|
2004
|
|
|
Fama hori da, gainera, neurri handi batean jasan duten bazterketaren arrazoia. Iniciativa Gitanako Titok, onartzen du jende gaiztoa
|
badagoela
ijitoen artean. Atzetik, ordea, galdera egiten du segituan:
|
|
|
Kontsumoko gizarte modernotik urrun
|
zegokeen
ijitoen askatasunezko bizimodu idealizatuan, Mikel Zaratek, euskaldunek galdu eta baloretzat errebindikatu egiten duen mundu kontrajarria ikusten du: " Ekidazuarren munduko beste mundu batean bizi dira ijitoak, ijito zikinak".
|
|
|
Huts hutsik dago hau orain; huts hutsik jendez, baina txapel, erloju, oinetako, gaztaina erre ta gordin, programa, belarrietako..., ta horrelakoz beterik. Eliza goienean
|
dagozen
ijitoek balekite hau...!
|
|
2005
|
|
|
etxe garaiak, kale garbiak eta jendea beste edozein tokitan bezala jantzita baino ez. Ez
|
zegoen
ijitorik bistan, ez auto lapurretarik agerian. Berri itxurako elizak armiarma sare erraldoia zuen marraztuta kanpai dorrean.
|
|
2008
|
|
|
Ijitoen Komunitateari buruzko Europako Sarea esperientziak trukatzeko foro gisa planteatu da Sare hori herrialdeen artean esperientziak trukatzeko foro gisa planteatzen da. Hala, Idazkaritza Teknikoaren ardurapean
|
dagoen
Ijitoen Idazkaritza Fundazioak Sartu programa ezagutaraziko du, ijitoen komunitatea laneratzeko adibide gisa. Gainera, proiektuan sartzeko neurri berriak abian jartzeko balio izatea espero da.
|
|
2009
|
|
|
Bizitza bera da, izan ere, bide estu bat, gero eta gehiago konturatuko zara horretaz, Bibi, urteek aurrera egin ahala. Bide estu bat da zure aitaren bizitza, ez baitut jakin ere egin nahi zenbat buruhauste izango dituen fabrika ongi eramateko, eta bide estu bat da langileena, neke eta izerditan dabilenak ez baitu, ez, bizitza oso erosoa; galde iezaiozu zapatariari, errementariari, baita kalean galduta
|
dagoen
ijitoari ere, eta guztiek esango dizute bizitza bide estu bat dela, arazoz josia, mundualdi honetan inori ez baitzaizkio itzalak falta: harreman gaiztoen itzala, gaixotasunaren itzala, heriotzaren itzala?
|
|
|
Bizitza bera da, izan ere, bide estu bat, gero eta gehiago konturatuko zara horretaz, Bibi, urteek aurrera egin ahala. Bide estu bat da zure aitaren bizitza, ez baitut jakin ere egin nahi zenbat buruhauste izango dituen fabrika ongi eramateko, eta bide estu bat da langileena, neke eta izerditan dabilenak ez baitu, ez, bizitza oso erosoa; galde iezaiozu zapatariari, errementariari, baita kalean galduta
|
dagoen
ijitoari ere, eta guztiek esango dizute bizitza bide estu bat dela, arazoz josia, mundualdi honetan inori ez baitzaizkio itzalak falta: harreman gaiztoen itzala, gaixotasunaren itzala, heriotzaren itzala...
|
|
|
Bien bitartean, sardina fardela eskuetan duela
|
dagoen
ijitoari, tabernatik beste baserritarrak:
|
|
|
Estrata bat beheiti, erreka aditzen da. Haren ertzean, makaldi batean
|
dago
ijitoen kanpamentua: karruak, behorrak, hankutsiko haurrak.
|
|
2010
|
|
|
Gure ustez, honelako adierazpenekin ez da ijitoen etorkizuna eta egoera hobetuko; gure kezka nagusienen artean
|
daude
ijitoak, ez da eztabaidarako unea, orain ijitoen aldeko lana egin behar dugu, adierazi du Valerok.
|
|
|
une hartantxe jendaila Regina eneko hesiak hausten imajinatu bainuen, baita aurrera egiten ere: erasotzaileen artean
|
bazegoen
ijito itxurako gizon muturbeltz bat, eskuan sarde bat zeramana eta amaren atzetik lasterka hasi zena. Eta orduan, ulertzen ez nituèn indar haien mende guztia ulertu uste nuela, aitari esan nion:
|
|
|
Ohi ez bezala, baina, ez nituen buruz ongi garatutako arrazoiak erabili, baizik eta beste arrazoi bat, erraiak sorburu zituena eta burua ere erraien mende jarri zidana... une hartantxe jendaila Regina eneko hesiak hausten imajinatu bainuen, baita aurrera egiten ere: erasotzaileen artean
|
bazegoen
ijito itxurako gizon muturbeltz bat, eskuan sarde bat zeramana eta amaren atzetik lasterka hasi zena... Eta orduan, ulertzen ez nituèn indar haien mende guztia ulertu uste nuela, aitari esan nion:
|
|
2014
|
|
|
Jaiotza, ezkontzaedo heriotza ohikuneen bitartez, erritualak eta jai ospakizunak ere oso bizirik
|
daude
ijitoenean. Manifestaziook pribatuak dira askotan:
|
|
|
UNESCOk ijitoen kultura ondare ez materiala aintzatezteak dagokigun populazioaren ondare onespena lekarke. Hala ere, aurreko ikerketetan erakutsi dugunez, ondare ez materiala izendatzeko UNESCOren deialdietan, hautagaitza gabezia
|
dago
ijitoen aldetik. Aurrekoaren arrazoia hauxe da:
|
|
|
" Telegrama bidez, gure ezkutalekura nola heldu azaldu nion Agathari, Nebelsbad ondoan
|
zegoen
ijitoen gurdi bat, eta bitartean, Gustave eta biok Zubrowkako alpeetara jarraitu genuen bertan Serge X etxezainarekin aurkitu ahal izateko".
|
|
2015
|
|
|
–Ez
|
zegok
ijitoak ulertzerik?, zioen Damianok. Ez naiz seguru, baina beharbada itsasotik atera berria zelako hasiko zen Damiano olagarroaren modura eskuak ezin sosegatuz Dulceri soinetik arropak erantzi nahian; honek lehenbizi garrasi ttipi bat baina jarraian hasperen dultze bat besterik ez zuen egin; hala ere, konturatzean, Dulceren aitak izugarrizko zaplaztekoa eman zion Damianori.
|
|
|
–Ez dizuet, bada, esan ijito honek behazunez gainezka zeukala odola? Ez
|
zegok
ijitoak ulertzerik?, zioen Damianok masailari eutsiz.
|
|
2016
|
|
|
Alibiak zituzten akusatuek, hilketa gertatu zen orduan familiakoekin zeudelako, baina kazetariak, zaintzaileari lekuz kanpokoa iruditzen zitzaion iruzkin batean, froga ahultzat jotzen zuen hori, batetik naturala omen zelako familiak beti akusatuak defenditzea, baina, batez ere, ijito familia batekoen hitzak oso sinesgarritasun gutxi izango zuela iruditzen zitzaiolako herritarrez osatutako epaimahai baten aurrean. Gainera, abokatuaren ustez, frogatzeko
|
zegoen
ijitoei aurkitu zieten eskopeta hura hilketan erabilitako bera ote zen; hilketa gertatu zen garaitsuan erabilia izan zela bai, baina ijioek ziotenez probatzen besterik ez ziren ibili. Defentsaren argudio nagusia, ordea, lekukorik eza zen; ez zegoen inor neskaren hiltzaileak akusatu haiek izan zirela egiazta zezakeenik.
|
|
|
Erakundeek egiteko asko Azken urteotan aurrerapen batzuk egin diren arren (gorroto eta diskriminazio delituen fiskaltzetako zerbitzuak, polizia protokoloak, arraza edo etnia diskriminazioaren biktimei laguntzeko zerbitzua, Zigor Kodearen erreforma, etab.).), oraindik ere oztopo garrantzitsuak daude arraza edo etnia diskriminazioaren aurka borrokatzeko. Real Academina Española de la Lenguak «trapaltzairua» izenekoari eusten dio Oraindik oztopoak
|
daude
ijitoen herriaren irudi negatiboa aldatzeko. Deigarrienetako bat Espainiako Hizkuntza Akademian agertzen den definizio diskriminatzailea da.
|
|
2018
|
|
|
Badirudi herrialde honetan betiko emakume zuri mitiko horiek baino ez daudela! Duela 500 bat urtetik
|
daude
ijitoak gurean! Badira ere migrazio prozesuen ondorioz aspaldi etorritako beste emakume ugari!
|
|
2019
|
|
|
Hau geldiezina da». Greba feminista prestatzeko lanetan parte hartu du Amugek, eta pozik
|
dago
ijitoak apurka lortzen ari diren tokiarekin: «Beti nahiko genuke ikusgaitasun gehiago, baina mugimenduaren parte sentitu gara».
|
|
2021
|
|
|
Lehen bi andreak ijitoak dira; azkena, ez. Lehen biak susmopean
|
daude
ijito izate hutsagatik, eta «kriminalizazio argia» pairatzen dute erosketak egitean, Amuge andrazko ijitoen elkarteak berretsi duenez: Bizkaian egindako testing batean, hogei dendatatik hamaseitan jasan dute aurreiritzi arrazistetan oinarritutako jarreraren bat.
|
|
|
Bitartean, auzoan, etxolei su eman zieten ezezagun batzuek. Eraso hau adostuta
|
zegoen
ijitoen eta Txurdinagako auzokideen artean. Egunak zeramatzaten elkarrekin hitz egiten eta planak adosten.
|
|
|
Bilboko etxola auzoetan
|
bazeuden
ijitoak, bizitza ibiltaria izan zuten asko etxoletan ezarri baitziren. Gune horietan botere desorekak ematen ziren.
|
|
|
Hor bizi zen Estrella famatua, ijitoa. Auzoan
|
zegoen
ijitorik famatuena. Oso emakume atsegina zen.
|
|
|
Salaketa horri esker, badakigu han extola asko zeudela, gehienak nekazaritzarako lanabesak gordetzeko eraikiak. Baina bost etxola
|
zeuden
ijito familien etxebizitzak zirenak. Guztira 33 biztanle ziren.
|
|
2022
|
|
|
Beste behin toponimiari helduta, bertako adineko bati mendiari buruz galdetuz gero, komeni da Los Payos mendiari buruz galdetzea. Izenaren jatorria ez omen
|
dago
ijito ez direnak izendatzeko erabiltzen den terminoan, zuhaitz batean baizik: pagoa.
|
|
|
nire ustez, Espainiaren proiektu nazionalista bera, XV. mendearen bueltan sorturikoa, paradigma kolonial indartsu batean ardazturik sortu zen. Hortxe
|
daude
ijitoen kontrako legediak, baina ez dira arrasto bakarrak. Izan ere, bortxazko paradigma horren oihartzuna dira gaur egungo egiturazko arrazakeria, Atzerritarren Legea, katolikoa ez denarekiko mespretxua edota espainol sentitzen ez direnekiko jazarpena.
|
|
|
Munstro komuna irudikatzea garrantzitsua da, guztiok ari baikara munstro horren kontra borrokan, nahiz eta leku ezberdinetatik egin. Adibidez, ijito herriaren sabeleko minak eta euskaldunen sabeleko minak munstro beraren kolpeen ondorio dira (nahiz eta prekarietatearen ikuspegitik oso leku ezberdinean
|
egon
ijito komunitateak eta euskal komunitateak). Ziur asko, bi kasuetan praktika komunitario kultural horiek mehatxu dira proiektu neoliberalarentzat.
|
|
|
Galdera soka luzea dugu erantzuteko, eta hari pila bat tiraka segitzeko: nola eraiki zubiak gure herrietan eta auzoetan
|
dauden
ijito komunitateekin. Nola deseraiki ijitoen inguruan barneraturik ditugun aurreiritzi arrazistak?
|
|
2023
|
|
|
Ijitoek EAEn duten diskriminazioa aztertu duten lehen inkestetako bat izan da gurea. Gutxi landu da diskriminazio hori, eta ikusi dugu gure gizartean jarrera ezkorra
|
dagoela
ijitoekiko, eta nahiko arrazistak garela haiekin. Erantzunen %66k diote hemen ijitoak ijito izate hutsagatik diskriminatzen direla, eta segur aski gehiago izango dira.
|
|
|
4 Administrazioko datu baseetako informazioa egoki aztertzea zaila da, etnia aldagairik ez dagoelako. Horregatik, alternatibak bilatu beharra
|
dago
ijitoen osasuna, irisgarritasuna, eskura dituzten baliabideak eta bestelakoak hobeto ezagutzeko.
|