|
2000
|
|
|
Garai baten «liquidacionismo» deitzen genuena, alegia. Beste modu batera
|
esanda
, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak.
|
|
|
Oraingo honetan, Donostiako eta euskal pilotako historiaren pilotaleku garrantzitsuenetariko bati emango diogu txanda. Atotxako pilotalekuari hain zuzen ere, edo hobeto
|
esanda
, Atotxako pilotalekuei, bat baino gehiago izan baitira.
|
|
|
Hitz gutxitan
|
esanda
, oraingo demografia joerarekin jarraituz gero, Espainiako Estatuak 2050 urtean mundu osoko biztanleria zaharrena izango du, eta batez besteko adina 54 urtekoa izango da. 12 milioi etorkin ditu gaur egun biztanleria aktiboaren eta pasiboaren artean dugun proportzioarekin jarraitu ahal izateko.
|
|
|
Lege hori onartu zenean PSE Eusko Jaurlaritzaren kide zen. Beste hitz batzuekin
|
esanda
, nazionala izenondoa dela eta eragozpenak jartzen dituenari, argi eta garbi hauxe gogoratu behar zaio: jarrera prekonstituzional bat hartzen ari dela.
|
|
|
Haurrei zuzendutako istorio hone tako protagonista bidaiaria da. Edo, hobeto
|
esanda
, jostailu eta panpin saltzailea, eta horrek toki batetik bestera bidaiatzea eta dendaz denda, azokaz azoka ibiltzea ahalbidetzen dio. Bere familia, txakurra eta etxetxo zuria utzi eta Ondojoan izeneko herrira iritsiko da halako batean.
|
|
|
Bai, egia
|
esanda
, hamalau bat urte egin genituen han. Hasiera hartan obrak elkarlanean prestatzen ziren, denen artean egiten zen dena.
|
|
|
Aditu askok deitu die globalizazioa kapital ekonomikoak egun dauzkan ezaugarri berriei. Beste era batera
|
esanda
, munduko kapital merkatuan gaude. Kapital honek gainera eskulan merkeagoa bilatzen du edonon, ahalik eta azkarren eta mundu mailan.
|
|
|
Globala eta lokala elkarren osagarri dira, eta etorkizuna glokala izango da, aldi berean globala eta lokala. Bestela
|
esanda
, sareak hedatzen direnean ez da irlarik geldituko, baina komunitateak sortuko dira.
|
|
|
Nire ustez, isolamendu hori izan da, hain juxtu, bailara barruko garapenaren pizgarri. " Kanpokoaren zain alferrik egon barik, ekin dagiogun" golkorako
|
esanda
, eskualde indartsua eraiki dute debagoiendarrek. Indartsua bai, baina irla.
|
|
|
Etxearen inguruan izango ziren baratza eta kortak eta hauetxek ziren" lorategi". Etxea hitzak duen egitura zentzuan lorategi hau etxea bera zen, hobeto
|
esanda
. Hau hizkuntzek ere jaso dute eta herri askok lorategia eta baratza hitz batez adierazten dute.
|
|
|
Doloretako Ama Birjinaren komentu interesgarria, edo hobe
|
esanda
eliza, hori bakarrik geratzen baita, XVIII. mendekoa da.
|
|
|
Irratigintza interesgarria falta da Euskal Herrian. Bestela
|
esanda
, hamaika irrati hortera dago soberan. Irratiak, telebistak bezala, negargura ematen du egun. Hala ere, beste nazio edota komunitate batzuk baino hobeto gaude.
|
|
|
Auzi galgarri eta seta gaiztoen sua itzali nahian bezala. Obeto
|
esanda
itzali nahian baiño gehiago suari galga ongarrian eutsi nahian. Ortarako doai onak noski:
|
|
|
Arestion
|
esanda
kontutan," Bakea. ETA ez" goiburua zeharo kontrajarrita dago Lizarra Garazikoa sustatu zituen herri gogo bizi honekin eta, berriz, bat egiten du espainiar eta frantses Estatu zanpatzaileen aldetik jasan eta jasaten dugun kanpo eskuhartzearen funtsarekin:
|
|
|
BIZIA, GUTIZIA, KARIZIA, NAGUSIA, ZUZIA... aukeratu izan banitu oso bestelako ikusmoldea emango nukeen, lehengoa bezain egiazkoa bidenabar
|
esanda
. nukeen bertsolaritzak egungo euskal kulturgintzan duen indarraz, eta hitzekin jolas egitearen eta entzutearen plazerraz, iraganean sustraiturik belaunaldiz belaunaldi aurrera doan ekimenaz...
|
|
|
Nik uste dut lau funtzio horiek ezin ditzazkeela poesiak bete, hizkuntzak bete, hizkuntzaren beraren kontrako borroka egin gabe. Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta dauka, baina bide kodifikatu horietatik ezin dugu esan lehendik
|
esanda
dagoena baino. Neurri horretan, hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena, eta nik hala ulertzen ditut Maria Zambranoren hitz horiek, eta horregatik gustatzen zaizkit hainbeste.
|
|
|
Nafarroako gizarteak berak haren sektore zabal batek hobe
|
esanda
eman digu zer ikasi, ezen gure mezuen gainetik euskara onartu egin baitu. Garbi da abertzaleen jarrera politikoak neurri txikiagoan egin duela aitzinera, gizarteak euskararekiko erakutsi duen atxikimendua baino.
|
|
|
" Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta dauka, baina bide kodifikatu horietatik ezin dugu esan lehendik
|
esanda
dagoena baino. Hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena".
|
|
|
Bestalde, literaturzaleak liburuan zehar entzungo dituen behin eta berriko oihartzun edo erreferentzia literarioen atsegintasuna gozatuz batera, ate osteko oharren bidez osatu ahal izango du bere literatur intuizioa. Bestela
|
esanda
, arrazoi ez literarioek baliteke, baina bereziki arrazoi literarioek azaltzen dute beste gabe liburuaren argitalpen ugaritasuna eta irakurleen zaletasuna.
|
|
|
" Zentzu honetan Sarrionandiaren poesia metaliteratura da, literaturari buruzko literatura, euskaraz egindako collagea. Sarrionandiarentzat dena
|
esanda
dago, geratzen dena beste era batetan esatea da eta horrela bere poesia zertxobait manierista da. Liburuan agertzen den hitzaurrea Joseph Conrad-i egindako omenaldia da:
|
|
|
Bada, ostera, Harkaitz Cano azkarregi argitaratzen eta, ondorioz, talentua alferrik galtzen ote dabilen dioenik. Batzuek Bilbaoko bakartzat duten egunkarian idazten duen Rojok, izen eta guzti
|
esanda
, adibidez. Ez nator bat.
|
|
|
Auzia beste bat da hemen, nik uste; hain zuzen ere, idazkuntzatik bizi nahi duen euskal idazleak non eta zelan erabili behar duen bere talentua. Edo beste modu batera
|
esanda
, Canok eta bestek erakusten duten bokazio sendoak zein etorkizun duen hedabideetatik kanpo geratuz gero. (Jakin 107)
|
|
|
Urrun dabil menditik, kale artera garamatza, eta, zehatzago
|
esanda
, hiri handi bateko pisuetako etxebizitzetan izaten diren bikoteen barrunbeetara: gizon emakumeen gorabeherak eta miseriak, elkarren behar eta konpondu ezinak... maisutasunez daude deskribatuta, batez ere, zenbait gizon tipo:
|
|
|
Beraz, esatendau/ dinot/ esatenda/ esandaigun/ ustedabe/ entzundot/ icusicodau/ gogoratutenbajacu/ eguijada... aditznagusidenean, lamorfema ageridagehienetan.Gauzajaquina da/ ecinucatulegui/ zeucdacuszu/ autor tubiardira/ ondodaquijeela/ ezdaerrez sinistuten/ pedecoeguijada/ Jaungoico onacbeequijan/ ezautuevan/ Jaungoicuaren berarenesanada/
|
esanda
gueratu
|
|
|
Bata euskal nortasunaren etajatorriaren arteko parekotasun eza dugu. Hobeto
|
esanda
, bi aldagai horien arteko lotura modu ezberdinetan agertzen da herrialdearen arabera. Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik ikusten:
|
|
|
Gainera, frantsesera itzuligabe dauden jakinarazpenak eta euskarari buruzko artikulu gutxi batzuk izan ezik, egunkari honetan euskara ez da inondik inora azaltzen. Aldiz, Sud Ouestek, edozehatzago
|
esanda
, Jean Batiste Dirassar kazetariak, duela zenbait urtetatik hona,. Bidez Bide, izeneko euskarazko humore tartea dakarkigu astero.
|
|
|
Lehen urtean, 100.000 libera emanzizkion France 3 Euskal Herriri (France 3rekin hitzartutako aurrekontuaz gain, etaBiarritz Angelu Baiona barrutiaren 600.000 liberez gain), egunero minutu eta erdizeuskaraz mintzatzeko baldintzapean. Baina ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari, edo zehatzago
|
esanda
,. Iparraldearen Orenaren, albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an sortu eta lau pertsonak bakarrik antolatzendutena29 Diogun France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena?
|
|
|
Ikusten ari garenez, egunkariek erreferentzia eremu ezberdinak birsortzen dituzteberen albiste eta artikuluen bitartez. ...zuetan erreferentzia eremu horiek bikotekontrajarri modura hartzen dituzte (Euskal Herria versus Espainia, Nafarroa versusEuskal Herria e.a.); beste batzuetan, ordea, bata bestearen osagai gisa (Euskal HerriaEspainiaren barnean, Nafarroa Euskal Herriaren zati, e.a.). Honaino iritsita, interesgarri deritzogu erreferentzia eremu ezberdinak zein arlotan eraikitzen diren jakiteari.Beste hitz batzuetan
|
esanda
: Espainia, aztertutako egunkarien arabera, errealitatepolitikoa ote da, ala errealitate kulturala, ala soziala?
|
|
|
EL CORREO, DIARIO VASCO, DIARIO DENAVARRA, DIARIO DE NOTICIAS, eta EL PERIODICO DE ALAVA egunkariakdira hauek. Beren bigarren erreferentzia eremua Euskal Herria da (Euskal Herriarenzati bat, zehazkiago
|
esanda
). Hirugarren eremu esanguratsua Estatu Espainiarra da, etaeremu horretan gertatzen direnak argitaratuak izateko bezain garrantzitsutzat jotzendira.
|
|
|
Ipar Euskal Herriaren eta Nafarroaren tratamendua (tratamendu eza, hobeto
|
esanda
) berdina da kanal bietan. Ezberdintasunak daude, ordea, Espainian gertatzen direnalbisteen inguruan:
|
|
|
Mailaz maila, honako enpresa taldeak edo enpresa motak bereiz daitezke, beraz.Alde batetik, Estatu edo nazioarteko merkatuetarako diharduten enpresa talde estatalak, Prisa, Telefonica, Hachette edo Vivendi/ Canal Plus bezalakoak, zeinentzat EuskalHerria (hobeto
|
esanda
, Hego Euskal Herria Espainiar Estatuan eta Ipar Euskal HerriaFrantziarrean) Estatu edo nazioarte mailako estrategia nagusietara makurtutakoerrealitate bat den, kasurik onenean. Talde hauek Euskal Herrian duten presentzia, Estatu mailako komunikabideen bitartekoa da bereziki.
|
|
|
Lurraren eta lurraldearen gainetik dagoen kontzeptu politiko eta sozial garrantzitsua da lurraldetasuna.Lurraldetasunak medio fisikoarekin harreman zuzena duen arren, batez ere, eremufisiko batean bizi den jendearekin du harreman zuzena: jende talde horrek kolektibitate bateko partaide sentitzearen sentsazioarekin, argiro
|
esanda
.
|
|
|
Bizi dugun egoerari buruz inguruko pentsalariek diotena edo erruki handirikgabe plagiatuz, honelakoxe laburpen bat egingo nuke: abiadura azkarreko munduinterkomunikatuan bizi gara; edo hobeto
|
esanda
: euskalduna bat batean ohartu da, abiadura azkarreko mundu interkomunikatuan bizi dela.
|
|
|
Perls en arabera psikoanalistarentzat ametsak joko intelektualak dira; berakzatikatu eta interpretatzen ditu, esanahi asoziatiboa erabiliz. Labur
|
esanda
, Freudeta bere ikasleentzat ametsak inkontzientea ezagutzeko bide bat dira, debekatuzkodesioen plazaratze imaginarioa direlako. Gizabanakoaren gatazken dinamikaargitzeko iturri dira.
|
|
|
Errepresentazioak, edo Atxikimenduaren Barne Ereduak ere, badute berenzeregina: gurasoen sentikortasuna eta haurren atxikimendu mota, dirudienez, gurasoen atxikimenduaren historiarekin erlazionatzen dira (Main, Caplan etaCassidy, 1985), edo bestela
|
esanda
, gurasoek beren atxikimendu erlazioez dituztenerrepresentazioekin.
|
|
|
Geroago, benetako gertaera bat ez zela ikusi zuen, subjektuak imajinatuabaizik. Bere formulazioan
|
esanda
,, sedukziozko eszenetatik? –sedukziozkofantasietara pasatu zen?
|
|
|
Beraz, fantasiak egitea funtsezko buru jarduera da, motorea desira izanik, benetan ase gabeko desira, zehatzago
|
esanda
. (Boulanger, 1981).
|
|
|
Aita eta amarekiko sentimenduanbibalenteak sortzen dira, gorrotoa maitasuna, beldurra desira?, eta gatazkakonpontzeko modua, gurasoekin benetan dituen desirak asetzeari uko egin eta berenian introjektatzea da. Beste modu batera
|
esanda
, bere amarengandiko asetasunikez duenean, bere bakardade sentipenetan, haurra, bere buruaz arduratzera eta bereasetzeak bilatzera bultzatua ikusten da, ordura arteko ase iturria eta bestehirugarren horren presentziaz konturatzen delarik.
|
|
|
biktima bihurtzen da. Bestemodura
|
esanda
, bere barne munduan barne objektuekiko biktima lekuan kokatutadago, eta hori kanpo mundura proiektatzen du. Batzuetan kanpokoak borrero paperean kokatuta senti ditzake halako pertsona batek, eta honek eragindakohaserrea adierazte rakoan, subjektuari bere usteen egiaztatzea datorkio, bere barne fantasia berrindartuz eta besteen erasoen biktima errugabea dela egiaztatuz.
|
|
|
(1921) lana talde mekanismoen lehen teorizazio psikoanalitikotzat eta azter dezagun bertanplanteatzen den ardatzetako bat. Hau da, taldearen eta liderraren arteko harremanaedo, hobeto
|
esanda
, gizabanakoaren baitan, taldea osatzen duen unetik, taldearenliderrarekiko eta besteekiko gertatzen zaizkion gorabeherak.
|
|
|
Psikodramari dagokionez, labur
|
esanda
, antzerkian egiten den bezalaxe, subjektuaren gatazkak antzeztu egiten ziren eta antzezpen honek hunkipen etasentipen bortitzak eragiten zituen, gatazkak konpontzen lagunduz.
|
|
|
Hau da, gizakiariezezaguna zaio bere izatearen parterik gehiena. Bestela
|
esanda
, geutasuna, geureburuarekiko dugun ideia eta errepresentazioa kontzientea da eta bera baino askozkonplexuago den arlo inkontzienteaz erabakita dago; ezezaguna da, beraz.
|
|
|
Beste hauetako bakoitzarekin dituen esperientzien sentipen eta hunkipenak emango diote objektu horienmaitasunezko edo etsaigozko esanahia. Hau da, eta sinpleki
|
esanda
, ingurukoekinesperientzia atseginak baditu, ingurune atsegin modura errepresentatuko ditu berebaitan. Eta lehen esan bezala, bera besteentzat atsegin sentitzen bada, bere buruabesteekiko atsegin errepresentatuko du.
|
|
|
Zer du barnean gizon honek, beti ere botere pixka bat izandutenek eztabaidatua eta baztertua izateko? Alderdi eta erakunde politikoetatik hasi etaEuskaltzaindira iritsiz, sekula ez du guztien adostasuna lortu; edo, hobeto
|
esanda
, betieztabaida iturri izan da. Aurkakoak eta aldekoak, batzuk agerikoak eta beste batzukezkutukoak, inoiz ere ez ahobatekotasunik; ahobatekotasuna argiro zor zitzaionean ereez.
|
|
|
Eta giza taldearen edozein tamainatan egoera diglosikoak duen eragina argi etagarbi ulertu genuen, berak argi azaldu ondoren ezen, konbinatoriaren legeen araberadena galtzeko genuela, eta aldats beheran gindoazela, kontsentsu sutil hura apurtuezean. Egia
|
esanda
, lehenagotik ere intuitzen genuen egoeraren asimetria, baina intuitzen genuena forma matematikoan ikusi genuen orduan, eta horrek asko areagotu zuengure jarrera aldaketa. Niri asko argitu zidan behintzat, argumentazio eta arrazoitzearenmailan.
|
|
|
Eta beharbada horregatikinteresgarriago da, orduan bizitza mitoan sartzeko ahalegina hain da handia, mitoabera aldatu behar baita horren egiteko. Bestela
|
esanda
, mitoak bere baitan eragiten dualdaketa, modu erreflexuan.
|
|
|
Haugen en aipaturiko artikuluaren irakurketaren konklusiotzat, honako hauateratzen du Txillardegik: . Hizkuntzen etorkizuna, bestela
|
esanda
,, elebitasunean, etahiztun elebidunen, aukera libroan?
|
|
|
–Artikulua ez da irakurtzen erraza; eta honek, zoritxarrez, uxatu egingo du irakurle bat baino gehiago. Euskal Soziolinguistika beste fase bateansartu dela agertzen da zailtasun horietan; hemendik goiti ez baita posible izangoeuskararen problematikaz lau kaikukeria
|
esanda
inor betetzea. Bai Isasiren lan hau, bai beste asko, ikerkuntza zehatzaren ondorio dira; eta arreta luze eta sakona merezidute?
|
|
|
Beraz, lau galderetan jaso diren erantzun guztiak bilduz 839 erantzun dira edo, beste era batera
|
esanda
, 839 item. Inkesta egin den leku desberdinak kontuan hartuz, 839 aldiz jaso dira berba hauek.
|
|
|
Bereexistentzia zauri bat bezala sentitzen duen eta bizitzen duen abere bakarra. Harri batekegiten duena da, izan, ez existitu; edo, hobeto
|
esanda
, ezer ez du egiten, egin, eta horiizatea da, existitzea barik.
|
|
|
–Ezin egizta daiteke ezer ereazken azken iturburuetaraino; nahitanahiez topatzen da nonbait postuladuakin?. Bestela
|
esanda
: –Ez daukagu egiara iristerik, jauzi baten bidez abiaturik baizik?.
|
|
|
asmakizun hutsa dela leporatu diete euskarabatuaren bultzatzaileei, eta, neurri batean bederen, arrazoi osoz, politika berria gizaasmakizuna den neurri bereko asmakizuna baita euskara batua ere. Edo, arestianerabilitako terminoetan
|
esanda
: askapen politikak preskribituriko efektu garrantzitsua, baina beste efektu posibleen arteko bat baino ez dena, politikaren elementu esentzialbilaka daiteke.
|
|
|
Alternantzia kasu bakoitzaren adiera, alternantziak sortu duentestuinguruari estu estu atxikia ikusten du P Auer-ek. Bestela
|
esanda
, alternantziabatek zeri erantzuten dion jakiteko, sortu duen testuingurua aztertu beharra dago.
|
|
|
Bestela
|
esanda
, aldaera kolokialari ez dagokio hiztegi oso aberatsa edo teknikoa, ezta perpaus egitura konplexuak erabiltzea ere. Ekonomia du oinarrizko lege, eta hitzbatez esan daitekeena ez da esaten perpaus oso batez.
|
|
|
– Dimentsio kognitiboa kontuan hartzen bada, gorago aipatu diren paradigma etaazpiparadigma guztietan ere (kognitibo erradikal eta moderatuetan, konduktistaerradikal eta moderatuetan, paradigma linguistikoan) komunikazioak lekua du; edo, alderantziz
|
esanda
, komunikazioaren bitartez paradigma hauen artekoantzekotasunak eta ezberdintasunak nahiko ondo uler daitezke.
|
|
|
Elkarkidetasuna, beste modu batera
|
esanda
, zenbaterainoko ahalegina egitendugun geure zenbait interes besteenekin bat etortzearekin, sexualitatea askatasun osozegiten den hautuarekin, askatasuna eguneroko eta unez uneko jarduera konprometitugisa, zenbaterainokoa den gure gaitasuna harremanetan garbi jarduteko, zenbaterainokoa den gure borroka, jokaera publikoa eta pribatua bereizten dituen eskizofreniarenak kolpe huts egin dezan eta giza... Ene iritziz, arestian aipatu dudana litzatekebidea gure eremuak lotzeko, gazteenak eta geureak, auzolan sarean, eta hor ez gaituzteikurrinak eta ideiak bakarrik bilduko, esperientzia ezberdinen arabera elkarri zordiogun errespetuak eta askatasun beharrak baizik.
|
|
|
Labur
|
esanda
: posible zen, azken hauentzat, espainolista eta frankista gogorraizan, eta gaztelania ez zen besterik ere erabiltzea, betidaniko mugarik hautsi gabeegiten baldin bazen, behinik behin (B hizkuntzak egoera diglosiko gordinenerakondenatuz) (Benet 1973:
|
|
|
Testu Ahots Bihurgailua (TAB) formatu elektronikoan dagoen testu bat seinale akustiko, beroni dagokion mezuarekin, bihurrarazteko gai den sistema bat da. Beste erabatera
|
esanda
,, ahots gora irakurtzeko, gai den programa informatiko bat besterik ezda.
|
|
|
(ibidem941). Horrela
|
esanda
, ohitura eta sinesmenak zuzenean lotzea eta gizarte harremanekinerlazionatzea gehiegi dela pentsa daiteke. Errealitate soziala, ordea, bat dator proposamen honekin eta ez da batere bitxia ohitura sozial bat besterik ez dena balio eta legesozial bilakatzea, nonbait idatzita izan ala ez8.
|
|
|
Baina ez edozeinhizkuntza, kasu honetan euskara izeneko informazio trasbaserako kodea erabili dugu.Kode idatzi hau kode paralelo batean oinarritzen da: ahozkoa; ala hobekiago
|
esanda
, fonatzaile deritzon aparatuaren bidez gizakiak sortzen duen soinu kode jakin batean duinspirazio iturri, euskaran. Eta hemen geldituko gara, kontzeptu asko erabili baitiraazalpentxo honetan.
|
|
|
hori, hizketaaldi bakoitzean berritzen dugu: pentsatzen duguna hots bihurtzeko denborarekin uztartzen dugunean doinu eta erritmoaren bidez. Donegan ek etaStampe k esaten duten bezala
|
esanda
, hitz egitea, azken batean, hitzakmusikan jartzea da.
|
|
|
Hori eta horrenbestez, zer dakarkigu Txillardegik bigarren gogoeta saio honetaneuskal soziolinguistikaren eremura (hobeto
|
esanda
, orduko basamortura). Betoz berehitzak:
|
|
|
Garai hartan itxaropenaz beterik abian zegoenUnibertsitate Publikoa aukeratzea begi bistakoa bazen ere, Txillardegiren berezkotokia Filologia Fakultatean zegoen; baina, askotan legez, erbestea egokitu zitzaionberari. Hau da, orduko Unibertsitate publiko berria aukeratu zuen, nahiz eta berarentzat aproposena ez izan Deustuko euskal filologiaren aldean, akademikoki behintzat.Eta sortzen ari zen Unibertsitate hartan Pedagogia aukeratu zuen (orduko HizkuntzarenPedagogia, zehazkiago
|
esanda
) Hizkuntza Filosofiaren kaltetan, askoz euskaldunagoaeta euskal gizartearentzat eraginkorragoa edo iruditzen baitzitzaion, nahiz eta garaihartako Filosofia Fakultateak hasi berria zen Zorroagako ospe eta prestigioa gehienabildu.
|
|
|
Hitz batean, bere bizitza osoa bezala, Joxeluisek, politizatu? egin duhezkuntzaren jarduna, edo hobeto
|
esanda
, berak emandako gaietan (elebitasuna, soziolinguistika eta abarretan) ezkutaturik zegoen politika azalarazi du, intelektualeraldatzaile bati dagokion eran, bide praktiko batez, pedagogiak ahazturik zuen jarrerakontzientziatzaile historikoa berreskuratuz3.
|
|
|
Ikusi dugunez, XVII. mendera iritsi arte, salbuespenak izan baziren ere, orokorrean
|
esanda
, nahiko ados izan ziren, basatien, lurraldeak konkistatzea zilegi zelaesateko.
|
|
|
Kultura batzuek, ordea, eginkizunen banaketaegiterakoan, sexuen arteko botere ezberdintasunak gehitu egin dituzte eta bestebatzuek, berriz, ezabatu. Gizarte harremanetan berdintasun mailarik handiena, orokorrean
|
esanda
, ehiztari, biltzaile eta ibilkari izan diren Herrietan lortu ahal izanzela ematen du. Hori jakin ahal izan dugu, bai greziarren bai Ameriketara heldutakoeuroparren Etnografiako deskribapenen iturrietatik.
|
|
|
Ama minbiziak eraman zigunetik gutxi joaten nintzen aita ikustera, egia
|
esanda
, eta gutxiagotan bi aldiz aste berean. Hori dela-eta, asteburuko bigarren bisitari naturaltasun itxura eman nahi izan banion ere, berehala sumatu zidan aitak zerbait arraroa.
|
|
|
–Hona. Salbatorera hobeto
|
esanda
–ezjakintasun keinua egin zuten berebekainek, eta neronek segitu nuen orduan?: Aita Morlans.
|
|
|
elementu azalgarri eta narratiboak, interpretazioa eta ondorioak dauzkan hitzaldi taxutua da iruzkina. Bestela
|
esanda
, irrati iruzkina, kazetariak edo hizlariak komunikatzen duen kritika baloratiboa edo interpretazio dokumentatua da.
|
|
|
Aholkuok denak teorikoak izanik eta entzuteko moduko adibiderik idazterik ez dagoenez, baliteke baten batek oker ulertua, hobe beharrez monotoniaren bestealdeko muturrera jo eta gehiegikerietan erortzea. Horrelakoetan, artifizialkeria alde batera utzita, naturaltasunez egindako artifizialtasunera joko dugu, ahozko hizkuntza eta eredutzat hartutako hizlari esatariak begien bistatik (edo hobeto
|
esanda
, belarrien entzumenetik) kendu gabe.
|
|
|
Tele informazioaren alorrean CNN da egun leaderra (munduko berrehun estatu baino gehiagotatik sintoniza daiteke). Hau
|
esanda
, ez da bat ere harrigarria, tele emandegi hauek sintonizatzen dituzten irratilariak gero eta gehiago izatea.
|
|
|
Alegia, interesaren banaketa egin behar da, narrazioaren hasieran zein amaieran interesa sortzen duten datuak aurkitu behar baititugu. Hitz gutxitan
|
esanda
, tentsioa mantendu behar dugu.
|
|
|
Behin laburkin hauen esangura azaldu eta gero, ulergarriago suertatzen zaigu, sigla hutsa
|
esanda
albistea segitu ahal izatea.
|
|
|
Guztira bost printzipio aipatzen zaizkigu, irrati idazkuntzan gogoan eduki beharrekoak. Irratibidean belarrirako idazten dugunez, hitz egingo genukeen moduan idatzi behar da, edo, hobeto
|
esanda
, guri entzutea gustatuko litzaigukeen bezala. Testua irakurriz, laugarren atal honen laburpenaz jabetuko zara.
|
|
|
Programazio komertzial ona izatea oinarrizkoa da irrati estazioen antolamenduan; hatz edo marka uzten duena da, edo, bestela
|
esanda
, estazioaren joera programatikoa finkatuko duena, horren bidez izango baita ezaguna. Hala ere, zio lukratiboa daukan programazio horrek ez du zertan edukietan kalitate hobekoa izan, entzuleria espezifikoei zuzendua den programazioak baino (alegia, kalitate bila doan programazioak baino hobea).
|
|
|
Eta bera ideologikoki legitimatzeko eta baita homogeneizatze prozesua bideratu ahal izateko ere, hezkuntza sisteman aurkituko du aparteko tresna (gero ikusiko dugu zein baldintza bete dituen hezkuntza sistemak, alde horretatik arrakastatsua izateko). Azken finean, testuinguru honetan, nazioa boterearen teoriaren bilaketaren markoan definitzen da, edota, hobeto
|
esanda
, legezko boterearen titularraren definizioan20.
|
|
|
Hemen ere zentralizazioa ezaugarri nagusia izango dugu eta herritar guztiena den, edo izan nahi duen, corpus ideologikoaren eraikitzeari ekingo zaio, helburua nazioarenganako kontzientzia piztea izanik. Horrela ikusten da, hezkuntzak, edo, hobeto
|
esanda
, hezkuntza sistemak, beste elementu batzuekin batera (armada, burokrazia, zerga sistema. etab.) funtsezko zeregina betetzen duela Estatua eraikitzeko garaian, identitate nazionala sortu eta indartzeko oinarrizko tresna den neurrian, identitate nazionala Estatuaren oinarri ideologikoa baita.
|
|
|
Hemen koka genitzakeen nazioek egoera bereziari egin diote aurre: alde batetik, besteek ez bezala, ez dute Estaturik eta, beraz, ezta honek martxan jartzen duen Hobsbawn ek aipatutako ingeniaritza ideologikoa ere; bestalde, Estatu horien barruan sortzen diren heinean, Estatu nazioak irensten duen nazioak etsai nagusia izango du Estatua, hil ala biziko borrokan, nazio batek (Estatu nazioak alegia) bestea ukatzen baitu22 Beste era batera
|
esanda
, eta hezkuntzaren arloan kokaturik, Estaturik ez duen nazioak ez du hezkuntza sistema nazionalik (armada, zerga sistema?, ez duen bezala) eta legitimazio tresna indartsuaren faltan dago; baina ez hori bakarrik, nazioa ukatzen duen Estatuaren hezkuntza sistemaren eraginari aurre egin dio, horrek legitimatzen baitu Estatuaren oinarri ideologikoa den nazioa.
|
|
|
nola sor daiteke Estatuaren eta bere kontrolpean dagoen lurraldeko populazioaren arteko lokarria? Edo beste era batera
|
esanda
, nola sortzen da bi instantzia horien arteko identifikazio elementua. Hobasbawn ek Estatuaren gobernuarekin harreman zuzena duela dio; hau da, harreman erregularra sortzen da Estatu nazioarekin, honek dituen ordezkarien bidez (postaria, polizia, eskolako irakaslea, soldaduak?), identifikazio zentrogunea, leialtasunarena barne?
|
|
|
Estatuak populazioarengan kontzientzia nazionala errotzen du (eta ezagutzen dugu zeregin horretan hezkuntza sistemak duen garrantzia) eta komunitate politiko handiaren parte izatearen uste osoa indartzen du pertsonarengan (komunitate horrekin apurtu ezinezko lotura izango luke, bere izate pertsonalari helburu eta edukia emango liokeelarik). Beste era batera
|
esanda
, Estatu nazioak herritarrak politikoki soldatzen ditu nazioaren inguruan, horretarako, bere, soldagarritasuna, kontuan harturik (identitate elementu garrantzitsua den heinean),, nazioarena?
|
|
|
Horrela, Estatuak (ez dezagun ahaztu nazioan oinarritzen den Estatuaz ari zela) bere gain hartuko luke hezkuntza nazionalaren antolaketaren ardura, horretan kokatzen baitu nazioaren etorkizuna. Ikus daitekeenez, neurri batean Estatutik naziora doan bide honek bat egiten du tradizio frantsesarekin; edo hobeto
|
esanda
, Fichte-k honen eredua bere pentsamoldean integratzen du, zentzu horretan tradizio erromantikoaren eta tradizio frantsesaren antinomia gaindituz. Bi hitzetan, eta ondorio gisa, Fichte-k funtsezkoa den errealitatearen aurrean jartzen gaitu:
|
|
|
Estatua/ Frantzia, Frantzia// frantsesen Nazioa. Hitz batean
|
esanda
, Frantziako balizko historiaren irakaskuntzak, arestian erabilitako hitzak kasu honetara egokituz, frantses nortasuna eskaintzen du, Frantziako historia identitate frantsesaren isla litzateke eta nazioaren (Frantzia) eta herritarren (herritar frantsesen) arteko lotura ezarriko luke (Breully k aipatzen duen autorreferentziazko sinbolismoa), talde nortasuna nazioaren inguruan indartuz80 Antzeko zer... Estatu Nazioaren Frantziaren nortasun elementua, talde identitatearen errepresentazio bilakatu zen, honen guztiaren oinarrian Estatuaren mugen zilegitasuna indartzeko helburua egonik.
|
|
|
Laburbilduz, nahiz eta agerturiko asmoak eta helburuak materialki gauzatzeko modurik ez izan alde honetatik eskola aparatua eraikitzeko nahia burutzeko ezina egiaztatu behar da, Iraultza Frantsesa hezkuntza sistema nazionalaren sorrerak duen oinarrizko zutabea izan zela esan genezake, hori ahalbidetzeko corpus ideologiko sendoa eraiki zuelarik. Edo beste era batera
|
esanda
, sentimendu abertzalea eta kontzientzia nazionala zirela medio, hezkuntza nazionalari eman zion hasiera. Hala ere, eta lehenago zehaztu dugunez, eraikitze prozesu horrek urte askotako bidea egin behar izan zuen82 Horrela,. Convention, i jarraitu zitzaion Frantziako jaun eta jabe izango zen Napoleon-en garaiak erakutsiko digu lehenagoko asmo haiei sendotasuna emateko borondatea83.
|
|
|
Horrela, Prost en106 iritziz, Estatuarekiko identifikazioa bultzatzen zen, eta, mentalité spécifique, ari eman zitzaion hasiera; hots, talde mentalitatearen aurrean gaude, komuna zen ideologiaren aurrean, irakasleek gorputz solidarioa osatzen zutelarik. Estatuaren agindupean zeuden, baina, era berean, administrazioaren indartzea zuten helburu, Estatuaren indartzea hitz batean
|
esanda
, hauxe baitzen beraien posizioa ziurtatuko zuen bakarra. Ezinbestean, honek irakasleriaren funtzionarizatzearen garrantzia azpimarratzera garamatza:
|
|
|
Horrela, urtebete pasatu eta gero, Cadiz-ko Konstituzioaren espiritua jaso zuen. Informe Quintana? izenez ezagutzen den dokumentua ezinbesteko erreferentzia puntua izan zen, XIX. mendeko eskola legeriaren zutabea baitzen115 Besteak beste, hitzaurrean irakaskuntza sistemaren baldintza politikoei buruz planteatzen zena azpimarratu litzateke; bi hitzetan
|
esanda
, hezkuntza sistema nazionalaren argumentazio politikoaren ardatzak nazioa hartzen du abiapuntutzat, helburua herritarrak egitea izanik. Bestalde, aipatu berria dugunarekin zuzenean loturik dagoen uniformitatearen gaia ere. Informe, aren ezaugarri nagusienetarikoa dugu:
|
|
|
Gauza jakina da, edozein hezkuntza politikak ikuspegi ideologikoari erantzuten diola, eta orduan jokoan zegoena eliteen formazioa zen, gizarte berriaren eraikuntzarako funtsezkoa zen klase nagusiarena hain zuzen. Beste modu batean
|
esanda
, Estatu modernoaren eraikuntzaren erronkari erantzuteko, burgesiaren oinarri politiko ideologikoak finkatu behar ziren, eta Estatuak kontu handia izan zuen hori horrela gertatu zedin (kontuan izan behar da institutuek Estatuaren aldetik jasotako mimo berezia) 217 Gauza bera esan daiteke goi mailako irakaskuntzari dagokionez, izan ere aurrenekoak, oraintxe bertan genioenez, funtsean zubi funtzioa ...
|
|
|
Hau da, goreneko lege koadroa sortzeko gertakariak eta kontuan hartu behar da, hori Estatuaren antolakuntza juridiko politikoaren oinarria dela Nazioa gorpuzteko beharrari erantzun zion, eta honek berekin hezkuntza alorrean Estatuaren ekarri zuen. Beste era batera
|
esanda
, konstituzioarekin Estatuak sortu zuen antolakuntza sozio-politiko berriak aldi berean Estatuaren hezkuntza politikaren sorrera ekarri zuen110 Puelles ek111 dioen moduan, Cadiz-ko Konstituzioak, gero aipatuko ditugun Quintana-ren. Informe, delakoarekin eta 1814ko lege proiektuarekin batera, Espainiako hezkuntza sistema nazionalaren sorburuen iturria osatu zuen.
|
|
|
Hitz batean
|
esanda
, burokrazia berriaren oinarriak finkatzen ari ziren, egitura zentralistari erantzuten zion burokraziarenak hain zuzen, gure gaiari dagokionez, Estatua irakaskuntzaren kontrola ziurtatzeko bidean jarriz. Izan ere, mahai gainean zegoen arazoa boterearena zen, eta, horretarako, hezkuntza arloko kontrola guztiz funtsezkoa zen.
|
|
|
Eta zein da adoktrinatzaile zeregina bete nahi duen Estatuaren helburu politikoa?: Labur
|
esanda
, Antzinako Erregimenarekiko lotura hautsi eta Estatu berria eraikitzea. Izan ere, Gil de Zarate ek berak dioen moduan,. La instrucción... estriba en ella la base más firme de todo sistema político? 152 Helburu horretara zuzendu zen epealdi hartako antolakuntza sukarra, eta diogunaren adibide batzuk aipatzearren, hona hemen Estatu Nazio espainiarraren eraikuntza prozesuan guztiz garrantzitsu suertatu izan diren. Ministerio de Fomento?
|
|
|
ziurtatzeko, probintzia bakoitzeko buruak izendatuak ziren, beste arrazoi batzuen artean, Estatuak oinarrizko irakaskuntza garatu eta zabaltzeko hartutako erabakiak burutu zitezen ardura hartuko zutenak alegia, kontrol eta zaintze funtzioak nabarmenduz. Hitz batean
|
esanda
, Estatuaren makineria muntatuta eta prest zegoen, Administrazioaren eta tokian tokiko botereen arteko artikulazioa azken hauen buru makurtzearen bidez ziurtatuz155.
|
|
|
Ez luke zentzurik izango oinarrizko irakaskuntzari heltzeak, etorkizunari begira ematen den aurre pausoa ez bada behintzat, bigarren mailakoarekin lotuko ez balitz; eta gauza bera esan genuke, unibertsitate mailako irakaskuntzari dagokionez. Edo, beste era batera
|
esanda
, ez dago eraikuntzarik edifizio osoa eraikitzeari heltzen ez bazaio.
|
|
|
Hobsbawn ek zioena gogoratuz, herritarrak fabrikatze prozesuaren testuinguruan sartzeko ahaleginean kokatuko genuke curriculum nazionalaren garrantzia; edo beste era batera
|
esanda
, irakasten denaren bidez ere egiten dira herritarrak, eta herritar horiek eraikitzen ari zen nazioaren partaide konsziente izan zitezen irakaskuntzaren curriculumari izaera nazionala eman behar zitzaion255 Curriculuma erreformatzeko joera garai ezberdinetan oso bizia izan bazen ere256, Moyano legeak inflexio puntu nagusia markatu zuela esan daiteke; Villacorta k257 dioen moduan, aurretik izandako...
|
|
|
bereizten gaituen partitura jo behar baitugu. Beste era batera
|
esanda
, balizko nazioa kokatzen deneko lurralde osoan uniformea den irakaskuntzak, nazio horren partaide egiten du herritar oro, nahitanahiez.
|
|
|
berea balitz bezala ikustea. Edo, hobeto
|
esanda
, pertsona bat eta bakarra balira bezala ikustea.
|
|
|
Eta, alderantziz, ordenagailuaren erantzuna baiezkoa bazen, alegia kontrazeinuak Duncanen izena bazeukan, ba orduan guztiaren akabera zatekeen hori. " Ni neu izatea" lortzeko pauso berri bat, gezur berri bat, adar jotze edo, hobeto
|
esanda
, adar jartze berri bat.
|
|
|
Eta hori esatean nire gidari ari natzaio begiratzen. Konkretuago
|
esanda
, azaleko argazkiari.
|
|
|
Eta hori guztia idaztean burura etorri zaidan beste zerbait aipatu gabe ez nuke ohera (edo, hobeto
|
esanda
, ohearen gaineko lo zakura) joan nahi. Hasierako garaiak etorri zaizkit gogora handitasunaren kontu horiek aipatzean, Txemarekin ibiltzen hasi nintzeneko garaia alegia.
|
|
|
Gazte batzuen abenturen nobela duzu esku artean, gazte batek idatzia; maitasunari buruzko eleberria ere bai, mezu ironiko bezain anbiguoa duena; Irlandan zehar egindako bidaiaren kronika ere aurkituko duzu, turistarentzako amu guztiak bertan dituela: bai Connemarako ikuspegi miresgarriak, bai IRA bera; labur
|
esanda
, idazle ausart baten lehen fruitu heldua, irakurleak heltzeko prest.
|
|
|
Hala, oraingoan ere, txintxeten ziztadek itzularazi ninduten fantasietatik errealitatera. Ipurditik bizkarrezurrera, bizkarrezurretik garunetara betiko bidea eginez, beste era batera
|
esanda
, galdera doi bat: zergatik ez haiz hire jakinduriaz baliatzen?
|
|
|
Nik oso argi daukat: maitasuna da paradisu galdua, Adan eta Eba dohakabe haiek, basilisko zitalak atzipeturik, betiko suntsitu ziguten lur aratz amestua; edo beste era batera
|
esanda
: maitasuna da gizakiak, giza-abere orok duen, eta atzeman ezin duen eternitatea.
|