|
2002
|
|
|
hilobiaren eraikuntzaren unea zehazteko, berrerabilerabat frogatzeko, etab. Beste hipotesi bat ere aipa daiteke: giza talde ekoiztaileakorduan ezarriko ziren lehen aldiz lurralde horietan bizi izaten (era iraunkor batean, noski, argi
|
baitago
lehenago lurralde horietara joango zirela ehizara eta fruitu bilketara); eta horko landaretza erre eta lurra hondeatuko zuten, larreak edo soroakegokitzeko. Azken aukera hau ere baliogarria izan daiteke, paleozoru batzuetan (Larrarte, Igartza Mendebaldea) lortzen diren datazioen emaitzak hilobian aurkitutako material arkeologikoak adierazten duena baino nahiko zaharragoak izatendirelako (K.a.
|
|
2004
|
|
|
Eta ezagun zait, bai, jada nahiko garaiz kanpokoa dela behinolako historiografia nazional ofizialen gisako eredu bat finkatu nahi izatea, noiz eta espainiar edo frantses historiografiek (mundu osokoek bezalaxe) euren kanon zaharrak kritikatzen dituztenean. Baina hala ere, kanon horiek, hainbat arlotan, ez diote baliagarri izateari uzten, bereziki kontuan izanik autokritikak
|
badaude
lehenago kanonak egon direlako dela, eta halaber kanon horiek egungo historialariei ere konbentzio erabilgarriak eskaintzen dizkietenean (adibidez epealdi historikoak mugatzeko orduan: Frantziako. II. Inperioa?,. III. Errepublika?, Espainiako. Independentzia gerra?,. Seiurteko Demokratikoa?,. Errestaurazioa?...).
|
|
2005
|
|
|
Ez dut inoiz ahaz tuko amaren aurpegia, zurbil zegoen, sinestezinta suna islatzen zen ikatz koloreko begi dirdiratsu haietan. Barkamena eskatu zidan behin eta berriz, damuturik
|
zegoen
lehenago ohartu ez zelako, edo onartzea kosta zitzaiolako. Nik banekien errua ez zela berea, nik neuk eraiki bainuen ifemura joate ko oztopoz betetako errepide hura.
|
|
|
Jatetxean lan egiten zuten beste guztiekin, ordea, oso ondo konpontzen zen Mateo. Ez zien kontatu nor zen, Bilbon bizi zela baino ez, inork ez zekien noren semea zen, inork ez zekien nirekin lan eginda
|
zegoela
lehenago, eta, jatetxea gure jaioterritik berrogei kilometrora zegoenez, inork ez zuen zertan deskubritu.
|
|
2007
|
|
|
Gure jarrera egungo trenbidea lantzearen eta hobetzearen aldekoa da. RFRren (Burdinbideen Egituraketarako Bulegoa) nahikaria bide berria egitea da, guk berriz,
|
dagoena
lehenago ontsa aztertzea nahi dugu. Ikerketak ikusi ondoren, gure ustez, bide berriak kalte handiak eraginen ditu inguru honetan.
|
|
|
Etzazu pensa orain
|
gaudela
lenago bezin aparte.
|
|
|
Perpaus horretan ere ez da gordetzen Altuberen legea, baina errazago irakurtzen da (9a.) a baino, batetik, aditza aurrerago duelako eta, bestetik, kohesio hobea
|
dagoelako
lehenago aipaturiko osagaien artean. Badago beste era bat ere, galdegaia aurrerago eroanda:
|
|
2008
|
|
|
" Diasporan bizi gara geure lurrean bertan ere". Esanda
|
dago
lehenago ere...
|
|
|
Bigarren frijialdi horri esker patataren kanpoaldea kraskatsu bihurtzea lortu dugu, azaleko ura lurrunarazi egin diogulako. Patata jangarri
|
zegoen
lehenago baina, okelarekin egin dugun bezala, ireki dezagun orain patata xerra bat eta bi parte hautemango ditugu:
|
|
2009
|
|
|
Bertan ia ehun urteko gurbiztia dago, inork erein barik berez datorrena. Baina gurbiztiak hartzen ez duen eremuan otea
|
zegoen
lehenago. Egun, Jata gehienean lez, eukaliptoa sartuta dago.
|
|
|
Gerrariburuzko jakin minak, berrogei urtez ase ezinda egon ostean, 70eko hamarkadarenazken urteetan eta 80ko lehenengoetan ordura arte erbestean argitaraturiko lanakEspainian berriro kaleratzera eta berriak idaztera bultzatu zuen. Berrargitalpenenartean
|
daude
lehenago Hugh Thomas, Raymond Carr, Gabriel Jackson, Payne, Broue eta Temime eta Burnett Bolloten ek idatziriko lanak. Berrien artean, berriz, Ronald Fraser-en Recuerdalo tu y recuerdalo a otros.
|
|
|
Hiria aldatuz doa, eta mapak ere aldatu egiten ditugu, egindako akatsak zuzendu eta berrikuntzetara egokitzeko. 2007az geroztik haiei dagokie mapak egiteko ardura, baina beste sail bati
|
zegokion
lehenago; Merkataritza eta Turismo sailari. Aldaketa planoak han egiten zituztenean egingo zela pentsatzen du Reyesek.
|
|
2010
|
|
|
Publikoki esaten ari gara ezetz. Hala ere, sinetsita
|
gaude
lehenago edo beranduago, guk aurrera egiten dugun heinean alderdi sozialista mugitu egin dela, ezin izango diolako luzaro eutsi jarrera immobilistari. Katalunian gertatzen dena ez da kasualitatea, eta han era demokratiko batez posible izan da alderdi sozialista mugiaraztea.
|
|
|
Horrela, Lotsatiren olerkiek izan zuten lehenengo argitalpenari dagokionez, Urkizak ez zituen El DÃan eta El Pueblo Vascon agertutako olerkien berri ematen, bai ordea Euzkadi, Ekin, eta Argian agertutakoez. Eta hala ere, era desegokian esan, argi
|
dagoelako
lehenago El DÃan eta El Pueblo Vascon agertutako zenbait olerki Euzkadi egunkarian ere ostean agertu zirelako, egunkari honetako" Olerki salla" atalean. Gogora dezagun Euzkadi eta El DÃa egunkariek eginkizun bera betetzen zutela, EAJ komunikazio bide ofiziala izatea alegia, Bizkaian eta Gipuzkoan hurrenez hurren.
|
|
|
Satisenesku uztekotan, Manuela eta Xoxote realitiy show batera eramango zituen han amak semeari gertatutako guztia publikoki konta ziezaion, aurkezleak hauspoarekin drama suspertzen zuen bitartean, guzti guztia estudioan nahiz etxean zeudenak krokodilo malkotan bustitzeko. Danielaren beharrik ez
|
zegoela
lehenago edo geroago deskubrituko zuenez, azken kartutxoa kargatu nuen:
|
|
|
Hondartzako bakardadea baliatuz eta ordu haietako berotik babesten saiatuz, Alisiak arropak erantzi eta Jonikoaren ur gardenetan murgildu zen. Seguru
|
zegoen
lehenago edo geroago agertuko zirela desagertuak.
|
|
2011
|
|
|
Ez dago galego hutsezko egunkaririk. Galicia Hoxe
|
zegoen
lehenago, baina zarratu egin dute.
|
|
|
Beti
|
dago
lehenago gertatu den zerbait. Adibidez, ikasle mugimenduan:
|
|
|
Bi pertsona edo gehiagori deitu bazaie elkarren oinordeko izateko, zalantzak
|
badaude
lehenago nor hil den jakiteko, eta norbaitek adierazten badu bataren edo bestearen heriotza aurretik gertatu dela, orduan, berari dagokio hori frogatzea; frogarik izan ezean, bibiok aldi berean hil direla uste da, eta batarengandik bestearengana ez da eskubide eskualdaketarik gertatzen.
|
|
2012
|
|
|
Urigunean bertan aldea etxeak
|
egozan
lehenago, gaur gehienak desagertuta egon arren. Barriemoileek izentau deuskuezanak:
|
|
|
Esnatu nintzenean egun argia zen, zerua oskarbi zegoen, eta, ekaitza baretu zenez gero, itsasoa ez
|
zegoen
lehenago bezain haserre eta harrotua. Baina gauzarik harrigarriena iruditu zitzaidan, gauean, itsasgorari esker, itsasontzia, aurreko gauean haren kontra jotzearen ondorioz, hondarretatik atera zela ikustea, eta urak arrastaka eraman zuela, ia zeharo mazpilduta utzi ninduen harkaitzeraino.
|
|
|
Manuel Irastorza. Hementxe, bai eta familia daukat hemen. Egonda
|
nago
lehenago. Orain dela zazpi urte etorri nintzen eta bueno, familian, hementxe egon nintzen.
|
|
|
Semaforoari itxaroten utzi ditu aitaginarreba eta emaztea; bera, pausoa arinduz, Estafeta kalean barrena abiatu da, entzierroaren aurkako noranzkoan. Nagusiek esaten dute ukuilu kiratsa
|
zegoela
lehenago kale honetan. Señorito samarra izanagatik, Inasi beti gustatu izan zaio, umetarik, Mañuko etxalde guztian zabalduta egoten zen sats usaina; horrek ere lagunduko zion, agian, inguruko gehienek aitortzen zutenaz beste, betirik erakargarri gerta dakion laborategietako usaina.
|
|
2013
|
|
|
Gainera, kanpoko faktoreen mende dago kataren lehen zikloa iristea, hala nola egunaren iraupena, giro tenperatura, beste katu batzuk etxean, non bizi den edo gata zenbat argitan dagoen. Klima epeleko lekuetan bizi diren katuak, beraz, jeloskor
|
daude
lehenago, argi ordu gehiago baitaude. «Lataren araldia izaten den sasoirik ohikoena irailetik martxora«, dio albaitariak.
|
|
|
Tira Zer
|
zegoen
lehenago?
|
|
2014
|
|
|
Emakume txikia zen, nire ama baino dezente baxuagoa eta mozkoteagoa, kolore bizi nahasiez estanpaturiko bata batez estalia. Ziur
|
nengoen
lehenago ez nuela nire bizitza osoan ikusi, baina haren soan ezagutzaren zantzuak sumatu nituen, eta haren parean geratu nintzen, zer esan ez nekiela.
|
|
|
Geroztik, bikoteak egiten duen bluesaren ardatza haien gitarren bat egitearen oreka biribila da. Dagoeneko 25 urte egin dituzte elkarrekin eta mundu osoko areto eta jaialdietan aritu dira; Getxo&Blues jaialdian izanda
|
daude
lehenago, 1999an, hain zuzen ere, eta entzuleek harrera oso ona egin zieten.
|
|
|
Ni
|
nengoen
lehenago! Ama!
|
|
2015
|
|
|
Didaktikari garrantzia ematen ari garelarik, aitortu behar dugu ahozkoaren didaktika azpi diziplinatzat jo dela luzaroan hizkuntzaren diziplinaren barruan, eta arrazoien artean
|
daude
lehenago ere aipatu ditugun objektibatzeko, eta beraz, ebaluatzeko zailtasuna, lana sistematizatzeko zailtasuna eta helburu zehatzak ezartzeko zailtasuna (Schneuwly et al., 1997). Beharbada, idatziaren aldean ahozkoa unean unekoa delako, iheskorra delako eta etorri ahala joaten delako, sarri adierazten dute irakasleek ahozkoa ebaluatzeko zailtasuna (edo gutxitan hartzen dute mintzagai, aztergai ditugun egunkarietan bezala).
|
|
|
Lan honetan erabilitako simulatzailea osoki Nafarroako Unibertsitate Publikoan garatua izanda. Honen zehaztasuna nahiko frogatua
|
dago
lehenago egindako argitalpen ezberdinetan, nonedonolako eszenarioetan erabili diren, laborategiak (Azpilicueta, 2014), kotxeak (Lopez, 2014) edo hegazkinetan (Aguirre, 2013a) besteak beste.
|
|
2016
|
|
|
Hasieran, jendeek modu naturalean onartu zuten sistema edota erregimenaren gogortasuna. Herritarrentzat eurentzat ez
|
baitzegoen
lehenago erregimenetan izan zen demokrazia defizita baino apalagoa. Antzinako erregimenetan giza eskubideen urraketak izugarriak izan ziren.
|
|
|
Bozketa amaitu denean une labur batez isiltasuna izan da nagusi, denak Xoterori begira geratu dira. Su txinpartak ateratzen zaizkio begietatik, ezin du bere amorrua disimulatu, argi
|
dago
lehenago edo beranduago eztanda egingo duela. Laster hasi da egurra banatzen:
|
|
2017
|
|
|
Zereal barrak kafeen ondoan
|
zeuden
lehenago, gosaltzeko zerealen kaxen erakusmahai berean. Hori ere kanbiatu dute hona etorri zaren azken alditik.
|
|
|
edo patriarkatuaren kontra egon, edo arrazismoaren kontra; edo beltz izan, edo lesbiana izan. Zer
|
dago
lehenago: emakume izatea ala beltza izatea?
|
|
2018
|
|
|
Senarra familiako monarka bihurtuta, Lockek ez zeukan emaztea aipatu beharrik ere. Emaztea senarraren agintearen mende egotea jadanik bermatuta
|
zegoen
lehenago egindako akordio baten bidez. (Berriz ere, galdera hau geratzen da zintzilik: ea nolatan behar den kontratu bat baldin eta emakumeak naturaz badira mendeko, seme helduak ez bezala.) Denborarekin, Lockeren arabera, gizarte baldintzak aldatu egin ziren, eta aita monarken aginpideak egokia izateari utzi zion.
|
|
|
Bazekien Beirek ez zizkiola gauzak erraztuko. Ondotxo ezagutzen zuen eta sinetsita
|
zegoen
lehenago edo geroago damutuko zela hartutako erabakiaz. Beireri protagonismoa gustatzen zitzaion, liderra izatea, gauzak erabakitzea, erabakiak jendeari jakinaraztea.
|
|
|
Eskuin aldera zuzendu nuen nik, une batez, zuzia: ondo itsututa zegoen, nik agindu bezala, Errondal preso egondako ziegara zeraman zuloa; ez
|
zegoen
lehenago ate behe bat egon izanaren arrastorik, ez zegoen, beraz, estolderiako uren arriskurik.
|
|
|
Nire lagunak, aldiz, natural plantak egiten guztiak, diskrezioan trebatuak, inoiz Añes eta nire arteko mututasunaren inguruan ezer komentatu ez zutenak; galderarik ez, txantxarik ez, zirikarik ez. Egonda
|
gaude
lehenago ere egoera bertsuan: Portuko jaiak, gu biok jende artean, bataren eta bestearen lagunak zelatan.
|
|
2019
|
|
|
Ez zen abesti polita. Coraline ziur
|
zegoen
lehenago ere entzun zuela, edo bai behintzat antzekoren bat, baina ezin zuen gogoratu non zehazki.
|
|
2020
|
|
|
Lekuko pila bati deitu zion, hildakoaren eta osaba Silasen artean gorrotoa zela frogatzeko. Lekukoek osaba Silas hildakoa mehatxatzen ikusi zutela jakinarazi zuten, eta hildakoak bere bizia arriskuan ikusten zutela, eta haietako bizpahiruri esan ziela ziur
|
zegoela
lehenago ala beranduago osaba Silasek hil egingo zuela.
|
|
|
haurren ikuspegitik, gatazkan parte hartutakoenetik, gatazkaren bueltan zeuden homosexualei begira, emakumezkoei begira... Hori ez
|
zegoen
lehenago. Alde horretatik, errelatuaren kontakizun politikoa poliedrikoa dela esango nuke.
|
|
2021
|
|
|
Hori da teknologia zoragarria, gure gaur egungo bizimoduan nonahi duguna, eta gure eguneroko jarduna" erosoagoa" izatea ahalbidetzen duena. Teknikaren aurrerapenak berak sortzen ditu berrikuntza gehiagorekin konpontzen diren arazoak, eta" aurrerabidearen mitoan" murgilduta daudenak (John N. Grayren hitzetan) lasai sentitzen dira, ziur
|
baitaude
lehenago edo geroago dena konponduko dela. Arazoa da teknologiak, eta hark dakarren garapenak, ez dituztela zentzuzko gutxieneko irizpideak zertan bete.
|
|
|
Hogeita hemeretzi zeramika eman zitzaizkion aztertzeko. Dokumentatuta
|
dago
lehenago ere zeramika horietatik zortzi beste bi laborategiren esku egon zirela. Aurkikuntzak zaintzen ez zituenez, epaitegiak ez zuen irregulartasunik antzeman IPCEri emandako zeramiketan, haietako zortzi lehen ere beste laborategi batzuek erabilita, eta horregatik baliozkoak ez zirela.
|
|
|
Azkenaldian zehazki, txertoen gaia da behin eta berriz agertu dena lagunen, familien eta lankideen arteko elkarrizketetan. Zein talderi
|
dagokion
lehenago, zein ordenenean izango litzakeen eragingarriena, zenbat erosi dituzten politikariek, zenbat denbora behar izango dugun gaur egungo egoeratik ateratzeko. Beste gairik ez dagoela dirudi.
|
|
|
Argi
|
zegoen
lehenago gelditu ahal izan zutela, Atutxak bideo bat erakutsi zuen Inari jarraipenekin, eta esan zuen abendutik atzetik zebiltzala". 24
|
|
2022
|
|
|
Pantailak Euskaraz taldeak Twitterreko kontu berria ireki zuen atzo, joan den urriaren 14tik ezgaituta
|
dagoelako
lehenago zuten kontua. Alex Aginagalde Pantailak Euskaraz taldeko bozeramaileak BERRIAri adierazi zionez, urriaren 11n «hainbat mezu eta bideo arraro» agertu ziren taldearen sare sozialetan, gehienak kriptotxanponei buruzkoak.
|
|
|
Gauza zoragarri bat; gauza ezinago ederra. Ni gauza guzti hauen kontra
|
nengoen
lehenago, baina nere elizarekiko jakin min bitxi horrek argiturik edo, orain ez nago batere kontra.
|
|
|
Horrelako egoerak ezagututa
|
gaude
lehenago ere, zineman, adibidez. Ocho apellidos vascos film espainiarrean edo Mission Pays Basque frantziarrean konparazione.
|
|
|
" Batzuetan ahaztu egiten zaigu Gregorio zomorro nazkagarria dela eta pena ematen digu, Gregorioren tristuraz baino ez gara jabetzen. Berak itzuli egin nahi du familiarekin
|
egoten
lehenago bezala, baina ezin du gainditu senideen nazka eta beldurra".
|
|
|
...ontuak aipatzen direla, lekuz kanpo daudela iradokiz, emakumeekin egindako saioetan adierazi dutelako (eta nik hala jakinarazi) sektoreko prezioak kontuan hartuta ezinezkoa dela egun dauden egiturak existitzea horien mantentze kostuekin, dagoen pertsonal kopuru handi eta soldata altuengatik, haiek hilabete amaierara heltzeko komeriak dituztenean; edota proposatu dutelako ezin dela zenbait kargutan
|
egon
lehenago sektorean modu profesionalean esperientzia izan ez duenik, egoera ulertu ezean ezinezkoa delako erantzun aproposak ematea. Niri ulergarriak egiten zaizkit aldarriok, eta zerikusi zuzena dute beraien parte hartzean:
|
|
2023
|
|
|
Komunitate nomada batek denboraldi luzea darama gosea pasatzen, eta liderrak erabakitzen du bi andre zaharrenak taldetik botatzea, egiten duten ekarpena txikia dela iritzita. Elikatu beharreko bi aho gutxiago izango dira horrela, eta gainera, seguru
|
dago
lehenago ala beranduago hil egingo direla. Istorioan zehar komunitaterik gabe geratzen diren bi andre zaharren mina eta amorrua ikusten baditugu ere, biziraupenerako egin behar dituzten lan guztiek hartzen dute kontakizunaren zati handiena.
|