|
2000
|
|
|
Eta gure aitak orduan erabaki zuen ezen aitona ohean lotu beharra zegoela eta gela itsu batean hertsi, zeren jauregiko jendeak ez baitzuen
|
zergatik
haren biraorik entzun ez jasan, eta zeren hobe baitzen kontu hura ahalik eta isilen eramaitea, Inkisizioneak haren berri jakin ez zezan.
|
|
2001
|
|
|
Bainera aldeko goiko azulejoak garbitzeko ez da
|
zertan
haren gainera igo, ezta bainera barnean eskailerarik ipini ere.
|
|
2002
|
|
|
Mirarik, Alex imitatuz, gurutzeria ganga miatu zuen, zer ikusiko. Ez zion harrizko
|
zer
hark, ordea, ezer askorik esan.
|
|
2004
|
|
|
Salamanca –erran zuen jeneralak, serio– Horrenbestez, ez gara gehiegi luzatuko kontu honetan. Ekarri duzu nire idazkariari aipatu zenion...
|
zer
hura?
|
|
|
Juanita aldamena ikusi zuen kale nagusia zeharkatzen. Ez zeukan
|
zertan
haren ondotik iragan, hurbiltzekoak egin zituen hala ere.
|
|
2005
|
|
|
Hark idatziak baitira Baiona ingurukoak eta are beste herrietako gehientsuenak, ez oro.
|
Zertako
hark berak idatz. Ez dakigu zuzen oraindik, baina hura hil ondoan idatzi zuten:
|
|
|
Honela, bere hizkuntzalaritzaren ikertzaile ezagunak diren H. Gipper eta P. Schmitter ek —L. Weisgerber gogoratuz—" munduaren irudi linguistiko" batez hitz egiten dute: " Komunitatean hazten den orok haren ikusteko forma linguistikoa bereganatzen du, metaforikoki esanda, mundua ama hizkuntzaren betaurrekoekin ikusten hasten da" 95 Hemendik abiatuz uler daiteke zer nolako esanahi antropologikoa duen berez aniztasun linguistikoak eta, zentzu honetan,
|
zergatik
hark ahal bezain beste hizkuntza aztertzen dituen. Beraz, hizkuntza gizakiaren eta munduaren arteko" bitarteko espazio" bezala kontsideratzen duen unetik, neurri handi batean, egun" erlatibitate linguistiko" bezala ezagutzen dugun problematikari buruzko erreflexioari ematen dio hasiera.
|
|
|
Ni ez nengoen, ordea, txantxetarako. Garagardo bat eskatu nion, atera zidan aparrik gabeko
|
zer
hura, eta gero besarkatu egin ninduen, esanez bezala, edatekoari falta zaion aparra neronek emango diat estutu bihotz altxagarri honekin. Ez zidan ordaintzen utzi.
|
|
2006
|
|
|
Lanabesak hartuta zulorantz itzultzen ari zela, hobeki pentsatu eta baserri ondoan aparkaturiko bere Renault 5a martxan jarri eta zuloaren parera eraman zuen, argiak piztuta. Berriz ere zuloaren ondoan belaunikatu zenean, garbiago ikusi zuen metalezko
|
zer
hura. Labanaren puntaz objektu haren inguruak garbitu zituen.
|
|
2008
|
|
|
Segituan azaldu egin zen ostera zer edo
|
zer
hura, eta, zirkulu zabal bat osatuz, erretira ixten hasi zitzaidan. Nekatuta nengoen, egia da; baina jaiki berritan bezain fresko egonda ere, bistakoa zen kontrario harekin alferrik neurtuko nintzela.
|
|
2009
|
|
|
bere mende ikusten zuen behingoz; egia zen, bestalde, berak. Damasok? ez zuela fantasmetan sinesten, baina galdera hark bazuen atzetik beste galdera bat, Domingok erantzun zuena, zeren, baldin eta
|
zer
hura fantasma bat ez bazen, beste zerbait izango baitzen, auskalo zer, azalak estalitako eskeleto bat beharbada, azala eta hezurra?, urte erdian horrela hilzorian egoteko, Damasok behin baino gehiagotan irudikatu izan zuen bezala, bera bezalako mutil azkar batek irudikatu beharko!?, nahiz eta irudikatua lehenbailehen ahazten ahalegintzen zen, susmatzen zuena agerian jarri nahi ez balu bezala, ezk... hartan harrapatu zuenetik, baina, beste batzuk ziren inguruabarrak, eta iritsia zen, menturaz, urte erdian jakin nahi izan ez zuena jakiteko ordua:
|
|
|
guztia zela arraroa, alegia? aitzakiak aitzakia, ez baitzen normala urte erdiko
|
zer
hura, bere anaiatxoa, garbi esanda, ez ezagutzea; atzerabiderik gabeko puntu hartara helduta, anai arreben begi hesia Teofilo Mariaren atzerakako pauso balizkoen eragozgarri zen?, alferrikakoa zen problema luzaroagoan ezkutatzen ibiltzea?
|
|
|
isilduko zituenik: zergatik hau, zergatik hori,
|
zergatik
hura, eta, batez ere, zergatik, zergatik?; amaren kasualitateen inguruko argudioei buruz, gainera, urrunago zihoan Damaso, ausaz: zeren berak onar baitzezakeen kasualitatea zela liztor batek Rakeli zizt egitea, edo haurra erori zèn mementoan izeba Ernestina gelan ez egotea, eta Adari besoetatik erortzea; bide hartan barrena, baina, guztia zen kasualitatea, gertatzen zèn gauza bakoitza bakarra baitzen milaka eta milaka, infinitu?
|
|
|
fabrika? ...t, atal funtsezkoa, sarritan, familiaren aurretik?, bere harrotasun autoestimuen neurrikoa, eta fabrikak bere bideari ekiten baitzion, osasuntsu, arazoak arazo; Nazariok, baina, bazituen, gizon bezala, beste behar batzuk, urte erdi hartan bazter utzi zituenak, eta haiei kasu egiteko ordua ere iritsi zen, beharbada; izan ere, zuloan sartu zuten, bai, munstroa, ezin dei baitzitekeen beste era batean
|
zer
hura, garbi hitz eginda, nork bere burua engainatu nahi ezean?, munstroak orbetarrak urte erdi lehenago beste zulo batean sartu zituen bezala, ezinegonaren eta angustiaren zuloan?, eta garaia zen beraiek, orbetarrak, zulo hartatik irten zitezen, hilak lurpera, biziak mahaira?
|
|
|
|
Zer
hura pixontzi aulki bat zen, kendu eta jarri egin zitekeèn pixontzi bat zuena; zeudèn baldintzetan zeuden arren, oinak oin burdinei lotuta?, Teofilo Maria ongi moldatzen zen zeregin hartan, pixontzi aulkirantz pauso labur bezain sendoak emanez eta, behin hara iritsita, gorputza jiratu eta arazorik gabe eseriz; aitak, baina, bere urteak zituen, junturetan bere ajeak?, eta, hargatik edo, gehiago ... zeren, aitak bere obra hura obratu eta Teofilo Mariak pixontzia hartu zuenean zantzaileei emateko, arestian ikusi ez zituenak ikusi baitzituen honek:
|
|
|
Teofilo Mariak nora ezean segitzen zuen, egoerak gaindituta: ...bi harritzar ere, Gabinok eta Maria Bibianak jarriak; hura, beraz, Damasok haiekin bat egiteko abagunea izan zitekeen, bi arrebekin batez ere, ea ohiko menderatzailea –Teofilo Maria– bere mende ikusten zuen behingoz; egia zen, bestalde, berak –Damasok– ez zuela fantasmetan sinesten, baina galdera hark bazuen atzetik beste galdera bat, Domingok erantzun zuena, zeren, baldin eta
|
zer
hura fantasma bat ez bazen, beste zerbait izango baitzen, auskalo zer, azalak estalitako eskeleto bat beharbada –azala eta hezurra–, urte erdian horrela hilzorian egoteko, Damasok behin baino gehiagotan irudikatu izan zuen bezala –bera bezalako mutil azkar batek irudikatu beharko! –, nahiz eta irudikatua lehenbailehen ahazten ahalegintzen zen, susmatzen zuena agerian jarri nah...
|
|
|
begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait –anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko–, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat... distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak –Damaso, Maria Bibiana eta Ada–, haren begiradarekin bat egiteko –bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian ez balego bezala zegoen Gabino–, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan bezala sentitu ere, bai kanpotik, lau begi parek begi hesi bat osatzen baitzuten, eta bai barrutik ere, estualdi hartara iritsita aitortu beharrean baitzegoen ezen auzi hartan zerbait arraroa gertatzen ari zela: guztia zela arraroa, alegia... aitzakiak aitzakia, ez baitzen normala urte erdiko
|
zer
hura –bere anaiatxoa, garbi esanda– ez ezagutzea; atzerabiderik gabeko puntu hartara helduta –anai arreben begi hesia Teofilo Mariaren atzerakako pauso balizkoen eragozgarri zen–, alferrikakoa zen problema luzaroagoan ezkutatzen ibiltzea... nahiz eta barruko inertziak mutila hartara bultza zezakeen artean ere, zeren egiazko egia jakiteak –erdi itsua ez ezik, beste mila ak... Guztiaz ere, ongi bai ongi ulertu zuen Teofilo Mariak trantze estu hartatik pasatu behar zuela, egiak azkenean bere bidea aurkitu eta maldan behera baitzetorkion, ziztu bizian, ordura arte jarri izan zizkiòn oztopo guztien gainetik, zen bezalakoa baitzen egoera, geldiezina bezain atzeraezina, eta hala, keinu bat egitera mugatzen zela –begiak itxi eta burua bi aldiz jaitsi zuen–, aurrera egiteko baimena eman zion Domingori.
|
|
|
|
Zer
hura pixontzi aulki bat zen, kendu eta jarri egin zitekeèn pixontzi bat zuena; zeudèn baldintzetan zeuden arren –oinak oin burdinei lotuta–, Teofilo Maria ongi moldatzen zen zeregin hartan, pixontzi aulkirantz pauso labur bezain sendoak emanez eta, behin hara iritsita, gorputza jiratu eta arazorik gabe eseriz; aitak, baina, bere urteak zituen –junturetan bere ajeak–, eta, ha... aitaren iraizkinak azaltzen ez ziren, bada, gainean egunkariaren bizpahiru ebakin zituztela, pixontziaren kakazko itsasoan hondoa jotako belaontzi patetikoak iduri!; zer burla zen hura, ordea?; hain nahigabetua zegoen Teofilo Maria ikuskizunarekin, non bizpahiru arnasaldi behartu –goragalearen adierazpide garbiak– egin baitzituen, usain txarrak edo egoera gaiztoak berak eraginda; esan nahi baita Teofilo Mariak aurpegi txarra zuela benetan:
|
|
|
bere auzia, ordea, huraxe zen, hain zuzen, ez baitzegoen musikarik ez harri filosofalik haren galderak –gramatikari edo matematikari buruzkoak, filosofikoak nahiz existentzialak– isilduko zituenik: zergatik hau, zergatik hori,
|
zergatik
hura, eta, batez ere, zergatik" zergatik"; amaren kasualitateen inguruko argudioei buruz, gainera, urrunago zihoan Damaso, ausaz: zeren berak onar baitzezakeen kasualitatea zela liztor batek Rakeli zizt egitea, edo haurra erori zèn mementoan izeba Ernestina gelan ez egotea, eta Adari besoetatik erortzea; bide hartan barrena, baina, guztia zen kasualitatea, gertatzen zèn gauza bakoitza bakarra baitzen milaka eta milaka –infinitu– posibilitateren artean –zer, gainera, Jainkoa ere beste kasualitate bat balitz? –, harik eta kasualitatearen kasualitateaz Damasori guztia –baita bizitzaren zentzua bera ere– airetik zintzilik geratzen zitzaion arte.
|
|
|
Benjamin Mariaren omenezko afarian, sumendiaren indarra sentitzen zuen Nazario Orbek bere baitan, eta sumendiaren indarrarekin oheratu zen, aspaldiko partez; urte erdian bizi izandako tentsioaren eta gabeziaren eraginagatik –tentsioak, besteak beste, emaztearekiko urruntasuna ekarri zion–, halako antzutasun existentzial batean murgildu zen, bere baitan hustasun bat zabaldu balitz bezala, erabatekoa ez zena, bere baitan zerumuga bat zeukalako: ...ntsezkoa, sarritan, familiaren aurretik–, bere harrotasun autoestimuen neurrikoa, eta fabrikak bere bideari ekiten baitzion, osasuntsu, arazoak arazo; Nazariok, baina, bazituen, gizon bezala, beste behar batzuk, urte erdi hartan bazter utzi zituenak, eta haiei kasu egiteko ordua ere iritsi zen, beharbada; izan ere, zuloan sartu zuten, bai, munstroa –ezin dei baitzitekeen beste era batean
|
zer
hura, garbi hitz eginda, nork bere burua engainatu nahi ezean–, munstroak orbetarrak urte erdi lehenago beste zulo batean sartu zituen bezala –ezinegonaren eta angustiaren zuloan–, eta garaia zen beraiek –orbetarrak– zulo hartatik irten zitezen, hilak lurpera, biziak mahaira... bizinahia eta iraun nahia halaxe mintzatzen zitzaizkion, beharbada, Nazariori, kontzientziaren ...
|
|
|
Frantsesarekin bakeak egingo nituela esan nion, hala nahi bazuen; azaldu nion prest nengoela horretarako, baina berriz biltzen hasi behar genuela, zerbait egin behar genuela, erdizka utzi genuen
|
zer
hura bukatu beharra zegoela, orduantxe zela memento egokia, Kuba galtzear zegoela Espainia, kolpe zehatza emateko mementoa zela.
|
|
2011
|
|
|
Oso ona da, eta ez dago besterik. Euroligari eginen dizkion azken opariak izan litezke, NBAn greba bukatzen bada, eta irauten duen bitartean,
|
zergatik
haren talentuari muzin egin.Aurreikuspenak bete ziren erabat. Nancyk joko fisikoa egiten du, besoak erabiltzen ditu lotsagabe.
|
|
|
Inoiz ez dakigu eta ez dugu jakingo zergatik hasten zaigun emakume bat ustekabean beste guztiengandik bereizten bakar bihurtzeraino,
|
zergatik
haren begiak garunean iltzaturik geratzen zaizkigun edo haren irudiak, goazen lekura goazela, errainuak bezala jarraitzen digun atsedenik eman gabe. Kataklismo txiki hori gainera datorkigula ikusten dugunean bakoitzak bere neurriak hartu ohi ditu.
|
|
|
Zerbait arrosa, zerbait leuna hegatu zitzaion aurrean. Heltzekoa egin, eta berehala desagertu zen
|
zer
hura. Baina berriro etzan zenean beste bat agertu zen, aurrekoa bezalakoa.
|
|
|
Tira, harremana ere ez. Harremana izatera ere iritsi gabe antzeztea eskatzen zidan
|
zer
hura hasteagatik hobe. Tira, gero kontua harremandu zenean antzerki gutxiago eskatu zuen.
|
|
|
Gutxiengo etnolinguistikoen egoera barreiatu eta desegituratu horren irudiak C. Ulises Moulinesen harako
|
zer
hura ekarri digu gogora. Alegia, zenbateraino dira jakitun komunitate hauek beren etorkizunaz eta atarramentuaz?
|
|
|
Urtebetean% 10etik% 20ra pasatu da ordenagailuetan mundu guztia.
|
Zergatik
haren igoera meteorikoa?
|
|
2014
|
|
|
Laborategia utzi behar izan zuen, ixteko ordua baitzen. Baina bazekien goizaldeko ordu txikietan pasako zela zerutik seinale berria igortzen zuen zer edo
|
zer
hura.
|
|
|
ez oso konbikzio irmoz. Ordurako sumatua nuen bere begietan zer edo
|
zer
hura.
|
|
|
Jendea gelditu eginen zen harekin mintzatzeko, eta zer esanen zien? Aurkeztu egin zien hura, hirurogeita hamar urteko
|
zer
hura: «Hau nire semea da, gaur goizean jaio da».
|
|
|
Ahoberoenek ere tentuz neurtzen zituzten beren hitzak, hortik aurrera. Oker oker eginda ibiliagatik, inoren bultzakadarekin bertan behera eroriko zela irudituagatik, bazuen zer edo
|
zer
haren piurak, haren begiradak, errespetua sortzen zuena.
|
|
2015
|
|
|
Beti eutsi izan zion sinbolo zahar hari, labana hartu eta aitari bihotzean sartzea. Baina orain, bera ere gizonduta, begiak aitarengan josita, ezintasunezko amorruz, berak hil nahi zuena ez zen agure irakurle hura, baizik eta berari erasotzen zion
|
zer
hura, agian konturatu gabe: hego beltzeko harpia anker zoli hura, atzapar eta moko hotz eta gogorrekoa, jo eta jo aritu, haurtzaroan jo izandako hanka biluzietan senti zezakeen haren mokokada?
|
|
|
Unibertsitateek eta jendeek maite zutela, bere hitzaldi eta liburuak garrantzi handikoak zirela... hori dena ez zuen une batez ere zalantzan jartzen; baina bien arteko harremana zen egonezina sortzen ziona, eta senarra berarengana hala etortzea, agerian, edonork ikusteko moduan; emaztearen mende zegoela esaten baitzuen orduan jendeak, senarra anitzez garrantzitsuagoa zela ohartu beharrean, eta berak munduari ematen ziona, senarrak ematen zionaren aldean, hutsa zela. Baina han zegoen
|
zer
hura ere: hari egia ezin esatea, beldurra, adibidez, negutegiko sabaia konpontzeko gastua, berrogeita hamar libera agian; eta haren azken liburua onena ez zela igartzea. William Bankesengandik antzeman zuen?; eta eguneroko gauza txikiak gordetzea, eta haurrak ohartzea, eta horrek bizkarreratzen zien zama...
|
|
|
pinakulu bat, kupula bat; bistako gauzak, izenik gabeak. Baina Mintak eskua askatzean, adibidez aldapan behera, hura dena, kupula, pinakulua, gandu artetik nabarmendutako
|
zer
hura, barru hartan hondoratu eta desagertzen zen.
|
|
|
Esan zerbait, pentsatu zuen, senarraren ahotsa entzuteko irrikaz. Zeren biak biltzen zituen itzal hura,
|
zer
hura, hasia baitzen bera berriro inguratzen. Zernahi esazu, arren, zioen bere artean, senarrari begira, laguntza eske bezala.
|
|
|
Oso zaharra zirudien. Bazirudien, pentsatu zuen Jamesek, zenbaitetan burua farorantz biratuta, besteetan zabal zabal jarioan zihoazen ur eremuetarantz?, hondar arteko harri zahar bat zela; bazirudien aita fisikoki bihurtu zela beti bien buruan egondako
|
zer
hura: bakardadea, bientzat ala bientzat ere gauza guztien benetako egia.
|
|
|
Kirik egiten zion biziari, argi antzematen baitzuen hantxe zegoela, benetako zerbait, berarena bakarrik, seme alabekin edo senarrarekin partekatu gabekoa. Hitzarmen antzeko bat zegoen haien artean, bera alde batean eta bizia bestean, eta beti elkarren lehian ari ziren batak besteari onena kentzeko; eta zenbaitetan negoziatu egiten zuten (bera bakarrik eserita zegoenean); gogoan zituen adiskidetzeko eszena handiak; baina gehienetan, harrigarria izan arren, onartu beharra zeukan bizia izeneko
|
zer
hura izugarria iruditzen zitzaiola, zakarra, aukera emanez gero zuri ekiteko gertu. Han zeuden betiko problemak:
|
|
|
Nortasuna galtzean galtzen da kezka, presa, ernetasuna; eta bere ezpainetan beti jaiotzen zen biziaren gaineko garaipen oihu bat, gauzak elkartzen zirenean bake hartan, atseden hartan, eternitate hartan; eta, gogoeta etenaz, kanpora begiratu zuen faroko distirarekin egokitzeko, distira luzea, hiruretatik azkena, beraren distira, zeren haiek beti ordu hartan aldarte hartan ikusita ezin baitzenuen saihestu ikusitako gauza bati zeure burua atxikitzea; eta gauza hura, distira luzea, beraren distira zen. Sarritan aurkitzen zuen bere burua eserita begira, eserita begira, puntu lana eskuetan, begiratzen zuen
|
zer
hura bihurtu arte, argi hura, adibidez. Eta, orduan, esaldi labur bat edo beste altxatzen zen, ordura arte bere gogoan egona? «Umeei ez zaie ahazten, umeei ez zaie ahazten»?, huraxe errepikatuz eta aldi berean gaineratuz:
|
|
|
Baina Cami izugarria iruditzen zitzaion
|
zer
hura, gela guztian zehar zabaltzen zena.
|
|
|
gauza arraro, izugarri hartan sinesteagatik zegoela Paul Rayley dardara batean, haren alboan, bere baitaratua, hausnarkor, isilik. Barazki azalei buruz hizketan, Ramsay andreak
|
zer
hura goraipatzen zuen, miresten zuen; haren gainean jarrita epeltzen zituen eskuak, babesteko, baina ondoren, hura dena eragin ondoren, barre egin eta aldarera eramaten zituen bere biktimak. Lilyri ere heldu zitzaion maitasunaren zirrara, dardara.
|
|
|
Ez zegoen deus esan beharrik; ez zegoen deus esaterik. Hantxe zegoen
|
zer
hura, denen inguruan. Eternitatearekin zeukan zerikusia, sentitu zuen, Bankes jaunari puska biziki samur bat kontu handiz zerbitzatu bitartean; arratsalde hartan lehenago zerbaitekin sentitu zuen bezala; gauzen artean lotura bat dagoela, sendotasuna; zerbaiti ez diotela aldaketek eragiten, eta distira egiten duela, zelata egin zien leihoko argi islen uhinei?
|
|
|
Biak zeuden irribarretsu, bertan zutik. Biek sentitzen zuten alaitasun bera, olatuen mugimenduak piztutakoa; eta gero belaontzi baten lasterketa zorrotzak piztutakoa, badian arku bat xerratu ondoren geldituz, dardara eginez, belak jaitsiz; eta gero, irudia osatzeko senez, mugimendu azkar haren ondoren, biek begiratu zuten urrutiko dunetara, eta bozkarioaren ordez tristura sentitu zuten beren gainera jausten...
|
zer
hura osaturik zegoelako, batetik, eta, bestetik, badirudielako urrutiko ikuskizunak begira dagoena baino milioi bat urte gehiago biziko direla, pentsatu zuen Lilyk?, eta bat eginda daudela lur baketsua kontenplatzen duen zeruarekin.
|
|
|
Nor zen Cesario Marcos?
|
Zergatik
haren bila?
|
|
|
Ezin dugu esan, esaterako," euskal identitatea euskal Zera eratzeko eta gauzatzeko jardueretan behin eta berriro aritzea" dela? Edo sinpleago esan," euskal identitatea euskal
|
Zer
hura sortzen aritzea" dela. Nik baietz diot, nire ustez euskal identitateak euskal Zera kodifikatzeko praktikak dira.
|
|
|
Eta larregizko antzezpen hori eteten denean euskal Zera amatatzen da, ez da. Inoiz euskal izate natural bat agertzen bada, pornografoak esentzien mortura bidaliko du, edo bestela ere, azkar asko berrabiaraziko du modu parodikoan, zeren, bai Egiturako Identitateari, bai diferentzia jopuari, euskal
|
Zer
hura errealaren hondakin deserosoa izan dadila baino arriskutsuagoa eta kaltegarriagoa izaten zaie hipererrealean bestelako pornografia bizigarri baten hasmenta izan daitekeela.
|
|
|
Nazionalismoak eman zion euskal anomaliari zentzu modernoa, berak artikulatu zituen probintzien foru erakundeak eta euskara zein euskaldunen katolizismo atzerakoia diskurtso eta praktika modernoekin. Hasieratik arduratu zen euskal Zeraren errepresentazio nabarmen eta deigarriarekin; euskal
|
Zer
hura modu metaforikoan ulertzen zuenez, sakoneko barrenetan zetzan euskal izantzari kanpora biderik ematen saiatu zen: praktika eta erakusgarri sinbolikoak gogotik asmatu zituen.
|
|
|
Ez duzu
|
zertan
harekin atera.
|
|
2016
|
|
|
Bai, harraskatze temati hari ekin zion zerbaitek, berriro, han barruan. Nigandik zentimetro gutxira zegoen
|
zer
hura; atearen oholak, besterik ez zegoen haren eta nire artean.
|
|
|
Ohiko irribarre maltzurra zuen ahoan, eta begirada ankerra, gaubeilan madarikazioa bota zidan egun hartan bezalakoa, eta imintzioak egiten zizkidan besoekin, harengana hurbil nedin. Izuak ez zidan uzten behar bezala pentsatzen, eta, bolantea utzita, aurpegira eraman nituen eskuak, ez ikustearren nola harrapatzen zuen autoak suizida baten gisara errepidean agertutako gizon edo auskalo
|
zer
hura.
|
|
|
Hortaz, beste guardia zibil bat sartu eta idazmakinan papera sartu ostean, sarjentuak Alsinari bere salaketa egiten hasteko eskatu dionean, maleten kontura mugatu du bere deklarazioa, eta hau labur laburra izango zen baldin eta delako sarjentu hori bestelako xehetasunez galdezka hasi ez balitzaio: non hartu zuen taxia, noiz, norako,
|
zergatik
hura eta ez beste bat, galdera andana bat Alsinak ez bururik eta ez buztanik ikusten ez diona baina hala ere zintzo zintzo erantzun duena, agintearekiko errespetuz gainezka. Hartara jarriz gero, zer bestela!
|
|
2017
|
|
|
Jainkoak zigortuko zaitu, bizkarrezurra okertuko zaizu... eta pentsatzen dut kontua dela lehenengo beldurrak sortzen dizkigutela, eta gero, eurek sortutako beldurren irtenbide gisa, zerua eskaintzen digutela. Esan nahi dut Josafateko zelaia dagoela sinesten ez duenak ez duela behar Jainkoaren salbaziorik, eta salbaziorik behar ez duenak ez duela
|
zertan
hura lortzeko meriturik egin.
|
|
|
Burun bádabil ségoser ak, baye estíno esébes. Artega ikústen dot, buruan badarabil zer edo
|
zer
hark, baina ez dio ezer ere ez. Artega ikusten dut?
|
|
2018
|
|
|
Tamalez, azterketa horietako gehienek ez dute jadanik ez genekien ezer aipatzen. Hemingway gizona deseraikitzea dute helburu, baina ez diete beren buruei galdetzen zergatik den Hemingwayren gizontasuna hain gai errepikaria,
|
zergatik
haren jokabide matxistari buruzko zertzelada guztiak jakin arren behin eta berriro itzultzen garen gai berera.
|
|
|
Orain, mirakuluz edo,' gizakunde'' orokunde' bilakatu digute. Emakunde izeneko erakunde batek, bere izenak zer esan nahi duen derrigorrez jakinda, nola aldarrika zezakeen' giza' neutroa dela,
|
zergatik
haren erabiltzea aholkatzen du sexismoaren kontrako neurri gisa. Ezin da pentsatu ignorantziaz egin dutela eta, Euskaltzaindiaren arrazoinak asma badaitezke hango sex ratio a ikusirik, emazteen defentsarako talde batek egina adar-jotze handitzat hartzea beste erremediorik ez dugu.
|
|
|
Kepa Altonaga, berriz, Piarres Lafitteren Buruxkak liburuaz mintzatu da, eta Lourdes Otaegi, Juan Mari Lekuonaren Ene Eskua poemaz.Iaz, polemika sortu zen Nafarroako Gobernuak Arturo Kanpioni Urrezko Domina eman ziolako. Bada, aldizkarian, Sagrario Alemanek eta Patxi Zabaletak nabarmendu egin dute Kanpionek euskarari egindako ekarpena, eta, aldi berean, aztertu dute
|
zergatik
haren testu guztien artean lau baino ez dauden euskaraz idatziak. «Galdera horri erantzun zehatza ematea ezinezkoa da, baina gogoan izan beharrekoa da ez zela euskaraz erraztasunez hitz egitera iritsi», ondorioztatu dute.Ertzean du tokia2009an, Erlea ren lehenbiziko zenbakia argitaratu zutenean, Atxagak esan zuen probatu nahi zuela ea halako produktu batek tokirik duen euskal komunitatean.
|
|
|
Esango nuke orduantxe erabaki nuela ez nuela
|
zertan
hura gehiago jasan. Ez dut xuxen gogoratzen zer esan nuen, baina oroitzen naiz tinko bai tinko eskatu niola Kenton andereñoari nire langelatik alde egiteko.
|
|
|
– Idazle onak Madame Bovary komenta dezake genero ikuspegi batetik, azalduz
|
zergatik
haren desio sexuala eta amatasun instintu falta bat diren, eta bat izan behar duten.
|
|
|
Eta horrek zertan lagunduko zion Jean Marci?
|
Zertan
haren gurasoei. Horren guztiaren helburua ez al zen izango bere kontzientzia txarra lasaitzea beste ezer baino gehiago?
|
|
|
Isuskizaren alabak eginiko galdera bera egin du Eider Mendozak ere: . Mutil batek desfila badezake,
|
zergatik
haren arrebak ez??. EAJko kidea da, eta Gipuzkoako Batzar Nagusietako presidentea, baina ez da mintzatu erakunde horren izenean, hondarribiar gisa baizik.
|
|
|
Jesusen bilogian David haurtxoa dugu protagonista, eta edonor amorrarazteko gai da bere galdera etengabeekin. Haurren jakin nahi ohikoa, zergatik hau,
|
zergatik
hura, muturrera darama Davidek, baina sakonean, zalantza geratzen zaigu ez ote den beste zerbait adierazten ari.
|
|
|
Pauetik deiak elkarren ondoz datoz: zer automobil marka edo zenbaki den, zer hau eta
|
zer
hura. Guk ihardesten, ur azpian barrenenean dagoenaren berri nahi badute, etorri daitezela lehenbailehen Uhaitzetik ateratzera.
|
|
|
[Paco Ibañezek] Inoiz ez zizkidan kritika zorrotzak egiten, zeren hasten ari den batentzat holako kritika zorrotzak botatzea txarra da, orduan, hariak ematen zituen, zergatik hau ez,
|
zergatik
hura ez, eta hor konturatu nintzen nere letrak bai, borondate handikoak zirela eta beharbada egia handiak esaten nituela baina kantagintza ez zen hori, kantagintza zen lehendabizi poemagintza eta gero musika elkar loturik.
|
|
2019
|
|
|
Madrilek eta Gasteizek sekula ez dute utzi AHT bezalako azpiegitura baten inguruan eztabaida demokratikoa egiterik, baina gizarteak beharra dauka jakiteko, euroz euro, nola eta
|
zergatik
hari diren herritarren zergak gastatzen obra faraonikoan. Konparaziorako datu bat:
|
|
|
Musika mailan, Eurovision baino zerbait handiagorik, garrantzitsuagorik imajinatu ahal zen? Oraindik gogoratzen dut nola, 1967ko Eurovision hartan, haserretu nintzen nire anaia Jose Manuelekin, Erresuma Batuak aurkeztu zuen kantariarekin (bai, oinutsik atera zen Sandy ez dakit
|
zer
hura) alderatuz, Raphaelek aukerarik txikiena ere ez zuela izango esan zuelako: ni Raphaelen fan sutsua nintzen neurri berdintsuan, gure amona Vitori, Manolo Escobarren eta Angelillorena zen.
|
|
|
Beharbada ActivityPub ez zaigu ezagun izango, baina ziur aski entzun dugu zer edo
|
zer
haren gainean eraiki den Mastodon zerbitzuaz. Microblogging a partekatzeko zerbitzu bat da, Twitteren parekoa, baina ezberdina:
|
|
|
Nahi duguna esan dezakegu Espainiako Inkisizioaz, baina haur bat izan duen emakumeak ez du
|
zertan
haren beldur izan. Haur bat izatearen aldean, josteta da Inkisizioa.
|
|
|
Haien gisan, nihilista izan da beti; gizakiak gorroto izan ditu beti: . Jendeak ez du balio ezta gidatua izateko ere (eta gizadia hainbeste higuintzeko ez dago
|
zertan
haren kalteduna izan)?. Haien gisan, uste zuen izaki batzuek, hala nola arraza batzuek, nazio batzuek edo berak, Montherlantek, pribilegio absolutu bat dutela, eta horrek besteen gaineko eskubide guztiak ematen dizkiela.
|
|
|
Gainera, emakumea fatalitate horren konplize da askotan; gezurra eta adulterioa ditu bide bakarra inoren gauza ez dela frogatzeko eta gizasemearen asmoak gezurtatzeko. Horregatik pizten da gizonaren jelosia hain agudo; kondairetan, ikusten dugu emakumeari susmoa har diezaioketela arrazoirik gabe, den mendreneko susmoarengatik kondenatu, Genoveva Brabantekoa eta Desdemona bezala; susmoa hartzen hasi aurretik ere, probarik gogorrak eginarazten dizkiote Griseldari; kontakizun hori zentzugabea litzateke emakumea aldez aurretik susmagarria ez balitz; ez dago
|
zertan
haren faltak frogatu: hark erakutsi behar du errugabea dela.
|
|
|
Garai batean Colloredok amodio abenturetarako baliatzen zuen, batez ere Pragako gazteluaren inguruetan. Urteen joanarekin, ordea, kondea gizenegi eta hatsa laburtuta zegoen, erosotasuna maite zuen beste ezeren gainetik, eta harrezkero Auzotxikiko eta Hradschingo alaben bertuteak ez zuen
|
zertan
haren beldur izan. Zetazko zurubia, ordea, egoera onean zegoen.
|
|
|
Eta Don Ildefonso Ez Dakit
|
Zer
hark erantzun:
|
|
2020
|
|
|
gaztetan ikazkinek punta moztu eta zabalera egiten dutenak luzera egin beharrean. Eskuetakoari begiratu eta"
|
zertan
hari haiz. Utz itzak tontakeriak eta egin ezak egin beharrekoa" agindu nion zakar neure buruari.
|
|
|
Idaztea hitza hitzari jostea omen da.
|
Zer
hari mota erabili behar da, ordea, itzalak josteko. Iraganeko zauriak itxi behar omen dira etorkizuna eraikitzeko.
|
|
|
Indigena bahitu edo gonbidatu haiei galdetu zietenean zer iruditzen zitzaien Frantzian miresgarriena, hierarkia sozialaz mintzatu ziren. Elkarren arteko komunikazioa zaila zen arren, Montaignek ondo ulertu zuen, eta ez zuen egundo ahaztuko erregeaz harritzen zirela lehendabizi, bizardun armatu andana batek inguratzen zuela errege kumea eta hari obeditzen ziotela, haina baino azkarragoak izanda, hura
|
zer
hura gainetik kendu beharrean:
|
|
2021
|
|
|
42.23.3b Zergatik batez ere Hegoaldeko literaturan agertzen dela esan daiteke, ez horrenbeste Iparraldean, nahiz badiren adibide batzuk: Eta populu guzia hura ukitu nahiz zebilen,
|
zergatik
harenganik ilkitzen baitzen bertute bat guziak sendatzen zituena (Haraneder); Eta hala, zaudete zuek ere prestatuak, zergatik zuek uste ez duzuen orduan etorriko baita Gizonaren Semea (Haraneder); Zatozte adoratzera Zeruko erregea. Zergatik haren eskutik baitugu bizitzea (Etxeberri Ziburukoa); Arren haren kunplitzeko egidazu grazia, zergatik gorputza baita janariaz betea (Etxeberri Ziburukoa);[...] zuri dagokizu guardia egitea kablei zergatik anitz lekutan baitira arropak (P.
|
|
|
Eta populu guzia hura ukitu nahiz zebilen, zergatik harenganik ilkitzen baitzen bertute bat guziak sendatzen zituena (Haraneder); Eta hala, zaudete zuek ere prestatuak, zergatik zuek uste ez duzuen orduan etorriko baita Gizonaren Semea (Haraneder); Zatozte adoratzera Zeruko erregea.
|
Zergatik
haren eskutik baitugu bizitzea (Etxeberri Ziburukoa); Arren haren kunplitzeko egidazu grazia, zergatik gorputza baita janariaz betea (Etxeberri Ziburukoa);[...] zuri dagokizu guardia egitea kablei zergatik anitz lekutan baitira arropak (P. Etxeberri).
|
|
|
Modu bertsuan interpreta daitezke beste hauek ere: Tirano bakarrari ez dago [zertan borroka egin], ordea, ez dago[
|
zertan
hura hil] (Igerabide); Ez duzu [zertaz kezkatu] (Goenkale); Ez dago [zertan hasi nor gehiagokoan] (Mitxelena); Ezta [zer mintzaturik] (Axular); Ez dago [zeresanik [biziko diradela aingeruak bezala Don Jose eta andra Joseparen konpañian] (Apaolaza). Baina zertan eta zeren ez baitira erabiltzen, ez komunzki behintzat, kausaz edo arrazoiaz galde egiteko, galdera izenordainaren eta parafrasiaren arteko korrespondentzia ez da hain argia.
|
|
|
Baten batean bertatik eskatuko lukeenaren ordez, bertan darabil:
|
Zergatik
haren sortzetik bertan, heriora etortzen haiz haren bizitzaren historia guzia utzirik? (Leizarraga).
|
|
|
Erraietakoa da Kazantzakisen existentzialismoa, eta iruditeria poetiko hertsi eta trinko batean emana ez ederkeria hutsez, bestela ezinda baizik. Testu zaila da, giza destinoa gorabide aszetiko batean taxutzen duena, eta hitz handiosekin mintzatzen dena jainkoaz, arimaz eta eternitateaz, baina ez dago
|
zertan
haren ikuspegia guztiz entenditu, edo harekin guztiz bat etorri, Kazantzakisen existentzialismora ailegatzeko, poesia horren bizitasuna lagun: «Nola iritsi Amildegiaren barrunbeetara eta barrunbeok ernaldu?
|
|
|
Mikelen
|
zer
hark eta tonuak adoretu egin ninduten eta sinetsarazi berari ere agertu zitzaiola neska.
|
|
|
Galderen erresuman, ordea, haurrak dira nagusi. Zergatik hau, zergatik hori,
|
zergatik
hura. Gure alabaren galdera nekaezinak, tematiak, jolas bilakatu genituen, bost urte zeuzkanean.
|
|
2022
|
|
|
Saioaren egitura bera ere adostutakoa izango da: antolatzaileek proposatu dute molde bat, baina taldeek ez diote
|
zertan
hari jarraitu; bat etortzen badira, aukera izango dute beste bat hautatzeko.
|
|
|
Bena zer afera züan Xiberoan erresuma" aüzoko" bürüzagiak? Eta
|
zertako
haren aitzinekoek" ricombre" izentatü zütüen gerla horietan bedera aldetarik agertüko ziren bi xibero tar, Atharratzeko Gillen Antso eta Domintxaineko Marti Antso, haien aitzinetik Gassion, Xiberoko bizkonteak 1125ean üken züan ber gradoan. Kargü gora zen" ricombre" horiena:
|
|
|
Ber denboran, Abdelkader Ben Muhieddine lehenbiziko aljeriar abertzalea dugu, aljeriar nazioaren aita. Hara
|
zergatik
Hari Bumediene Aljeriako 2 Lehendakariak, 1966ko uztailaren bostean, hango aberri egunean, emirraren hautsak Damaskon zuen hilobitik Aljeriako hiriburura erakarri zituen, hor Martirien Hilerrian lurperatzeko. Bumediene jaunarentzat eta beste aljeriar askorentzat, Abdelkader egiazki eta zinez heroi nazional bat da.
|
|
|
hura baino zoriontsuago ziren emazteen haurrak ezin jasan eta jan egiten zituen. Haren oinazeak areagotzeko, loa ere galarazi zion Herak, eta Zeusek berriz, hain sufrikario handiak doi bat eztitzeko lo egin zezakeentzat, gauez begiak kentzeko dohaina eman zion; orduan, bereziki edanda bazegoen, ez zen
|
zertan
haren beldurrik izan.
|
|
|
Bai. Azaro amaieran onartutako dekretuaren arabera, gobernu federalak estrategikotzat jotako proiektuei buruzko informazioa ezkutuan mantendu dezake, hau da, herritarrek ez dute
|
zertan
hari buruzko daturik jakin, nahiz eta zuzenean eragin. Bestetik, behin baimenak tramitatuta astebetean erantzunik ez bada, ontzat eman dituztela ulertuko du gobernuak.
|
|
|
Fernando Pessoa.
|
Zergatik
hari buruzko mintzaldi bat?
|
|
|
Mutil soziala zirudien, jendearekin nola mintzatu zekiena, eta enekin ere jokaera hori hartu izanen zuela pentsatu nuen: ez nuela
|
zertan
harentzat berezia izan. Baina zerbaitek erraten zidan baietz, piztu nuela zerbait beregan.
|
|
|
–A!
|
Zer
hura.... Zaharkiturik dago orain, jakina.
|
|
2023
|
|
|
Galderen erresuman haurrak dira nagusi. Zergatik hau, zergatik hori,
|
zergatik
hura. Ikerlari tematiak, nekaezinak ditugu.
|
|
|
Mila moja, di ste Ljubovali, asaldatzen zen Tere. Hortxe behean, sotoan, gonak jaso ditinat, arratsaldean parkean bezalaxe, ez dakin zeinen indartsua den, jaso egiten nindinan, eta jaitsi eta igo eta jaitsi eta igo, bere
|
zer
hura sartu sartuta... eta ni, inozoa, poltsikoan egur zatiren bat zuelakoan, esaten zuen barreka Rozinak maindire garbien artean, Tereren parpailetan bil bil eginda; eta nik egur zati hari heldu, oso leunkiro, noski, poltsikoan eskua sartzeagatik haserretu ez zedin, ez nekinan zer zen, eta ni bi eskuekin bila eta bila, gona artean neukanan eta ukitu egin ninan, oso emeki, konturatu ez zedin, orai... Tere, ai, Tere... eta gero belauniko jarri zunan nire aurrean, barkamen eske, ni eserlekuan nengonan eserita, arropa janzten, eta bera negarrez, estutu egiten nindinan eta eskuak bustitzen zizkidanan, hain ondo mintzo zunan esanez bere ametsetan nindukala ezagutu aurretik ere eta oso bakarrik sentitzen zela herrialde honetan, mundu zaharreko bere etxera itzultzeko irrikitan zegoela, amak sarri idazten ziola itzultzeko eskatuz, denak etxetik alde eginak zirela, inor ez zegoela etxaldea zaintzeko, anaia guztiak hemen, Ameriketan; neuk ere egin ninan negar pixka bat, eta gero esan nionan aurrerantzean ez zela gehiago bakarrik egongo eta egunen batean etxera itzuliko ginela, eta inoiz ez nuela hain ondo pasatu, zertarako eskatu ba barkamena; bihar joango gaitun kapilaua ikustera, gero izebekin hitz egingo dinat, hala esan nionan berari ere; burua besarkatu nionan, laztanduz, berak ni lehen laztandu ninduen bezala, burua musukatu eta magalean hartu nionan, berriro ireki zidanan brusa, ugatzak masailaren kontra estutu, negar egiteari utzi, gonak ireki, mingainarekin izter artean bidea egin, izter artean, hortxe... ai, orain zer, orain zer, esan nionan, eta berriro arropa kendu eta etzan egin nindunan, neure gainera erakarri ninan... haizea zebilenan eta urkiak bihurritzen zitinan, hankak jaso zizkidanan, ez, nik neuk jaso nitinan, berak belaun azpietatik eutsi besterik ez zidanan egin...
|
|
|
Huescan, Serrabloko ibilbidea egin izan dut, besteak beste, edo Nafarroako eliza eta baselizetan eman izan diot atseden eta berpizte barruan dudan ez dakit zer bati. Eliza erromanikoetan ez dut txikitako fedea berreskuratzen, honezkero ez dago zer eginik; fedea ez, baina bai txikitan zenbait elizatan edo menditan errezatzean sentitzen nuen
|
zer
hura; zer hura sentitzen dut naturan eta elizatxo erromanikoetan, magia hura, orain federik gabe, fede kristauari ematen zaion zentzuan behintzat. Leize zulo batzuetan nola, erromanikoan ere lurraren indarra biltzen da, lurraren mistika, lurraren amatasuna; harginaren eskua hor dago, baina indar naturalen atzean ezkutatua, adieraziz bezala:
|
|
|
Huescan, Serrabloko ibilbidea egin izan dut, besteak beste, edo Nafarroako eliza eta baselizetan eman izan diot atseden eta berpizte barruan dudan ez dakit zer bati. Eliza erromanikoetan ez dut txikitako fedea berreskuratzen, honezkero ez dago zer eginik; fedea ez, baina bai txikitan zenbait elizatan edo menditan errezatzean sentitzen nuen zer hura;
|
zer
hura sentitzen dut naturan eta elizatxo erromanikoetan, magia hura, orain federik gabe, fede kristauari ematen zaion zentzuan behintzat. Leize zulo batzuetan nola, erromanikoan ere lurraren indarra biltzen da, lurraren mistika, lurraren amatasuna; harginaren eskua hor dago, baina indar naturalen atzean ezkutatua, adieraziz bezala:
|