|
2009
|
|
|
Berak «apal laburrean» egin behar omen zuen, «Po ibaiaren inguruetako hiri, istorio eta desioarekin». Apaltasun aitormena egin zuen liburuaren aurkezpenean ere, baina ez zuen
|
zertan
. Merezi izan du egileak bere buruari gogor egin eta kultur erreferentziak dosifikatzea, jakina baita italiar literatura eta kultura direla gaztetandik Lertxundiren itsasargi.
|
|
|
Irakurri nuenean, memoria liburu bat zela iruditu zitzaidan (edo autofikzioa). Lan honetan
|
zer
den fikzio eta zer ez, bigarren mailako kontu bat da. Egileak bere joan etorrietan interesa pizten digu, eta irakurrian eraman egiten gaitu.
|
|
|
Irakurri nuenean, memoria liburu bat zela iruditu zitzaidan (edo autofikzioa). Lan honetan zer den fikzio eta
|
zer
ez, bigarren mailako kontu bat da. Egileak bere joan etorrietan interesa pizten digu, eta irakurrian eraman egiten gaitu.
|
|
|
Gustura irakurri ditut zure hitzak, Lourdes, eta
|
zer
pentsatua eman didate, bereziki Uriberen eleberriaren gainean. Ez dakit oso ados nagoen Azkueren eta Agirreren arteko enkontruari ematen diozu (e) n garrantziarekin, atal hori irakurri nuenean eleberriaren hari tematiko nagusitik ihes egiten zuen hausnarketa gisara ulertu bainuen neuk.
|
|
|
niretzat, Uribek bere buruaren inguruko nobela bat idatzi (nahi izan) du, eta deskriptiboa edo psikologikoa edo errealista edo? ez dakit
|
zer
baino, bere buruaren inguruan gogoratutakoa, gertatutakoa (eta gertatutakoaren moldaketa), asmatutakoa, agertzen dira, inguru horrek bere buruaren inguruko nobela osatuz.
|
|
|
Nolanahi, Jurgik amaiera irekia eman dio Urre urdinaren lurrinari, dugun tradiziotxoa dugula ere, haren ezagutzaren beharra aldarrikatuz. Bai jarraitzeko, edota,
|
zer
esanik ez, transgreditzeko.
|
|
|
Bai, bere garaian Zorion perfektua nobela «erraztzat» jo zuten horiek ziur gauza bera pentsatuko dutela Zoaz infernura, laztanari buruz. Eta zinez ez dakit
|
zer
harreman duen estilo zuzenak errazkeriarekin. Hain zuzen, Zoaz infernura, laztanari gehien eskertu diodana zera izan da, hain egoera gogorra itzulingururik gabe eta, batez ere, melodraman erori gabe aurkeztu izana.
|
|
|
Lagunak,
|
zer
berri. Ba al da libururik Euskal Herrian?
|
|
|
Ba al da libururik Euskal Herrian?
|
Zer
irakurri duzue azken aldi honetan?
|
|
|
Esaterako, Gernikako sendi batek beti pentsatu izan du haien ahaidea sifiliak hil zuela, baina artxiboek diotenez tuberkulosiak hil zuen. Bestelako kausak agertzen dira beste batzuetan? «alkohola», «zahartasuna», «suizidioa», «armen zauriak»?, baina ez dakigu
|
zer
informazio eman zitzaion Euskal Herriko sendiari.
|
|
|
Jatorrizko lurrean baliteke ahaideek ez jakitea zehazki
|
zer
gertatu zitzaion euren senide maiteari, soilik une batetik bestera ez zela Idahotik gutun gehiago iristen. Nork kontaktatuko zuen hildakoaren familiarekin?
|
|
|
Nork kontaktatuko zuen hildakoaren familiarekin?
|
Zer
informazio ematen zitzaien eta zer emozioz. Boiseko euskaldunek ba al zuten pertsona horrentzat helbide bat, hara bidaltzeko?
|
|
|
Nork kontaktatuko zuen hildakoaren familiarekin? Zer informazio ematen zitzaien eta
|
zer
emozioz. Boiseko euskaldunek ba al zuten pertsona horrentzat helbide bat, hara bidaltzeko?
|
|
|
Ignacio eta Daniel Dobaran anaiak egun berean hil zirenean, 1918an, badakigu 50 zentimoko telegrama bidali zitzaiola sendiari berria jakinarazteko. Ez dakigu
|
zer
idatzi zieten gurasoei tragedia horren berri emateko. Edonola ere, heriotzak eta familiei iristen zitzaien informazioa gorabehera, euskaldunek jarraitu zuten Ameriketara, eta Idahora?
|
|
|
Hortaz,
|
zer
ikasi dugu elkarrekin, aita,
|
|
|
Eta
|
zer
dakigu ilunabarraz?
|
|
|
Baina pauso hori eman ezin bada, ezin da eman eta kito. Eta ez dago
|
zer
esanik gehiago.» Chandlerren hitzak dira, ez nireak.
|
|
|
Poesiak
|
zer
egin behar duen bizirauteko. Disoluziorantz jotzea da nire proposamena.
|
|
|
«Litekeena da poema on bat intentsitate kontua soilik izatea.
|
Zerekin
lot daiteke intentsitatea, sentimendu baten esperientziarekin ez bada. Izan liteke sentimendu bat gutxi asko agerikoa dena, edo ezkutuan dagoena gutxi asko, baina intentsitatea non den, han egon liteke poesia ere.
|
|
|
Intentsitateak kontzentrazioa esan nahi du [orduan eta kontzentrazio handiagoa, are eraginkorragoa disolbatzean, erantsiko luke disoluzioaren apologistak], baina honek ez du esan nahi, ezta gutxiagorik ere, poema ulertu egin behar denik. Kontua da
|
zeri
esaten ote diogun guk, ulertzea?. Ferraterrek tranpa egiten zigun poema bat gutun komertzial baten eran ulertu behar zela esaten zuenean.
|
|
|
Ferraterrek tranpa egiten zigun poema bat gutun komertzial baten eran ulertu behar zela esaten zuenean. Esaldia burutsua da, eta denok ulertzen dugu
|
zertaz
ari den, baina tranpa egiten duela uste dut, poema bat ulertzea gutun merkantil bat ulertzea baino prozesu konplexuagoa delako. –Ulertze?
|
|
|
esaten diogun hori. Informazio bat sartu eta beste bat irteten da kutxa beltzera, kutxa beltzaren barruan
|
zer
gertatu den oso ongi jakin ez dakigularik. Poema batera ere, pertsona bat animo egoera jakin batekin sartzen da, hau da, bere barne oreka etengabe zalantzan jartzen duten beldur, tristezia eta galerek eragiten dioten desorden batekin sartzen da[?].
|
|
|
ezin zaigu denbora guztian dena gustatu. Aukeratu egin behar dugu
|
zer
eta noiz, eta poesiaren abantailak saltzen ez gara inoiz trebe izan, ez behintzat poesia etiketaren pean, nahiz eta tresna egokiak baditugun orain sarean: afinitatezko sare sozialak «nire lagunaren etsaiak nire etsaiak dira» edo «nire poeta gustukoenen poetarik gustukoenak nire gustuko poetak dira» gisako formulak.
|
|
|
Gai zabala izango litzateke hori; lehen so edo hurbilketa batean agortzeko modukoa. Jakin mina, hala ere, bestetik letorke, hain justu ere, jakiteko
|
zer
dagoen euskarazko literaturan gai horren inguruan.
|
|
|
Ezaguna da, literatura unibertsalean, jujeenganako eta justiziarekiko mesfidantza, alderdi baten mendean eta esanetan lerratzen direlakoan; orobat, aurreko aldietan, azken judizioa itxuratzeko behin eta berriro erabili izan diren lur honetako judizio aldiak eta horren protagonistak.
|
Zer
esanik ez, administrazio eta burokrazia ez dira salbu geratu, batik bat, aske eta libre ibili nahi izan duten pertsonaia literarioetatik hainbaten aurrean.
|
|
|
Hala, Shorty Harrisek eskubideen erdiak zituen. Lekuari
|
zer
izen eman ere erabaki beharra zeukaten. Petek «Aguereburg» deitzea pentsatu zuen.
|
|
|
Aguereberry Point izenaz agertzen da gain hura gaurko mapetan. Galdetzen ziotelarik
|
zergatik
galdu zuen hainbeste denbora eta indar bidea egiten, besteek ere ikuspegi eder hartaz gozatzea nahi zuela erantzuten zuen.
|
|
|
»Ahots sakon bat atera zen ilunpetik. ?
|
Zer
habil hemen?? –Zer ba?
|
|
|
–Zer habil hemen?? ?
|
Zer
ba. Nire alorra duk?, esan nion.
|
|
|
«Zer da hori?
|
Zer
da hori, ordea?» esan zuen. «Zaldirik ez!
|
|
|
Inor ez tiraka!
|
Zer
da hori, ordea?»
|
|
|
–
|
Zergatik
ez nuen bidesaririk eskatzen galdetzen zidan jendeak, alegia zergatik ez nion jendeari ordainarazten hara igo eta begiratzeagatik, esan zigun?. Inoiz ez nuen horrelako asmorik izan.
|
|
|
–Zergatik ez nuen bidesaririk eskatzen galdetzen zidan jendeak, alegia
|
zergatik
ez nion jendeari ordainarazten hara igo eta begiratzeagatik, esan zigun?. Inoiz ez nuen horrelako asmorik izan.
|
|
|
Eguraldia, berriz, inoiz ez da jasanezina.
|
Zergatik
ez zen bera saiatu galdetu genion.
|
|
|
«Egun batean norbaitek esan zidan,. Pete,
|
zergatik
ez duk meatzaritzan proba egiten. Orain egiten duana baino gogorragoa ezin duk izan?.
|
|
|
Eta berak,. Hik azpiak atera?. Ez nekien
|
zer
zen azpiak ateratzea, baina saiatuko nintzela esan nion. Handik hiru astera meatzea itxi egin zen.
|
|
|
Gauza xelebreak egiten ditu bizitzak. Agian hobe da
|
zer
egingo duen ez jakitea.
|
|
|
Artaldeen bideetatik ibiltzera ohituta, urrutira ere igartzen zion Austinek
|
zer
jatorritako artzaina aurkituko zuen ardi kanpoan: 1
|
|
|
Ederki dakit
|
zer
egingo dudan
|
|
|
Zeren
|
zer
etor daiteke zentzumena hondatzen denean,
|
|
|
irratian notiziak zirenean,
|
zer
gerta ere.
|
|
|
Eta baita kritikei eta kritikari literarioei buruz. Baina
|
zer
iritzi dute egungo euskal kritikaz hemengo kritiko literarioek. Interesgarria litzatekeelakoan horietako bati luzatu diot galdera.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara
|
zer
gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau, hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer gertatu den hemen eta hemen, hara
|
zergatik
gertatu zen hau eta hau, hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau, hara
|
zer
ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Galdera ezinbestekoa, gainera, idazlea naizenez:
|
zertarako
balio du Literaturak. Eta balio bat baino gehiago izanez gero, ba al du Literaturak balio praktikorik MacMillan adituak Historiari aurkitzen dion moduan, edo antzekoan sikiera?
|
|
|
Hori kanpotik begiratzea litzateke. Baina barruan gaudenean,
|
zer
–Hau da, idazle bat nobela bat idazten ari denean, zer gertatzen da?
|
|
|
Baina barruan gaudenean, zer? Hau da, idazle bat nobela bat idazten ari denean,
|
zer
gertatzen da. Zeintzuk dira idazle batek izan ditzakeen zalantza handienak?
|
|
|
idazten hasi aurrekoak eta idazten ari naizen garaikoak. Lehendabizikoan, egunero istorio bat baino gehiago bururatzen baitzaizu,
|
zeri
heldu da izaten dudan zalantza iturririk handiena. Bazterketa prozesu batean murgilduta bizitzen naiz:
|
|
|
Historian aditua den irakasle bati entzun diot hitzaldian duela gutxi Bristolen. Margaret MacMillan katedraduna da Cambridgen, hasi zaigu galdezka
|
zertarako
balio duen egun Historiak, zergatik ikasi behar duen edonork egun Historia, dena krisiak harrapatuta dagoen une honetan. Oraindik ere Historiak gauza askotarako balio duela esplikatu digu eta horietatik bat, umiltasuna irakasten digula esan du.
|
|
|
Historian aditua den irakasle bati entzun diot hitzaldian duela gutxi Bristolen. Margaret MacMillan katedraduna da Cambridgen, hasi zaigu galdezka zertarako balio duen egun Historiak,
|
zergatik
ikasi behar duen edonork egun Historia, dena krisiak harrapatuta dagoen une honetan. Oraindik ere Historiak gauza askotarako balio duela esplikatu digu eta horietatik bat, umiltasuna irakasten digula esan du.
|
|
|
Beste inork, senideek, lagunek edo ostatu zein jatetxeetako jendeak?
|
zer
esaten ari ginen jakiterik nahi ez genuenean, ingelesera jo genezakeen. Hizkuntza bat baino gehiago mintzatzearen ezkutuko abantailetako bat horixe da:
|
|
|
Edonongoa izanda ere, Kataluniara heldutako etorkin batek lehen bi urteak emango ditu igarkizun hau ehunka solasaldi gaitzetan asmatu nahian. Elebitasunak ez du
|
zertan
erosoa izanik, baina argigarri izan daiteke. Harakinak joka samurtzen duen haragi puxka gogor baten gisa, zeu ere bigunduko zara denborarekin.
|
|
|
Beraz, guk biok bagenuen
|
zer
pentsaturik haur eta hizkuntzen lantzeari buruz Sumpta Juliaz haurdundu zenean.
|
|
|
Beste batzuen jatorria topatzea errazagoa zait, berriz. Adibidez,«!» hitzena(
|
zer
arraio ari haiz?) edo «I want doesn, t get» delakoarena (gauzak, lortuko badira, gizatasunez eskatu behar). Esaera hauek guztiak burura datozkit; berriro erabiltzen ditut.
|
|
|
Aita soil batetik abiaturik berehala goaz aitarenganakotzat bezalako lukainka peza batera.
|
Zer
egin perpaus baten edo paragrafo baten erritmoa bizkortu nahi duzunean. Gure poeta onenek, hizkuntzaren barne prozedurei gehien erreparatu dietenek, ez diote bizkarra erakutsi auziari.
|
|
|
Idazle naizen aldetik,
|
zer
egin dezaket. Hitza lanbide dudanez, hizkera horren naturaltasun falta salatu nuke, baina, aldi berean, kontraesana dirudien egoera bat bizi dugu euskal idazleok:
|
|
|
Kaosa ordenatzen saiatzeaz gainera, hizkuntzari erreparatu behar diogu:
|
zertaz
idatzi nahi dudan erabaki bezain pronto, asmatzen hasi behar dut zer hizkera klase erabiliko dudan: pedal biko bizikleta bat da idazkuntza.
|
|
|
Kaosa ordenatzen saiatzeaz gainera, hizkuntzari erreparatu behar diogu: zertaz idatzi nahi dudan erabaki bezain pronto, asmatzen hasi behar dut
|
zer
hizkera klase erabiliko dudan: pedal biko bizikleta bat da idazkuntza.
|
|
|
Baina gutxi gara idazleak. Horra, besteak beste,
|
zertarako
balio duen itzulpengintzak:
|
|
|
Automatizatuta dauzka. Horra, besteak beste,
|
zertarako
balio duen tradizioak.
|
|
|
Nire euskarazko tradizioan neuzkan nobela historikoaren jardun apurrek ere ez zuten nik bilatzen nuena betetzen. Hona
|
zer
uztartu behar nituen jario natural batean: alde batetik, euskara batua; bestetik Erdi Aroko jardun halako baten itxura hartuko zuen hizkera bat; hirugarrenik, literatura unibertsaleko hainbat ereduren eitea.
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi du «akrobatiko»k, ama?
|
|
|
–
|
Zer
zabiltza. Gaur ere bai?
|
|
|
Hizkuntza asko. Gero, azken diskoetan, ukraniera eta ez dakit
|
zer
..
|
|
|
Nik galdetzen nion:
|
zertarako
, ordea, ezer ulertzen ez dugula. Baina horrela egiten genuen.
|
|
|
Pentsatzen nuen: gizon hau
|
zer
arraroa den! Gero ja joaten nintzenean Lekeitiora ulertu nuen hobeto eta nik ere disfrutatzen nuen pila bat.
|
|
|
Baina Mikel bereziki gogoratzen zen hamar urte inguru zituenean otitis de repetición delakoa izan zuela, eta oso gaizki egon zela. Trepanatu egin behar zuten, begira
|
zer
gauza beldurgarria. Zorionez, garai hartan, juxtu orduan, penizilina komertzializatzen hasi zen estatu frantsesean, eta Frantziatik hona pasatzen zuten.
|
|
|
Orain oso ondo dago, eta esaten du beti:
|
zer
pozik egongo zen Mikel ikusi balu...
|
|
|
–Mutil koxkorra nintzela, esan zidan Laxaltek?, ez nekien
|
zer
arraio zen euskalduna izatea.
|
|
|
Hori esatearekin adierazi zuen, garbi, umea nintzelarik neuk kontu horretaz nekien guztia. Basque Hotelean jaten nuen, mendian artzain euskaldunak ikusten nituen, eta amama euskaldun bat nuen, baina ez nekien
|
zer
arraio zen euskalduna izatea.
|
|
|
–Begira zazu
|
zer
diñoustan mutil batek Ameriketatik.1
|
|
|
–
|
Zer
diñoutsu ba?
|
|
|
–Eta zuk
|
zer
diñozu?
|
|
|
Petrak hogeita bat urte zituen hogeita hamabost urteko Mendebaldeko arrotz batekin elkartzeko New Yorkerako itsasontzira igo zenean. New Yorkera iristean soinean
|
zer
janzki izango zituen argitzeko idatzi zion Estebani, baina Esteban, esandakoaz bestera, ez zen agertu. Mezu bat neskari bidali eta Mendebaldean elkartzeko berarekin esan zion, Ogden herrian.
|
|
|
Amamak orduan kakorratz lanaren korapiloak erakutsi bidenabar, euskarazko hitz batzuk ere erakusten zizkidan. Batzuetan pentsatzen jartzen naiz
|
zer
nolako aldea aurkituko zuen neska bat zeneko bere lurralde berdetik gure artemisia gozakaitzeko basamortura, hain desberdina Euskal Herriko bere jaioterriko mendi berde dirdiratsuetatik. Negar egin ote zuen, artzain euskaldun askok bezala, basamortu goietako bakardadeari aurre egin behar izan zionean, bere jaioterriko soro berdeez oroitzean?
|
|
|
Hala ere, fitxa hau itxi eta artxibatu nahi izanez gero, luzerako izango dugulakoan nago, irakurleok idazlearen testuak leitzen ditugun bitartean, honen ahotsak (hauxe baita idazlearen arima) bizirik baitirau. Eta badago
|
zer
irakurri, Antoñanak sormen lan oparoak eman dituelako azken berrogeita hamar urteotan gaztelaniazko literaturan. Sei eleberri (1960ko eta 1970eko hamarkadetan idatziak, baina horietako bi 1990eko hamarkada arte argitaratu gabeak) eta milatik gora artikulu (1962tik aurtengo otsaila arte egunkari eta aldizkari askotan agertuak) dira Antoñanaren idazlan nagusiak.
|
|
|
Beste horrenbeste esan daiteke lurraldetasunaz. Marie Jeannek, gaixo dagoen arrebak inork baino hobeto ulertzen du
|
zer
jazo den. Dominique aurrez aurre duela, zera esaten du:
|
|
|
Mendi guztiak, beraz, ez dira berdin.
|
Zertara
dator, orduan, kokalekuaren zehazgabetasuna. Hasteko, esan dezagun zehazgabetasun hori gakoa izan daitekeela Sweet Promised Landek aurkezten digun «gatazka» ulertzeko orduan.
|
|
|
Saiatuko bazinate neska edo mutil itsu baten paperean sartzen, dena begirik gabe egiten, bai jantzi, bai ikastolara joan bere liburu eta tramankulu bereziekin,
|
zer
pentsatuko zenukete. Zer desiratuko zenukete?
|
|
|
Saiatuko bazinate neska edo mutil itsu baten paperean sartzen, dena begirik gabe egiten, bai jantzi, bai ikastolara joan bere liburu eta tramankulu bereziekin, zer pentsatuko zenukete?
|
Zer
desiratuko zenukete?
|
|
|
Mundu honen gauza xinpleenekin harremanetan jartzeko, beraien izaera eta bizitasuna nabaritzeko, entzumena eta ukimena erabiltzea ezinbestekoa zaigu itsuoi. Gure azal guztian zehar dauden nerbioek adierazten digute non gauden,
|
zer
daukagun gure aurrean eta ondoan, non dauden hormak; eta gure belarriek, entzuteaz gain, soinuek zer esan nahi diguten interpretatzen laguntzen digute.
|
|
|
Mundu honen gauza xinpleenekin harremanetan jartzeko, beraien izaera eta bizitasuna nabaritzeko, entzumena eta ukimena erabiltzea ezinbestekoa zaigu itsuoi. Gure azal guztian zehar dauden nerbioek adierazten digute non gauden, zer daukagun gure aurrean eta ondoan, non dauden hormak; eta gure belarriek, entzuteaz gain, soinuek
|
zer
esan nahi diguten interpretatzen laguntzen digute.
|
|
|
Donostiako haizeen orraziaren aurrean jarrita, itsasoari begira, gure bi zentzumenen bitartez ingurukoa irudi bilakatzen da buruaren eta arimaren barnean: non dagoen itsasoa, marea gorantz edo beherantz doan, haizeak
|
zer
esan nahi digun, laino edo eguzkitsu dagoen eguna, olatuek arroken kontra jotzen duten ala ez. Sentipen, bizipen horiek guztiak ikusi egin ditzakegu begiak bagenitu bezala, edo hobeki esango nuke, duda zipitzik gabe.
|
|
|
Behin Aralarren nengoela, San Migelen santutegiaren parean, Sakanarantz begira, amildegiaren ertzetik gertu, lagun min batek galdetu zidan ea
|
zer
sentitzen nuen han hain goian egonda, zer nabaritzen nuen, zer esaten zidan bihotzak. Nik, pixka bat pentsatu ondoren, lotsati samarra bainaiz, honelaxe erantzun nion:
|
|
|
Behin Aralarren nengoela, San Migelen santutegiaren parean, Sakanarantz begira, amildegiaren ertzetik gertu, lagun min batek galdetu zidan ea zer sentitzen nuen han hain goian egonda,
|
zer
nabaritzen nuen, zer esaten zidan bihotzak. Nik, pixka bat pentsatu ondoren, lotsati samarra bainaiz, honelaxe erantzun nion:
|
|
|
Behin Aralarren nengoela, San Migelen santutegiaren parean, Sakanarantz begira, amildegiaren ertzetik gertu, lagun min batek galdetu zidan ea zer sentitzen nuen han hain goian egonda, zer nabaritzen nuen,
|
zer
esaten zidan bihotzak. Nik, pixka bat pentsatu ondoren, lotsati samarra bainaiz, honelaxe erantzun nion:
|
|
|
Azalpen horiek eman ostean, nire galdetzeko txanda heldu zen, eta halaxe bota nion bat batean: adieraziko zenidake zuk
|
zer
ikusten duzun begiekin. Berak harridura aurpegiz begiratuz, honela adierazi zidan:
|
|
|
niretzat hitz, aditz, metafora ororen jatorrikoa irudikatzen du. Bibliak halako originaltasuna, indar kognitiboa, metaforikoa dauka non Shakespeare ere ez baitzaio iristen Moisesi orporaino, berdin da
|
zer
esaten duen Bloom potoloak. Lot eta bere alaba malthusiarren istorioa goi mailako kronopioa da, Alvaro Pombok bere bizitza osoan idatz dezakeen guztia baino bikainagoa.
|
|
|
Eta nik, nire txokotik Aneren memoriaren jarduna etetea erabaki dut. Bestela badakit
|
zer
datorren orain: gizonak Laiaren dohain sexualak goraipatuko ditu zigarroari orain artekoak baino atxiki pausatuagoak emanez, dastatuz.
|
|
|
Nik institutuan ezagutu nituen biak. Laiak
|
zer
egin zizun halako mina sorrarazteko. Erantzunik ez, bai ezustea.
|
|
|
Haren oreztek txunditu zuten? Baina, Ane, oreztek, berez, ez dute
|
zertan
beste ezeren seinale izan! Ez daukat isilik egoteko asmorik.
|
|
|
Nahikoa dut! egin dit garrasi,
|
Zertara
dator orain halakorik esatea. Kontrola galdu du, bai.
|
|
|
|
Zertara
datorren. Noizbait utzi didazu halakoak esaten!
|
|
|
|
Zer
uste duzu egiten duzula hemen, Esteban?
|
|
|
Edozein txapelketa irabazteko moduko putakeria egin zidan, baina bere edertasuna ez nuke beste inorenarekin alderatuko.
|
Zertarako
gainera. Zuk ez duzu uste ederra dela?
|
|
2010
|
|
|
Gai batez tartaroa einherik jin züzün eta lo jarri züzün süphazter khantian. Ordian haurrak
|
zer
ez dü egiten. Hartzen dizü gerren bat eta irazten diozü boronteko begi bakhotxa.
|
|
|
Nahi zizün erhaztüna ideki, bena ez zirozün.
|
Zer
egiten dü ordian. Erhia muzten dizü eta urthekiten dizü bere erhaztünareki, hur handi bat beit zen?
|
|
|
Eta izan ere, liburuaren abiapuntua Bitoriano Gandiagaren obrari eta izaerari buruzko interpretazio bat bada ere, Azurmendiren luma trebe eta eruditoa beste hainbat gaitaraino lerratzen da, eta bidean mila eta bat ohar eta irakurketa eskaintzen dizkigu gogoetarako sorta ederrean, hala nola, heriotzaz, bizitzaz, Jainkoaz, mitoaz, fedeaz, zentzuaz, herriaz, naturaz, balioez? eta nik
|
zer
dakita. Liburua trinkoa da, bazkaz betea, soseguz hartzera behartzen zaituena.
|
|
|
Kasurako, ezinago interesgarria iruditu zait Jainkoaren gaineko ariketa, alde askotatik fokatua eta autore askoren ideiez hornitua. Azalpenotan ez dut jakin bereizten Joxe Azurmendiren kolkoan
|
zer
dagoen, zein den bere berea den ideia bibliografiatik jasotako guztien artean. Nik eskertuko niokeen esplizituago jarri izan balu, baina tira, ez du nahi izan.
|