|
2002
|
|
|
Urduritasun gorde batek lehen asmotik urrundu balu bezala eta desbideratu. Urduri
|
baitzegoen
Sara. Eta ahotsak ere huts egin zion, bere" nahi baldin baduzu" hura esan zidanean:
|
|
|
Eta nik pena sentitu nahi izan nuen, baina poza nagusitu zitzaidan berriro. Enegatik
|
baitzegoen
Sara urduri. Eta barnetik hartu ninduèn pozak Sarari eskutik heltzeko gogoa piztu zidan.
|
|
|
Sarak irri egin zidan, baina irri behartua zen hura, konplimenduzkoa... Eskuaren kanpoaldeaz fereka samur batzuk egin nizkion masailean, baina urrun
|
zegoen
Sara. Beste nonbait zuen burua.
|
|
|
–Zer moduz
|
dago
Sara?
|
|
|
–Zer moduz
|
dago
Sara?
|
|
|
Hitzik gabe
|
geunden
Sara eta biok. Eta Pantxikek aurrera ekin zion:
|
|
|
Horregatik, dendaren erakusleihotik ikusten zituenean handik edo hemendik zetozèn lineako autobusak, kanpora irteten zen, autobus haietatik Sergio jaitsiko zen esperantzan. Edozer egiteko prest
|
baitzegoen
Sara: behar adina aldiz apalduko zuen bere burua; mila bider eskatuko zion barkamena Sergiori, baita belaunikatuko ere... edozein gauza, Sergiorekiko harremanak hautsi baino lehen.
|
|
|
1981eko urtarrileko goiz hotz hartan, Altzako anbulatorioko egongela batean
|
zegoen
Sara Huarte, medikua noiz itzuliko zain, bere iragana oroitzen zuen bitartean: bere haurtzaroko egun zoriontsuak, jaiotetxean, aita Jaxinto eta ama Pantxikerekin, amona Doloresekin eta bere ahizpa gazte Karmelerekin, baina baita egun zoritxarrekoak ere, edozein gaitzen eraginpean egin zituenak bereziki, baita griperik arinenarekin ere, gaitzak sortzen zion egoera orokor tamalgarriaz gain, Erramun Ibargoien herriko medikuaren injekzioen beldur izaten zelako; auzoan igarotako eskolako egunak, eta mojen ikastetxekoak, nondik bota baitzuten, Formación del Espíritu Nacionaleko señoritari azio sonatu hura egin ziolako; estudioak bukatu ondoren lanean hasi zen lehen eguna, eraikuntza enpresa batean, idazkari gisa; bere harremanak mutilekin:
|
|
2003
|
|
|
Larrun mendiaren oinetan
|
dago
Sara herri txikia, urte luzeetan kontrabandoaren gune nagusia izan bide zena. Saran idatzi zuen Pedro Agirre," Axular" apaizak, 1643an," Gero" euskal obra garrantzitsua.
|
|
2007
|
|
|
–Hamazazpi eta hogei, esan dio kaxako neskak Jokini. Dirua atera bitartean ilaran
|
dagoen
Sarari gainetik bista kendu gabe dago.
|
|
2009
|
|
|
Zirkua utzita, berrogei lan egin zituen hamaika lekutan baina kazetaritzak ase zuen, besteak ez beste. Idaztea urrun
|
zegoen
Sara inbisibleari ipuinak kontatzea zela konturatu zenean, berezko dohaina zeukala deskubritu zuen. Eskolarik gabeko kazetari bihurtu zen, kazetari apur bat bitxia, azken ordukoaren gose handiegirik ez zuena, egiarekiko pasioa ere hala modukoa, nahiago zuen beti historia ona, egiazkoa baino.
|
|
|
Ezkerretara zein eskuinetara Atlantikoa bilatzen zuten, zoratuta. Iluntzeak arrautza gorringoz bataiatu zuen mundua eta diktadura bukatu da idatzi zuen Eliasek hurrengo egunean egunkariko kronikan, eta bukatu ez bada, hiltzear behar du, Lisboa osoa baita ordu honetan askatasunaren metafora. Egunkarian ez zuen idatzi baina negarra atera zitzaion gazteluko begiralekurik gorenean, hortxe
|
zegoelako
Sarari hainbestetan agindu zion hiria. Mundu osoa ikus zitekeen handik, eskuarekin hartzeko bezain hurbil.
|
|
2010
|
|
|
Gau hartan inoiz ez bezalako amesgaiztoak izan nituen. Indiako bidaian
|
geunden
Sara eta biok, Varanasiko hotelean. Ni lotan nengoen eta bera, gauaren erdian, ohetik altxatu eta kalera jaitsi zen.
|
|
|
Pentsatuko duzun bezala, hori ez zen umeari bururatutako zerbait, gurasoei entzundakoa baizik. Ziur eskolan zabalduta
|
dagoela
Sara Xianen ama lesbiana dela. Berdin zait.
|
|
|
" Baimena ematen ez badiguzu ere berdin berdin maitatuko zaitut, aita." Jakina, bazekien erantzuna baiezkoa izango zela. " Hor al
|
dago
Sara txikia?"" Eta baimena, aita?"" Amak eman badizu, nik ere bai." Telefonoaren beste aldean bozkario garrasiak entzun dira. " Egun on, aita", esan dit Sarak euskara garbian.
|
|
2011
|
|
|
JOANA. Ba Ikernerekin hitz egin dut goizean skypetik. Ze polita
|
dagoen
Sara! Asko handitu da!
|
|
|
Donibanera joan nintzen etxean ezer esan gabe eta abenduaren 13an, semea jaio zenean, Axunen anaia Hernanira joan zen abisua ematera, baina ni ez nintzen han, ni Tomasekin
|
nengoen
Saran. Han herriko urdaitegikoarekin elkartu ginen, Inaxio Etxebeste pilotariarekin, nahiz eta berez oiartzuarra izan, eta pasa genituen mutilengatik galdetu zigun.
|
|
2012
|
|
|
JOANA. Bai, ni ere ondo? Non
|
dago
Sara?
|
|
|
Puf! Jasanezina
|
dago
Sararekin! Berak nahi duen moduan egin behar da dena, tuntun hutsa naizela ematen du!
|
|
|
– Non
|
dago
Sara?
|
|
|
HENRY. Bai. Aliziarekin
|
nengoen
Sara bahitu zutela jakin nuenean. Joanak esan zigun.
|
|
|
ALIZIA. Oso kezkatuta
|
dago
Sara eta Germanekin...
|
|
|
NEKANE. Esan? Non
|
zeunden
Sara desagertu zen momentuan?
|
|
|
IKERNE. Bueno, Australiara itzultzeko egunak zenbatzen. Desiratzen
|
nago
Sara ikusteko.
|
|
2013
|
|
|
Bigarren atalean, antza aurrekoarekin zerikusirik gabe, menditik Linzako aterpera itzultzen ari dira pertsona bi, behe lainoaren erdian, elurrez estalitako bideetan barrena. Hortik aurrera istorio gehiago agertuko dira –borroka armatuan sinetsi arren pistolarik hartzeko gai ez den Kandido, galduta
|
dagoen
Sara arreba, betiko bakea aurkitzearren aitaren bideari jarraitu nahi dion Ananda, azken bi horien maitasun kontuak…–, eta pixkanaka pixkanaka elkarrekin lotuko dituzte irakurleek, elurraren sinbolismo bereziaren inguruan betiere. Bestalde, bi jarrera ageri dira narrazioan zehar, etengabe kontrajarrita, nor baino nor elkarri gailendu nahian:
|
|
2015
|
|
|
–Non
|
dago
Sara?
|
|
|
Nola
|
dago
Sara?
|
|
|
Hogeita hamar bat lagun
|
badago
Sarako Ondarea elkartean xinaurri lanetan ari dena, Henri Errandonea lehendakaria, Lide Urruztieta idazkaria eta Joset Bergara diruzainaren inguruan, hor daudela adibidez Mikel Duvert, Charles Martin, Patrick Bellevaire, Philippe Régnier eta bertze ikerle suharrak. Harrigarri da zenbat alor jorratu edo jorratzen ari duen Sarako Ondarea elkarteak.
|
|
2016
|
|
|
Ziburuko idazle izenkidearengandik bereizteko sorterriari lotua aipatzen ohi da beti ere. Saran jaio zen hortaz, Orpustanen arabera Lekuberri etxean, eta 1668an, ez Sarako artxibategian dagokion liburuan hala jasotzen delako, izan ere, eta Websterrek aspaldian esan bezala, tarteko jaiotze agiriak jasotzen zituzten liburukiak desagerturik
|
baitaude
Sarako artxibategitik. Azkoitiko medikua izanik, berau ordezkatzeko galdetegia 1748an karrikaratu zenean Etxeberri 80 urtetik gorako agurea zela esaten zen, eta hortaz, Urkixok jarritako jaiotze dataren hipotesiak berean dirau, oraindik ere inork zalantzan jarri ez duena.
|
|
2017
|
|
|
Ohituta
|
zegoen
Sara itaunketekin. Jon Anderri gezurra esaten ohituta zegoen, nahiz eta berak inoiz ez sinetsi eta zigorrak berdin berdin jaso, onartzeak etxean onartzea suposatzen zuen.
|
|
|
–Ziur
|
nago
Sarak esan duela. Bere ama bezain puta eta faltsua den horrek, amak.
|
|
|
Normala. Oso haserre
|
zegoen
Sararekin, umiliatu, iraindu eta guztiz gutxietsi baitu, amak berriro.
|
|
|
Gurutzetako ospitaleko itxarongela berde batean
|
zegoen
Sara eserita, bere aurrean hamabost bat pertsona. Familia berekoak, antza.
|
|
|
Joseba ia ziur
|
zegoen
Sararekin maiteminduta ez zegoela; berarekin bost hilabete bazeramatzan ere, sexua zen zioa. Hori zen, behintzat, bere kolkorako pentsatzen zuena.
|
|
|
Baldekada ur bota zioten zoruan etzanda
|
zegoen
Sarari aurpegian. Esnatu egin zen neska.
|
|
|
Xua jaio zen egunean ere, Patxik ehunka kilometroetara zuen Orioko aitona galdu zuen. Eta hor dago, Olatzek berriki espetxe berean preso
|
dagoen
Sara Majarenas euskal presoarekin bizitzen ari dena ere. Majarenasen bi urteko alaba labankadaz larri zauritu zuen bere aitak duela bi aste.Aipatu moduan, Olatz Lasagabasterren Euskal Herriratzea eskatzeko mozioa aurkeztuko eta bozkatuko du udalbatzak, hurrengo astearterako deitua dagoen osoko bilkuran: Osoko ohiko bilkuraEguna:
|
|
|
Bixente bidaian
|
zegoenetan
Saran bizi zen Arantzaren aitaginarreba arduratzen zen haien semea haurtzaindegitik jaso eta etxera eramateaz. Larritu egin nintzen, edozer gerta zekiokeen.
|
|
2018
|
|
|
Sortzez, Urdazubikoa, beraz Nafarroa Garaikoa. Mendiz bestaldera
|
zegoen
Sara, ondo ondoan. Hango apez gisa izan zen ezagun, baina postu hura ez zuen aise erdietsi, beste apez batek ere nahi baitzuen.
|
|
|
Haren ihesaren konplize bakarra da. Baina desolazio aurpegi hark ez luke
|
egon
Sararen aurpegian. Dublinera alde egiteak aurretik gertatu zen guztia ahazteko forma izan behar zuen.
|
|
|
Vin et Roses taberna zenaren parean kafetegi bat dago. Eta kafetegi barruan
|
dago
Sara txokolate bero bat hartzen. Putz egiten dio.
|
|
|
Igandea, 2013ko otsailaren 24a. Eta mahaiaren inguruan bi silueta, lurrean botata
|
dagoen
Sarak sumatzen ez dituenak.
|
|
2019
|
|
|
Joan Inaziok Berastegin ere bai, baina batez ere anaia Xabier Elosegik egindako lan bikainari esker baitakit nik, esate bateko, aldi edo auzo batetik bestera, nolako aldeak
|
dauden
Saran bertan (Etxeak eta deiturak lau mendez, 376 or.): " ehunen bat etxe (borda?) berri sortzea XVIII. mendearen hastapenetik bertze ehun urtez eki edo hego aldeko lur idekietan.
|
|
|
1786ko gutunean ere, berce eta onzat ditugu, baina causitzen, darotzagun edo zervitzari. Gure corpusean forma frikaria
|
dago
Sarako gutun guzietan (pro 1747 kontuetan: aitarenxat), 1857 Lesakako sermoietan eta Berako 1933ko bandoetan.
|
|
2020
|
|
|
Ohitua
|
zegoen
Saran sherpak ikusten, ohitu gabea sherpak ezagutzen. Eta are gutxiago bere urtetako neskatila txirikordunekin hitz egiten.
|
|
|
Eiderrek han ikusiko balu, lo zakuan, San Damian klinika sendategiko gelan. Ez ba, Eider bizirik
|
balego
Sara haren etxean legokee  lako. Eiderrek animatu zuen Sara, gurasoen nahien kontra, amesten zituen joskintza eta moda diseinu ikasketak aukeratzera.
|
|
2021
|
|
|
Aurrera begira
|
dago
Sara. Urrunera.
|
|
|
Hutsaz eta beteaz, aitortu gabeko hutsuneen estalgarri diren desirez pentsatzen duen guztia botatzekotan
|
dago
Sara, baina isildu egin da, berarentzat gorde du, eta, horren ordez, lehen erdizka erantzundako galderari heldu dio, airean doan globo baten hari muturrari oratzen zaion legez.
|
|
|
Bere buruari entzungor egin bitartean, besteei entzun zielako. Ez zen bere lekuan
|
egon
Sara, karena zer zen ere ez zekielako, umea kanporatu ondoren karenaz ere erditu zela ez zekielako. Ez zen bere lekuan egon, agindutako oroigarri horiek eman ez zizkiotenean behar bezala eskatzeko, nahiz eta ez litzatekeen exijitu norbere umea ikustea edo norbere umearen ile xerlo, zati, esku markak emateko.
|
|
|
Horregatik izango dela. Ez
|
dago
Sara seguru karen handiagatik ala haizeengatik izango den.
|
|
|
Bulegoan
|
dago
Sara, pisuzko lanetan kontzentratu ezin delako liburu zaharren fitxak digitalizatzen. Denborak horitutako paperetan Olivetti batekin idatzitako hitzak bere ordenagailuan tekleatzeak lasaitasunari eusten laguntzen dio, itsasoa bare mantentzen.
|
|
|
Bokarten sasoirako hilabeteak falta direla eta, ea zer dioen, eta arrain saltzaileak erantzun ez al duen egiten duen bero sapa sentitzen, ia ia 35 gradu, uda bete betean, neska, ea non duen burua. Aldi berean pozik eta haserre
|
dago
Sara: pozik, antxoak prezio onean daudelako; haserre, arraindegikoaren erantzunagatik, inoiz ez zaio gustatu izan" neska" esaten diotenean.
|
|
|
Ez da ohartu, pentsatu du Sarak, eskerrak, ez da konturatu, ulergaitzak zaizkion hitzak artikulatzen jarraitu baitu Leirek. ...a izan da Sararen tripan Leireren begiradak egin duen geldialdia, eta segidan irribarre bat, eta ahoskatzen ari zen esaldia erdizka utzi, bukatu gabe, eta iruditu zaio Sarari Leire konturatu egin dela, eta galdezka ari dela, hitzik esan gabe baina galdezka, ea zerena den tripa hori, ea haurdun dagoen, eta seguruenik zorionak emateko gogoz dago, baina gogo hori erreprimitzen ari da, ez baita seguru
|
egongo
Sara haurdun dagoen ala ez, oraindik ez baita hain handia sabela, ez argi ikusteko bezainbeste baina bai nahikoa puztua, ezer esan gabe susmatzeko adina.
|
|
|
Horietako batean
|
dago
Sara momentu honetan, besoak gerri inguruan bilduta, freskurari aurre egiteko, postuko lepoko, eskumuturreko, pareoei beha.
|
|
|
–Behin, haren etxera joan nintzen, momifikatuta
|
zegoen
Sararen heriotzaz gero. Haren argazkiak toki guztietan, korridore sukaldeetan zenbiltzala haren begiak zeure garondoan zenituela ematen zuen.
|
|
|
Halere, eskutitz hau jaso arte arras ongi
|
nengoen
Saran. Poliki poliki bertako euskaldunekin hasi nintzen harremanak hartzen.
|
|
2022
|
|
|
zortzi dira, orotara. Bigarren estudioa
|
dagokio
Sara Ayesa margolari donostiarrari. Gelan sartzearekin batera murgiltzen da bisitaria haren munduan, artistaren obrak haren izatetik edaten baitu, nahitaez:
|
|
|
Athleticen historiari eta Bizkaiko irratigintzari estu lotuta
|
dago
Sara Estevez Caparros Maraton kazetariaren ibilbidea (Bilbo, 1925). Hil hasieran bete zituen 97 urte, baina burua oso argi du:
|
|
|
Baina Ainhoa Aiertza eta lasterketaren antolatzaile eta laguntzaile taldeak harro esan dezake lasterketa garrantzitsu baten antolatzaile izan zirela. Izan ere, Andoaingo lasterketa hartan
|
dago
Sara Alonso egun den lasterkari handiaren abiapuntua. Horrelako lasterketa txikiei esker egin da donostiarra handi.
|
|
|
–Julia! Non
|
dago
Sara. Kabroi horrek esango zuen zerbait!
|
|
|
–Zer moduz
|
dago
Sara?
|
|
|
–Non
|
dago
Sara. Non?
|
|
|
–Esadazu non
|
dagoen
Sara. –Cesterok doi doi ezagutu du bere ahotsa eztarritik datorkion amorruaren azpian.
|
|
|
Unamunok liburuko pasarte desberdinetan kontatzen du zelako ibilaldiak egin zituen Hendaia inguruan, eta hor explizitatzen ditu Donibane Garazi, Donibane Lohizune, Azkaine, Arnegi, Biriatu, Urruña, Baiona eta beste. Nik leitutako edizioan ez da agertzen Sara, ez
|
dago
Sararen aipamenik, ez dago Axularren Egunik. Badago, bai, Urruñako kanpandorreko vulnerant omnes, ultima necat, ia topiko bihurtu dena 98ko belaunaldiko idazle euskalherritarren artean; ez dago, ostera, Sarako kanpandorrean irakur daitekeen" Oren guziek dute/ gizona kolpatzen/ azkenekoak du/ hobirat egortzen", ederragotzat daukadana neure kautan.
|
|
2023
|
|
|
Gasteizko Montehermoso kulturuneko Jovellanos aretoan ikusgai
|
dago
Sara Aiesaren (Donostia, 1997) Vestirme mal y desvestirme mucho erakusketa (Gaizki jantzi eta asko erantzi), uztailaren 2ra arte. Kulturuneak eta Euskal Herriko Unibertsitateko Arte Ederren Fakultateak batera sustatu duten erakusketa sortako laugarrena da.
|
|
|
Batzuetan, denbora pasatu ahala, oroipenak eta nahiak nahasten dira gaur egungo arazoei aurre egin behar zaienean. Beharbada horrelako zerbait
|
zegoen
Sararen oroitzapenen atzean. Hamar urte geroago ura Nafarroa mailan kudeatzeko ardura egokitu zitzaion berari, eta buruan gordetako hitzaldi hura azaleratu zitzaion bat batean.
|