|
2000
|
|
|
Japoniatik ekarritako arrautzak ikusia naiz! Guairako kaia itsasontziei erantzun eman ezinik izaten zen; kaian husteko lekua egin zain
|
egon
behar zuten itsasontziek, barratik kanpora. Hogeita lau ontzi zenbatuta nago han, itsasoan, portuan lekua egin zain.
|
|
|
Baina ezberdintasun eta injustizia sozial iraingarriak pairatzen dituen herria da. Ni han
|
egon
nintzen garaian horrela zen behintzat. Horixe da gustatu ez zitzaidan bakarra.
|
|
|
Zuhaitzaren itzalpean, etsi samartuta, atarramentu hartan nora ote nindoan galdetu nion neure buruari. Eraitsita nengoen
|
egon
ere. Kara edo kruz pentsatu nuen txanpona airera botata.
|
|
|
Marokoarrak ere hurbiltzen zaizkio, eta latinoamerikarrak... Venezuelar beltxaran batekin egundoko kontuak izaten ditu, Antxon han
|
egon
zeneko gorabeherak seguru asko.
|
|
|
Berrogeita hamar urte nituen kartzelara sartu nindutenean; adinaren zama sentitzen hasten den sasoi hori, beraz, eta komisaldegiko tortura egunak igaro ondoren are gehiago. Baina kartzelak ez dizu bakean bizitzen uzten, nahiz eta zaharra izan eta jubilatzeko garai hobean
|
egon
.
|
|
|
Harmailetan behera nindoala, egundoko kulatazo bi eman zizkidan txakur batek sorbaldan, eta bi zartada haietatik ezkerraldean eman zidana izugarria! Urteetan
|
egon
nintzen ohean ezkerreko aldearen gainera etzan ezinik, min ematen zidalako. Galeriatik behera, zentrora jaitsi eta Guardia Zibilaren esku utzi gintuzten.
|
|
|
Baldintza tamalgarriak ziren Puertokoak, inhumanoak ziren, batere exageratu gabe. Norbera gaizki
|
egon
, baina txartoago ikusten zenituen lagunak. Oso latza zen hango kontua.
|
|
|
Egituraren kariaz dena da eskasa, txaboloan bakarrik zaude, eta nahi duzuna egin dezakezu, ohiko mugen barruan. Baina txabolotik kanpo, behean zaudenean, edo patioan
|
egon
behar duzu edo pasillo moduko barrunbe txiki batean... Patioan ez dago aterperik.
|
|
|
Patioan ez dago aterperik. Eta pasillo moduko barrunbe horretan pilatuta
|
egon
duzu hainbeste jenderen artean, ezer egiteko lekurik gabe; guztiz itogarria eta deserosoa da, eserita irakurri, idatzi edo antzeko zerbait egiteko inolako modurik ez dago.
|
|
|
Antxon gazteekin ondo konpontzen dela ikusten dut. Ezin dut irudikatu herriko plazan eserita, eguzki izpi bila, jubilatu mordoskaren inguruan, penak kontatzen edo zer esanak amaituta, denbora joan zain
|
egon
ohi diren aitona aspertuen moduan. Bere izaerarekin egokiago dagoke gazteekin berriketan edo eztabaidan tabernaren batean, ikasleekin matrakan.
|
|
|
Galeriako lehena zen nire txaboloa; neu kontatzen ninduten lehenengo, eta jarraian gainerakoak. Errekuentorako leiho ondoan zutik
|
egon
behar zenuen, esan dudanez. Goiz hartan ordea, ohean aurkitu ninduten, jaikitzeko asmorik gabe.
|
|
|
Hirurena izan zen latza, baina niretzat Kirruli eta Mikelena gogorrena, neu nengoen moduluan gertatu baitziren. Kirruliren gorpua zaintzen
|
egon
nintzen goizean, Elurtxurirekin batera. Sinestezina zen garai hartan tuberkulosiaz hiltzea!
|
|
|
Hango egonaldia arrunt luzatu izango zen. Ez nintzen beti etxezuloan sartuta
|
egon
. Behin kalera irten eta galdu egin izango nintzen, eta ama nire bila aterako zen, pentsatzekoa denez.
|
|
|
Gure izena ere eman zuten, anaia eta biona, Errusiarako. Baina gure amak ez zuen
|
egon
behar guztiz konbentzituta, eta irtenaldi hura, adio hura, atzeratzen eta atzeratzen joan zen, joatekoak joan eta gu bertan geratu ginen arte.
|
|
|
Lehen graduan daukate oraindik. Castellonen goizean patiora irten eta arratsaldean txaboloan
|
egon
behar izaten zuen. Lau orduko patioaldia, beraz.
|
|
|
Planoak erakusten dizkigu, itsasontzien izenak, neurriak, prezioak... Astirik gabe dabil ezertarako, ezin geldi
|
egon
; eta tartetxoren bat daukanean, paseatzera joan ohi da patiora. Ipurtarinaren irudia ematen du horrela esanda, baina gizon patxadatsua dugu, adinak emandako tenplearekin luzatzen da berriketan hasten denean.
|
|
|
Ez dakit metrailadore haiek balarik gabe zeuden, edo segurua jarrita ote zeukaten, edo zer demontre. Tiro egiteko prest
|
egon
izan balira, egingo zuten, ziur, eta auskalo nolako kalapita sor nezakeen. Inguruetako mendixketan bazterrik bazter eta zer ikusiko ibiltzen ginenean, egundoko munizio mordoa aurkitzen nuen.
|
|
|
Oviedon erori zen preso. Gero Mostoles langile batailoian
|
egon
zela uste dut. Eta azkenean Ondarretako kartzelan.
|
|
|
Hamabi urte izango dira Antxon Garcia del Molino ikusi gabe, Herreran
|
egon
ginenetik hain zuzen. Han ere modulu ezberdinetan egon ginen, baina bisitara bidean ikusi izan nuen inoiz edo behin, eta ez zait akordu hartatik bere irudia ezabatu.
|
|
|
Hamabi urte izango dira Antxon Garcia del Molino ikusi gabe, Herreran egon ginenetik hain zuzen. Han ere modulu ezberdinetan
|
egon
ginen, baina bisitara bidean ikusi izan nuen inoiz edo behin, eta ez zait akordu hartatik bere irudia ezabatu. Orduan bezala darama, orain ere, txapela buruan.
|
|
|
Astean zehar, tarteka egin ditu larunbateko bisitaren aipamenak, nortzuk etorriko zaizkion, zelan izango ote den egoera... Goizetik dabil
|
egon
ezinik, arratsaldeko bisitan darabil gogoa, ez dugu zalantzarik. Koldok ere ordu berean izango duenez, elkarrekin joango dira.
|
|
|
Laurogeitaka urte zituen! 1987ko udan besarkatu nuen azken aldiz, Carabanchelgo ospitalean
|
egon
nintzenean.
|
|
|
– Ordu asko izan dira furgoiko kaiola deseroso horietan eserita, zutitu ezinik, mugitu ezinik eta
|
egon
ezinik. Zeharo minberatuta geratu zait gerri aldea.
|
|
|
Bere gaixotasunaren lehen zantzuak besterik ez ziren izan. Larritasun horren ondorioz oheratuta
|
egon
behar izan zuen hilabete batzuetan.
|
|
|
Nik odoletan nituen oinak. Manolo gizajoak ohean
|
egon
behar izan zuen hiru egunez.
|
|
|
Ondoren, eliza bateko kriptara eramateko modua egin zuten lagunek. Hogeita lau egunez
|
egon
zen kripta hartan, beste inora ezinik. Hilabete baten buruan lortu nuen Donostiako Polloen hobiratzea.
|
|
|
Zortzi hamar urte nituela, pasteleria zeukaten Ariztimuño Imaztarrek. Oraindik han
|
egon
behar du pasteleria hark. Kafea ekartzen zuten kanpotik, eta pasteleriaren atzealdean xigortzen.
|
|
|
Hauxe, hain zuzen ere: estazio ondoan akaziak zeuden, akazia inausiak, parketan eta
|
egon
ohi diren platano horien tankera samarrekoak; etxean untxiak edukitzen genituen, eta haiek gobernatzea aitonaren zeregina edo nirea izango zen seguru asko; behin batean bururatu zitzaidan, estazio ondoko akazia haien hostoez egingo niela untxiei egun bateko gobernua, eta baita joan ere, zakua hartuta; akazia buruxketara igo eta soildu nizkien neguan inausi ondoren uda bitartean botatako kimu edo ...
|
|
|
Ordura artean isilik ibiliak ginen, eta hasieran isilik
|
egon
ginen baserri haren barruan ere. Poz handi bat sentitu nuen, barne harmonia esanezin zoro bat.
|
|
|
Poz handi bat sentitu nuen, barne harmonia esanezin zoro bat. " Ez zakiat zergatik, baina hementxe
|
egon
beharra nian eta hementxe nagok", esan nion neure buruari," Leku eta tenore egokian. Hainbeste ibilaldi zoro hara eta hona, hainbeste ikasketa eta lan, hainbeste min eta neke, hainbeste izu eta negar, hainbeste amore emate eta umiliazio bizitza osoan zehar, honetarako?
|
|
|
Ez nuen neskak orri hura irakur zezan nahi. Lauaxetarekin bakarrik
|
egon
banintz, akaso ez nukeen arazorik izango hari gutuna erakusteko, Lauaxetarekin hartua bainuen konfiantza pixka bat. Gainera, azken batean, Lauaxeta hildako berpiztu bat baino ez zen.
|
|
|
Uitziko mendatetik gertu geundela gaztigatu nionean, artean ilundu gabe zegoen arren, gaua pasatzera baso hartantxe geldituko ginela erabaki zuen Goizederrek, errepidetik kilometro erdi ingurura. Isilik
|
egon
ginen ilundu bitartean, atseden hartzen eta egunkariak irakurtzen. Goizederrek abar batzuk bildu zituen.
|
|
|
Ez ditek planteatzen zenbat energia genukeen ondo eta lasai bizi ahal izateko. Ez ditek planteatzen energia hori kontsumitzailearengandik gertuago
|
egon
daitezkeen instalakuntza txikiagoekin lortzeko aukera, hori ez litzatekeelako negozioa izango. Dena aurrera egitea duk, eta zenbat eta handiago hobe beti, dirua etengabe mugitzeko sorgin gurpil zoro zentzugabe batean.
|
|
|
Ez zegoen meteorologian aditu handia izan beharrik aurki euriaren eskuek igurtziko gintuztela igartzeko. Euria hasi baino lehentxeago, Loitzate mendiaren hego mendebaldeko mazela batean, Zumarresta errekaren ondoan, borda zaharkitu batean babestu ginen Lauaxeta eta biok, eta luzaz
|
egon
ginen hantxe, paraje guztiz bakarti hartan, geldirik eta isilik, atetik zehar euriaren zirri zarra etengabeak baso lehendik ere guztiz hezea nola mela mela eginda uzten zuen begira. Mundutik urrun, oso urrun, guztiz aparte.
|
|
|
– Non
|
egon
nahiko huke ba?
|
|
|
– Ez jakiat neuk be oso zehatz. Hiriren baten
|
egon
gura neukek, baina ez jakiat oso ondo zertan. Gasteizen akaso, Jaurlaritzako politikariakaz bilduta, aberriaren aldeko zereginak eztabaidetan eta erabakiak hartzen; Euskaltzaindiko edo Euskal Idazleen Elkarteko bilera baten bestela; edo antzoki baten be egon neitekeala uste juat, ospe handiko euskarazko ekitaldi kultural batera gonbidatuta...
|
|
|
Hiriren baten egon gura neukek, baina ez jakiat oso ondo zertan. Gasteizen akaso, Jaurlaritzako politikariakaz bilduta, aberriaren aldeko zereginak eztabaidetan eta erabakiak hartzen; Euskaltzaindiko edo Euskal Idazleen Elkarteko bilera baten bestela; edo antzoki baten be
|
egon
neitekeala uste juat, ospe handiko euskarazko ekitaldi kultural batera gonbidatuta... Hire ordez Egunkaria ko erredakzioan behar egitea be ez litzatekek txarrena izango, ez horixe!
|
|
|
Hire ordez Egunkaria ko erredakzioan behar egitea be ez litzatekek txarrena izango, ez horixe! Baina batetik ezinezkoak dozak aukera guztiok, eta bestetik neuk be ez jakiat zehazki non
|
egon
gura neukeen benetan.
|
|
|
– Barruak esaten eustak higaz
|
egon
behar dodala, hi hazela aldi berri honetako nire gidaria, nire laguna. Baina ez jakiat zehazki zergaitik.
|
|
|
– Askotan pentsatzen diat hirekin
|
egon
beharrean Lizardirekin egon nukeela nik, ez dakidala zer arraiogatik nagoen hirekin eta ez Lizardirekin.
|
|
|
– Askotan pentsatzen diat hirekin egon beharrean Lizardirekin
|
egon
nukeela nik, ez dakidala zer arraiogatik nagoen hirekin eta ez Lizardirekin.
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok bidea maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan egonik, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait
|
egon
behar nukeelako irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat bidean egon, bidean egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez dagokion lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes.
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok bidea maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan egonik, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait egon behar nukeelako irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat bidean
|
egon
, bidean egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez dagokion lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes.
|
|
|
– Ez kezkatu, motel! –esan nion, baina Lauaxetak begiak altxatu gabe jarraitzen zuen– Lasai
|
egon
hadi. Dutxan sartuko nauk.
|
|
|
Ezta pozik, saminik edo beldurrik ere. Gure zain
|
egon
balitz bezala jokatu zuen. Bere ondoan eseri eta azken egunotan bizi izandakoak kontatu genizkion.
|
|
|
Hiru egun geroago, Bianditz, Aldura, Urdaburu eta Adarra mendietatik barrena, Andoaingo hilerrira heldu ginen. Rikardo Arregiren hilobiaren aurrean
|
egon
ginen biok, Lauaxetak eskatu zidan bezala. Hilerritik tren geltokira jaitsi ginen gero.
|
|
|
Hasieratik baztertu nuen etxetik pasatzeko ideia, baina Egunkaria ko erredakzioan sartzeko gogoa piztu zitzaidan. Bagenekien Lauaxetarentzat arriskutsua zela han sartzea, han bat baino gehiago
|
egon
baitzitekeen hura ezagutuko zuenik. Baina nik baneukan hara joan eta lankideei ustekabe bikaina ematerik.
|
|
|
Bezperan bezala, alde handia zegoen gu bion janzkeren artean. Nahiz eta mendirako jantzita
|
egon
, Lauaxetak txukun txukun zituen arropa guztiak, lokatz arrastorik txikiena ere gabe, bizarra ondo egina eta ileak zuzentasun miragarriz orraztuak. Nik, aldiz, ile luze samarra nuen, aspaldian orraztu gabe eta nahasia, egun batzuetako bizar latza agerian eta bezperako lokatzak arropetan lehor itsatsiak.
|
|
|
– Zer da hau baina? –haserretu nintzen berriro, ordura arte
|
egon
nintzeneko hodeitik bat batean erorita bezala– Telebistako broma horietako bat? –Zutitu eta ingurura begira hasi nintzen– Kamera ezkutu bat al dago hemen?
|
|
|
Ulertzeko denbora behar izan nuen, baina azkenean jabetu nintzen Lauaxetarekin banengoen Lauaxetarekin
|
egon
nahi nuelako zela, ez beste ezergatik. Ez zen egia, beraz, aukeran Lizardi Lauaxeta baino nahiago nuela.
|
|
|
Luzaz
|
egon
zen han, bankuan eserita, egunkaria ia ia osorik irakurri arte, errealitateari zuzenean aurre egin aurretik derrigor kontsultatu beharreko gida iruditzen baitzitzaion paper mordoska hura. Egunkaria n berari buruz esaten zutena ere oso osorik irakurri zuen, hunkidurak xehetasunez jabetzea eragozten bazion ere.
|
|
|
Gainerakoak bezala, ahalik eta lekurik bakartienean esertzera joan zen, baina Lauaxetarengandik aski gertu hala ere. Agian euskaraz jakingo zuelakoan eta beltz bat euskaraz mintzatzen entzuteko irrikitan, harekin hizketan hastekotan
|
egon
zen une batez Lauaxeta, baina azkenean ez zen ausartu.
|
|
|
etxe handiak, dendak, tabernak, jendea hara eta hona, autoak asfaltozko bide gainean... Autoen itxura bitxiak XXI. mendean
|
egon
zitekeela pentsarazi zion Lauaxetari; inguruak, berriz, zehazki zergatik ez bazekien ere, Gernika ekartzen zion gogora. Horretaz pentsatzen ari zela," Gernika Garbiketak S.L." errotulua irakurri zuen ondoko bidetik igaro zen furgoneta txuri batean.
|
|
|
Zuhurki jokatu behar zuen. Eta, batez ere, lasai
|
egon
. Leihotik aldenduz:
|
|
|
" Henrik", esan zuen aitatxik; beraz Lazarok haren bila etorri zela kontatu zien; ez zen komeni, agian, berria hala hala heda zedin; hotsa behar ez ziren belarrietara heldu zitekeen; alta, bazitekeen zaharrak datu berriren bat ematea; bazirudien zerbait esatekoa zuela; izan ere, antiojoak jarri eta, eskuaz apurtxo bat hurbiltzekoa eginez: " ixilpeko obra batzuk egin zituen", esan zuen; sekretuka, hurrean zen etsairen batek adi balezake lez; ordea beraiekin Ivan txikia besterik ez zen; esan zituen hitz haiek Xanengan sortzen zuten efektua ikustearren pixka batean isilik
|
egon
eta gero: " ixilpekoak ziren", esan zuen," baina nik banekien ari zirela"; gero, bekainak jasota, apalkixeago:
|
|
|
" Galdera bat dun", defenditu zen Maria. " Motan
|
egon
naiz", esan zuen Xanek. Isiltasun handi bat izan zen.
|
|
|
Geuk ikusi genuen: burua lehertuta, belarritik odola zeriola"; amatxi zaharrak mahukatik zapiño bat ateraz zenbait malko xukatu zituen;" egun hauetan", segitu zuen Mariak," oso triste
|
egon
da. Beldur izan naiz ez egitekoren bat egingo ote zuen".
|
|
|
Erdiko pisuan, korridorean, emakume garbitzailea lurra fregatzen ari zela, Xanek, ohartu gabe, zoru bustia zapaldu zuen. Emakumeak bizkar ematen ziola, ez zuelarik beraz ikusi, eta susmatuta noski, ikusiz gero nekez zuela berriz ere barkatuko, Xan zenbait segundoz kortina lodi baten atzean
|
egon
zen. Ordea, bi tipo behetik heldu eta une batez korridorearen erdian gelditu zirela, eta emakumeak, ikusiagatik, ez baitzien haiei erremuskarik egin, eta bestalde, bera gordean atzemanez gero askoz ere okerrago, edo behintzat oso trago txarra izango zela pentsatuz, Xan kortina atzetik atera zen.
|
|
|
" Goian bizi den emakume horren etxean, hain zuzen arropak pixka bat lehortu bitartean...". " Raissaren etxean?", harritu zen Gari;" harekin
|
egon
haiz.... Badakik nor den ezta?"; Xanek ez zekiela eta:
|
|
|
Kale hartan jende asko zebilen. Edozertara ere, bertan zegoen ostatu batean sartu, haren kristalen atzetik, disimuloz, kitziketan
|
egon
zen. Denbora gutxi egin zuen han; eskatu zuen ardoa trago batean edan eta, irten egin zen.
|
|
|
Laster oso, kale nagusitik barrena gazte andana bat lasterrean etorri, batzuk beherantza segitu, beste batzuek parke inguruan posizioak hartu zituzten. Lerrokoak une batez elkarrengana inguratu ziren, geroxeago, egonean
|
egon
ziren bezain isilik, emeki emeki, inguruko karriketara barreiatu ziren. Gazteek, batzuk aurpegiak estalian, beste batzuk ez, parke bazterrak beren mende hartu eta, espantu handiak eginez, gora begiratzen zuten.
|
|
|
" Beldur nintzen...", esan zuen Xanek, bista apaldu zuen. Hurbildu egingo zen Eligana, haren kontra estutuko zen, ez balitz urrutitxo
|
egon
, ez balitzaio Henriren anaiari ezti eztia burua laztantzen arizan. Ez hona eta ez hara zegoela:
|
|
|
Xan oso zorabiatuta zegoen, ez zuen deus esateko kemenik. Hori ordea, bera gaizki
|
egon
zitekeela, ez zitzaien bi mutilei gogoratzen. Bele kaseteko kanta marmarkatzen ari zen.
|
|
|
Berari zorrozki begira, beste zerbait gogoratu nahiz bezala gelditu zen Gari. Apur batean isilik
|
egon
ziren. Bazuketen zerbait elkarrekiko, bazekiteken zerbait, nekez aipa zezaketena.
|
|
|
Bai; aldi batez ikusten segitu nian. Orduan lana ere utzi egin zian baina, auzoko etxe batean gordeta
|
egon
zuan". " Hik ba al dakik", galdetu zuen Xanek," Henrik Etxarten utzi zuen pakete baten berri?".
|
|
|
Elizara ez zuan Henri azaldu, baina gero hilerrira bai. Gorro bat jantzita, zuhaixka batzuen atzetik begira
|
egon
zuan. Bazituan tipo arraro batzuk tunba baten gainean jarrita; haiek txakurrak zituan, deskarado.
|
|
|
Gero, etxera ailegatu eta ama bastante deprimituta zegoela, aber katu beltz hark deprimitu ote zuen, galdetu zioan Henrik. ‘Ez, ez’, esan zian amak, ‘hori oso ondo
|
egon
da’ Arratsalde berean kamioi bat galtzerdi erosi zian, hori zian bere negozioa. Lan egin behar zuela, esaten zian.
|
|
|
Eta, leherketa izan zen egun hartan, herri hartako ostatuan zela, ostalariari (nire ezaguna dena, nik hau berak esanda zakiat) esan ziola, tipo bat han bazterretan ostuka ikusi zuela; bere kusan ote zebilen; eta gure etxeko telefonoa eman zioan, edozer gertatzera guri abisu emateko"; apur batean isildu egin zen, gero jaiki egin zen eta: "
|
egon
hadi pixka batean", esan zuen.
|
|
|
Gain miratu zuen, kimika liburuxka bat zela zirudien. Hura alde batera laga, loguraz ahoa zabaldu, begiak ertitxian gizon iharrari begira
|
egon
zen. Mokasin marroi distirantak, oihal argiko galtzak, elastiko urdinaren gainetik agertzen zitzaion alkandoraren lepoko zuria.
|
|
|
Barran gizon dezente bazegoen ere, batzuk agian gaupasa eginda, zalapartaka, eta barran kamarero bakarra, Pititak hari deiadar sendo bat eginik ziztu bizian erakarri zuen. Iharra eta neska frantsesez ari zirela, Xan paretan zegoen koadro txiki bati begira
|
egon
zen, gero beste nonora, harik eta Pititak bandeja batean gosaria ekarri zuen arte; esertzen ari zela: " Eta?", galdetu zion Iharrari laburzki; honek irribarre misterioso batez erantzun zuen.
|
|
|
Borda bestalde, kandado batekin itxita zegoen, eta haren teilatuaren hegalak eskaintzen zuen aterpea oso badaezpadakoa zen. Ezin zen han
|
egon
, izoztu egingo zen. Behera zihoan bideari segitu zion.
|
|
|
" Pitita?", galdetu zuen sudurmakoak. " Pitita, hori duk", esan zuen lepamotzak; apur batean Xani begira
|
egon
eta: " Pitita esaten genioan.
|
|
|
Noizko kontuak ote ziren haiek. Hain segur, eztanda baino lehenagokoak, ezen gero Henri ihesi edo behintzat ezkutatuta
|
egon
zen. Eta hala ere, bazitekeen eztanda izan eta gerokoak izatea.
|
|
|
Hala ere, sudurmakoak, begiak apur bat txitxilduz: " Non
|
egon
haiz?", galdetu zion. " Motan", esan zuen Xanek apalki.
|
|
|
Agian banan banan aisago mintzatuko ziren. Orain berriz, Xanek zain
|
egon
behar zuen, haiek zer esango. " Berri zaharrak guk dakizkigunak", hautsi zuen begibeltzak.
|
|
|
Henriren anaia esnatzeko zain, agian; hura, ordea, manten azpian lo lo, hotzak kuxkubilduta bezala zegoen. Puxka batean hala
|
egon
ziren. Istant batez, Xani iruditu zitzaion Elik irribarre egiten zuela.
|
|
|
Isilantzeko solasean hasi zirela nabarituz Xanek, pudorez, begirada apartatu zuen. Handik pixka batera, armarioko ispiluan, ilun hartan, Elik eta konkorrak elkarri musu bat ematen ziotela begitandu zitzaion; edo, halakorik izan ez bazen ere, behintzat bien bisaiak oso juntu
|
egon
ziren momentu batez. Gerotxoago berriz, Eli zigarroa hautsontzian uztearren jiratu zelarik Xanek ikusi zuen, konkorra bere belarria Eliren eskulepoaren kontra marruskatzen ari zela.
|
|
|
" Hiru bat aste egin zuen", esan zuen Junek," gero aldegin zuen". " Bakarrik
|
egon
al zen?", galdetu zuen Xanek. " Orduan bai; lehenago, pare bat alditan, beste mutil batekin etorri izan zen.
|
|
|
" Hi ere", esan zuen," bahaiz, beraz, talde batekoa". " Noski", esan zuen Garik;" zein taldetakoa, ordea, inork ez zakik"; zigarrokina lurrera bota zuelarik, Xan pixka batean hura zelan kontsumitzen zen begira
|
egon
zen; pi pi pi bat aditu zen; Garik gerrian zuen mobila zen; nonbaitetik erreklamatzen zutela ta, jaiki eta: " etorri", esan zion Xani; ironia aire batez:
|
|
|
Komunean, kanpoan, hiru lagun zeuden, erretzen; barruan berriz, emakume garbitzailea, lehen ezagutu zuena, bere fregonarekin, eta beste tipo bat, lababo bateko xukabidea askatu eta garbitzen ari bide zena. Xan, txiza egiten ari zela, une batez gizon haren zapo aurpegiari begira
|
egon
zen. Gero, ja bragetako botoiak lotzen, itzuli zelarik, emakume garbitzailea bazterretik, errezeloz txizontziari begira zegoela ikusi zuen.
|
|
|
Noski hura garbitu behar zuen... Aurrena baina, lehortu behar zuen, ezin zen arropa haiekin
|
egon
...
|
|
|
Harri bati atxikita, ahoxka alde guztietara zabaltzen zuen, airean ziratekeen jaki mikroskopikoen bila. Hari begira makurtuta zegoela, Xan erori zorian
|
egon
zen. Oso nekatuta zegoen.
|
|
2001
|
|
|
kofreak espaloira husten zituzten, piperrak, tomate hirotuak, arrautza sailak, xitxak, ahate ondoak, piunak eta zangoetarik estekatu oilaskoak. Kakofonia horri minberaki begira
|
egon
nintzaion luzaz. Basamortu berde, idor eta mutuan nenbilen eta herriko azokaren aitzin irekitzearen ikuskizunak paradisua tanpez deitu zidan.
|
|
|
Orduan ere berant nenbilen, bilkura lekua inguratzen zuten pentze berdailetarik ilargi beteari kantan ari ziren igel erlastuen konpainian, kide kalakari harekin Historiaren arrapasatzen
|
egon
nintzelako. Kide haren irriaren oihartzuna gozo zitzaidala oroitzen naiz, zeru hondoan, desiraren biderkagarri zitekeen Hartzaren Izarraldea bilatzen nuen bitartean.
|
|
|
Mutu
|
egon
zen emaztea, bulta laburraz, baina udalatzeko alorrera laster hurbildu zen:
|
|
|
Gauzen funtsari adi
|
egon
zaitez: Bidearekin bat
|
|
|
Bigarren gerla denboran, Alemanian gatibu
|
egon
zen, gune librean bazebilen okupazio armadako buruzagiekin aitak akort eta apart egiten zuela, premian gasnak, ogi zakuak eta oilasko panpoxak Fritz anitzei oparituz. Balantsunek aitaren tratuez ez zuen nehoiz ezer jakin eta Stalag IV B hartan nola, hala erresistente fama erdietsi zuen Liberazio biharamunean.
|
|
|
Germaine ostatu batean gurutzatu zuen eta hutsik kometitu gabe, harekin ezkondu zen Balantsun Jainkoaren fedean, nola ez, lau apez familian ukanki. Biek bost haur altxatu zituzten, enfin biek, Balantsun, arrakasta handia zeukalako ez zen usu etxean, lana Germaineren gomendioan
|
egon
zela erratea egokiago litzateke naski. Osaba apezak igandeetan, arratsaldeko bezperak emanik, sortetxera etortzen ziren, haurrei Biblia Sainduko istorio harrigarriak kontatzera, beren apez esku xuri potoloak txirikordan eta ezpainak makur, bekatorosen magma ahalkegarria hoztearren miserikordia deituz.
|
|
|
Erran gabe doa, Euskal Elkarteen Ordezkaria ez zela Balantsunen omenaldian
|
egon
, baina ezagutu zuen egoeraren berririk ere ez zuen eman. Isilik geratu zen, minaren samina heste bihurrietan hausnarrean hutsaren bola lekedatsua zeramala goiti eta beheiti.
|
|
|
Ordea, zer edo zer berri eskatzen zitzaienean, jeremiada handitan, burua inarrosten zuten ihardetsiz: ez baitakigu noiz jinen den, gau hartan artizarra zeruan usaian baino dirdiratsuago dateke, artean ardiak eraman itzazue basamortu idorretan barna, bat sakrifika bazko oroz Hitzaren izenean eta prest
|
egon
zaitezte adiskideak!
|
|
|
Bukolikotasuna zebilkidan bete betean eta ez nekien zein errabiak erretzen zizkidan muinak. Bilkura denboran airean
|
egon
nintzen, leihotik begira eta ez nuen han aipatuez ezer gogoratzen.
|
|
|
Joanesekin
|
egon
nintzen une osoan elkarrizketa zaharraren oihartzunak kolkoa udalatu zidan.
|
|
|
Kaferako hautatu zuen ostatuan
|
egon
zen lau orenetan, aspaldiko ezagunak ez ginena, Joanes populuaz eta militanteez mintzatu zitzaidan, deblauki. Parean neukanaren hitzetan, Bazko goizetan su mihi gorrixka moldean euskalduntasunaren errebelazioa erdiesten eta onartzen zuten militanteen eta jateaz nahiz mozkortzeaz edo elkar jokatzeaz beste axolarik ez zuen populazio kopulatiboko partaideen artean leize erraldoia zegoen.
|
|
|
Joanes borroka politiko guztietako gizkei plazaratu zen, manifestaldietan banderolaren ekarle, lelo bizien errepikarazle, megafonia sorbaldan eta banatzeko agiriak ahurrean. Lau egunez halaber polizia judizialaren egoitzetan gatibu
|
egon
zen, bere aitaren etxean arma gordagi bat atzeman ziotelako. Ikerketek gero frogatu zuten fusila eta dinamita puska busti haiek bigarren karlistadaren denborakoak baino ez zirela.
|
|
|
–Ez –nioen ironia saihestuz–, John Dunbarekin
|
egon
naiz barda... –eta jarraitzen nuen bezperako agerindearen ildotik, bat batean, nirekiko arranguraz hanpaturik:
|
|
|
Batek kontatzen zuen bezpera gauean, hedexuriak etorri artean, norbait
|
egon
zela bere biziaren arriskuan Nafarroa karrikaren erdian etzanik. Mokofin baten irria ebaki nuen bortitz orduan.
|
|
|
Oren baten buruan, esnea ekaitua zen eta pasta hartan zilarrezko koilara zutik
|
egon
zitekeen. Ore hura genuen eskuz xehakatzen, purruxkatzen, errausten, gazuraren mendetik askatzen.
|
|
|
Ninia gasnatik eta gasna ninitik. Betidanik gasnaren lortzea desafioa izan da; aberastasun mistiko horren ekoizpena lander guztien menpe
|
egon
da, lehen baiki, oraindik eiki. Kasu eskasez, eman dezagun, gasna itzul eta mindu daiteke, halaber hautsez edo harrez emoka, nahiz eta gasna jale aristokratikoentzat harrekilako gasna, zintzurrean behera gargailaka abere molkoak lerratzen zaizkiola mustetan mustena den.
|
|
|
Denbora kontatua zitzaiguna? Freud gure artean
|
egon
bailitzan, batere maleziarik gabe segurki, gasnaren funtsean eramaten genituen transfer guztiak aztertuko zituzkeen, non ez zen hura berdinki gasna sobera irentsiz mutu geratuko!
|
|
|
Maitalea atsedenaren bidean lerratu zen; bizkitartean, ohearen gainean kuxkur
|
egon
nintzen denboraren luzeaz ez naiz gogoratzen. Une batez negar gutiziaz amildu nintzen eta bihotzak, hipak entzutean, ohean inguru ez axolatia marraztu zuen, ezker aldera.
|