2011
|
|
Materia organikoaren deskonposizio biologikoan hainbat konposatu kimiko sortzen da. Horien artean, H2S da nagusia; merkaptanoak
|
ere
sortzen dira (tiolak,. S funtzioa dutenak), eta kirats nabaria darien beste konposatu organiko sulfuratu batzuk ere bai. Gainera, gas horietariko batzuk toxikoak dira gizakiarentzat (ikus 1 irudia).
|
|
Materia organikoaren deskonposizio biologikoan hainbat konposatu kimiko sortzen da. Horien artean, H2S da nagusia; merkaptanoak ere sortzen dira (tiolak,. S funtzioa dutenak), eta kirats nabaria darien beste konposatu organiko sulfuratu batzuk
|
ere
bai. Gainera, gas horietariko batzuk toxikoak dira gizakiarentzat (ikus 1 irudia).
|
|
Talde funtzionalaIzenaAdibideaTiola, merkaptano
|
ere
deituaCH3SH: metanotiola (aza ustelaren usaina). Tioeterra, sulfuro ere deitua (CH2= CHCH2) 2S:
|
|
Talde funtzionalaIzenaAdibideaTiola, merkaptano ere deituaCH3SH: metanotiola (aza ustelaren usaina). Tioeterra, sulfuro
|
ere
deitua (CH2= CHCH2) 2S: dialil sulfuroa (baratxuri usaina)
|
|
Nahiz eta ez izan atmosferaren osagai nagusia, karbono dioxidoaren kontzentrazioa handia da, eta, batez
|
ere
, oso adierazgarria. Egun, bolumenaren% 0,035 gainditu du.
|
|
Hala
|
ere
, oxigenoa kontzentrazio estekiometrikoan baino kantitate txikiagoan agertzen denean, karbono monoxidoa sortzen da.
|
|
Gas toxiko hau kantitate handitan askatzen da ibilgailuen ihes hodietatik, batez
|
ere
barne errekuntzako motorren tenperatura dagokiena baino baxuagoa denean (ohikoa izaten da hori, esate baterako, udazkeneko eta neguko goiz hotzetan). Karbono monoxidoa toxikoa da, eta haren kontzentrazioa altua denean (toki itxietan, adibidez), hilgarria ere izan daiteke.
|
|
Gas toxiko hau kantitate handitan askatzen da ibilgailuen ihes hodietatik, batez ere barne errekuntzako motorren tenperatura dagokiena baino baxuagoa denean (ohikoa izaten da hori, esate baterako, udazkeneko eta neguko goiz hotzetan). Karbono monoxidoa toxikoa da, eta haren kontzentrazioa altua denean (toki itxietan, adibidez), hilgarria
|
ere
izan daiteke. Odoleko hemoglobina desaktibatzen du.
|
|
Gasolioaren, gasolinaren eta antzeko konposatuen errekuntzan sortzen dira antropikoki. Petrolioaren eratorrien lurrunketaren ondorioz
|
ere
emititzen dira tanga handietatik. Atmosferaren kutsaduran, olefinak edo alkenoak garrantzi handikoak dira; zuzenean parte hartzen dute smog oxidatzailearen sorreran.
|
|
Hozte sistemetan edo aerolosetan asko erabili izan dira iraganean. Airea girotzeko sistemetan, aparren ekoizpenean, disolbatzaileetan eta material isolatzaileetan
|
ere
erabili dira. Hona hemen adibide nagusi batzuk (ikus 1 taula):
|
|
Azken urteotan, hidroklorofluorokarburoek ordezkatu dituzte gas egonkor eta merke horiek. Gaur egun, batez
|
ere
hidrofluorokarburoak erabiltzen dira ordezko gisa (HCFak).
|
|
Hartzidura izaten duten prozesu industrialek eragiten dituzte kirats asko, nahiz eta beste prozesu topiko batzuek
|
ere
askatzen dituzten substantzia kirasdunak, askotan gizakiarentzat jasanezinak, toxikoak edo kaltegarriak direnak (hondakin solidoen zabortegiak, araztegiak, paper fabrikak...) (ikus 5 irudia).
|
|
Kutsatzaileek emisioan eta immisioan duten kontzentrazioen arteko erlazioa 1.000
|
ere
izan daiteke. Oro har, aire bolumen jakin bateko substantzien kontzentrazioa hain txikia denean, aire bolumen handiak hartu behar dira analisia egin ahal izateko.
|
|
Lagina ez da luze laga behar biltegian, nahi ez diren erreakzioak gerta ez daitezen. Kutsatzaileak biltzeko ekipoaren egituran, ponpa beti xurgapenaren aldean jarri behar da, eta inola
|
ere
ez bultzadaren aldean. Horrela, bildu nahi ez den zenbait substantzia ez da kolektorera iritsiko (olioak eta hezetasuna, bereziki).
|
|
Tresna automatikoetan, aire emari konstante batek atzemate ekipoa zeharkatzen du (emaria substantziaren araberakoa da), eta kutsatzailearen kontzentrazioa harturiko lagin bolumen jakinean neurtzen da. Beraz, denbora
|
ere
lehentasunezko aldagaia da, aire bolumena eta denbora ezagututa tresnak berak egiten duelako analitoaren ebaluazioa.
|
|
Landa laneko koadernoan, finkatutako emaria idatziko da, eta, horrekin batera, gasometroaren irakurketa eta laginketa hasteko ordua. Halaber, komeni da uneko datu meteorologikoak
|
ere
jasotzea (tenperatura, euria, hezetasun erlatiboa...).
|
|
Laborategian, analizatzeko zain dauden laginak hozkailuan eta ilunpean gordeko dira. Hala
|
ere
, substantzia mota bakoitzak bere zainketa arauak ditu, eta horiei jarraitu behar zaie une oro (denborak, tenperaturak, disoluzio finkatzaile edo kontserbatzaileak gehitzea, etab.).
|
|
Erreferentziazko metodoan, inguruneko airean zenbat materia jalkikor oso dagoen zehazteko, BSG (British Standar Gauge) kolektorea erabili izan da urte askoan; eta, ondoren, laginaren analisi grabimetrikoa
|
ere
bai. Laginketa tresna partikulen jalkikortasunean oinarritzen da:
|
|
Eskuarki, jasotako partikulak askotakotarikoak izaten dira: hondarrak, kedar eta errauts hegalariak, landareen polenak, oxido metalikoak, etab. Onila airean denbora luzean egoten denez, paper puskak, zuhaitz hostoak eta beste
|
ere
eror litezke barnera. Hori dela eta, bahe moduko sare bat ezartzen zaio, laginketa tangetan horrelako material ezegokirik ager ez dadin.
|
|
Kalitate analitikoko erreaktibo honen prestaketa komertzial bat erabil daiteke. Hala
|
ere
, erreaktiboa laborategian presta dezakegu. Horretarako, 100 g HgI2 eta 70 g KI disolbatzen dira ur destilatu pixka batean.
|
|
SO3 gasa
|
ere
H2SO4 bihurtzen da bide fotokimikotik, atmosferako uraren laguntzaz:
|
|
Pentanoa (karbono sulfuroa
|
ere
oso desadsorbatzaile ona izaten da, eta askotan erabiltzen da konposatu organikoak ikatz aktibatutik askatzeko; gainera, hori da, hain zuzen, MTA arauan proposaturiko eragilea)
|
|
Gas kromatografoa, BTEX nahasketako konposatuak bereizteko zutabe egokiarekin, eta gar detektagailuarekin; eta tresna analitikoak behar duen softwarea
|
ere
bai (ikus 15 irudia)
|
|
BTEX konposatuaren osagai guztien erretentzio denborak zutabean determinatzeko, hasieran 1,0 µL bentzeno injektatu behar dira zutabean. Hori egindakoan, kromatografia gailurrari begiratzen zaio, eta injekzioaren ondotik igarotako denborari
|
ere
bai. Bentzenoa zutabetik zeharo ezabatzeko, minutu batzuk itxaron behar dira.
|
|
Lan horretarako, ikatz partikulak ezabatzeko iragazi dugun fase likidoaren 1,0 µL bideratzen da zutabera, betiere aurreko lan baldintzei eutsita. Kromatograman agertzen hasiko dira laginketa garaian ikatz aktiboan itsatsitako substantziak (pentanotan disolbagarriak direnak, hain zuzen), bai BTEX nahasketakoak, bai interesekoak ez diren beste arrotz batzuk (bestalde, zutabeak, nahasketakoak ez diren beste substantzia batzuk
|
ere
atxiki ditzake). Edonola ere, gure intereseko konposatu organikoak atzemango ditugu substantzia puruen erretentzio denborekin erkatuz.
|
|
Kromatograman agertzen hasiko dira laginketa garaian ikatz aktiboan itsatsitako substantziak (pentanotan disolbagarriak direnak, hain zuzen), bai BTEX nahasketakoak, bai interesekoak ez diren beste arrotz batzuk (bestalde, zutabeak, nahasketakoak ez diren beste substantzia batzuk ere atxiki ditzake). Edonola
|
ere
, gure intereseko konposatu organikoak atzemango ditugu substantzia puruen erretentzio denborekin erkatuz. Orain ere, ekipoaren softwareak gailurren azalerak integratuko ditu.
|
|
Edonola ere, gure intereseko konposatu organikoak atzemango ditugu substantzia puruen erretentzio denborekin erkatuz. Orain
|
ere
, ekipoaren softwareak gailurren azalerak integratuko ditu. Azalerak baliagarriak dira laginetan eta lagindutako aire bolumenean BTEX konposatuko substantzien zer kontzentrazio dagoen jakiteko.
|
|
Errege Dekretu hauek
|
ere
erabiltzen dira:
|
|
Egiaztatze analisi bat egin behar denean, arau homologatuak erabiltzen dira. Hala
|
ere
, aukera ugari dago kutsatzaile atmosferikoak lagintzeko eta analizatzeko, egiaztatze analisietan zein analisi irekietan. Hona hemen analistek erabil ditzaketen oinarrizko protokolo batzuen erreferentziak, emaitzaren bermea egiaztatu behar denean.
|
|
Torina disoluzioa egunero prestatu behar da beharrezkoa denean. Edonola
|
ere
, inoiz ez da erabiliko aste bat baino zaharragoa den disoluziorik.
|
|
Beste hainbat kasutan bezala, hemen
|
ere
aldez aurretik egindako gutxi gorabeherako neurketak lagungarriak dira lekuko kontzentrazioaren maila ezagutzeko.
|
|
Horra hor, esate baterako, klima aldaketa eta planetaren berotzea. Ozono geruzaren ahultzea
|
ere
askotan aipatzen dute hedabideetan. Hala ere, atmosferarekin lotutako beste arazo larri batzuek ez dute lortzen halako hedapenik:
|
|
Ozono geruzaren ahultzea ere askotan aipatzen dute hedabideetan. Hala
|
ere
, atmosferarekin lotutako beste arazo larri batzuek ez dute lortzen halako hedapenik: hirietako smog oxidatzaileak edo erreduktoreak, emisio kutsatzaileek eragindako aire kalitatearen galera, aerosol azidoek eraikuntza materialetan eragindako narriadura, jalkitze azidoek landaretzaren, lurzoruen eta ur masen kalitatean eragindako narriadura, eta, bereziki, arnasten dugun airearen kalitatearen galera garrantzitsua.
|
|
Hain zuzen
|
ere
, baliabide honekin, emisioen ondorioen mamira jo nahi da zuzenean. Lan honen helburu zehatza aire kalitatearen ebaluazio tresna izatea da.
|
|
Hala eta guztiz
|
ere
, beharrezkoa denean, prozedura analitikoak eraldatu egin ditugu Lanbide Heziketako ikastetxeetako ohiko baliabideetara egokitzeko, eta, halaber, ikasleekin lan egiteko unibertsitateek izaten dituzten baliabideetara egokitzeko (hemen proposatzen diren protokoloak aipaturiko bi euskal hezkuntza esparruetan erabili dira, azken urte hauetan, ikastetxe batzuetan). Prozedura analitikoak egiteko analisi tresnak horren arabera aukeratu dira, hain zuzen.
|
|
Bestalde, konposizio kimikoa
|
ere
sailkapenerako irizpide egokia da. Laburbilduz, honako substantzia kimiko nagusi hauek aurkitu daitezke airean, besteak beste:
|
|
Airean azido sulfurikoa dagoela susmatzen bada (esate baterako, laborategi kimikoetan edo industrial askotako barneko airean), 180 L tik 200 L ra bitarteko laginak hartzen dira; horretarako, egokia da ponparen emaria 1,5 L/ min izatea. Hala
|
ere
, kontzentrazioa txikiagoa izatea itxaro bada, laginketa 24 orduz edo gehiagoz luza daiteke, emariari eutsita. Fluxuaren abiadura zehatz jakin behar da (gutxienez ±% 5eko zehaztasunez).
|
|
Zuriaren paper hau lepo hariduneko flasko batean jasotzen da (laginketako iragazpaperarekin egin den bezala), eta zuri moduan identifikatu behar da. Lagina hozkailuan sartu baldin bada, zuria
|
ere
hozkailuan jaso da.
|
|
Onilaren ahotik lurzorura gutxienez 120 cm-ko tartea behar da. Hala
|
ere
, tresna lurretik gehiago jaso daiteke, beharrezkoa baldin bada (5 m ko garaiera gainditu gabe).
|
|
Gero, konposatu organikoak dauzkan pentano hori analizatzeko, gas kromatografia (GC) erabiltzen da. Teknika hori asko erabiltzen da gas fasean dauden substantziak bereizteko, batez
|
ere
konposatu organikoak analizatu nahi direnean. Zutabe kromatografikoan substantziak bereizi eta gero, garraren ionizazioaren detektagailuak (FID) identifikatu egiten ditu.
|
|
Zutabe kromatografikoan substantziak bereizi eta gero, garraren ionizazioaren detektagailuak (FID) identifikatu egiten ditu. Beste osagai batzuk
|
ere
erants dakizkioke kromatografoari, identifikazioa egiteko. BTEX konposatuaren osagaiak ebaluatzeko, polietilenglikol zutabea erabil daiteke, EC Wax motakoa (30 m x 0,53 mm x 1,20 µm), helio gasa garraiatzaile edo carrier gisa baliatuz (2,5 mL/ min ko emaria).
|
|
Iragazitako urak, baita garbiketetakoak
|
ere
, kitasato baten barnean biltzen dira. Bilketa ontziaren paretan eta hondoan materia apurren bat geldituko denez gero, ur pixka bat erabili behar da garbitzeko eta iragazteko.
|
|
Egungo arauek BSG kaptadorea bigarren mailara eraman dute, eta, hainbat urtetan eta egoeratan erabili ondoren, immisioko partikula jalkikorren laginketan erreferentziako ekipoa izateari utzi dio (hala
|
ere
, oraingoz, oso erabilia da toki askotan, batez ere, ez denean beharrezkoa analisiaren emaitza arauaren arabera ziurtatzea). Orain, 10 µm-ko diametroa edo handiagoa duten partikulak atzemateko, bolumen handiko kaptadoreak erabiltzen dira (BHK), iragazkian berariazko paper bat ezarriz.
|
|
Egungo arauek BSG kaptadorea bigarren mailara eraman dute, eta, hainbat urtetan eta egoeratan erabili ondoren, immisioko partikula jalkikorren laginketan erreferentziako ekipoa izateari utzi dio (hala ere, oraingoz, oso erabilia da toki askotan, batez
|
ere
, ez denean beharrezkoa analisiaren emaitza arauaren arabera ziurtatzea). Orain, 10 µm-ko diametroa edo handiagoa duten partikulak atzemateko, bolumen handiko kaptadoreak erabiltzen dira (BHK), iragazkian berariazko paper bat ezarriz.
|
|
Azkenik, grabimetria bada
|
ere
, laginketaren ondorengo analisia asko errazten da.
|
|
Idatzi eguna eta ordua. Gasometroaren laginketa hasierako irakurketa
|
ere
idatzi behar da. Horiez guztiez gain, komeni da laginketak iraun duen bitarteko egoera meteorologikoaren ezaugarriak ere idaztea.
|
|
Gasometroaren laginketa hasierako irakurketa ere idatzi behar da. Horiez guztiez gain, komeni da laginketak iraun duen bitarteko egoera meteorologikoaren ezaugarriak
|
ere
idaztea. Ekipoa martxan jartzeko unea iristen denean, ponpa erregulatu behar da.
|
|
Laginketako kondizioak direla eta, askotan, aldez aurretik proba batzuk egitea komeni izaten da, dira ekipoa ongi menperatzeko. Hala eta guztiz
|
ere
, oinarrizko erreferentzia gisa, 30 m3/ h ko emaria eta 4 h ko laginketa denbora nahikoa izaten da gehienetan.
|
|
Grabimetria lehenbailehen egin behar da; izan
|
ere
, papera garraiatu eta maneiatu bitartean hezetzea saihestu behar da.
|
|
Euriteen eta elurteen eraginez, partikula horiek erraz iristen dira lurrera, ur tantek eta kristaltxoek arrastatzen baitituzte. Lurraren aurka ez ezik, beste oztopo batzuen aurka
|
ere
egin dezakete talka, eta, orduan, talka gainazaletan adsorbatzen dira (zuhaitzen hostoetan, eraikinen fatxadetan, mendi malkarretan, eta abarretan). Aireko materia solidoaren frakzio horren konposizio kimikoa oso aldakorra da:
|
|
Erraz arnasten dira partikula horiek, eta eragin handia dute pertsonen osasunean. Talde horretako partikula handienek goi arnasbideetan itsasteko joera dute; txikienak, berriz, barneko organoetara
|
ere
irits daitezke, bai eta, molekulak izango balira bezala, zelulen barnera sartu ere (diametroa 0,1 µm-koa baino txikiagoa dutenak). Tamaina tarte zabal horretan, hiru partikula mota bereizten dira:
|
|
Erraz arnasten dira partikula horiek, eta eragin handia dute pertsonen osasunean. Talde horretako partikula handienek goi arnasbideetan itsasteko joera dute; txikienak, berriz, barneko organoetara ere irits daitezke, bai eta, molekulak izango balira bezala, zelulen barnera sartu
|
ere
(diametroa 0,1 µm-koa baino txikiagoa dutenak). Tamaina tarte zabal horretan, hiru partikula mota bereizten dira:
|
|
Gainera, oinarrizko parametro bat izaten da aire kalitatea neurtzeko erabiltzen diren adierazle gehienetan, (adierazle hauek administrazioek kudeatzen dituzte, hirietan bereziki). Laginketa ekipoak 0,1 µm-ko diametroa baino txikiagoa duen materia esekia xurgatzen du (bolumen txikiko kaptadoreak
|
ere
balio du determinazioa egiteko), eta iragazpaperean itsasten da. Lagina tratatzeko, hainbat analisi prozedura garatu dira.
|
|
BTK toki zabal eta garbian kokatu behar da, oztopoetatik urruti. Kokatze eguna eta ordu zehatza
|
ere
idatzi behar dira koadernoan, bai eta gasometroaren bilketa hasierako irakurketa ere. Horiez gain, komeni da laginketak irauten duen bitarteko egoera meteorologikoaren ezaugarriak ere jasotzea.
|
|
BTK toki zabal eta garbian kokatu behar da, oztopoetatik urruti. Kokatze eguna eta ordu zehatza ere idatzi behar dira koadernoan, bai eta gasometroaren bilketa hasierako irakurketa
|
ere
. Horiez gain, komeni da laginketak irauten duen bitarteko egoera meteorologikoaren ezaugarriak ere jasotzea.
|
|
Kokatze eguna eta ordu zehatza ere idatzi behar dira koadernoan, bai eta gasometroaren bilketa hasierako irakurketa ere. Horiez gain, komeni da laginketak irauten duen bitarteko egoera meteorologikoaren ezaugarriak
|
ere
jasotzea. Ponpa 2 m3/ egun ko emaria xurgatzeko moduan jarri (1,5 L/ min).
|
|
Laginketa denbora 24 ordu izango da, gutxienez. Hala
|
ere
, aldez aurretik saiakuntza bat eginez gero, parametro horien guztien balio egokiak zehaztu ditzakegu. Edonola ere, tokiko beharren arabera aldatzen dira parametro horiek; izan ere, laginketako kondizio teknikoek ahalik eta hoberenak izan behar dute, lagin adierazgarri bat eta detekzio mugen artean dagoena lortzen dela bermatzeko.
|
|
Hala ere, aldez aurretik saiakuntza bat eginez gero, parametro horien guztien balio egokiak zehaztu ditzakegu. Edonola
|
ere
, tokiko beharren arabera aldatzen dira parametro horiek; izan ere, laginketako kondizio teknikoek ahalik eta hoberenak izan behar dute, lagin adierazgarri bat eta detekzio mugen artean dagoena lortzen dela bermatzeko.
|
|
Hala ere, aldez aurretik saiakuntza bat eginez gero, parametro horien guztien balio egokiak zehaztu ditzakegu. Edonola ere, tokiko beharren arabera aldatzen dira parametro horiek; izan
|
ere
, laginketako kondizio teknikoek ahalik eta hoberenak izan behar dute, lagin adierazgarri bat eta detekzio mugen artean dagoena lortzen dela bermatzeko.
|
|
Grabimetria lehenbailehen egin behar da; izan
|
ere
, papera garraiatu eta maneiatu bitartean hezetzea saihestu behar da (lehorgailuaren barnean jaso daiteke analisiak egiteko erabiltzen ari ez den bitartean).
|
|
non I erreflektometroarekin neurtutakoa baita (alegia, islakortasuna). Datu horretatik abiatuz, patroi zuzenari hel dakioke, eta gain-azaleko kontzentrazioa (CA) vs absorbantzia (A) taula berariazkoei
|
ere
bai; oro har, horrelako taulak (edo CA vs I) ekipo analitikoaren ekoizleek eskaintzen dituzte.
|
|
1 zenbakiko beira mikrozuntzezko Whatman iragazpapera, 2,54 cm-koa (beste diametro batzuetakoak
|
ere
erabil daitezke, baina, orduan, determinazioaren bukaerako emaitza moldatu egin behar da; gidoi honen amaieran azaltzen da nola egin behar den moldaketa hori)
|
|
BTK toki zabal eta garbi batean kokatu, oztopoetatik ongi bereizirik. Idatzi koadernoan ekipoa zer egunetan eta ordutan kokatu dugun, bai eta gasometroaren bilketa hasierako irakurketa
|
ere
. Horiez gain, komeni da laginketak irauten duen bitarteko ezaugarri meteorologikoak jasotzea ere.
|
|
Idatzi koadernoan ekipoa zer egunetan eta ordutan kokatu dugun, bai eta gasometroaren bilketa hasierako irakurketa ere. Horiez gain, komeni da laginketak irauten duen bitarteko ezaugarri meteorologikoak jasotzea
|
ere
. Jarri ponpa 2 m3/ egun ko emaria xurgatzeko moduan (1,5 L/ min).
|
|
Laginketa denbora 24 ordu izango da, gutxienez. Hala
|
ere
, aldez aurretik saiakuntza bat eginez gero, parametro horien guztien balio egokiak zehaztu ditzakegu. Edonola ere, tokiko beharren arabera aldatzen dira parametro horiek; izan ere, laginketako kondizio teknikoek ahalik eta hoberenak izan behar dute, lagin adierazgarri bat eta detekzio mugen artean dagoena lortzen dela bermatzeko.
|
|
Hala ere, aldez aurretik saiakuntza bat eginez gero, parametro horien guztien balio egokiak zehaztu ditzakegu. Edonola
|
ere
, tokiko beharren arabera aldatzen dira parametro horiek; izan ere, laginketako kondizio teknikoek ahalik eta hoberenak izan behar dute, lagin adierazgarri bat eta detekzio mugen artean dagoena lortzen dela bermatzeko.
|
|
Hala ere, aldez aurretik saiakuntza bat eginez gero, parametro horien guztien balio egokiak zehaztu ditzakegu. Edonola ere, tokiko beharren arabera aldatzen dira parametro horiek; izan
|
ere
, laginketako kondizio teknikoek ahalik eta hoberenak izan behar dute, lagin adierazgarri bat eta detekzio mugen artean dagoena lortzen dela bermatzeko.
|
|
Sufre hori, behin airera iritsita, lurzorura erortzen da, edo, bestela, materia solido jalkikorreko eta aerosoletako partikulek adsorbatzen dute eta materialei itsasten zaie jalkitze lehorraren ondorioz. Bestalde, baliteke aireak distantzia luzez garraiatzea
|
ere
, eta garraio horretan H2SO4 bilakatzea (dioxido kantitate txiki bat H2SO3 bilaka liteke); ondoren, lurrera edo uretara itzultzen da, euri azido gisa. Euri kutsatu horrek ingurumenean kalte larria egiten du.
|
|
nekazaritza lurrak, basoak, akuiferoak, lurrazaleko ingurune hidrikoak, lurzoruak, eraikuntza materialak... Gainera, pertsonen eta beste izaki bizidunen osasunerako
|
ere
oso kaltegarria da. Europako azken direktibek gas honen isurketak murriztea bultzatzen dute.
|
|
Laginak hartzen hasi baino lehen, gasometroaren neurketa koadernoan idatzi behar da, eta, horrekin batera, laginketa zehatz zer egunetan eta ordutan hasi den
|
ere
bai.
|
|
Baina, aitzitik, SO2 aren kontzentrazioa txikiegia baldin bada, eta, beraz, ezin bada kalitatezko analisirik egin, beste laginketa bat egin behar da nahitaez, laginketa denbora luzatuta. Koadernoan idatzi laginketako kondizioak, eta laginketa bukaerako tenperatura eta presio atmosferikoa
|
ere
bai.
|
|
zuriak ez dauka sulfatorik (beraz, SO2 rik gabea da). disoluzio hori 100 mL-ko matraze aforatu batean prestatzen da. Horretarako, matrazean, 4,0 mL D5 disoluzio isurtzen dira; horri, 10,0 mL D7 disoluzio gehitzen zaizkio, eta 0,25 mL D12 disoluzio
|
ere
bai. 100 mL-ko matrazean, ura gehitzen zaio arrasean jarri arte.
|
|
Lehenago prestaturiko disoluzio patroi bakoitzetik 4,0 mL hartu behar dira, eta 100 mL-ko matraze aforatuetan jarri. Gero, matraze bakoitzean 10,0 mL D7 disoluzio isuri behar dira, eta, azken unean, 0,25 mL D12 disoluzio
|
ere
bai. Matrazean, gehitu ur destilatua, disoluzio horiek 100 mL-an arrasean jarri arte.
|
|
Aireko materia kutsatzaile azidoa euri azido deritzon prozesuaren bidez jalki daiteke. Jalkitze azidoa, ordea, hori baino gehiago da, eta hainbat prozesu biltzen ditu bere baitan; hain zuzen
|
ere
, atmosferako materia kutsatzaile azidoak atmosferatik beste ingurumen esparru batzuetara (uretara, biotara, lurzorura) igarotzeko prozesuak. Jalkin atmosferiko azidoak, oro har, bi eratara jalkitzen dira:
|
|
Gas azido esanguratsuenak SO2 a eta NOx ak dira. Gas horiez gain, oso garrantzitsuak dira partikulak
|
ere
; esate baterako, izaera azido nabarmeneko errauts hegalariak. Azken horiek, gainera, adsortziorako euskarri moduan jokatzen dute, eta haien azalean itsatsitako gasak eta aerosolak erraz jalkitzen dira.
|
|
Azken horiek, gainera, adsortziorako euskarri moduan jokatzen dute, eta haien azalean itsatsitako gasak eta aerosolak erraz jalkitzen dira. Bestalde, jalkitze lehorreko partikulek katalizatzaile fisiko gisa
|
ere
jarduten dute lehen mailako kutsatzaileak bigarren mailako bihurtzeko prozesuetan, batzuk oso azidoak baitira. Energia lortzeko erregai fosilak erabiltzen dituzten sektoreetan, masiboki sortzen dira horrelako substantzia kutsatzaileak.
|
|
Jalkitze hezea (euri azidoa): jalkitze lehorraren aitzindariek, atmosferara isuri ostean, azidoak
|
ere
era ditzakete. Azido horiek lurrera jalkitzen dira, euriarekin, elurrarekin edo kazkabarrarekin batera, askotan jatorritik oso urruti.
|
|
Hau da metodo azidimetrikoaren oinarria: airean aurkitzen den SO2 a atzematen da laginketa ekipoa erabiliz; gero, atzemandako gasa H2O2 aren bitartez oxidatzen da; ur oxigenatuak SO2 a H2SO4 bihurtzen du, eta NOx ak
|
ere
oxidatzen ditu; azken gas horietatik, HNO3 a sortzen da. Horrexegatik, metodo azidimetrikoak zinez ebaluatzen du lagindutako airearen azido karga.
|
|
Metodoa zabala da, ez ditu azidoak bereizten. Laginketa ingurunean beste azido batzuk
|
ere
baldin badaude, esate baterako, batez ere ingurune industrialetan, azido azetikoa edo beste azido karboxilikoren bat?, analisiaren bolumetrian islatzen da hori. Bestalde, hirietako airean CO2-aren gainkarga dago, trafikoaren eta errekuntzen ondorioz, eta gainkarga horrek airearen pH-a balio normalen azpitik egotea eragiten du.
|
|
Metodoa zabala da, ez ditu azidoak bereizten. Laginketa ingurunean beste azido batzuk ere baldin badaude, esate baterako, batez
|
ere
ingurune industrialetan, azido azetikoa edo beste azido karboxilikoren bat?, analisiaren bolumetrian islatzen da hori. Bestalde, hirietako airean CO2-aren gainkarga dago, trafikoaren eta errekuntzen ondorioz, eta gainkarga horrek airearen pH-a balio normalen azpitik egotea eragiten du.
|
|
Bestalde, hirietako airean CO2-aren gainkarga dago, trafikoaren eta errekuntzen ondorioz, eta gainkarga horrek airearen pH-a balio normalen azpitik egotea eragiten du. Ur lurrunaren eraginez, CO2-ak azido ahul baten moduan jarduten du (kutsaduraren bidez azidotu ez den euri uraren pH naturala 5,6 ingurukoa da, berez agertzen den CO2, arengatik, hain zuzen
|
ere
).
|
|
Gainera, atmosferako beste espezie azido batzuk
|
ere
atzeman baldin badira, burbuila garbigailuan disoluzioan jarraituko dute azido moduan eta eraldaketarik gabe (H2SO4, HNO3?).
|
|
Haietariko bakoitzean, 10,0 mL D2 disoluzio ezarri behar dira, eta 10 edo 20 mL ur destilatu gaineratu. Metilo laranja adierazlearen zenbait tanta
|
ere
gehitu behar dira. Lagina buretan jarrita, balorazioa egiten da, amaiera puntua neurri alikuota bakoitzaren horitik gorrixkarako kolore aldaketa izanik.
|
|
Orain, 100 mL disoluzio biltzailetan jasotako SO2 aren pisua kalkulatzen da. Lehenago esan dugun moduan, ohikoa da burbuila garbigailuan ur pixka bat galtzea, batez
|
ere
eguna berotsua baldin bada; baina, atzemandako substantzia azidoak han gelditzen dira:
|
|
Horregatik, Europako direktibek kutsatzaile hau hartzen dute erreferentzia gisa ingurumeneko airearen kalitatea ebaluatzeko. Hala
|
ere
, ohiko kutsatzaileen artean, nitrogeno dioxidoa da nitrogeno oxido kaltegarriena eta eraginkorrena: NO2 (kolore laranja marroiko gasa, usain narritagarria duena, oso korrosiboa eta oxidatzaile indartsua).
|
|
Instalazio modernoetako gasen tratamendu lerroetan berariazko oinarrizko operazioak egiten dituzte gas horien emisioak murrizteko. Ibilgailuen eztanda motorrak
|
ere
badira substantzia horien iturri. Ihes hodietan katalizatzaileak kokatzen dira, eta haien eraginez nitrogeno oxidoak N2 bihurtzen dira (N2 a atmosferaren osagai natural nagusia da).
|
|
Euri azidoa eragiten du, SO2 arekin batera. Atmosferara iritsitakoan, eraldatu egiten dira, HNO3 bihurtu arte (eta, aldi berean, HNO2 kantitate txikiak
|
ere
sortzen dira). Nitrogeno azidoak lurrera itzultzen dira euriarekin eta elurrarekin.
|
|
Orduan, lurzoruak eta ingurune eta baliabide hidrikoak azidotu egiten dira. Pertsonen osasunari kalte egiten dioten egoerak sortzen dira, eta biota zein materialak
|
ere
kaltetzen dira.
|
|
O3 arena konpontzeko, berriz, 41 zenbakiko Whatman iragazpapera erabiltzen da, sodio tiosulfatoz bustia. Gainera, aireko NO ak
|
ere
interferentzia eragin dezake, NO2 arekin batera atzematen baita, eta, gainera, NO2 raino oxidatua (batez ere laginketa denbora oso luzea denean). Aireko NO2 aren kontzentrazioa soilik jakin nahi denean, laginketak eta analisi denborak ordubete iraun behar dute, gehienez.
|
|
O3 arena konpontzeko, berriz, 41 zenbakiko Whatman iragazpapera erabiltzen da, sodio tiosulfatoz bustia. Gainera, aireko NO ak ere interferentzia eragin dezake, NO2 arekin batera atzematen baita, eta, gainera, NO2 raino oxidatua (batez
|
ere
laginketa denbora oso luzea denean). Aireko NO2 aren kontzentrazioa soilik jakin nahi denean, laginketak eta analisi denborak ordubete iraun behar dute, gehienez.
|
|
Ponparen erregimena 30 mL/ min ko izango da (2 m3/ h, gutxi gorabehera). Gasometroak neurtutakoa idatzi koadernoan, eta horrekin batera, datu meteorologikoak
|
ere
bai (batez ere, T eta P).
|
|
Ponparen erregimena 30 mL/ min ko izango da (2 m3/ h, gutxi gorabehera). Gasometroak neurtutakoa idatzi koadernoan, eta horrekin batera, datu meteorologikoak ere bai (batez
|
ere
, T eta P).
|
|
NO2 aren zuria. Patroiekin batera, zuri bat
|
ere
prestatu behar da. Zuriak ez du edukiko NO2 rik.
|
|
Faktore hori ezagututa, D6 laneko disoluzioko NO2 aren kontzentrazioa kalkulatu dezakegu (N · V= N' · V'), eta, ondorioz, NO2 aren kontzentrazio baliokidea
|
ere
bai. Orain, NO2 aren kontzentrazio baliokide zuzendu hau lehen kalkulaturiko neurri alikuoten batez besteko kontzentrazioari aplikatu behar zaio.
|
|
Gero, 100,0 mL D1 disoluzio jarri behar dira burbuila garbigailuan, eta ontzia bere lekuan kokatu, kaptadorearen barnean. Gasometroaren irakurketa koadernoan idatzi, eta, horrekin batera, datu meteorologiak
|
ere
bai (bereziki, tenperatura eta presioa). Ponpa martxan jarri, eta lagina biltzen da.
|
|
Pertsonen osasunerako, oso kaltegarria da. Denbora luzean, beruna gehitu izan zaio gasolinari; batez
|
ere
, berun tetraalkilo moduan (berun tetraetiloa eta berun tetrametiloa). Substantzia horiek likido kolorgeak dira, eta gasolinaren beste osagai hidrokarburodunek baino lurrunkortasun txikiagoa dute.
|
|
Berez, gasolina lurruntzen denean, tangaren ondoan metatzen eta elkartzen dira, ikusgai bihurtzeraino. Automobilen erregaietan, detonazioaren kontra jokatzen dute; izan
|
ere
, zilindroen barnean, txinparta elektrikoa sortu arte atzeratzen dute nahasketaren eztanda. Eragin hori gabe, gasolina zilindroen bero hutsez lehertuko litzateke, eta ezin izango litzateke leherketa erregulatu.
|
|
Orain erabiltzen den gehigarri ohikoena metil t butil eterra da (MTBE). Hala
|
ere
, arnasten dugun airean oso berun kantitate handia dago, eta berun horrek urte askoan iraungo du atmosferan. Berunaren toxikotasuna hainbat testuingurutan frogatu da, eta bereziki toxikoa da atmosferako beste konposatu organiko batzuekin kimikoki konbinatzen denean (kutsatzaile horietako asko antropogenikoak dira).
|
|
Partikula horien diametroa 3 µm baino txikiagoa izaten da askotan, eta atmosferako beste partikula eta aerosol batzuei itsasten zaizkie. Bestalde, beruna maiz agertzen da elikagaietan eta uretan
|
ere
. Izaki bizidunen ehunetan metatzen da.
|
|
Flaskoa bi aldiz garbitzen da barrutik, erauzketa bakoitzean 5 mL D1 disoluzio erabiliz. Garbiketa urak
|
ere
prezipitatu ontzian jasotzen dira. Denera, 40 mL jasoko dugu; bolumen horretan, laginduriko berun atmosferiko disolbatua izango dugu, eta kalkuluak egiteko, datu garrantzitsua da bolumen hori.
|