|
2001
|
|
|
Errez da emen besteri errua botatzen. Errez da
|
esaten
alako eta olako dira munduko pobrezari eusten diotenek eta ugariagotzen dutenek; baiña ahal duten guziek ondasunak pillatu ta pillatu ikusten diran bitartean, ez da errez asmatzen zein dan burgesa. Nork ez ditu ezagutzen bat eta bi baiño gehiago pobre izanak, egokiera izan dutenean aberastuak?
|
|
|
Nire bati senargaiak adarrak jarri dizkio, beste neska batekin dabil eta ez dakit zer egin.
|
Esan
ala ez esan, hori da nire zalantza.
|
|
|
Europarrontzat ia ezinezkoa. Baditu, adibidez, guk nekez bereizten ditugun lau t eta beste hainbeste d. Bata
|
esan
ala bestea, ordea, eta hitzaren esanahia erabat bestelakoa izan liteke, euskaraz" ura" eta" urra" diren bezala.
|
|
|
Ez du gaitzerizkoa, edo uste txarra, inoiz isilik eduki. Â Beretzat, euskaldun
|
esan
ala burugutxiko esan, dena berdin.
|
|
|
Sok. Orduan, gai hauei guztiei buruz, Homerok
|
esandakoak
ala Hesiodok esandakoak, zein azal zenitzake hobekiago, lon.
|
|
|
Sok. Orduan, errezitatu dituzun bertso horien inguruan Homerok ongi
|
dioen
ala ez zeinek jakingo du hobekien, zuk ala auriga batek, lon.
|
|
|
Maitatzea da giza egite ororen metroa. Gizakia maitagogo bada, giza ekintza
|
esan
ala maitatzea esan berdina da.
|
|
2002
|
|
|
Igorle batek egia dioenean, ez dakigu zergatik dagikeen, ez dakigu egia interesatuki
|
dioskun
ala ez, ez dakigu egia bere tesiekin bat dioskun ala ez. Alabaina, gezurra esaten duenean, argi dago dirigismoa egin gura duena, gizartean eragin zehatz bat eduki gura duena.
|
|
|
Igorle batek egia dioenean, ez dakigu zergatik dagikeen, ez dakigu egia interesatuki dioskun ala ez, ez dakigu egia bere tesiekin bat
|
dioskun
ala ez. Alabaina, gezurra esaten duenean, argi dago dirigismoa egin gura duena, gizartean eragin zehatz bat eduki gura duena.
|
|
|
Zalantzan egon nintzen gezurra
|
esan
ala ez. Gezurra esatekotan, halako zerbait esan niezaiokeen:
|
|
2003
|
|
|
|
Esateko
ala izateko. Ala biak?
|
|
|
Orduan ere bai baitago askatasun eremu txiki bat: gezurrezko zita
|
esan
ala egiazko zita esan, burkide bat galduz. Ez pentsa, horratio, halako egoeran pertsonak egiten duena epaitzeko eskubidea daukagula uste dudanik.
|
|
|
— Nondik atera duzu bada, Glauko? Ez al dakizu urte asko direla Agaton hemen bizi ez dela eta oraindik ez direla ezta hiru urte ere Sokratesekin denbora egon eta
|
esan
ala egiten duen guztia egunero jakiten saiatzen naizenetik. Hori baino lehen harat honat nenbilen egokitzen zitzaidan tokian, zerbait egiten nuelako ustetan, eta beste inor baino ta173 malgarriago nintzen, ez zu orain baino gutxiago, filosofian baino lehenago beste edozertan jardun behar dela uste duzuna.
|
|
|
— Nola egingo dugu bada, Altzibiades? Horrela, kopa eskuan dugula ezer
|
esan
ala abestu gabe b egarri direnek bezala besterik gabe edango dugu?
|
|
|
— Ez dakiten guztiek
|
diozu
ala dakitenek ere?
|
|
2004
|
|
|
Eta ez dakit
|
esan
ala ez, ez baitut harrokeriatan ari naizen itxura eman nahi, baina primeran egiten dut ingelesez.
|
|
2006
|
|
|
Ezin dugu ama ospitaletik atera dagoen moduan. Ez duzu gogoratzen medikuak
|
esandakoa
ala. Ezin dugula alde batetik bestera erabili?
|
|
|
Baina ez dio erredakzioko inork begiratu. Berdin da han ezer
|
esan
ala ez, ez du sekula inork begiratzen eta.
|
|
|
" Edukirik gabeko hitza dela uste dut nik askoren ahoan, noizbait jaso, eta errepikatu besterik egiten ez duten hitza. Algeriako soldadu hiltzaileek
|
diote
Alak jartzen dizkiela armak eskuetan. Afganistango talibanek diote Alak berak eskatzen diela ematen dieten bezalako tratua emateko euren emakumeei.
|
|
|
Algeriako soldadu hiltzaileek diote Alak jartzen dizkiela armak eskuetan. Afganistango talibanek
|
diote
Alak berak eskatzen diela ematen dieten bezalako tratua emateko euren emakumeei. Zenbait judurentzat Yahwe bera da palestinarrei mila urtez eurenak izan ziren lurrak itzultzea galarazten diena.
|
|
2007
|
|
|
Horiexek dira abantailak, baina galdetu benetako lotsati bati ea lotsati izateari utzi nahi
|
dion
ala ez, eta ikusiko duzu zein den bere erantzuna.
|
|
|
Txillardegik kritikatu dituen «zakuzaleak» dira itxura guztiz gizon emakume gehienak praktikan. Zer axola dio etxe
|
esan
ala casa. Txori mota bat edo arrain klase bat desagertzetik salbatzearren mundu erdi ekologista altxatzen da protestaka; desagertzear dagoen hainbat hizkuntzagatik, ia inor ez da hunkitzen.
|
|
|
Etsai horri bi ezaugarri eratxikitzen zaizkio, gero saio guztiak darabilen argudiaketa eta terminologia, horiek bideratzen baitute: 1) horrek hizkuntzaren kontzeptu «zakuzalea» dizu, dio Txillardegik Z. S. Harris-en «hizkuntza bat ez da, a bag of words?, ez da hitz zaku bat» esakunearen ildoan1161 Zakuzaleari, zaldi
|
esan
ala caballo, zer axola dio. Zer axola, azken finean, Euskadi euskalduna ala erdalduna?
|
|
|
Estreina, garrantzizkoa hitzak ez bakanka hartzea da. Zaldi
|
esan
ala caballo, horrela eta beste gabe, izan liteke berdintsua. Baina hitza deus ez da bederazka hartua.
|
|
|
–Demetrio gora, Demetrio behera... Ez dakik besterik
|
esaten
ala? –Mutiko irriberak aurpegi osoa meloi erdian sarturik dauka.
|
|
2008
|
|
|
NEKANEk ez daki zer egin, deskubritu duena
|
esan
ala Koldo eta Leo babestu.
|
|
2009
|
|
|
Motorola eta Supertooth Voice telefonoetan soilik esaten da bi urteko bermea dutela baina legeak aginduta, denek eman behar dute berme hori,
|
esan
ala ez.
|
|
|
Aspaldi ez dudala ikusten, neska. Ez nizun
|
esan
ala?
|
|
|
–Hemen kontua ez da heriotzari beldurrik
|
diozun
ala ez. Kontua da zuen tropek anaia hil ziotela Tasio Loidi tenienteari?
|
|
|
–Ez dut nik horretan ere ezer
|
esaterik
ala?
|
|
|
ABELek
|
esan
ala ez duda egingo du.
|
|
|
Gainera, ezinbestekoa da pazienteari ohartaraztea ebakuntzaren ondoren sentipen hori senti dezakeela eta horri buruz hitz egin behar duela. Jende askok zalantzan jartzen du bere osasun taldeari esan nahi
|
dion
ala ez.
|
|
|
–Ez, ez, pieza txiki honetaz aparte, ez naiz filmerako musika idazten hasi. Film bakoitzarekin garbi sentitzen duzu nola egin prozesua, gidoia irakurtzean lanari ekin behar
|
diozun
ala irudiak ikusi arte itxaron behar duzun. Kasu honetan, fotogramak ikusteko beharra daukat, orduan hasiko naiz sortzen?.
|
|
|
–Hemen kontua ez da heriotzari beldurrik
|
diozun
ala ez. Kontua da zuen tropek anaia hil ziotela Tasio Loidi tenienteari... eta zure alaba horrek, Txaro Goirik, nire arreba galdu zuela, Ada Maria Orbe... zuk ere ezagutuko zenuen, beharbada.
|
|
|
Horregatik kostatu zitzaidan, beharbada, buelta bat ematera nindoala erantzutea. Zalantza izan nuen, une batean, egia osoa
|
esan
ala ez. Ez dakit nola azaldu:
|
|
2010
|
|
|
ITXASO, zapuztuta, trapuarekin barra garbitzen hasten da. TXIMISTAk zeharka begiratzen dio esan behar diona
|
esan
ala ez erabakitzen.
|
|
|
Zer? Beldurra
|
diozu
ala?
|
|
2011
|
|
|
–Ez dago ondo
|
esanda
ala?
|
|
|
–Ez dakit
|
esan
ala ez esan?
|
|
|
KEVIN. Presazko zerbait esan behar
|
dion
ala?
|
|
|
MIREIA segundo batzuez isilik geratuko da, jakin berri duena
|
esan
ala ez hausnartzen. Azkenean ezer ez esatea erabakiko du.
|
|
|
Errazagoa izango da finantziazioa lortzea erosi nahi den etxebizitza bankuaren jabetzakoa bada Kontuan hartu beharreko beste alderdi bat da ea hipoteka eskatzen den eragiketak egiten diren banketxe edo kutxan. Erantzuna baiezkoa bada, errazagoa da eragiketa arrakastaz amaitzea, entitateak zehaztasun osoz ezagutzen baitu bezeroaren kontuen egoera eta zorrari aurre egin ahal
|
dion
ala ez. Errazagoa izango da, halaber, bankuarena den pisu bat erosteko finantzazioa lortzea.
|
|
|
Bide oro beti da berbide, bost axola beste batek aurretik egina duen ala ez, Wittgenstein, bide ingeniari, pentsamenduaren topografo, eromenari lubakiak eginez hitzaren eromenari, hitzaren ez hitzaren lubakitik tiroka bide oro beti da berbide, eta lehen abiapuntuan ez dago pentsamendurik, amildegi beldurgarria baizik, eta, beraz, orduan, bide oro ez da berbide baizik eta ez bidearen berbide edo jainkoaren hedapena, Hegel: ...koaren argitasuna biak bat bera dira niretzat, baina ez Hegelentzat, [ez Nietzscherentzat, elkarren kontrako bidetik biak ala biak fenomenoen azpian ez dago ezkutuko errealitate [benetakorik, Nietzsche, oinarririk gabeko bilakaera agortezina da bizitza, izan eta kito, bost axola badena baden, izan eta kito eta hizkuntzak adierazten du izatea, esanez baikara, Txinan eta Indian besterik badiote ere,
|
esan
ala ez izan, eta ez izanez esan daiteke izatearen argi isla ttipi bat gauzen azkenburuko izaera/ ez izaera aurkitzeko [ahaleginean.
|
|
2012
|
|
|
" Maite zaitut/ pila pila pila patata tortilla. Zalantzak izan genituen, euskaraz ondo dagoen
|
esanda
ala ez... baina umeei gustatzen zaie! Arrakasta du absurdoaren umoreak.
|
|
|
MIREIA. Benetan
|
diozu
ala niri koipea emateko da... bazoazelako?
|
|
|
Behin argi daukadanean zer nahi dudan, patroiak egiten hasten naiz. Jantziak egiten dira behin behineko tela batean, ikusteko nola geratzen diren eta aldaketarik egin nahi
|
diodan
ala ez. Azkenean, argi daukadanean zer nahi dudan, behin betiko oihalera pasatzen dut.
|
|
|
|
esan
ala ez esan.
|
|
2013
|
|
|
Hitzek, entzun ala irakurri, beste zerbaitetan arreta jartzen behartzen gaituzte. Hitzek,
|
esan
ala idatzi, beste unibertso bat sortzen laguntzen digute.
|
|
2014
|
|
|
Haien arteko harremanaz hitz egiten zuenean, oraina eta iragana nahasten zituen, eta ezin nuen igarri emaztea utzia zuen ala ez. Ez nekien, ezta ere, barre egin ala serio egon behar nuen, huskeria bat
|
esan
ala berak ere nekez zehazten zuen barne barneko tristezi jarioaren aurrean begiak irekita mantendu.
|
|
|
b) Testuaren arabera, esan esaldi hauek egia
|
dioten
ala ez.
|
|
2015
|
|
|
Zer ba? Ez zara gogoratzen janaria eman behar
|
diozun
ala ez?
|
|
|
Isiltasunarekin batera, gezurra otzanaren ezaugarri bilakatzen ari da. Isiltasunak aurresuposizioak egitera garamatza, ez baitakigu ziur otzan batek beldurra ote duen, nagusiak zer edo zer
|
esan
ala egin ote dion, edo otzanak nagusiari, gero hain lausengari izateko.
|
|
|
Komikietan ia gai gehienak jorratu dira, baina askotan, tamalez, soilik azaletik. Ez dakit akats hori komikien egiturari sor
|
diogun
ala ez. Dena dela, komikiak baditu bere baliabideak eta horiek ustiatzeari ekin behar dio.
|
|
|
–Bai, hala izan da, hasi nintzen ni ilun samar, zalantzan nengoen eta
|
esan
ala ez esan une hartan burutik pasatu zitzaidana?. Pena bat dut ordea, ausartu nintzen azkenean.
|
|
|
" guk ez dugu hori horrela egiten"," ez da hori egin behar"," hori ez da gure estiloa"," hori ez da gure hizkuntzarena"," hori ez da gure kultura"... Baina, esan dudan legez, kontua ez da soilik hori horrela
|
diogun
ala ez, kontua praktikoagoa da: horrela sentitzen, pentsatzen eta egiten dugun.
|
|
|
Jabearen marka dutelako. Arazoa ez baita zer diogun, baizik eta geuk
|
diogun
ala besteek dioten, hau da, hitzen jabea zein den. Aliziaren herrialdean bezala.
|
|
|
Era batera edo bestera biek zuten dilema berbera: besteari aurrea hartu eta" tira, amaitu da, ederra izan da, egin dezala bakoitzak bere bidea"
|
esan
ala besteak ekimena hartu arte itxaron. Zaila da biktima eta biktimarioaren rolak saihestea.
|
|
2016
|
|
|
Egunero, hainbat hautu egiten zituzten emakume eta gizon esklaboek (hala nola ezkontide berarekin irautea hainbat urtez, ume baten aita nor zen
|
esatea
ala ez esatea, aita ezezaguneko umeen amarekin ezkontzea, haur jaioberriari aitaren, izebaren, osabaren edo aitona amonen izena ipintzea eta ondo moldatzen ez ziren ezkontideak banatzea), eta, horien bidez, kontra egiten zioten, praktikan, baina ez erretorikan, esklaboa betiereko, haur, eta bezatutako, basati?
|
|
|
Batetik berekoikeria unibertsalaren baietza erruz eta sendo enfatizatzen da; bestetik ziurtapen horren lakarra leuntzen saiatzen da modu diferentetan. Bera egoismoaz adina edo gehiago altruismoaz interesatzen dela, esango digu (8), edo gene berekoia
|
esan
ala gene kooperatzailea esan berdintsu dela (10). Edo, perpausak zinikoak irudi balezakete edo gizon emakumearentzat bereziki losentxagarriak ez badira, bera etologoa dela eta funtsean animalien portaerari buruz diharduela (26, 180), desenkusatzen da berehalaxe gizarteari eta gizakiari erreferitzeko, beste abereak eta gizaberea deus bereizteke. 249 Batez ere berekoikeria hori metafora bat delakoari oratzen zaio, eta metaforaren estatus epistemiko berez zaila testu zientifiko batean, berak are zailagotzen digu.250 Ez du nahi berekoikeria zentzu moralean har dakion, baina" ontasuna darwinismoz hiltzen da" txantxatzeko ez du eragozpenik (249).
|
|
|
Gainera... Guiomarrek duda egin zuen, broma
|
esan
ala ez esankartzelara joan beharra badaukak, behintzat holako partidu bat ikusita joan.
|
|
2017
|
|
|
Baina ez da zuk pentsatzen duzuna, Don Juan, gertatzen da nire amodioa benetakoa dela, ez fraternala deituriko horietakoa, bestelakoa baino. Begira... etxean estatua batzuk ditut, tamaina eta forma desberdinetakoak, eta... beno, ez dakit
|
esan
ala ez... beno, bai, ba hori... haiekin lizunkeriarik kontaezinenak egiten ditut, senar eta emazteen artekoak, osea...
|
|
|
Goazemak dantzara! Jan dugun bildotsari eskerrik ez
|
diok
ala. Alferrik hil ote dugu?
|
|
|
–etxe?
|
esan
ala, casa, esan alderik ez dagoela ziotenen aurka, hizkuntzaren interpretazio instrumental soileko kazeta intelektualak; h. d., Baskonia euskaraz hiztun ala espainolez hiztuna Baskonia berdin berdina litzatekeela.
|
|
|
Gertatzen da, bestalde, txantxak ez duela ondorio bera leku batean
|
esanda
ala bestean, umoregile baten ahotik ala beste batenetik esaten bada. Badago alderik.
|
|
|
Josebari berehala bururatu zaio jolasa izan baina jokoa dena, “bikotea eta bakardadea”. Zalantza une baten ondoren,
|
esan
ala ez esan, bota egin du: “Bikotea eta bakardadea”.
|
|
2018
|
|
|
–Aiora Urruti, ezta? Ez dakit zuen aitari itxaron nahi
|
diozun
ala zeuk sinatuko dituzun biotxostenak. Irakurri patxadaz.
|
|
|
Oraintxe ez dakit nola zioen Saigongo telegramak. Ez dakit neba gaztea hil zela
|
zioen
ala honela: Jainkoak deitua izan da.
|
|
|
–Musde Dexesek
|
esan
ala Mugarrek esan, borreroburuak... zera, soldaduburuak zein Erregek esan, armarrirako nahi dudan aipua ez da horregatik, ez makurrago, ez loriatsuago izango.
|
|
|
Oso bide okerretik ibili da, Baronet, ikur elearen bigarren zati horren atzetik. . Pausa egin zuen, buruan zerabilena
|
esan
ala ez bailegon?. Ez du heraldika liburu bakar bat ere arakatu.
|
|
2019
|
|
|
34 Xikito,
|
diok
ala xikito, ez hiz ez hortan kito,
|
|
|
Egun horretan berri tamalgarri bat neramakion. Bide osoan zalantzan joan nintzen,
|
esan
ala ez esan. Koldarkeria handia zegoen nire zalantza horietan, zeren nahitaez esan zitzaion egunen batean.
|
|
|
Ez daki, maita nazazu arren? esan nahi
|
dioten
ala pena ematen diola adierazi nahi dion. Ahizpa zaharrena, topiko arkaikoa, bizitza besteak zaintzen ematen duena:
|
|
|
–Filosofia horrekin ez goazela inora eta duda handia dudala Txeferi lagundu behar
|
diogun
ala ez?
|
|
|
Magali klinika psikiatriko batean sartu nahi dute, Aldundiaren zaintzapean uzteko. Hortik aurrera, zuk erabaki lagundu nahi
|
diozun
ala ez.
|
|
2020
|
|
|
Franco hil eta laster Zeruko Argia kazetari (1976 IV) ziotson Monzonek Nafarroarik gabe ez zegoela euskal Aberririk; Nafarroa alde batera utzi nahi zutenekin ez zutela biderik egin nahi, ez Eibarreraino eta ez Maltzagaraino. Geroari buruz, Iruñea zela geure Hiri Nagusia, eta... Gora Euskadi
|
esan
ala Gora Nafarroa esan, gauza berdina zela.
|
|
|
Ez, laburrak ote ziren azkenean asmatu egin dut, ez baitakit oso ondo noraino komeni zaidan egia osoa
|
esateak
ala isilean gordetzeak.
|
|
|
Zalantza sortu zitzaidan: egia
|
esan
ala ez. Salatu traktorezaleak, laurogeitarrak, iheslariak, ala ez?
|
|
|
Libreta etorri zait gogora. Orain arte zalantzan egon naiz, Aitziberri
|
esan
ala ez, eman ala ez. Libreta, ezkutuan gorde dudan Macguffin bat.
|
|
|
Hankartea zabalik begiz laztanduko du lehen ilarako ikusle bakoitza. Hauek ez dute jakingo hankartera so egin behar
|
dioten
ala begiradari eutsi. Eta berak badaki, bereak dira.
|
|
2021
|
|
|
Ezin
|
diot
ala ez naiz ausartzen ezer gaitzetsi. Gehiegikerietan aritzen baldin bada ere badakit ondo baino hobeto munduko eskubide osoa daukala, nik baino gehiago duda izpirik gabe, Luzarotar guztiekin erresumindurik egoteko.
|
|
|
Isilik geratu zen une batez, zerbait
|
esan
ala ez, zalantzan balego bezala.
|
|
|
Aita gizajoari tiro egin nahi
|
diozu
ala?
|
|
2022
|
|
|
Xikito,
|
diok
ala xikito, ez hiz ez hortan kito,
|
|
|
Aitor erabaki ezinik dago ren txioari erantzun behar
|
dion
ala ez. Alde batetik, beldur da ea hautsak harrotuko dituen horrela, arreta erakarriz bestela oharkabean pasatuko litzatekeen kontu anekdotiko baten gainean.
|
|
|
Inoiz kontatu ere bai, eta orduan, poesiek narrazio itxura hartzen dute edota egoera baten zertzelada batzuk ematen ditu.
|
Esan
ala esan ez ditugun gauzak adierazteko behar du poetak poesia. Hitzak lagun ditu Igartua Bengoak, baina batzuetan baita estalki ere.
|
|
|
Beldurrari gogor eman nahi
|
diozu
ala ez?
|
|
|
Zaila da
|
esan
ala ez erabakitzea ez baitut nahi zure sudurra honetan sartzea.
|
|
2023
|
|
|
Pailazo hutsak...". Isildu egin da Fragole, zerbait
|
esan
ala ez haztatzen bezala. " Ez dut sinesten", bota diot txantxetan, mihitik tira egiteko.
|
|
|
Galdera asko, baina gehienak isilik irentsi beharrekoak, eta beste bat gailentzen da orain, guztiz praktikoa: gizonari zer egingo dioten
|
esan
ala ezustean tiroa eman. Kondenaren berri aldez aurretik emateak sufrimendua areagotzea esan nahi du, baina aldi berean mentalki prestatzen lagundu diezaioke, agian.
|