galdera,« Depuis combien de temps vivez vous au Pays basque? »,
|
euskarazkoa
baino argiago zen,« Zenbat urte Euskal Herrian? ».
|
|
|
6 Zenbait kasutan ez da erraza jakitea jatorrizkoa
|
euskarazkoa
den edo gaztelaniazkoa; badirudi Hegoaldeko zenbait argitaldarik (adibidez, Lur) berariaz eskatzen ziotela artikuluak gaztelaniaz (edo frantsesez) idaztea, gero beraiek euskaratzeko. Hortik ote dator Manexek inoiz edo beste aipatu izana bere euskara zela «pobrea eta Iparraldekoa»?
|