|
2017
|
|
|
Galdera espezifikoei dagokienez, 90eko hamarkadan, galdera klinikoa ongi egitearen garrantziaz
|
hitz
egiten hasi zen (2) eta gaur egun PICO txantiloi deritzona definitu zen, zeinak honako esanahi hau duen: «P» («Patient» edo «Population») paziente baten ezaugarriak (gaixotasuna, adina?); «I» («Intervention») begiratu nahi dugun tratamendua, diagnostikoa eta abar; «C» («Comparison») beste tratamendu, diagnostiko eta abarrekin konparatu nahi badugu, eta, azkenik, «O» («Outcomes») aztertu behar diren emaitzak (morbimortalitatea, heriotza tasa, bizi kalitatea?). Webgune honetan zehaztasunez ikus liteke PICO txantiloia nola erabili: <http://researchguides.ebling.library.wisc.edu/ EBM/ ask>.
|
|
|
Galdera egiteko era honek hurrengo pausoan lagunduko digu, bilaketa estrategia burutzen, hain zuzen ere. PICO txantiloiaren bidez, gako
|
hitzak
antzemango ditugu eta haien arteko konbinazioak errazago ikusiko ditugu (konbinazio hauetarako eragile boolearrak deiturikoak erabiliko ditugu). Ondoren bilaketa estrategia hau erabiliko dugu datu baseetan erreferentzia egokiak topatzeko (http://www.cebm.net/finding the evidence using pico to formulate a search question/).
|
|
|
Cristobal Colonen garaiaren aurreko
|
hitz
honek landare igokari baten lorea izendatzen du: Ipomea violacealandarearen lorea eta LSDaren aitzindari den azido lisergikoaren amida (ergina) ekoizten du.
|
|
|
«Krokodiloa» da kalean erabiltzen den
|
hitza
desomorfina opioide semisintetikoa izendatzeko. Droga hau aho bidez eta bereziki zain bidez hartzen da.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: droga berriak, psikoaktiboa, diseinu droga, haluzinatzaileak
|
|
|
Gako
|
hitzak
: STISKA, Sarea, Emakumeak, bihotzekoa, heriotza tasa.
|
|
|
|
Hitz
gakoak: listeria, haurdunaldia, prebentzioa
|
|
|
|
Hitz
gakoak: jokaera depresiboa, estresa, tumorea, kinurenina, serotonina, saguak.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: elebitasuna, ama hizkuntza, psikosia, eskizofrenia
|
|
|
Andreasenek (5) gaixo eskizofrenikoen mintzairaren deskribapena egin zuen eta honako nahasmendu hauek zehaztu zituen: mintzaira pobretua, eduki pobretua, mintzairaren presioa, arreta galtzea, tangentzialtasuna, deskarrilatzea, inkoherentzia, logika falta, neologismoak,
|
hitz
gerturatzea, zirkunstantzialitatea, helburua galtzea, pertseberazioa, ekolalia, blokeoak, mintzaira artifiziala eta autorreferentzia. Pentsamenduaren edukiaren azterketa, besteak beste deliriozko ideien eta haluzinazioen presentzia, kasu gehienetan kaltetuta egongo den mintzairaren bidez egin dugu.
|
|
|
Bilaketa PubMed bilatzailean egin zen, honako gako
|
hitz
hauen konbinazioa erabiliz: psychosis OR schizophrenia eta bilingual OR, mother tongue?
|
|
|
Del Castillo-k 1970ean (7) 5 gaixo eskizofrenikok osatutako kasu sorta batean, sintoma psikotiko larriagoak ama hizkuntzan adierazten zituztela deskribatu zuen. Bigarren hizkuntzan
|
hitz
egitearen esfortzuak emozioei arreta gehiago eskaintzea eragiten zuela proposatu zuen, horrek errealitateari lotuta mantentzen laguntzen zielarik, eta hori dela-eta, sintomen adierazpena arinagoa zela.
|
|
|
Haietariko hiruren kasuan eskizofreniaren agerraldi akutu bat dela-eta agertu ziren haluzinazioak; laugarrenean, ordea, alkoholaren abstinentzia sindrome baten ondorioz. Lau gaixoek euskara hutsean
|
hitz
egiteko ohitura bazuten ere, haluzinazioek, lau kasuetan, eduki mehatxagarria zeukaten eta gaztelania hutsean agertzen ziren, eduki mehatxagarria are arrotzagoa sentiaraziz.
|
|
|
Paradis ek (21) sintoma ezberdintasun hauek azaltzeko, oinarri afektibo, kognitibo eta neurologikoak daudela dio. Badirudi, izan ere, hizkuntza ezberdinen erabileran garunaren eremu ezberdinak erabiltzen direla; egile batzuek hemisferio lateralizazio ezberdinaz
|
hitz
egiten dute. Zentzuzkoa dirudi, orduan, sintoma psikiatrikoek adierazpen ezberdina izatea hizkuntza ezberdinetan, modu konplexuan bada ere, egitura ezberdinen aktibazioa eta inhibizioa eragiten baitute.
|
|
|
Oroimen esanguratsu eta goiztiarrenen kasuan, normalean, ama hizkuntzari lotuta. Horrek, alde batetik, bigarren hizkuntza erresistentzia moduan erabili ahal izatea ekarriko luke, emozioak aldenduta mantentzeko modua baita, baina bestetik, jazoera traumatikoez errazago
|
hitz
egitea ere ahalbidetu lezake. Kontzeptu berdina abiapuntutzat hartuta,
|
|
|
Izan ere, haluzinazioei buruzko azken behaketa hori egitean, adibidez, gehienek ez dute zehazten informazioa jasotzeko elkarrizketa zein hizkuntzatan egin duten. Ildo berean, pentsa liteke gaixoak ama hizkuntza hobeto menperatzen duen heinean, bere hizkuntzan luze eta sakonago
|
hitz
egiteko joera edukiko duela, azpitik garuneko zirkuituekin lotutako arrazoiak egon edo ez egon. Gainera, kontuan eduki behar dugu psikosiaren oinarria pentsamenduaren nahasmendua dela, eta pentsamendu nahasi hori mintzairaren bidez adieraziko dela.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: pankreatitis akutua, protokolo klinikoa, kirurgia.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Arreta defizitaren eta hiperaktibitatearen nahasmendua; tabako aztura; haurdunaldia; gernu kotinina.
|
|
2018
|
|
|
Gako
|
hitzak
: depresioa, neuroinflamazioa, mikroglia, zitokina
|
|
|
Gako
|
hitzak
: emeak, estresa, jokabidea, benlafaxina, depresioa.
|
|
|
Beste alde batetik, diabetesa zutenen% 13,9k ez zekien ariketa fisikoak zer eragin duen gluzemian,% 3,8k ez zekien
|
hitz
horren esanahia, eta% 1,3k erantzun zuen handitu egiten duela. Jarduera fisikoak gluzemian nola eragiten duen ez zekiten parte hartzaileen artean, pertsona nagusi gehiago(% 23,5) ageri ziren adin ertainekoak(% 10,5) baino.?
|
|
|
Diabetesa pairatzen zutenen artean, deigarriena da% 3,8k ez zekiela zer zen gluzemia; horren arrazoiak bi izan daitezke. Alde batetik, posible da pertsona horiek
|
hitz
hori ez ezagutzea. Adibidez, haiekin harremana zuten medikuek edo erizainek hitz hori ez zutelako erabiltzen.
|
|
|
Alde batetik, posible da pertsona horiek hitz hori ez ezagutzea. Adibidez, haiekin harremana zuten medikuek edo erizainek
|
hitz
hori ez zutelako erabiltzen. Eta bestetik, arazoa egon daiteke odoleko glukosa maila eta haren garrantzia zein den ez dakitelako.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Patologiak, nutrizioa, ezagutza, ohitura?
|
|
|
Gako
|
hitzak
: terminologia, traumatologia, hiesa, erabileraren normalizazioa
|
|
|
Anatomiaren eremura etorrita, esaterako, Terminologia Anatomica latinezko nomenklaturaren araberako terminoak eta terminologia tradizionalaren araberakoak daude gure inguruko hizkuntzetan. Euskarara ere ekartzen dira horiek, baina, gainera, askotan gertatzen da euskarazko betiko
|
hitzak
egotea kontzeptu horietarako. Oro har, maila bereko onarpena eman zaie termino guztiei.
|
|
|
Beste batzuetan,
|
hitz
elkarketara jo da:
|
|
|
Adjektibo erreferentzial konplexuen kasuan ere, euskarazko
|
hitz
elkarketa erabili da: bai tandem moduko hitz elkarketa bai hitz elkarketa kopulatiboa.
|
|
|
Adjektibo erreferentzial konplexuen kasuan ere, euskarazko hitz elkarketa erabili da: bai tandem moduko
|
hitz
elkarketa bai hitz elkarketa kopulatiboa. Esaterako:
|
|
|
Adjektibo erreferentzial konplexuen kasuan ere, euskarazko hitz elkarketa erabili da: bai tandem moduko hitz elkarketa bai
|
hitz
elkarketa kopulatiboa. Esaterako:
|
|
|
Erdarazko adjektibo erreferentzial baten kasuan, gertatu da oso ohikoa dela forma bera erabiltzea adjektibo gisa nahiz izen gisa. Adjektibo erreferentzial hori maileguan hartuz gero, beste horrenbeste gertatzen da euskaraz ere, baina, euskarazko erabidera jo nahi bada,
|
hitz
elkarketa da izen gisa erabiltzekoa, eta izen lagunaren bidezko erabidea, berriz, adjektibo gisa erabiltzekoa. Hori adierazteko, sarrera bana egin zaie hiztegian:
|
|
|
1
|
Hitz
egiteko edo ulertzeko zailtasuna
|
|
|
Gako
|
hitzak
: umea, gehiegizko pisua, obesitatea, gainpisua, gorputz masaren indizea
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Sendagai umezurtzak, gaixotasun arraroak
|
|
|
Gako
|
hitzak
: gaixotasun traumatikoa; traumatismoa; politraumatismoa; trauma sistema; trauma batzordea
|
|
|
Albo ondorioak maiztasun gutxikoak dira: ahoko lehortasuna, idorreria eta ikusmen lausoa; tratamendua uztearen arrazoi nagusia dira eta horrexegatik garrantzi handikoa da pazienteari honetaz
|
hitz
egitea, baita 4 aste pasatu arte balitekeela onurarik oraindik ez nabaritzea.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: gernu inkontinentzia, zoru pelbikoa, inkontinentziarako kirurgia
|
|
|
Gutxi gorabehera emakumezkoen% 50ek pairatzen du gernu inkontinentzia, eta horietatik soilik% 25 kontsultatzen du (3). Sarritan pazienteak ez daude beren gernu inkontinentzia eta txizaren inguruko sintomei buruz
|
hitz
egiteko prest, lotsagatik, tratamendurako aukeren ezagutza faltagatik edota kirurgiaren beldur direlako.
|
|
|
Kirurgiaren ostean, emaitza txikiagoa da EGIa soilik aurkezten denean baino. Gainera, batzuetan kirurgiarekin PGIaren sintomak hobe daitezkeen arren, baliteke txarrera egitea ere, horrexegatik garrantzitsua da pazienteak era egokian aholkatzea tratamendu desberdinekin itxaron ditzaketen emaitza errealei buruz
|
hitz
eginez.
|
|
2019
|
|
|
Sarritan, komunikabideetan
|
hitz
egiten dutenean, kaltegabeko gaixotasunei buruz eta pertsona osasuntsuek dituzten gaixotasun faltsuei buruz aritzen dira. Adibide batzuk emateko, emakumezkoen sexu disfuntzioa, fobia sozial bihurtzen den lotsa, depresio bihurtzen den tristura edo opor osteko sindromea bera.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: aire kutsadura, kohorte ikerketa, fetuaren garapena, haurdunaldia, tiroxina
|
|
|
Janssenek eta kideek diotenez, T3 eta T4 libreek erregulatzen dute zelulen funtzionamendua (29). T4 eta T3 hormonak TBG (tiroxina fixatzen duen globulina, ingelesezko
|
hitzetatik
eratorria) deitzen den proteina bati lotzen zaizkio, eta, ondorioz, organu eta ehunek ezin dituzte hormona horiek erabili. Odolean dabilen T4aren eta T3aren% 99 baino gehiago lotuta agertzen da.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: RNA, lncRNA, epitranskriptoma, AML
|
|
|
(RNAt) edo RNA nuklear txikietan (snRNA n)), RNA mezulariaren (RNAm) prozesamendu egokia (itzulpena eta moztitsasketa) burutzeko ere oso garrantzitsuak direla ikusi da (3). Horrela, 2012 urtean, lehen aldiz epitranskriptoma
|
hitza
sortu zen, RNAren aldaketa biokimikoak izendatzen zituena. Alegia, epitranskriptomak RNA molekulen konposizio kimikoan gertatzen diren aldaketa biokimikoak aztertzen ditu, RNAren funtzioa edo egonkortasuna aldatzeko potentziala dutenak eta funtsezkoak izango direnak (4).?
|
|
|
Oroimena lantzeko ariketa: ?
|
Hitzak
sortzeko testa, delakoan pazienteari hizki bat proposatuko zaio eta hizki horrekin hasi beharreko talde edo multzo bat aurkeztuko zaio.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Snoezelen, zentzumenak, terapia, estimulazioa, erlaxazioa, dementzia.
|
|
|
Snoezelen elea nederlanderazko bi
|
hitzen
lotura da: –Snuffelen?
|
|
|
eta. Doezelen?
|
hitzak
, hurrenez hurren. –Snuffelen?
|
|
|
Gako
|
hitzak
: wnt, notch, shh, gf eta minbizi zelula ama
|
|
|
Gako
|
hitzak
: erreferentzia bibliografikoak; estilo bibliografikoak; Vancouver estiloa; Argitalpen zientifikoa
|
|
|
kapituluan) (5), badaude euskaraz, hemen?
|
hitza
erabiltzea aukeratu dutenak. Guk azken hori erabiltzea erabaki dugu.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Antibiotikoak, erresistentzia, osasun langileak.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: generoa, isuri psikologikoa, osasun profesionala, esfortzu terapeutikoa
|
|
|
Gako
|
hitzak
: kirolariak, kirol lesioak, kirol medikuntza, babes gailuak
|
|
|
Gako
|
hitzak
: bularreko minbizia, kortisola, depresioa, antsietatea, hantura zitokinak
|
|
|
Gako
|
hitzak
: tuberkulosia, gabezia maila, intzidentzia, gipuzkoa
|
|
|
Lan honen helburua egoera terminalean dauden gaixo pediatrikoekin eta horien familiekin erizainak izan beharreko komunikazioa deskribatzea da. Literaturaren berrikuspen narratiboa egin da, gako
|
hitz
eta deskriptore desberdinetan oinarrituz Biblioteca Virtual de la Salud (BVS), PubMed, Medes eta Dialnet datu baseetan bilaketak eginez. Horretaz gain, hainbat web orri eta liburu kontsultatu eta bigarren mailako bilaketa burutu da.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Zainketa aringarriak, gaixo terminalak, pediatria, erizaina, komunikazioa
|
|
|
Berrikuspen narratibo hau aurrera eramateko, lehenik eta behin, bilaketa bibliografikoa egiteko erabiliko ziren gako
|
hitzak
, Descriptores en Ciencias de la Salud (DeCS) eta Medical Subject Headings (MeSH) aukeratu ziren (ikus 1 taula).
|
|
|
* 1 taula. Bilaketa egiteko erabili ziren gako
|
hitzak
eta deskriptoreak. Iturria:
|
|
|
Hala nola Biblioteca Virtual de la Salud (BVS), PubMed, Medes eta Dialnet. Datu base horietan bilaketak egiteko, hautatutako ziren gako
|
hitzekin
eta deskriptoreekin hainbat konbinazio egin ziren, AND eta OR operadore boolearrak erabiliz.
|
|
|
Gaixoak komunikatzeko prest dagoela adierazi arte itxaron behar da, bakoitzak behar duen denbora errespetatuz (9, 12, 16). Gaixoak
|
hitzez
adieraz dezake komunikatzeko duen interesa, edota ez ahozko zeinuen bidez eskain dezake informazio bera (20).
|
|
|
Horretarako, profesionalak bere burua aurkeztu eta gaixoari bere izenez deitzeak garrantzi berezia du (16). Horretaz gain, goxotasunez
|
hitz
egin eta jarrera enpatikoa azaltzea ere oinarrizkoa izango da komunikazio prozesuan (9, 26). Jarrera enpatikoak bestearen tokian jarri eta, horrela, bere sentimenduak ulertzeko gaitasuna izateari egiten dio erreferentzia (26).
|
|
|
Haurrekin eta nerabeekin
|
hitz
egiteko orduan, hizkuntza eta terminologia erraza, argia eta ulergarria erabili behar da, gaixo bakoitzaren adinera eta egoerara egokituz (9, 12, 27).
|
|
|
Haurrekin eta nerabeekin mintzatzeko orduan,
|
hitzez
esaten denaz gain esateko moduak ere garrantzia du, paralinguistika kontuan hartzekoa delarik. Paralinguistikak hitzak esateko modua aztertzen du eta bere barnean sartzen dira tonua, tinbrea, abiadura, geldiuneak... (27).
|
|
|
Haurrekin eta nerabeekin mintzatzeko orduan, hitzez esaten denaz gain esateko moduak ere garrantzia du, paralinguistika kontuan hartzekoa delarik. Paralinguistikak
|
hitzak
esateko modua aztertzen du eta bere barnean sartzen dira tonua, tinbrea, abiadura, geldiuneak... (27).
|
|
|
Egoera terminalean dauden haurrekin eta nerabeekin komunikatzeko, isiltasun uneak tresna terapeutiko moduan erabiltzea medikuek zein erizainek landu beharreko eta garrantzia duen alor bat da (9, 20). Landu beharreko alorra dela esaten da, isiltasunak kasu askotan deserosotasuna eragin eta horren aurrean
|
hitz
egiteagatik hitz egiten hasteko joera agertu ohi delako (20).
|
|
|
Egoera terminalean dauden haurrekin eta nerabeekin komunikatzeko, isiltasun uneak tresna terapeutiko moduan erabiltzea medikuek zein erizainek landu beharreko eta garrantzia duen alor bat da (9, 20). Landu beharreko alorra dela esaten da, isiltasunak kasu askotan deserosotasuna eragin eta horren aurrean hitz egiteagatik
|
hitz
egiten hasteko joera agertu ohi delako (20).
|
|
|
|
Hitz
egiten ari diren bitartean begietara begiratzea haurrek eta nerabeek baloratzen duten ekintza da. Osasun profesionalak, begiradaren bidez, interesa eta entzuten ari dela adierazten dio gaixoari (20, 27).
|
|
|
Haurrak eta nerabeak ez dira miniaturazko helduak. Helduetan
|
hitzez
komunikatzeko joera nagusitzen den bezala, haurrek eta nerabeek joko eta jardueren bidez komunikatzeko joera izaten dute askotan (28, 29).
|
|
|
Haurren garapen kognitiboaren inguruan Piagetek azaldu zuenaren arabera, 11 urtetik aurrera garatzen da pentsamendu abstraktua. Helduek beren sentimendu, frustrazio edota arazoak modu batera edo bestera
|
hitzez
adieraztea lortzen badute ere, 11 urtetik beherako haurrei asko kostatzen zaie sentimendu edo emozioak hitzez adieraztea (28). Horregatik, kasu askotan jokoaren bidez adierazten dute gertatzen zaiena edo sentitzen dutena (12, 27).
|
|
|
Haurren garapen kognitiboaren inguruan Piagetek azaldu zuenaren arabera, 11 urtetik aurrera garatzen da pentsamendu abstraktua. Helduek beren sentimendu, frustrazio edota arazoak modu batera edo bestera hitzez adieraztea lortzen badute ere, 11 urtetik beherako haurrei asko kostatzen zaie sentimendu edo emozioak
|
hitzez
adieraztea (28). Horregatik, kasu askotan jokoaren bidez adierazten dute gertatzen zaiena edo sentitzen dutena (12, 27).
|
|
|
Haurrek, ordea, heriotza helduek baino modu naturalagoan bizitzen dute eta horri buruz
|
hitz
egiteko aukera eskaintzen bazaie, aprobetxatu egiten dute (30, 31). Gertutasuna eta konfiantza transmititzen dien pertsona bat aurkitzen badute, heriotzaren inguruan modu irekian hitz egitera hel daitezke (20).
|
|
|
Haurrek, ordea, heriotza helduek baino modu naturalagoan bizitzen dute eta horri buruz hitz egiteko aukera eskaintzen bazaie, aprobetxatu egiten dute (30, 31). Gertutasuna eta konfiantza transmititzen dien pertsona bat aurkitzen badute, heriotzaren inguruan modu irekian
|
hitz
egitera hel daitezke (20).
|
|
|
E. Kübler Ross medikuak azaldu zuen haurrek eta nerabeek beren heriotza gertu dagoela sumatu egiten dutela. Ingurukoek gaiaren inguruan ez
|
hitz
egitea erabaki arren, gaixoak denbora gutxi geratzen zaiola nabaritzen duela zehaztu zuen (31).
|
|
|
Osasun profesionalak baloratu behar du, familiako kideak gaixoarekin heriotzaren inguruan
|
hitz
egiteko prest dauden ala ez. Zuzeneko familiartekoen kasuan esaterako, ohikoa izaten da horrelako elkarrizketa bat izateko prestatuak ez egotea, oraindik egoera onartzeko prozesuan aurkitzen direlako.
|
|
|
Egoera terminalean dagoen haurrak eta nerabeak heriotzaren inguruko galderak osasun profesionalari egitea erabakiz gero, galdera hori nondik datorren, edota gai horrek gaixoari zer eragiten dion aztertu behar da (30, 31). Horretarako, galdera baten bidez erantzutea gomendatzen da, adibidez,. Gai horren inguruan
|
hitz
egin nahi al duzu?, edota. Zure gaixotasunaren egungo egoera ezagutzea gustatuko litzaizuke??
|
|
|
Gurasoei kezka handia sortzen die haurra edo nerabea minez egon daitekeela edo sufri dezakeela pentsatzeak eta ohikoa izaten da kulpa sentimendua agertzea (2, 8). Beraz, garrantzi handia izango du gurasoei babesa eskaini eta haien beldurren eta sentimenduen inguruan
|
hitz
egitea ahalbidetzeak (2,9).
|
|
|
Artikulu gehienek orokorrean osasun profesionalen inguruan
|
hitz
egiten dutela sumatu da. Artikulu gutxi batzuek, ordea, erizainari zuzeneko erreferentzia eginez, erizainaren komunikazio gaitasunak, gaixoarekin eta haren familiarekin denbora gehien igarotzen duen profesionala izanik, garrantzi berezia hartzen duela azaltzen dute (11, 17, 21).
|
|
|
Bestalde, gaurko gizartean, heriotzak tabu izaten jarraitzen du eta hutsune handiak daude gaiaren inguruan
|
hitz
egiteko orduan. Horretatik, osasun profesionalek eta bereziki erizainek, herritarrekin duten gertutasunagatik, ekimen desberdinen bidez heriotzaren gaia normalizatzeko bultzada bat ematea komenigarria ikusten da.
|
|
2020
|
|
|
Gako
|
hitzak
: melanoma, immunologia, immunoterapia
|
|
|
Gako
|
hitzak
: farmazia arreta, telemedikuntza, sintomak maneiatzea, minbiziaren aurkako agenteak, kanpoko pazienteak, farmazialari klinikoak.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: parkinson gaixotasuna, REM loaren jokabide alterazioak, sintoma motorrak, sintoma ez motorrak, traumatismo kraneoentzefalikoa
|
|
|
Gako
|
hitzak
: ST igoera duen miokardioko infartu akutua; hodi anitzeko gaixotasuna; arteria ez erruduna; interbentzio koronario perkutaneoa.
|
|
|
Bilaketa Pubmed bilatzailea erabiliz egin da. Denbora eta hizkuntza mugatu gabe, eskuragarri dagoen bibliografiaren bilaketa honako
|
hitz
gakoak erabiliz egin da: " PCI"" coronary angioplasty"" revascularization"" STEMI"" ST elevation myocardial infarction"" complete PCI"" culprit only PCI"" staged"" complete"" simultaneous"" preventive angioplasty"" non infarct related artery" eta" multivessel disease".
|
|
|
1997 urtean begiztatu zuten lehen aldiz parkinsonismoaren lehen aldaera genetikoa (SCNA). Aurkikuntza horrek PGaren etiologia ezezagunera gehiago gerturatzea ahalbidetu zuen, gaixotasuna ikusteko modua aldatuz, eta parkinson familiar batez
|
hitz
egiten hasiaz. Hortik aurrera, PGarekin erlazionatutako beste hainbat loci identifikatu dira (SNCA, PRKN, DJ, PINK, UCHL, LRRK2) (26,27).
|
|
|
Hortik datorkio ‘euskal mutazio’ izena. Euskal mutazio hori R1441G, LRRK2 genean dago eta Dardarina izeneko proteina kodetzen du," dardara" euskal
|
hitza
delarik (26,27). R1441G mutazioa, 2004 urtean ezagutuz geroztik, beste 100 mutazio ezberdin aurkitu dira gene berean, nahiz eta soilik horietako 8k diruditen patologikoak (26,27).
|
|
|
Gako
|
hitzak
: espermiogenesia, zitoeskeletoa, akrosoma, akroplaxoma, manchette a
|
|
|
Gako
|
hitzak
: hizkuntza hautua, giza baliabideak, osasun arreta, lehen mailako arreta, arreta espezializatua, eskaintza aktibo finkoa
|
|
|
Txema Aritzetaren
|
hitzetan
: " Eskaintzaren aktibaziorako lidertza garrantzitsua da.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Protoi ponparen inhibitzaileak.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: txertoak, txertaketa, autismoa
|
|
|
Gako
|
hitzak
: alboko esklerosi amiotrofikoa, desnutrizioa, elikadura
|
|
|
Gako
|
hitzak
: amilasa, pankreako hiperenzimemia onbera, Gulloren sindromea, lipasa
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Hiperkolesterolemia Familiarra, PCSK9, LDLR, APOB100, estatinak, CVD
|
|
|
Bestalde, beste xehetasun batzuk kontuan hartzea gomendatzen da. Adibidez, toki lasai eta atseginean jatea, jaten ari den bitartean ez
|
hitz
egitea, telebista eta irratiaren zaratarik ez izatea, janari solidoak ahoan daudenean likidoa ahoan ez sartzea eta mokadu txikiak eta maizago ahoratzea.
|
|
|
Bestalde, beste xehetasun batzuk kontuan hartzea gomendatzen da. Adibidez, toki lasai eta atseginean jatea, jaten ari den bitartean ez
|
hitz
egitea, telebista eta irratiaren zaratarik ez izatea, janari solidoak ahoan daudenean likidoa ahoan ez sartzea eta mokadu txikiak eta maizago ahoratzea.
|
|
|
Gako
|
hitzak
: alboko esklerosi amiotrofikoa, desnutrizioa, elikadura
|
|
|
Gako
|
hitzak
: Hiperkolesterolemia Familiarra, PCSK9, LDLR, APOB100, estatinak, CVD
|
|
|
Gako
|
hitzak
: txertoak, txertaketa, autismoa
|