|
2002
|
|
|
Fenomeno meteorologiko hau ez
|
dago
klima aldaketarekin lotuta zuzenean, baina bere agerpena bai, orain gutxi arte agertzen ez zen inguruetan ari baitira jasaten fenomeno hau.
|
|
2006
|
|
|
Behera egiten duten beste populazioak Baffin badiarenak, Kane arrokoak —Groenlandiak eta Kanadak partekatua— eta Norvegiako badiarenak dira, Kanadan. Datu horiek erakusten dutenez, “Artiko osoa estres izugarriaren pean
|
dago
klima aldaketaren ondorioz”, diote Naturarentzako Mundu Funtsetik (WWF). Izan ere, planetako eskualde hori munduko gainerako eskualdeak baino bi aldiz azkarrago berotzen ari da, eta 2040an udan ez dela izotzik egongo iragartzen da.
|
|
2007
|
|
|
Hala, Ordezkarien Ganberako ikerketa batzorde batean aurkeztutako txosten zehatz baten arabera, horrelako presioak 150 espezialistarengan egin dira gutxienez azken bost urteetan, eta guztira 435 gertaera izan dira. Horien artean
|
daude
klima aldaketa eta berotze globala aipatzea mota guztietako dokumentuetan. Presio horiek Bush administrazioak izendatutako kargu politikoei egozten zaizkie.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, ziklo luzeko espezieak izanik, ingurunera ongi egokituko direla ziurtatu behar da basoberritze lanei ekin baino lehen. Euskal Autonomia Erkidegoko espezie autoktonoak ikertzen dituzte, hegoaldekoak bereziki, klima atlantikoaren eta mediterraneoaren arteko mugan
|
daudenez
klima aldaketaren aurrean haiek jasango bailituzkete lehenengo kalteak. Hosto erorkorrak eta iraunkorrak dituzten espezieak aztertzen dituzte; azken horiek bereziki, hostoa galdu gabe egokitzen baitira tenperatura hotzetara.
|
|
|
Hiri handiak, eta horiekin batera mundu osoko milaka milioi herritarren bizitza eta ondasunak, gero eta arriskutsuago
|
daude
klima aldaketaren eraginengatik. Horixe uste du Munduko Bankuak (MB).
|
|
|
Hori dela eta, Casavelosek beste akordio bat eskatu du klima aldaketaren aurka, Kyotoko Protokoloa baino askoz zorrotzagoa, animalia horiek ez galtzeko. Urte hasieran, “Proceedings of the National Academy of Sciences” (PNAS) aldizkarian argitaratutako azterlan baten arabera, Antartikako errege pinguinoak ere (pinguino enperatzaileen atzetik bigarren tamainan) arriskuan
|
daude
klima aldaketaren ondorioz. Frantziako Ikerketa Zientifikoko Zentro Nazionaleko (CNRS sigla frantsesetan) ikertzaileek ikusi zuten espezie horretako harrapakinak, batez ere arrainak eta txibiak, gutxitu egin zirela itsasoaren azaleko tenperatura igotzearen ondorioz.
|
|
|
klimaren ondorioek gure ahalegin gehienak zapuztu dituzte”, esan zuen Ormerodek. “Gero eta froga gehiago
|
dago
klima aldaketak habitat naturaletan dituen ondorio okerrenetako batzuk inguruneari aurre egiteko estres faktoreekin duen elkarreraginaren ondorio direla; kasu honetan, euri azidoarekin”, esan zuen Isabelle Durancek, orain argitaratutako artikuluaren egileetako batek.
|
|
|
Nuklearren kontrako jarrera azaleratzetik haratago zihoan mezu irmo hura, identitate ikur bat ere izan baitzen gurean. Nuklearren kontrako pegata eramaten zuten autoek, baina, egun denon ahotan
|
dagoen
klima aldaketaren erantzuleetako bat izan dira; egungo auto ekologiko baten gasolina andela bioerregaiez betetzeko pertsona bat urtebetez elikatzeko adina arto behar da. Klima aldaketari aurre egiteko, hartara, energia nuklearra sustatzea proposatzen ari dira berriz munduko agintariak, energia nuklearrak ez baititu berotegi efektua eragiten duten gasak isurtzen.
|
|
2009
|
|
|
Oro har, gizakiak onartu du klima aldatzen ari dela, aldaketa horrek ondorio kaltegarriak dituela, batez ere ingurumenean, eta, neurri batean, giza jardueraren ondorioa dela. Hori dela eta, azken urteetan, ingurumen arazoen zerrendaren lehen postuan
|
dago
klima aldaketa. Gizakia kezkatuta dago.
|
|
|
Sinpleenetatik hasita, argi
|
dago
klima aldaketak ez duela eragingo planetan, bere horretan, eta bizian, oro har (gogora dezagun Gaia hipotesia). Iragarri dituzten eragin gehienek giza osasunarekin, azpiegitura artifizialekin eta guretzat balio ekonomikoa duten baliabide naturalekin dute zerikusia, biodibertsitatearekin kasu.
|
|
|
Nirenberg bezalako jendearen ustez, klima aldaketak ez omen zuen gizarte modernoa kaltetuko, gizarte modernoa inoiz baino sendoagoa baitzen; beraz, klima berotuz joan arren, ez
|
zegoen
klima aldaketaren beldur izateko arrazoirik. Mezu baikorra zen, eta garai politiko hartan asko zabaldu zen.
|
|
|
Eszeptikoen beste iritzi bat, hau da, atmosfera gizakiak kalte egin ahal izateko baino handiagoa zela, oinarririk gabe geratu zen. Bestalde, eszeptikoen ustez, ez
|
zegoen
klima aldaketaz arduratu beharrik, baina, 1980ko hamarkadan, uste hari aurre egin zion azken faktore itsusia ere azaldu zen.
|
|
|
Poloetako eskualdeetan azken 50 urteetan egin den nazioarteko ikerketa handiagoak emandako proba berrien arabera, Lurraren berotzearen fenomenoa nabariagoa da, eta argi
|
dago
klima aldaketa uste baino larriagoa dela. 60 herrialde baino gehiagotako 10.000 zientzialari inguruk ikerketa zientifiko intentsiboen kanpaina egin dute azken bi urteetan Artikoan eta Antartikan.
|
|
|
Ez dezagun ahaztu EAEn Klima Aldaketaren Aurkako Plana onartu zela. Larriena da gero eta tresna material eta legal gehiago
|
dagoela
klima aldaketari aurre egiteko, eta emaitzak justu kontrako bidean doazela. Nobel saridun bat ekarri zuten haien politikari aurpegia garbitzeko, baina datuak tematiak dira, eman nahi ez badituzte ere.
|
|
2010
|
|
|
Bi hanka izan eta hiru herren dituen ituna da. Ezer baino lehen, gobernuen partetik ez
|
dago
klima aldaketari taxuz aurre egiteko kontzientzia sakonik. Denek onartzen dute arazoa, baina politikoki merkeago irteten zaie geldi egotea ezer egiten hastea baino.
|
|
2011
|
|
|
Baina horretarako erabilitako proben detekzioaren eta fidagarritasunaren arloak ikerketa berriak behar zituen oraindik. Gero eta garrantzitsuagoa da toxinak elika katean sartzea saihestea, ez bakarrik kontsumitzailearengan duten eragina gero eta gehiago ezagutzen delako, baizik eta gero eta zantzu gehiago
|
daudelako
klima aldaketak intoxikazio kasuak ugaritzen dituela mundu osoan. Europako Batasuneko adituek ikerketa zientifiko ugari egin dituzte toxinak elikagaien katean sartu aurretik modu fidagarrian detektatzeko eta kontsumitzaileen intoxikazioak murrizteko.
|
|
|
Araújo, Zientzia Ikerketen Kontseilu Gorenarena (CSIC) Madrilgo Natur Zientzien Museo Nazionalean, eta Walter Jetz irakaslea, Yaleko Unibertsitatekoa, Estatu Batuetan. Anfibioen “mehatxu larrienen” artean
|
daude
klima aldaketa, lurzoruaren erabileraren aldaketa eta gaixotasun fungiko kitridiomikosia. Cristiano Hofek eta haren laguntzaileek anfibioen banaketa globalari dagokionez mehatxu horien banaketa geografikoa ebaluatu zuten.
|
|
2012
|
|
|
Bai, bere immunitate sistema ingurunera egokitzen ari da oraindik, eta badirudi eragin handiagoa duela umetoki barneko bizitzan. Arnas osasuna baldintzatzen duten alderdien artean ez
|
dago
klima aldaketa bakarrik. Trafikoaren kutsadura, tabakismoa, bizimodua, dieta… dira gehien eragiten dutenak.
|
|
|
Gero eta kezka handiagoa
|
dago
klima aldaketaren gaineko zenbait gas CO2ak baino gehiago hazteko
|
|
2013
|
|
|
Giro tenperaturak eta prezipitazio ereduek eragina dute uretan transmititzen diren elikagaietan eta gaixotasunetan. 2011n argitaratutako azterlan batean Environmental Health Perspective Aurreratuta
|
zegoen
klima aldaketak alda zezakeela ura. Ikerlanean, adituek aurreratu zutenez, «elikagaiek transmititutako infekzioak klima aldaketaren eraginpean egongo lirateke». Aditu gehienek salmonelosia, campylobakteriosia eta enterobirusak eragindako infekzioak izan ohi diren patogenoen zerrendan aipatzen zituzten.
|
|
2014
|
|
|
Nork ordaindu behar ditu klima aldaketak eragindako gastuak? 2011n Klimaren Funts Berdea sortu zen; asmoa da herrialde aberatsenek diruz horni dezatela, eta diru horrekin garapen bidean
|
daudenek
klima aldaketa moteltzeko eta hari egokitzeko proiektuak gauzatu ahal izatea. 2020an 100.000 milioi dolarrera iristea da helburua, baina Limako Gailurra eta gero ozta ozta gainditu dira 10.000 milioiak.
|
|
2016
|
|
|
Azken uneko ezustekorik ezean, amaitzear
|
dagoen
klima aldaketari
|
|
|
Azken uneko ezustekorik ezean, amaitzear
|
dagoen
klima aldaketari buruzko Bonneko bilerak ez du aurrerapauso handirik ekarriko.
|
|
2017
|
|
|
Gure bizimodua da klima aldaketaren iturria, baina eragina sufritzen dutenak munduaren hegoaldekoak dira. Han
|
daude
klima aldaketa pairatzen ari diren eremuak, esaterako itsasoaren maila igotzearekin desagertuko diren uharteak edo haziz doazen basamortuen inguruan dauden bizitokiak. Gainera, hango estatu eta gobernuak ahulagoak dira egoera horren aurrean erantzun sendo bat eman ahal izateko.
|
|
|
Askotan, klima aldaketaren ondorioak ikusten ditugu, eta uste dugu guk egiten edo egiteari uzten diogunak ez duela eraginik izango emaitzan, baina garrantzitsua da kontuan hartzea bakoitzak egiten dituen ekintzen baturak aparteko aldea lor dezakeela etorkizuneko belaunaldiek beren beharrak asetzeko duten gaitasunean. Gure eguneroko ohituretan milaka ekintza eta aldaketa
|
daude
klima aldaketarekin alderatuta. Hauek dira aplikatzeko errazenetako batzuk:
|
|
2018
|
|
|
Hori gobernatzea ez da erraza izango, baina politika oso dinamikoa da eta mugimendu handiak izaten dira. AEBak urrundu egin dira Parisko Akordiotik, baina Txinak berriz, esan du dena emateko prest
|
daudela
klima aldaketaren aurka borrokatzeko, eta eskerrak. Dena den, nik uste AEBak gogoeta egin eta itzuli egingo direla, gainontzean alferrik ari gara lanean.
|
|
|
Atmosferara isuri kutsatzaile gutxiago egitea dakarte energia kontsumoa murrizteko neurri guztiek, eta horiek
|
daude
klima aldaketaren atzean.
|
|
|
Lurreko klima ez da inoiz izan estatikoa. Ez al da
|
egon
klima aldaketaz betea?
|
|
|
Kostaldeko herriek arazo batzuk izango dituzte; barrualdekoek, beste batzuk. Zenbait herritan, uholde arriskua handituko da; hirietan, berdeguneak handitu dituzte Hemendik aurrera, udalerri batek bere hiri plana prestatzen duenean, klima aldaketaren aldagaia txertatu behar du jada, bestela ez da prest
|
egongo
klima aldaketari aurre egiteko. Londresko Tamesis estuarioan badago azpiegitura handi bat, 1980ko hamarkadan egin zena, uholdeei aurrea hartzeko.
|
|
2019
|
|
|
Paisaia zer den azaltzea bai, horren premia gorriagoa da. Puri purian
|
dago
klimaren aldaketaz hitzaldi, mahai inguru edota nazioarteko konferentziak antolatzea. Ni" klima aldaketa eta paisaia" gaiaz aritu naiz mahai inguru pare batean, eta zailena paisaia geu garela azaltzea gertatzen zait.
|
|
|
Hasieran kezkaren bat egon bazitekeen klimaren ukatzaile eskuindarrek eta nazionalista xenofoboek beren gain hartu eta manipulatu zezaketelako erregaien zergaren kontrako kanpaina, arriskua ez da mamitu. Aitzitik, Jaka Horien mugimenduaren barruan kontsentsu zabalez onartuta
|
dago
klimaren aldaketa bideratzeko neurriek balioko dutela soilik justizia sozialarekin bateragarriak diren heinean.
|
|
2020
|
|
|
Gobernuek ere bazekiten, baina ez ziren hasi prestatzen horretarako[...] Ez zegoen borondate politikorik, ez dirua jartzeko, ezta gobernuen arteko elkarlanerako ere. Ez
|
dago
klima aldaketari aurre egiteko borondaterik ere. Ezberdintasun bakarra da honek azkarrago hiltzen duela klima aldaketak baino".
|
|
|
Indarrean
|
dauden
klima aldaketaren perspektibetan, erronka bikoitzari egin behar zaio aurre: pixkanaka sare bereizleak zabaltzea, euri emariak etxeko itzulkinekin nahastu gabe drainatzeko, eta hiri iragazkortasunerako estrategiak sustatzea, betiere substratu geologikoak horretarako aukera ematen badu.
|
|
2021
|
|
|
Edonola ere, hein handi batean, oraindik ere egiten dugunaren edo egiten ez dugunaren araberakoa izango da etorkizuna. Ulertu behar dugu onerako eta txarrerako ez
|
dagoela
klima aldaketa posible bakarra. Zientzialariek ezarritako marra gorriak gaindituko bagenitu ere (eta pertsonalki, egoera ikusita, ez dakit zentzurik ote duen garai aurre industrialetik 1,5 graduen igoeraren langa ez gainditzearekin jarraitzeak) ez dago amore ematerik, tenperatura globalak igotzen jarraituko luke.
|
|
|
Hainbat erakunde ekologistak, auzo elkartek, sindikatuk, eta bestelako eragile ugarik deituta, «larrialdi klimatiko, ekologiko eta soziala» salatu zuten, atzo, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako hamaika tokitan, U30 Aldaketaldia dinamikaren barruan egindako mobilizazioetan. Bilbon, Donostian eta Gasteizen egin zituzten manifestazio nagusiak, eta antolatzaileek nabarmendu zuten, COVID eragindako pandemia gogoan, ez
|
dagoela
klima aldaketaren kontrako txertorik.
|
|
|
Era berean, COP 26 goi bileran agintariek jokatzen duten rolaz galdetuta, aitortu zuen «azken aukera» dela arazoari heltzeko: «Madagaskarren, 1,5 milioi pertsona gosez
|
daude
klima aldaketaren eragin zuzenagatik, eta COP26 hau bide bat da gobernuak ohartarazteko». Hala ere, aitortu zuen agintariek ez dietela entzuten:
|
|
|
Atal hau gehiago
|
dagokio
klima aldaketaren egokitzapenari, eta ez dugu aztertu 6 txostenean, baizik eta hurrengo urtean argitaratuko den beste batean. IPCCren 2 taldeak egin du lan hori.
|
|
2022
|
|
|
Planetaren bi heren urez estalita daude, baina %2, 5 baino ez da gozoa eta %0, 3 bakarrik da giza kontsumorako egokia. Eta gero eta gutxiago
|
dago
klima aldaketagatik, eta Espainian asko aplikatzen da hori. lehorteari eta desertifikazioari aurre egiteko teknologia erabiltzen duten ideia berritzaileak. Hala ere, munduan ur eskasia ez da berotzearen erruz soilik; jaten dugunak ere badu eragina.
|
|
|
Arantxa Tapia Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapeneko sailburuak, bere aldetik, nabarmendu du euskal industria «prest»
|
dagoela
klima aldaketari eta deskarbonizazioari aurre egiteko. Eta adierazi du Jaurlaritza, autogintza sektorearekin batera, «mugikortasun eredu garbi bat» lantzen ari dela, isurketak murrizten jarraitzeko aukerak emango dizkiona.
|
|
|
Alonsoren arabera, sozialistentzat funtsezkoa da proposatutako batzarra «sendo finkatuta»
|
egotea
klima aldaketari eta energia trantsizioari buruzko euskal legean: «Hori babesten duen tresna arau emailea ezin da izan dekretu soil bat».
|
|
|
Eztabaida sortuko du berriro ere ea fenomeno horrek mundua jasaten ari den klima larrialdiarekin zerikusirik duen. Zientzialariek iragarri dute muturreko beroak eta horrekin lotutako lehorteak gero eta sarriago gertatuko direla, eta fenomeno horiek zuzen lotuta
|
daudela
klima aldaketarekin. Hots, CO2 isurketak eten ezean, gero eta maizago izango dira halakoak.
|
|
|
Klima aldaketa gaur egungo arazorik larrienetako bat da, zalantzarik gabe. Leku guztietan desberdin eragiten badu ere, ez
|
dago
klima aldaketaren ondoriorik pairatu ez duen lurralderik. Horri aurre egiteko, Fridays for Future erakundeak urtero antolatzen du Nazioarteko Topaketa bat, klima aldaketa salatzeko helburua duena.
|
|
|
Inork ezin du espero gizarte, ekonomia eta ingurumen krisi sistemiko honetatik ateratzea, onartu gabe ez
|
dagoela
klima aldaketaren aurkako borrokarik, baldin eta aldaketa hori ez bada koherentea lurralde antolamendu irmo eta iraunkor batekin, sistema naturalak eta, beraz, gureak bizirik irauteko behar diren biodibertsitaterik handiena eta ingurumen baliabideak bermatuko dituena. Baliabideak – edateko ura, lur emankorra, aire garbia, energia, materialak, klima erregulazioa, bizi ongizatea, eta abar – Sanchez Galanek berak ere, edo Elon Muskek, ordaindu ezin izango lituzkeenak, hala egin bagenu.
|
|
|
urrun
|
egon
klima aldaketaren hurrengo erasotik
|
|
2023
|
|
|
Hirietako emisio gutxiko eremuak: baldintzak 2021etik indarrean
|
dagoen
Klima Aldaketaren eta Energia Trantsizioaren Legeak neutraltasun klimatikora darama Espainia. Berreskuratzeko Europako funtsei lotuta, bat dator Europako Batasunaren ingurumen asmoekin:
|
|
|
Horren adibide bat besterik ez da. Izan ere, klima aldaketa, etxetik ihes egin behar duten pertsonentzat erronka handia izateaz gain, bizitza berregiteko, hondamendi handiagoei aurrea hartzeko eta harrera komunitateetan aldaketa eragile bihurtzeko aukera ere bada.Bai eskala handian bai txikian, keinu bakoitzak garrantzia du, eta gure esku
|
dago
klima aldaketa geldiaraztea.
|
|
|
1 Lurrarekin eta animaliekin lan egiten dugunok inork baino hobeto ikusi eta pairatzen dugu klima aldaketa; gure animalietan eta lurretan ikus daitezke aldaketak. Ez dira etorriko, hemen
|
daude
klima aldaketaren ondorioak. Funtsean, horren jatorria dago gizakiok naturarekiko dugun harremanean:
|
|
|
Aintzat hartuta zein tenperatura neurtu dituzten hilabete honetako aurreneko hiru asteetan, Munduko Meteorologia Erakundeak eta Copernicus Europako Batasunak klima aldaketa aztertzeko sorturiko zerbitzuak jakinarazi dute aurtengo uztaila izango dela planetan inoiz erregistratutako hilabeterik beroena. Eta marka hori zuzenean lotuta
|
dago
klima aldaketarekin. «Inoiz baino beharrezkoagoa da berotegi efektuko gasen emisioa murriztea», azpimarratu du, ohar batean, Petteri Taalas erakundeko idazkari nagusiak.
|