|
2000
|
|
|
MEDIA programa: ikuspegi babesletik jorratutakoa hau ere, bosturteko programa honen helburua, dagoeneko bi programa bete dira, MEDIA I etaMEDIA II, eta onartzeko dago 2001 eta 2006 urteen bitartean indarrean egongoden MEDIA PLUS
|
haien
jarraipenaren finantzaketa77, europar ikus entzunezko profesionalen prestakuntza eta produktuen garapena eta banaketa sustatzea da.
|
|
|
liburuarekin ireki zuten bideari jarraitzendiogu.
|
Haiek
(baina ez haiek bakarrik) hasitako tradizioa da UEUko FilosofiaSailak aukeratu duena: antolatzen ditugun ikastaroak eta argitaratzen ditugun liburuak, eskutara erori zaizun hauxe adibidez, horren adierazgarri dira.
|
|
|
Jarraian Joxe Valencia eta bere psikologiako ikerketa taldeak aurreko lerroetan aipatutako gatazkak hobeto ulertzen lagunduko digute. Talde horrek perspektiba historiko eta psikologikotik aztertu du estatuen ideologiaren barnean nazioenizaera eta
|
haiek
jaso duten trataera. Gainera, ikerketaren izaera enpirikoak interesberezia ematen dio artikuluari.
|
|
|
liburuarekin ireki zuten bideari jarraitzendiogu. Haiek (baina ez
|
haiek
bakarrik) hasitako tradizioa da UEUko FilosofiaSailak aukeratu duena: antolatzen ditugun ikastaroak eta argitaratzen ditugun liburuak, eskutara erori zaizun hauxe adibidez, horren adierazgarri dira.
|
|
|
Gure diziplinak exijitzen duenzorroztasunez aritzea, are zailagoa izaten da. Izan ere, paragrafoak idatzi ahala, adarrak irekiz eta irekiz doaz, gero
|
haiek
ixteko nahi bezainbeste espazio eta astirikeduki gabe.
|
|
|
Teknologia eztabaidagarrien inguruan aditu, ofizial? ugari azaltzen da, etakomunikazio hedabide guztiak
|
haien
esanetara daude.
|
|
|
Estatu batzuek intimitatea babesteko legeak promulgatu dituzte, gehiegikerienkontra. Baina kasu gehienetan oso eskasak dira, eta intimitatearen kontrako abusuakgertatzen badira, oso zaila baita
|
haien
babesa lortzea. Gainera, babes legeak betetzeko bermea estatua bera da, hain zuzen ere datu horien erabilpenean interesgehien daukana.
|
|
|
Herritarrak ez ezik, beste herriak ere kontrolatzeko interesa izaten dute estatuek. Sare telematikoen erabilpenean zehar estatu boteretsuek besteen jarduera ekonomikoak eta politikoak zain ditzakete,
|
haien
subiranotasunaren aukerak gutxiagotuz. Beraz, pertsonen kontrola saihesteko heziketa, legeak, eta erakunde eraginkorrak beharrezkoak diren modu berberean, herriek mekanismo legalak eta nazioarteko erakunde betearazleak14 behar dituzte beren burujabetasuna babesteko.
|
|
|
Agintarien, eta
|
haien
adituen, obsesio nagusia. Internet en trena ez galtzea, omenda.
|
|
|
Historian zehar hainbat iraultza teknologiko gertatu dira. Kasu gehienetan epe luzean zehar jazo dira eta
|
haien
helburua produkzio baliabideak eta natura ustiatzekobideak aldatzea izan da. Informatizazioa, berriz, oso denbora motzean gertatzen arida, eta beraren xede nagusia informazioa da.
|
|
|
Hain zuzen ere, norbanakoaren eta egitura politiko jakin baten artekoloturaren inguruan jardutea izango da lan honen xedea. Horretarako nortasunareneraikitze prozesuak baino, nortasunaren adierazle diren elementu zenbait hartukoditut kontuan, batik bat, agiri ofizialak eta
|
haien inguruan
sortutako eztabaidak etaproposamenak. Gai honetarako, Euskal Herria ikerketa eremu ezin hobea dugu; batetik, gaur egun ezagutzen dugun egoera politiko eta administratiboa dela medio, biestatu egituratan banatua izateagatik, estatu bakoitzaren antzekotasun eta ñabardurak azaleratzen direlako; eta bestetik, azken mende luze honetan zehar gauzatzen ariden euskal naziogintzak adibide interesgarriak gorpuztu dituelako.
|
|
|
Erabili zutenen artean, Ingalaterra aldean haurrentzat eratu ziren kanpamenduetan lanean izanzen Maria Dolores Goya andereñoa dugu. Alabaina, gerra zela eta, dokumentu
|
haiek
behar bezalazabaltzeko aukerarik ez zen izan, ez eta gerora erabiltzeko ere?.
|
|
|
bezalako leloak dira nagusi. Lan baldintzen gogortze larria (soldataktxikiak direnez,, working poors' ohiko
|
haien
bizimodu xumeari eusteko gai ez direnlangileak muturreko adibide dira) eta gizarte bazterkeriaren hazkundea izan dirapolitika kontserbadoreen emaitza ekonomiko nagusiak.
|
|
|
Egitura politikohoriek, ekonomia globalari eusteko eta haren sekuritate sarea ziurtatzeko sortu dituzte estatu nazioek. Bai ordezkari ofizialek bai aferetako exekutiboek egitura horiekbeharrezkoak direla aitortu dute,
|
haiek gabe
merkatuek sortuko lituzketen emaitzakinork ez bailituzke gustukoak izanen.
|
|
|
A prioriez dute ezer komunik. Neoklasikoek diotenez, eta
|
haiekin
batera ekonomialarigehienek, elkartrukea da alderaketa ahalbidetzen duen eragiketa, lan pribatuak lansozial bihurtzen dituena, banakako produktu ezberdinak homogeneizatzen dituena.Stricto sensu, produkzioa elkartrukea ez denez (produktu berrien produkzioa da, etaez jadanik existitzen ziren produktuen jabetzaren aldaketa), pribatu izaten jarraitzendu. Gainera, funtsezko eragiketa ekonomikoak bi pertsonaren arteko trukeak (kanbio erlatiboak) badira, orduan burujabetza ekonomikoaren jatorrizko ingurumariteorikoak gizabanakoaren erabakiaren inguruan kokatu ditugu (banakakoeskariaren eta eskaintzaren teoria).
|
|
|
Laugarren konfigurazioak estatu baten mugen barneko konzentrazio handia islatzen du, baina kopuru aldetik ezdira nagusiak, eta beste estatuetan ere agertzen dira (1D irudia; e.b., KurdoakIraqen, Turkian eta Iranen). Azkenik, talde etniko desberdinez osaturiko estatuaagertuko litzateke,
|
haiek
estatuaren mugen barnean daudelarik. (1E irudia; e.b., Kanada, Suitza).
|
|
|
Aste
|
haietan
, era berean, eta Euskal Herrian zegoen giro politikoaren ezaugarri, Tolosako mitina (ekainaren 18an) izan zen. Mitinburu, Tirso Olazabal irundarra, Karlos VII.aren konfiantza gizona izandakoa (mitinaren inguruko egunetan, beraren semea erregegai ofizial modura agertzen zen, Don Jaime de Borbon alegia).
|
|
|
– Beste alde batetik, Madrilen ez gaituzte soilik euskaldun gisa ezagutzen; adibidez,. Al filo de lo imposible, telesaioan parte hartzen dugunon arteko %80 euskaldunak gara;
|
haientzat
, ordea, espainiarrak gara.
|
|
|
Askotan aipatu ohi dira alderdi abertzaleen arteko ezberdintasunak. Gutxitan, berriz,
|
haien artean
dauden adostasunak. Baina, izan, badira.
|
|
|
Eskubide demokratiko hori euskal herritar guztieidagokiela diote denek, Estatu espainiarrak eta frantziarrak ezarritako lurralde zatiketa eta jazarpenaren ondorioz, gaur egun gure gizartean dagoen nazio kontzientziazdauden mailen ezberdintasunaz jakitun badira ere. Halaber, nazio eskubideen aldarrikapen hutsa egitetik
|
haiek
gauzatzera jauzi egiteko garai aproposean gaudela irizten diote. Baina, nola aurreikusten du bakoitzak, oraingoz bederen, autodeterminatzera eraman gaitzakeen prozesua?
|
|
|
Moderatzaile lanean, Fito Rodriguez aritu zen, EZBAIKAko lehendakaria. Bestalde, Abertzaleen Batasunak ez zuen ordezkaririk bidali, une
|
haietan
alderdi barruan hau guztiaaztertzen ari zirelako (liburuan, ordea, ABren jarrera jaso dugu). Hona hemen, osolaburbildurik, guk zuzendutako lau galdera zehatzei bakoitzak eman zion erantzuna.
|
|
|
Badirudiakatsen bat dagoela gorputzaren esperientziak era psikikoaz, funtzioimajinarioaren bidez? lantzeko gaitasunean,
|
haiei
esanahi bat ezin emandakiekeelarik, hartara, hurrengo esperientzietarako erreferentziak eraikitzeko.Irudikapen psikikoak gidatu ez dituen bulkadak ezin dira behar den bezalakanporantz bideratu harreman edo erlazio baten bidez; aitzitik, bulkadek gorputza, haren organo eta funtzioak hartzen dituzte lagun, sintomak eta gaixotasunaksortzeko. Sintoma horiek ez dira tentsio muskular neurotikoen laztasunakeragindako bestelako sintoma somatikoekin nahasi behar.
|
|
|
1)
|
haien
historia eta haien jatorria haurtzaroan;
|
|
|
1) haien historia eta
|
haien
jatorria haurtzaroan;
|
|
|
2)
|
haien
egungo esanahia egitura karakterologikoari dagokionez;
|
|
|
3)
|
haien
eragina gorputzaren funtzionamenduan. Osoko ikuspen horrekbakarrik eragin ditzake aldaketa iraunkorrak nortasunean.
|
|
|
Baina
|
haien
egungo adierazpen karakterologikoak forma ezkuturen bat hardezake, are kontrakoa ere: kosk egiteko gogo erreprimitua adeitasun etalankidetza gogoz mozorro daiteke.
|
|
|
Modu berean, ezin dugu geure gorputza sumatu, dauzkagun barne sentipenen bidez ez bada, hauek sentiberatasun propio eta interozeptiboakdira?. Hortaz, subjektuaren sentiberatasun maila eta sentitzen duenarensakontasuna bere pertzepziora iristen uzten dien sentipenen, eta
|
haiekin
bateragertatzen diren kualitate emozionalen, araberakoak izango dira.
|
|
|
Zergatik iratzartzen dira terapian sentipen eta emozio sarritan penagarrihoriek, maiz mingarriak izaten diren oroipenak indarberrituz?
|
Haiek
iratzarriz norbere burura esnatzen delako.
|
|
|
Halakoetan maiz gertatzen dahaurtzaroko oroipenak gogora itzultzea. Izan ere, tentsio muskularra dago haienerrefusaren jatorrian, eta
|
haien
esanahia ezkutatzen du.
|
|
|
Euskal Herrian, berriz, 80eko hamarkadako erdi aldera hedatu zen eta 1988anEuskal Herriko Gestalt Terapia Elkargoa (E.G.T.E.) sortu zen. Gaur egun, HegoEuskal Herriko lau hiriburuetan Gestal Terapia eta Formazioa ematen dutenhainbat zentro ditugu, eta
|
haien arteko
lotura Gestalterapia da, elkarte honekargitaratzen duen aldizkaria, Donostian egina.
|
|
|
Perls ek bere burua existentzialista ateorikotzat zuen eta filosofia modu honekteorizatzeko zuen joera kritikatu zuen. Kritikak kritika, Fritz ek ez bezala, Laura kteoria
|
haien
eragina onartu zuen. Yontef en hitzetan (1995), Laura-k, Martin Bubereta Paul Tillich teologo existentzialekin harremana izan zuen.
|
|
|
Beraz, inguruko egoeren aldaketetara itsua den nortasunarendinamika zurruneko atalak bilaka daitezke. Barne Ereduak zenbat eta egokiago etazehatzago izan,
|
haietan
oinarritutako portaera hainbat eta egokituagoa izango delakontuan harturik, erraza da ikustea, haurtzaroan finkatutako eta garai bateanegokitzapenerako ona izan daitekeen atxikimendu mota batek, traba egin dezaiokeela gizabanakoaren ondorengo garaietako adaptazioari.
|
|
|
Anbibalenteen artean, beste kasuetan bezala, joera defentsibo nabarmena sumadezakegu.
|
Haiengan
ikusten diren dependentziazko eta haserrezko nahasketakmurriztu dezake, frustratua dagoen haurra gaizki tratatzeko edo abandonatzekoprobabilitatea. Hala ere, haur anbibalenteen kasuan, ekidileekin konparatuz, defentsak ez daude hain organizatuta, eta haurrak ez du bere sentimentuen kontrolesturik.
|
|
|
Beresortzaileak, John Bowlby() izeneko psikiatra eta psikoanalistak, ama haurren arteko erlazioa ikertu zuen bere hasierako lanetatik. Ez zegoen oso adosbetiko adierazpen psikoanalitikoarekin, zeinak haurrak zaindariekiko atxikitzenzirela defenditzen baitzuen,
|
haiek
beren oinarrizko beharrak (gosea bereziki) betetzen zituztelako. Harlow en lanak (1958) amarengandik bereizirik hazizituzten rhesus makakoak aztertzean, bat zetozen Bowlby ren formulazioekin.Psikologia, psikoanalisia, portaeraren zientziak, fisiologia, zibernetika etaetologian oinarria zuten ekarpenak bilduz, Bowlby k gorputz teoriko sendoa eratuzuen.
|
|
|
Harremanaren ereduak ez daude atxikimenduzko irudiaren presentzian biziizandako esperientzien menpe soilik; horiez gain, subjektuak
|
haien
inguruanburutzen duen interpretazio afektibo kognitiboaren menpe ere badaude.
|
|
|
Gainera, Psikiatriako eta PsikologiaOrokorreko aldizkarien zati handi batek, azken urteotan, Familia Terapiari buruzkoartikuluen kopuru ederra argitaratu du.
|
Haien artean
nabarmentzekoa da Revista dela Asociacion Española de Neuropsiquiatria (Neuropsikiatriako ElkarteEspainiarraren Aldizkaria), argitaratutako artikuluen kopuruagatik eta Familia Terapiari emandako garrantziagatik, bereziki 86 denboraldian, T. Suarezaldizkariaren zuzendari izan zen garaian.
|
|
|
Beren lanahonela banatzen da: a) giza sexualitatearen erantzunaren ezagupena (Master etaJohnson, 1966), ikerkuntzaren ikuspuntutik ekarpen handiena ekarri zuena, b) gizasexualitatearen arazoen deskribapena, bai gizonengan bai emakumeengan agertzendiren arazoen taxonomia zehaztuz;
|
haietatik
abiatuz, garai horretan berriztatzaileazen terapia sexualerako metodo bat proposatu zuten (Master eta Johnson, 1970). Soilik ikuspuntu historikoak ematen digu lan hori kritikoki baloratzeko etahasieran aurkeztu zuten triunfalismoa gainditzeko bidea. Dena dela, gaur egungoterapia sexualaren egoera ulertzeko, kontuan hartu behar dira, ezinbestekoerreferentzia dira-eta.
|
|
|
Ez daukat nik jakinduriarikaski Txillardegi filosofian kokatzeko. Baina filosofoa baldin bada, ez da, noski, Marxek mespretxatzen zituen
|
haietakoa
.
|
|
|
Izan ere, gauza berriak agertzean, hots, problema zaharrakgainditzeko irtenbide berriak planteatzean, alferrekoak izaten dira lehenagoko kontsentsuak.
|
Haiek
kolokan jarri eta oinarri justuago eta berrietan finkaturiko akordioaklortu behar baitira. Gaur egun Euskal Herrian bizi dugun egoera sozio-politikoak ezinargiroago erakusten digu paradigma horren garrantzia.
|
|
|
Atzerrian ezagutu ditugun ETA ren fundatzaileetatik, Txillardegi izan da nik aurkitududan lehena. Hark ongi ezagutzen zituen gure iparraldeko hiru probintziak, frankismoakDonostiatik ehizatu baino askoz aurretik ere, Hazparnen baitzituen askaziak, Xorribitarrak, eta
|
haiek
bisitatzera usu etortzen baitzen. Enbata mugimenduaren fundatzaileekberezitasun bikoitz horren pean, militante politiko eta Lapurdiko erdi herritar gisa, ezagutu zuten.
|
|
|
Egia da, euskararen zerbitzuko egarri hau bere etxekoen artean elikatzen delairaunkorki. Jone, haren emaztea, lehenetariko andereño bat orduko Euskal Herrikoegun ilun
|
haietan
!
|
|
|
Udaberritik horko zuzendaria zen Piarres, kolegio zaharrarenenborretik bi kimu berriren pizteaz kargatua bere ideien arabera: lizeo tekniko bat etalaborantzako bat sortu behar zituen misionesten etxe inguruan,
|
haien
ondasunean, Gouyon apezpikuaren manuz. Pierre Narbaitz bikario jeneral euskaltzalea zuenbultzatzailea, hobeki erranik babeslea, bultzatzaile beharrik ez baitu lokomotorrak.
|
|
|
Baina hor agertzean, pentsa nornuen aurkitu nire harridurako? Txillardegi, egun
|
haietan
hegoaldeetatik ihes etorria! Lan egiten zuen enpresan grebari ekin baitzioten beharginek, haien alde jarri zen JoseLuis; ETAko buruzagietatik izanez, ez zuen arriskurik hartu behar poliziaren aurrekogaldeketa batean, eta, beraz, muga pasa zuen Hazparneko adiskide hari buruz.
|
|
|
Baina hor agertzean, pentsa nornuen aurkitu nire harridurako? Txillardegi, egun haietan hegoaldeetatik ihes etorria! Lan egiten zuen enpresan grebari ekin baitzioten beharginek,
|
haien alde
jarri zen JoseLuis; ETAko buruzagietatik izanez, ez zuen arriskurik hartu behar poliziaren aurrekogaldeketa batean, eta, beraz, muga pasa zuen Hazparneko adiskide hari buruz.
|
|
|
Bilbon bilera klandestinoak ezagutzen genituen ordurako, baina mila komeriaegin behar izaten genuen denak bildu arte, eta amaitzean tantaka eta disimuluz aterabehar izaten ginen areto (sagutxulo)
|
haietatik
. Uztaritzen, aldiz, deiak zabalak ziren, lekua eta ordua publikoki jartzen ziren txintxeta batekin edozein hormatan eta, gainera, inork ez zuen kanpoaldean gelditu beharrik, polizia noiz helduko kontrolatzen.
|
|
|
Erranikoaren arabera, Jose Luisen aldeko liburu omenaldi honetan, deliberatu dutene parte hartzea honako hau izanen dela: gure ibilbide komunean (bertzesortzaileekin batera) gertatu zitzaizkigun zenbait egitate eta episodio aipatzea; bai etazelakoa izan zen gure lagunaren jokaera ere
|
haiei
dagokienez.
|
|
|
Edozein gisaz ere, 5 Biltzar Nagusia bururatu eta, handik egun gutitara, lauetakidek (ez nornahi,
|
haietarik
hiru sortzaile baitziren: J. M. Benito del Valle, AgirreBilbao eta Jose Luis), hain zuzen ere Txillardegi bera buru zutela, zelanbaitekomanifestu bat argitara eman eta hedatu zuten.
|
|
|
ea kondaira mitikoakikus daitezkeen errealitatean errotuak diren ala ez. Baietz dioten batzuek erakutsi nahidute, antza, mitoak ez direla funts gabeko fantasiak, ikusia baizik ez dutela kontatzeneta, beraz,
|
haien
sortzaileak ez direla ameslari ergelak izan. Halako baieztapenekzoroen lana metaforak asmatzea, sinboloak eraikitzea eta haien bidez mundua etabizitza sailkatzea dela iradokitzen badute, erantzuna jadanik eman zuen Levi Straussek, bere Basa pentsaera izeneko lanean:
|
|
|
Baietz dioten batzuek erakutsi nahidute, antza, mitoak ez direla funts gabeko fantasiak, ikusia baizik ez dutela kontatzeneta, beraz, haien sortzaileak ez direla ameslari ergelak izan. Halako baieztapenekzoroen lana metaforak asmatzea, sinboloak eraikitzea eta
|
haien bidez
mundua etabizitza sailkatzea dela iradokitzen badute, erantzuna jadanik eman zuen Levi Straussek, bere Basa pentsaera izeneko lanean: antropologoak erakutsi duenez, gauzakelkarren artean kokatzeko eta bereizteko, haien ezaugarri esangarrien analogiaerabiltzea, jakintsuen ariketa intelektuala da.
|
|
|
Halako baieztapenekzoroen lana metaforak asmatzea, sinboloak eraikitzea eta haien bidez mundua etabizitza sailkatzea dela iradokitzen badute, erantzuna jadanik eman zuen Levi Straussek, bere Basa pentsaera izeneko lanean: antropologoak erakutsi duenez, gauzakelkarren artean kokatzeko eta bereizteko,
|
haien
ezaugarri esangarrien analogiaerabiltzea, jakintsuen ariketa intelektuala da. Hartan irudimenaren fantasmak agertzeaez da psikopatia, are gutiago tentelkeria:
|
|
|
Bistan da, irudimenarekin batera, errealitate ikusgarriaren elementuek ere osatzendituztela sinboloak. Bi alderdiak nola uztartzen diren ikusten saiatuko gara mito zenbaiten transmisioan;
|
haien
sortzeko mekanika eta araudiak ikertzera joan gabe, soilikgure hurbil eta diren kasu eta une batzuetara mugatuko gara.
|
|
|
Bestalde, lekuan lekuko lanean eta inkestetan, garbi agertzen da berriemaileak ezdirela batere berdinak: batzuek aski fidelak dira eta
|
haien
esanetan jadanik askotanentzun duguna ezagutzen dugu; beste batzuek, aldiz, libertate handiaz erabiltzen duteberenganaino heldu den gaia eta beren maneraz esaten dute, alda kuntza aski handiaksartuz. Aldakorra izatea da mitoen ezaugarri bat.
|
|
|
Hots, hemengo eta oraingo berriemaileen hitzetan nabari da mito batzuetakogertakariak ez direla hain aspaldian jazo, eta ez dira, hargatik, antzina gertatuarenerrepikapen edo imitazioak; aitzitik, behin bakarrik gertatu direla uste dute kontatzaileaskok,
|
haiek
esandako aldian hain zuzen. Badira behin eta berriz, han eta hemen agitudirenak (adibidez, laminak ogi eske etortzen ziren labekada egiten zenean; maiz, beraz), baina gauza gogoangarri eta erreferentzial asko behingotzat eta ez oso aspaldikotzat hartuak dira; esan nahi baita, protagonistak ongi identifikatuak direla, berriemaileak berak zuzenki ezagutu ez baditu, haren gurasoek edo aitita amamek bai.
|
|
|
Saindu hori mendiko haitzulo batean dago, izenak adierazten duen bezala, eta jende itxurako harri batean itxuratua. Diotenez, gau batez sartu zen bere harpean, gaueko hamabietan, hamabi argiekilan; eta sartzen ari zelarik, inguru
|
haietako
kabalaguztiak orroka eta marrumaka ari izan omen ziren, eta ez omen ziren isildu Sainduhura han sartu arte. Sekulako harrabotsa eta sekulako mugimendua izan zen auzohartan, entzun zutenek ez zuten, segur, miralukua inoiz ahantziko.
|
|
|
Eta nebei, haienekintza salbatzailearen oroitzeko eta sariztatzeko, Hierro Palankos deitura eman zienherriak.
|
Haien
ondorengoak dira Gorigitxi etxekoak, eta salan daukate jazotakoaegiaztatzen duen irudia: nebak jentilen egoitzako atearen bi alboetan.
|
|
|
Orain, iraganean ikustendute gertakaria berriemaileek, azpimarratuz gaur egunean Harrusean bizi diren jendeakez direla zigorra jasan zutenen ondorengoak edo familiakoak: orduko
|
haiek
, etxeaerrekara joan eta gero, Ameriketara joan baitziren.
|
|
|
Kontalariak ipuineko protagonistak ezagutzen dituen ideia, tradizioak berakeskaintzen du, bukaerako formula eta lelo batzuek adierazten dutenez (Kaltzakorta1989, 22), adibidez: «Nik azkenik ikusi nituenean...», «Ni hara iragan nizenean», «Lorietan banindagon
|
haien
ezteietara joan beharrez...». Inori sinetsarazteko asmorikgabe eta alegiazko baieztapenen bidez, ipuinak berak jokatzen du jokoa, edo hobetoesanda, erakusten du jokoa, berdin egiteko gonbita luzatzen.
|
|
|
Gizon horren gorabeherak kontatzean beti azpimarratu du berriemaileak, eta haren senarra Pablok egiaztatu, egiazki gertatu direla, ezbatere asmatuak, baizik eta haren ahaideek ikusiak, Eulaliren izekok eta amak biziizandakoak. Hain zuzen
|
haiek
dira informazioaren iturburua: Eulaliren ama (BenitaHandi deitzen zuten) eta haren ahizpa (Juana Larrea), azken hau Etxebarriaren (1995) berriemailea.
|
|
|
Eulaliren ama (BenitaHandi deitzen zuten) eta haren ahizpa (Juana Larrea), azken hau Etxebarriaren (1995) berriemailea. Hona hemen
|
haiengandik
datozen bi gertakari kondaira esangarri, biak* Teofilori buruzkoak.
|
|
|
Araneko etxanderea,* Zelestina, hil zen eta, ohi legez, auzoak hilbegiran bilduziren hurrengo gauean hilaren etxean;
|
haien artean
ziren Eulaliren izekoa, JuanaLarrea, eta beste izeko bat. Bat batean, leihoan jo zuten eta, Juana «nor dan atean joanzan, eta periodiko handi bat erretratuakaz, hiru fraile erretratuakaz,» ikusi zuen.
|
|
|
Edozein abere itxura hartzen ahal ei dute sorginek, zaldi, asto, txerri, txakur...; baina katuarena dukete kutunena. Askotan kontatzen da katu bilakaturik lapurretanibiltzen direla, edo jendeak izuarazteko
|
haien
bidera irteten, edo tximiniatik jausten, laminak legez, janari eske. Hola xifritua izan denak katuari kolpe bat ematen dio etazauritu; eta biharamunean herriko lagun bat, komunzki atso bat, hilik edo kolpatuaagertzen da katua zauritua izan den leku berean, zango edo beso batean gehienetan.Horrela jakiten da lagun hori sorgina dela eta katu bihurtzen dela.
|
|
|
Oroituko gara baiAranen berean eta bai hilaren semearen komentuan, zarata itzelak entzun zirelamemento hartan. Horrelako fenomenoak ezagutzen ditugu kinka antzekoetan agiturik,
|
haien bidez
jakiten ahal da urrun dagoen norbaiten heriotzaren berri; Marcaida kjasotako erreferentzian (1923, 31), eri bat hil zela igarri zuten, lagunen etxean entzunziren zaratengatik.
|
|
|
Prezeski, Sebillot ek (1968 III, 145) bildutako istorio batean, katu itxura zuen deabru batek harrapatu nahizuen arima. Limousin go folklorean, katu begi dir dir handiak agertzen dira gaizkilebatzuen gorpua jateko, eta inork ezin du deus egin
|
haien
uxatzeko (Van Gennep 1946,799).
|
|
|
Izanere, kontalari ospetsua izan zen Benita Handi, horregatik ezaguna auzoan, bilobek ongigogoratzen dutenez; eta haren ahizpa Juanak ere, Araneko hilbegiran egon zen izeko, kondaira piloa bazekien. da
|
haiek
ziotela mitoa gertakariari egokitu.
|
|
|
Istorioa horrela birkonposaturik, historia sumatzen ahal dugu: edozein arrazoirengatik* Marcos komentutik joango zen edo botako zuten, eta menturaz amaren heriotzaren garaian jazo zelako, gertakari hori ere mitoaren gakoaz interpretatu eta aitarenparte txarrekoak edo
|
haien
ondorioak semeari lotu zizkioten, hari ere bizkarreratusorginkeria, superiore batek egiaztatu eta guzti.
|
|
|
Gogoan dut EKBren asmoa gorpuztuz joan zen bilera luze
|
haietan
Txillardegik ez zuela hutsegiten; eta ezaguna da, Jose Luis ez dela inolako bileretan entzule huts egotekoa.
|
|
|
Baina genoma norbanakoaren kodea izanik (milaka datuz osatutako kodea), Herri baten nortasunak nolakokonplexitatea duen (eta, halaber, datu konkretuetan datzala) adierazteko baliagarriazaigulakoan nago. Bide batez, Herria ote garen eztabaidatzen ari diren
|
haientzat
, kodegenetikoa osatzeko adina datu ditugula geure kulturan, erantzun zuzena proposatzekoasmoz.
|
|
|
Herriminez bultzaturik, hondarrak bilduz, antzinakorenametsean geratu zen Campion. Etorkizunerako proiektu hura galtzen uzten ari zirenvasco navarro
|
haiek
salatzearekin batera, joandakoa besterik ez zuen eskaintzeko.
|
|
|
Alde ala aurka daude? Garrantzirik ba ote dute eusko gaidirelakoek
|
haiek
proposatzen duten Euskal Herriko egitasmorako. Beste gaien menpelagatzea ote da haiek proposatzen duten kultur eredua?
|
|
|
Garrantzirik ba ote dute eusko gaidirelakoek haiek proposatzen duten Euskal Herriko egitasmorako? Beste gaien menpelagatzea ote da
|
haiek
proposatzen duten kultur eredua. Alde honetatik ikusita, hizkuntza propioaren aberastasuna agerian azaltzen da.
|
|
|
Kulturan, gure bigarren naturan, aldiz, jaiotzearekin batera sortuak garen giltzabiologikoa genomatik bideratuta eta irentsita eutsi eta gureganatu ondoren ogiegituraturik, jasotzen ditugun sentsazioak eta
|
haiek
bidalitako mezuen ezagupenakmetatzen hasten gara. Lana egin behar du gure gorputzak horretarako.
|
|
|
Gai berberak izanik ere, gaien arteko konbinazioak guztiz bestelakoanizan daitezke. Gaien ezberdintasuna baino gehiago, maiz,
|
haien arteko
loturak etaororen egituran dugu kultura baten osaketa. Horretarako kultur adierazle deitzendirenek lagunduko digute.
|
|
|
Beste toki batzuetan hartubeharrik izan ez dutena. Edo, are gehiago, forma antierlijiosoa hartu dute toki
|
haietan
, existentzialismo frantsesean adibidez. Hori ere gure gainean eraginkorra, limurkorra?
|
|
|
Hori ere gure gainean eraginkorra, limurkorra? egun
|
haietan
. Mundu hori dena dago oso sakon Leturia-ren barrenean, berenahas mahas guztiarekin:
|
|
|
aipatzen du, bere ustean1955ekoa, Oargui k saritua. Baina titulu horrekin Oargui k saritu idazlanaren autorea, izatez, Berasaluze tar Sabin Arantzazukoa izan zen; eta in Euzko Gogoa, ilbeltzaotsaila, 1956, 109, irakur daiteke, Txillardegik galdutzat ematen duen lantxoa.Ekibokazio bat izanik ere, guretzat interesgarria da, jada urte
|
haietan
TxillardegiKierkegaard ekin zebilela, esan nahi baitu, bero bero gainera. Izan ere, K. Mitxelena khau dio Leturia-ren. Sarrera hitz batzu?
|
|
|
delakoan, alegia, eta hortik eratorritakoEuskadiko historiaren inflazio ideologizatuan. Baina Lege Zahar hori ez zuen probintzietako foralismo zaharretik ekarri, ez baitzen
|
haien
batuketa?, balizko euskalaberri zaharretik baizik; eta prozesu osoa zuzenduko lukeen Jainkoa ere ez da arbasoenJainkoa izango, Jainko erromantiko berria baizik, Holderlin en3 jainko berrienantzekoa. Honen ondorio garbia historiaren politizazio guztiz imaginarioa izan da (Euskal Herria ez zela erromanizatua izan, euskaldunon berezko izaera demokratikoa, eta abar), proiektuaren legitimazio gisa agertu dena.
|
|
|
bila, denbora, zoriontsu?
|
haietaz
ez baitugu deusik ere sinesten. Ikusi besterik ez da hau Euskal Herriko kondairan; edo euskalduna nola bizi dan aldakuntzarikgertatu ez diran eskualdeetan.
|
|
|
Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu
|
haiek
(nor) direla beren gisakoekin eta besteekin, haiek (nor) direla beren eremuarekin, haiek beren baitako direla. Beren baitatik etaberen baitarako eserita egoten ikasi ere ikasi behar dutela, dituzten mamu eta beldurrekin, nahikari eta bakardadearekin.
|
|
|
Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu haiek (nor) direla beren gisakoekin eta besteekin,
|
haiek
(nor) direla beren eremuarekin, haiek beren baitako direla. Beren baitatik etaberen baitarako eserita egoten ikasi ere ikasi behar dutela, dituzten mamu eta beldurrekin, nahikari eta bakardadearekin.
|
|
|
Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu haiek (nor) direla beren gisakoekin eta besteekin, haiek (nor) direla beren eremuarekin,
|
haiek
beren baitako direla. Beren baitatik etaberen baitarako eserita egoten ikasi ere ikasi behar dutela, dituzten mamu eta beldurrekin, nahikari eta bakardadearekin.
|
|
|
Ezen orduan zorra kitaezina baita.Edo beste inor baino maiteago gaituztela. Edo luzaz irauten duten tranpaz beterikoafektibitate menpekotasunak egiten ditugu edo beti menpeko diren leialtasunezkoak.Zail egiten bazait ere, ulertu nahi dut, ezin izan naitekeela neure seme alaben adiskide, neure eskarmentua ez dela
|
haiena
, neure ikaskuntzak ez diela balio, ikasi egin beharkodutela, nik egindako oker zuzenak neureak direla eta haiek ere, beren aldetik egingodituztela. Maiz askotan esan ohi dugu ez genu keela nahi geure seme alabek geuk eginditugun hutsegite berak egitea.
|
|
|
Ezen orduan zorra kitaezina baita.Edo beste inor baino maiteago gaituztela. Edo luzaz irauten duten tranpaz beterikoafektibitate menpekotasunak egiten ditugu edo beti menpeko diren leialtasunezkoak.Zail egiten bazait ere, ulertu nahi dut, ezin izan naitekeela neure seme alaben adiskide, neure eskarmentua ez dela haiena, neure ikaskuntzak ez diela balio, ikasi egin beharkodutela, nik egindako oker zuzenak neureak direla eta
|
haiek
ere, beren aldetik egingodituztela. Maiz askotan esan ohi dugu ez genu keela nahi geure seme alabek geuk eginditugun hutsegite berak egitea.
|
|
|
Ez,??. Neure alabarenadiskidea eta hura berdinak dira, harako
|
haien
berdinak, hor gara gu, hazten ari dira, erakusten ari gara, ezberdin dena interes komunetan bil daitekeela, nahiz beharrezkoez izan guztiok bat bera izatea. Elkarkidetasunak edo auzolan adigaiak erakusten duenmodura:
|
|
|
Gureak dira, haiekberen eskuko direlako. Lurralde hau gurea eta
|
haiena
da, denbora hau gurea eta haiena, borroka hau gurea eta haiena. Diegun maitasunari esker, zubiak eginez ez ditugubertan behera utziko.
|
|
|
Gureak dira, haiekberen eskuko direlako. Lurralde hau gurea eta haiena da, denbora hau gurea eta
|
haiena
, borroka hau gurea eta haiena. Diegun maitasunari esker, zubiak eginez ez ditugubertan behera utziko.
|
|
|
Gureak dira, haiekberen eskuko direlako. Lurralde hau gurea eta haiena da, denbora hau gurea eta haiena, borroka hau gurea eta
|
haiena
. Diegun maitasunari esker, zubiak eginez ez ditugubertan behera utziko.
|
|
|
Entzuleek gaztelania ulertzen zutela eta, erdarara lerratzea ez zen aintzakotzathartu Gotzainaren agirian. Alderantziz, Z. Martinez-ek, 1924ko arauak ematean, hizkuntz ulerpen irizpidearen gain formulatu zituen
|
haiek
, hori bai bi hiztungoentzatberdintasuna, kasik matematikoa, bilatuz eta heziketa erlijiosoaren urrezko arauaororen gainetik jarriz (Boov 1924: 3, 56
|
|
|
Hilabete
|
haietako
isilpeko elkarrizketaren ondorioak ondoko puntuetara laburbilditzakegu, emaitzak 1940ko martxoaren 14an zabaldutako zirkularraren arabera ulertubehar baldin badira, behinik behin:
|
|
|
Euskararen eliz erabilpenerako debeku eta arauak ez ziren izan legeria edo Administrazioko gertakariak bakarrik; gizartera ere jaitsi zen
|
haien
eragina, eta haiek zegozkien agintari eta herritarrek, onerako nahiz txarrerako aintzakotzat hartu behar izanzituzten. Horregatik, galdetzekoa da zein izan zen, haien aurrean, herri eta elizetakoburubidea, pertsonala eta instituzionala.
|
|
|
Euskararen eliz erabilpenerako debeku eta arauak ez ziren izan legeria edo Administrazioko gertakariak bakarrik; gizartera ere jaitsi zen haien eragina, eta
|
haiek
zegozkien agintari eta herritarrek, onerako nahiz txarrerako aintzakotzat hartu behar izanzituzten. Horregatik, galdetzekoa da zein izan zen, haien aurrean, herri eta elizetakoburubidea, pertsonala eta instituzionala.
|
|
|
Euskararen eliz erabilpenerako debeku eta arauak ez ziren izan legeria edo Administrazioko gertakariak bakarrik; gizartera ere jaitsi zen haien eragina, eta haiek zegozkien agintari eta herritarrek, onerako nahiz txarrerako aintzakotzat hartu behar izanzituzten. Horregatik, galdetzekoa da zein izan zen,
|
haien aurrean
, herri eta elizetakoburubidea, pertsonala eta instituzionala.
|
|
|
ez dutedeus esaten honetaz. Badakigu, garai
|
haietan
(praxian, bederen) Kontseilu horrek arazoekonomikoak bakarrik begiratzen zituela. Horregatik guztiagatik, susmoa dugu etxekoNagusiak Probintzialarekin hitz egingo zuela, irtenbideren bat hautatzeko, izan ere hurrengo hilabeteetan egindako. Discretorio, bileretan ere ez baita deus esaten honetaz.
|
|
|
Abenduko Kronikan ezin izan dugu baieztatu gaixotasun
|
haien
benetakotasuna, etaerratzeko arrisku handirik gabe, esan daiteke aitzaki zurigarri bat zela hori, igandehaietako, lan-uztea, garbitzeko, izan ere hurrengo otsailean berriro agertzen baitaarrazoi bera, baina ez gaixorik (Cronica:
|
|
|
Horrela ageri zen hori dena, 1938ko urte hartan, Egia Atotxan; baina badakiguDonostiako beste eliz etxeetara eta inguruetako hainbat herritara ere joaten zirelafrantziskotarrak komentutik: besteak beste, hilabete
|
haietan
Zegama, Altza, Oiartzun, Beasain, Soraluze, Usurbil, Leitza, Arroa, Arrazola edo Aizarnazabal-era, adibidez.Euskaraz egin zirela hauetako asko, uste izan dugu, baina ez da hori batere segurua, zeren jakin izan baitugu gaztelania sekula entzungabeko zenbait herrixkatandenboraldi batez erdaraz bakarrik egin zirela, nonbait, elizkizunak (Bizkaiko Zeanurin, adibidez). Baina, okerrenean ere, laster hasi ziren salbuespenak agertu eta ugaritzen: 1938ko urrian A. Mitxelenak zazpi sermoi hizkuntza bitan eskaini zituen DonostiakoPobreen Ahizpatxoen Zaharren Babesetxean, beraz euskaraz ere bai (Cronica:
|
|
|
Aurreko orrialdeek ez dute ispilatzen euskarak urte
|
haietan
bere bizitza sozialorokorrean jasan zuen erasoa. Gu, hemen, frankismoak eliza barnean euskarari jarrinahi izan zizkion muga hertsiez aritu gara (eta agiri jakin eta elkarrekin lotutakobatzuetara mugatu).
|
|
|
eta, etxerako? hizkuntzak onarzitzakeen, baina inola ere ez bideren batetik edo bestetik ofizialtasunen batera joanzitekeen
|
haien
garapen sozial edo kulturala. Mintzaira horiek, beren muganaturaletan?
|
|
|
Mugimendu barruko zalantza
|
haiek
gorabehera, frankismoak oro har elebakartasunaren aldeko politika egin zuen, Administrazio guztiz elebakarra ezarriz, gaztelaniaez ziren hizkuntzei eskola eta kulturarako bidea erabat moztuz, eta, praktikan bederen, lotsa handirik gabe behin eta berriz bizitza pribatuan ere sartuz. Hemen orain ikusikodugun kasuak erakutsiko digunez, eliz jende frankistari berari ere arau berriak paratunahi izan zitzaizkion.
|
|
|
Eremu Nazionalean eta gerratean, botereari batasuna ematen ziotenak militarrakziren batez ere, eta ez alderdi edo talde politikoak. Hilabete
|
haietan
, Armadatikzetozen agintariek susmo eta errezeloz begiratzen zituzten karlista eta falangistenibilera politikoak (Carr 1968: 644).
|
|
|
Horrez gain, ohiko hizkuntz tradizio bien ondoan, Gasteizko Diozesiaren 1937koegoera instituzionala ezin da aipatu gabe laga, hilabete
|
haietako
testuin guru politiko instituzionala argigarria baita hemen ikusiko ditugunak hobeki balioesteko.
|