|
2000
|
|
|
Iragan astean baraualdia egin zuten Iruñean toki desberdinetako zenbait euskaltzalek presoen eskubideen eta prozesu politikoaren alde. Ez zuten ordea presoekiko elkartasun adierazpenera mugatu euren ekimena, euren ustez euskalgintzak
|
ere
bere bidea ibili behar baitu: «Euskara ere preso dago marko juridiko politiko honetan, erdaren diglosiapean, administrazioen erasopean, onarpenik gabe, legeen benetako babesik gabe».
|
|
|
Orain, Bartzelonan pausatu eta laketurik, bestelako zenbait eginkizuni lotu zaio azpeitiarra. «Futbolsofia» liburua argitara eman berria du, prentsa idatzian hainbat artikulu idatzi ohi du, eta Sorginen Laratzeko pertzak
|
ere
bera du pizgarri. Poliglota da, lankide ona eta lagun hobea, komunikatzaile aparta eta, batez ere, bizitzen doktore
|
|
|
Hori, batez ere, Madrilen diote. Nire gustuko apaiz bati ezin zaio giza jarduera arrotza izan; gizartearen ardura
|
ere
berari dagokio. Gizartea ezin da bereizi politikatik.
|
|
|
«Demagun bikoizlari batek Marlon Brandori ahotsa ongi jartzen diola; bada, saiatzen gara hori errespetatzen, hurrengoan
|
ere
berak jar diezaion. Hain zuzen, lehen ez bezala, orain ez ditugu bikoizlari finkoak bikoiztetxeetan.
|
|
|
Energiaz blai antzeztu ohi du aktore donostiarrak, eta oraingoan ere, pasio biziz sartzen da Tim Tooney ren azalean. (Estatu mailan
|
ere
berak gorpuztuko du). Bestalde, euskarazko bertsioan Jose Ramon Soroiz izango dugu tronpetajolea.
|
|
|
Funtzionamenduak
|
ere
bere bilakaera izango du eta alor desberdinetan plangintzak zehaztea bultzatuko da horretarako lan talde bereziak sortuz. Teknologia berriek ere euren tokia izango dute, informazioaren trukaketa hobetzeko sare bat antolatzeko asmoa baitago.
|
|
|
nobelaren hari nagusia, ipuin bat eta argazkia. Ipuina argazkiarekin lotu eta gero hauek nobelarekin berarekin lotu behar ziren.Baina istorioak berak eta pertsonaiek
|
ere
bere zailtasuna zuten. Ez da erraza neska laguna hil berri zaion mutilaren larruan sartzea eta sentimendu horiek azaltzea.
|
|
|
Etxalekun jaioa 1952an. Iruñean bizi da eta farmazia ikasketak egin bazituen
|
ere
bere bizitza profesionala euskalduntze alfabetatzeari eskaini dio lehenbiziko gau eskoletatik hasi, AEKn jarraituz ondoren eta Ika n gaur egun. 1981etik gaurdaino Iruñeko Arturo Kanpion euskaltegian ari da. EHEko sorrera taldean izan zen Nafarroan eta politikan ere eginak ditu zenbait urrats:
|
|
|
" Nerbioi eta Flaviobriga ibaien bokaleak autrigoienak dira". Hortaz, Bizkaiko zein Castroko garai hartako populazioa jatorri berekoa zela ondoriozta daiteke eta hainbatek hizkuntza
|
ere
bera zela dio, egun ezagutzen diren toponimoetan oinarriturik.
|
|
|
Izen publikoen dantzan behintzat ez zegoen eurodiputatuarena. Jose Bonok
|
ere
bere burua aurkeztuko du, esan duenez, eta hautagai gehiago ere izango da. Diez haserraraziz, Felipe Gonzalezen hautagaia dela diote gerristek.
|
|
|
Egoitzari dagokionean, ez dute berezko eraikinik. Anartean, udaran udalekuetarako erabiltzen den etxe bat alokatu dute, eta datorren ikasturtean
|
ere
bertan jarraitzeko asmoa dute. Behin betiko egoitza non izango den ez dakite oraindik; mementoz, lurra bilatzen ari dira, non egin dezaketen begira, eta erabakitakoan kanpaina bat jarriko dute abian dirua biltzeko.
|
|
|
Bai, jakina, ikuskizun" zuri" bat eginda ere zure iritzia ematen ari zara. Behar hori dugu antzerkilariok, baina ez beti gustatzen ez zaiguna aldatzeko, kutsu poetikoa duten obrek
|
ere
bere lekua dute. Antzerkia da zentzu horretan gizakiaren kezkak islatzeko molderik zuzenena.
|
|
|
Kontsumitzaile handiena Estatu Batuak dira. Saudi Arabiaren ondoren munduko bigarren ekoizle handiena izan arren (egunean 6,4 milioi upel ekoizten ditu), inportatzaile handiena
|
ere
bera da, 9,2 milioi upel inportatuz. Espainiako Estatuan 1,32 milioi kontsumitzen dira, hau da, mundu osoan kontsumitzen denaren %1, 8 Petrolioak Espainian energiaren %58 esan nahi du.
|
|
|
Goardia Zibilak
|
ere
bere txostena bidaltzen du, BVEk bere gain hartu zituen zenbait atentaturen zerrenda eginez
|
|
|
Sohuta eta Atharratzeko Ikastolak bestera, AEK k
|
ere
bere lekua du Zuberoan. 1983an sortu zen Su Azia kultur elkartearen eskutik; Maulen du bere egoitza.
|
|
|
1998ko irailetik aurkezten du ATBko albistegia eta, aurrerantzean ere, bera izango da Goitbko eguneroko albistegiko aurpegia. Duela gutxi arte" Astebete"
|
ere
berak aurkeztu du. Euskadi Irratian ere ibilia da
|
|
|
Baiki. Ez Michele Alliot Mariek soilik, François Bayrouk
|
ere
bere iritzia eman du afera honi buruz. Bien ustez, udal bozei begira RPRren eta UDFren artean izanen den nazio mailako akordio batean integratu behar dira 30.000 biztanletako hiriak.
|
|
|
musika herrikoia hartzen da erreferentzia gisa. Eta ahaztu egiten da musika herrikoiak
|
ere
bere jatorria baduela eta jatorri hori, portzentaje handi batean, kultoa dela eta bakoitzak entzun eta bere erara moldatzen duela. Salbuespen batzuk badaude, baina oso gutxi, Euskal Herrian eta beste edozein lekutan.
|
|
|
Ezberdintasuna da, irakaskuntza arautu normaldua ez den aldetik beti master moduko gauza bat dela. Eta horrek
|
ere
bere bizioak eta joera xelebreak sortuko ditu. Baina normaltzen doan heinean beste edozein irakaskuntza mota bezala izango litzateke.
|
|
|
Egoera berri honek Iparraldean
|
ere
bere eragina izan zuen; ordurarte sobera urtetan bata bestearengandik urrunduta egon garen abertzale familia desberdinen arteko elkarrizketak abiatu ziren.
|
|
|
itzulpengintza eta funtzionarioen euskalduntzea. Gero, euskara elkarte, herri aldizkari eta antzekoek euskara sustatzeko egindako lanaren dirulaguntzak
|
ere
bertatik bideratu ziren. Aurten aro berri batean sartu gara eta helburua euskara aisialdirako hizkuntza bihurtzea da.
|
|
|
Eta giza eskubideen arloan euskaldunak munduari egindako ekarpena oroitarazten du, Frantzisko Vitoriakoa, Martin Azpilikueta, Aita Manuel Larramendi, Peñafloridako kondea, Joannes Etxeberri, Jesus Galindez, eta 1968an Bake aren Nobel Saria jaso zuen Rene Cassin baionarra bezalako askok egindako ahaleginak gogoratuz, egungo egoeraz tristatzeko, ETA eta GALen hilketak gaitzetsiz eta kale borroka baztertuz. Baina hizkuntza oro
|
ere
bere hiztunen giza eskubide bat denez, euskararen egoerak kezkatzen du San Martin: euskarak epaitegietan dituen arazoak, Nafarroa hiru hizkuntz eskualdetan banatzeak dakartzan bidegabekeriak, Araban euskarari jarri zaizkion oztopoak, Treviño= Uda auzia, Frantziako Estatua bere Konstituzioa ez aldatuz hizkuntza gutxituen aldeko Eurogutunari jartzen dizkion trabak eta horrek Iparraldean sortzen dituen eragozpenak...
|
|
|
Ohiko saioetan gainera, gero eta gehiago dira gai jartzen ikusten diren gazteak, txapelketetan ez dira hainbeste izan oraintsu arte baina. Horrek
|
ere
bere prestakuntza eskatzen du-eta; Bertsozale Elkarteak txapelketa honetan horri ekin dio. Bernardo Mandalunizez gain, Josu Goikoetxea, Asier Ibaibarriaga, Xiomara Gezuraga, Zuriñe Iarritu eta Leire Aurrekoetxea, astero astero bildu dira gaiak aukeratu eta eztabaidatzeko.
|
|
|
bederatzi puntutan oso ondo ibili zen, eta argi utzi zuen txapela garesti egongo zela edonorentzat ere. Aurrerantzean
|
ere
bere lana eginda poto bat tartean, kartzelako lana ondo hasi zuen, baina gaiari bederatzi puntukoan erantzun gura eta handi xamar gelditu zitzaion neurria. Hala eta guztiz 800 puntu eta erdi izan zituen, Igor Elortzaren 817en aldean.
|
|
|
Askatasuna eta erantzukizunaren ordua da. Askatasun osoa noski, bakoitzak egiten duen lanaren erantzukizuna hartzeko eta egiten ez duena ez egitearen erantzukizuna
|
ere
bere gain hartzeko, zintzotasunez jokatzeko.
|
|
|
Bernardo Atxagak
|
ere
bere epilogoaren sarreran Bernardo Soaresek (Fernando Pessoaren heteronomoak) idatziriko zati batean jasotzen du nabigatzen duen eta aldarrai dabilen untziaren gaia: " Untzi bat helburu bezala nabigatzea duen untzi bat dirudi, baina bere helburua ez da nabigatzea, baizik eta portu batera iristea.
|
|
|
Aitzpea Azkorbebeitia
|
ere
bere saio kritiko luzean honela burutzen du literaturaren zereginari buruzko aipamena: " Sarrionandiarentzat ezinbestekoa da gizartea nahiz gure herriaren egoera aldatzeko ezinezkotasunaz konsziente izatea eta konsziente izanda aurrera egitea, saiatzea baita garrantzia daukana, saiatuz bizitzea:
|
|
|
Ikuspuntuari dagokionez, hirugarren zein lehen pertsona darabil, eta zenbaitetan narratzaile orojakileak
|
ere
bere gogoetak gehitzen ditu. Haatik, idazle honek fokalizazioa askotan erabili ohi du, izan ere, pertsonaiek bere inguruan ikusten dituzten beste gizakienganako arreta jartzeko joera baitute:
|
|
|
Narratzaile intradiegetikoak, oso noizbehinka agertzen dira-eta. Bestalde, narratzaile orojakile honek
|
ere
bere iritziak emateko joera du, beraz, narratzaile ere izanik.
|
|
|
Euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, epaitegiak barne, Nafarroako erresuman izan zen, bertako historiak hala erakusten duenez. Uste hori nuen nire irakurketen arabera, eta horren lekukotasuna agertzen digu Jimeno Juríok
|
ere
bere Navarra. Historia del euskera liburuaren 54 orrialdean, bertan erabiltzen ziren hizkuntzak orokortasunean begiratuz.
|
|
|
Justiziarako ere, bi aldeetariko bati hizkuntza gutxituan epaitzearen eskaria aski zaio, bere burua berea duen hizkuntzan defendatu ahal izateko. Horretarako, tribunalak, beharrezko diren bitartekoak jarri ditu, hizkuntza gutxitua dakitenekin osatuz eta aldi berean agiriak
|
ere
bere hizkuntza jatorrean jarriz.
|
|
|
Ez bakarrik elibitasuna onartu, baizik, ONU erakundearen arabera, gaur egun hain beharrezko diren teknika eta tresneriei
|
ere
bere lekua eskainiz. Arestian aipatu dudan Antonio Tovar hizkuntzalariak La lucha de lenguas en la Península Ibérica liburuan ongi zioen bezala:
|
|
|
Nolanahi ere, eta nahiz eta Europako beste erakunde arauemaileek baino indar handiagoa izan, aldehonetatik, bere beste ezaugarrietako bat, sistema publikoa
|
ere
bere zaintzapean egotea da, ez BritainiaHandian edo Europako beste hainbat lurraldetan bezala, non CSA bezalako erakunde arautzaileak sistemapribatuaz bakarrik arduratzen diren?, argi da ez dela FCCren araupetzeko eskuduntza mailara iristen.
|
|
|
Une hartan 80 urte zituen Oskar Il.a erregeak (1825ko otsailaren 21eanStockholm en jaio baitzen). Osasunez dexente ahuldua, horrek
|
ere
bere eragina izanzuen Norvegiako kinkaldian.
|
|
|
Saioaren arduraduna da eta, bere gain geratuko da eszena, ni laguntzaileak etataldearen timing a aukeratzeko erantzukizuna. Berak laguntzen du beroketan, etaeszenan teknikak sartu, eszena moztu, deribatu eta abar egiten du, taldera itzultzeaeta komentarioa
|
ere
berak bideratuz.
|
|
|
Aipatu dugu, halaber, subjektu baten historian bezala, taldean
|
ere
bere barne munduaren errepikapenerako joera inkontzienteen eraginez bere arazo eta hauenzergatiak azalduz joango direla; eta hala gertatzen denean irekiko da bere arazoenulermenerako atea, aldaketarako bidean jarriz, terapeuta eta kideen partaidetzarenbitartez.
|
|
|
Existentzialismo ateistak daude eta txit erlijiotsuak daude, Kierkegaard eta Unamuno adibidez.Edonola ere, Jainkoaren erreferentzia existentzialismoan baliagarri, haren existentziaz inseguru etazalantzati dagoenarentzat, eta hala
|
ere
bere erabaki libre batez hura aitortzen duenarentzat bakarrik da: orduan bera baita nolabait Jainkoa egiten duena, Jainkoa existiarazten duena (bere bizitzan). Jainko honekez du menpean lotzen, egonean egonarazten, askatasungabetzen.
|
|
|
Gizalegezko agurrak etorri ziren estreina, gaitzari buruzko galdeak eta osatzeazkarrerako animoak gero. Berak
|
ere
bere aje eta oinazeen inbentarioa egin zigun, etaondoren komentuko gorabeherez jardun zuen Aita Arbizurekin. Zeresana amaituzitzaienean, zerbait esan nuela-eta, halaxe galdetu nion gaixoari:
|
|
|
Horiek guztiak orokortutakoan, ene ustez, irratiari informazio eta musikaren bidea baino ez zaio geratuko beste mende batez irauteko. Seinale multimediatikoak jasotzeko aparatu aniztasuna ere garrantzitsua izango da, higikortasunaren aroan irratiak
|
ere
bere lekua eduki dezan. Genevan 1999ko urrian egindako Telecom azokan ikusi den bezala, jasoketa higikorrean egon daiteke irrati berriaren salbazioa, behin digitalizazioak ikusizkoaren esparruarekin bat egin ostean.
|
|
|
Azken irrati emandegi honetako zuzendari izan zen Frank Conrad-ek ospea erdietsi zuen 1920ko azaroaren 2an presidentetzarako hauteskundeen berri eman zuenean, orduko hartan Warren G. Harding errepublikarrak irabazi zuelarik. Baina Holandak
|
ere
bere egiten du lehenbiziko irrati emandegi erregularra egin izana, 1919ko azaroaren 6an hasi baitzen PCGG izeneko emandegia Haga hiritik emititzen.
|
|
|
Baina portaera hori ez zen historiako testuliburuetara mugatzen; irakurketa lantzeko liburuen artean (hauek ere gobernuaren oniritzia jaso behar zuten) historiak
|
ere
bere lekua izango zuen, testu hauen ezaugarririk nabarmenetariko bat, helburutzat hartzen zuten formazio zibiko politikoa izanik. Aipaturiko autoreek dioten bezala,, con estos textos se educaba a los niños del siglo XIX español y se forjaba la mentalidad del ciudadano de la patria burguesa? 285 Irakurketa orokorra egiteko asmotan edo, hauxe esango genuke:
|
|
|
Izugarri beldurtu nintzen; erabat paralizatuta nengoen eta oihuka hasiko nintzatekeen Ralphek furgoneta bide ertzean geratu eta hain ezti berba egin ez balit. Batez
|
ere
bere begirada zintzoak lasaitu ninduen. Begiekin adierazten zidan ez zuela intentzio txarrik, hain zuen espresio barea.
|
|
|
–Zer? Zuk
|
ere
bere amaren antzera hasi behar duzu. Suizidioa izan zela uste duzu, ezta?
|
|
|
ez zen izan. Eiderrek nahi zituen mutil guztiak lor zitzakeen, eta baita neskak
|
ere
bere egunerokoan ondo erakutsi zuenez. Bitakora deitzen zion, pija halakoak.
|
|
|
Hori bai, bazegoen zerbait Txemak Maiteri esan ziona, eta hala
|
ere
berak ere sinesten ez zuena, alegia Eiderren gelan minutu batzuk igarotzeak ez ziola kalterik egingo. Ez zekien zergatik egiten zuen, baina masokismo punttu bat ere bazegoen gela hartan minutu batzuk igaro nahian.
|
|
|
Baina egia da Txemak ez ziola kasu gehiegirik egin Eiderrek, beste ezer gabe," nik Irlandara joan nahi dut" esan zuenean. Aitzitik, airean altxatutako garagardo botila brindis baterako gonbita zela ulertu zuen Txemak eta, berak
|
ere
berea altxatuz, txin txinka hasi zen inguruko beste lagun guztiekin. " Eta zuri zer, berdin al zaizu Eider zu gabe joatea?" galdetu zion norbaitek geroago, komuneko lanetan zebiltzala.
|
|
|
Halarik ere, derradan ezen esperientza hartarik ere ez nintzela esku hutsik jalgi, zeren, logika guztien arabera iguriki zitekeen bezala, kolpe haren eraginaz, kolpetik ikasi bainuen ikasi beharrekoa, lezione bakar ezin emankorrago hartan, eta deliberatu nuela, handik harat, ezen zuhurra izan behar nuela, azeriak bezala, zeinak, badu
|
ere
bere biloa erakusten, ez baitu bere asmorik biluzten, eta entseiatu beharra nuela, halatan, baldin inguruko giroa ez banuen aldeko, mihiaren bridatzerat eta arrazoinbide eta ateraldi bitxi haien ezkutatzerat eta disimulatzerat.
|
|
|
Baina, gure etxeko ardi beltzarenganat eta haren lagunarenganat itzultzen naizela, jakinik ezen Jacques Lefèvre d’Etaples erreformatzaile ezaguna Parisko unibertsitateko irakaslea izan zela, zuk zeure gutunetarik batean aditzerat eman zenidan bezala; jakinik, halaber, ezen hari esker eta hark bere inguruan bildu zuen taldeari esker hedatu zirela Lutheroren ideiak Frantzian; eta, jakinik, finean, ezen talde hartako kideak izan zirela bai Farel —Kalvinen lagun sonatua— eta bai Margarita Nafarroakoa ere; galdetzen dizut: Jacques Lefèvre d’Etaplesen ikasle izan ote zen Joseph Elizanburu delakoa han Parisko unibertsitatean, eta irakaslearen talderat bildu ote zen geroago han Méaux en, halako suertez, non Nafarroako erregina bera
|
ere
bertatik bertara ezagutzeko parada izan baitzezakeen. Zeren hipotesi honen arabera posible baita...
|
|
|
" Entzuten al duzue...? Den borak
|
ere
bere bihotza dik!" Eta nik, begiak hertsi, gogoa hots jarraiki haien konpasean kulunkatu, eta iduritu zitzaidan ezen denboraren bihotzean sartu nintzela. Gero, ordea, bat batean, haginetako min handi bat sentitu nuen, zeren eta baitakizu nolakoak izaiten diren usu ametsak, iduri bati bertze bat darraiola, nehongo loturarik gabe.
|
|
|
Eta hala jakin ahal izan nuen amets hartan, bizitzan behin baino gehiagotan sentitu izan dudana: alegia, denborak bere bihotza duen bezala, neure bihotzak
|
ere
bere denbora duela, eta ez duela denbora batek bertzearekin zerikusirik, zeren denbora bat baitzen makinarena, monotonoa eta beti berdina, eta bertzea odolarena, zentzuei eta sentimenduei lotua, eta barrendik bizi gaituena. Eta lehenak bere sekeretua gal bazezakeen ere, bertzeak ez, nehoiz ere ez, zeren gizonaren bihotza beti izan ohi baita sekeretu bat, zeinak bere baitan bertze sekeretu bat gordetzen duen, bertze bat eta bertze bat.
|
|
|
Baina horren argitzeko, natorren betikorat, eta derradan ezen, nola aurkako grinen jokoan eta erlazionean aurki baitaitezke gure hainbat egiteren arrazoinak, bai agerikoak eta bai ezkutukoak ere, hala, ondorez, berdinzki erran niezazuke ezen harrokeria eta handiustea, frankotan, apaltasun iduriko baten mozorropean ezkutatzen dela, non eraikitzen baitu aldi berean banitateak eta ponperiak
|
ere
bere habia. Eta, baldin dudaren bat banuen, ederki joan zitzaidan Indietarik itzuli nintzen urtean ez, hurrengoan, noiz eta Uraitzeko ortzegun sainduko prozesionean egon bainintzen.
|
|
|
Homo fit sapiens bis non, sed saepe legendo.20 Eta, hartaz ari zinela, bertze komentario hura egin zenigun: " Liburu bat bi aldiz irakurtzen duenak bi liburu irakurtzen ditu", zeren ez baitzen berdin liburu bat irakurtzea bazkal aitzinean edo bazkal ondoren, eri egonik edo osasuntsu... eta zeren eguraldiak
|
ere
bere eragina izan baitzezakeen, halako moldez, non orzkarbiak, bertzerik gabe, arrai eta alegera jar baikintzakeen, eta lainoak triste, oraingo arraitasunak eta geroko tristeziak, bakoitzak bere oinatzak eta aztarnak utz ziezazkiokeelarik irakurleari, bere irakurbidean. Eta, noiz eta ideia hura aditu bainizun, atsegin izan nuen, baina etxerako bidean, haatik, galdegite bat etorri zitzaidan:
|
|
|
Joanesi mila aldiz erran zioat, baina hiri oraino ez, Pedro, ezen, ene aburuz, errealitate ororen azpian printzipio matematiko aldaezin batzuk daudela eta matematika aldaezinak aldatzen eta mugitzen duela guztia, Galileok ongi adierazi zuen bezala. Eta libertateak
|
ere
bere matematika dik, eta matematika hori ez duk numero bakarrerat mugatzen... Eta numeroen mundu horretan bakoitzak bere inportantzia dik, zeren numero bakoitza izan baitaiteke zurrunbilo baten sorleku edo ustekabeko pintzelada batena.
|
|
|
—Ongi zagok behekoari jakinaraztea ezen begirunea eta errespetua zor diola goikoari —erran zion—, baina horrek ez ziok goikoari behekoak animaliak balira bezala tratatzeko eskubiderik emaiten, zeren eta goikoak
|
ere
bere errespetua zor baitio behekoari. Eta arrazoin da haren alde eta fabore jartzea, arrazoin duenean...
|
|
|
Horra bai bertze hitz biribil bat, itzal tipienik onartzen ez duena...!, edo hala lirudike bederen, noiz eta nornahiren ahotik adituko bagenu, ahoa bete hitz eta ahoa bete hots. Aldiz, gero eta sinetsiago nago, zu bezalaxe, ezen hitzik biribilenak
|
ere
bere itzala duela, eta hargatik direla biribiltasun guztiak —edo gehienak bederen— ustezko eta balizko, haiek guztiak itzalaren baitan urturik eta ezabaturik akaba dezaketenez gero. Izan ere, zenbat gezur hitz horren ifrentzuan ere, jaun André!
|
|
|
Zeren, nola denboraren seme alabak garen, eta hitzak, orobat, gure seme alabak diren, hala, denboraren bilobak dira haiek —eta denboraren menekoak, beraz, gu bezalaxe—, baita hitzik handiusteenak eta ustez handienak ere; eta nola, bertzalde, gorputz orok bere baitan duen ereinik denboraren harra, denborarekin indartzen eta bortizten dena, kementzen eta adoretzen, halako suertez, non, lehenago edo berantago, gorputza bera ere guztiz jaten duen eta itxura kanpo ederra ezabatzen, hala, berdin gerta liteke hitzekin. Zeren eta hitz bakoitzak
|
ere
bere gorputza baitu, bere baitan eta bere gerizpean har ttipi ikustezin bat aterbetzen duena, eta handituz eta handituz joan daitekeena, baldin hitzak, hanpatzearen hanpatzeaz eta erabiltzearen erabiltzeaz, higatzerat eta galtzerat egiten badu. Eta jaten du harrak, azkenean, hitza, usteltzerat eta husterat uzten du, deusez bihurtzen du, eta deusez horren gainean eraiki nahi izaiten dugu ondoren bizitza... jadanik deus ere ez den itxura hori sarituz, ez muina eta mamia.
|
|
|
Baina, don Kixote ko apezarekin baino gehiago, Sancho Panzarekin konparatu nahi nizuke don Frantzisko, arestian bezala, eta, horrela, derradan ezen, don Ki xote Mantxa koa ren ezkutariak bezala, gure apezak
|
ere
bere astoa zuela, eta, hark bezala ere, bere ateraldi zorrotzak zituela, erran komunez eta errefrauez hornituak eta errekaitatuak; baina, aldiz, frankoago eta eskuzabalago zen eta, zuenarekin kontentatzen zelarik, aitzurraren berdin nahian dabilen jorraia ez bezala, ez zuen beregainezko eta ezinezko insulekin amesten: erran nahi baita ezen gehiago bizi zela eliztarrei beha bere buruari baino, ebanjelioko parabolako artzain onaren molderat.
|
|
|
Baina osabak laket zuen josteta, eta erabakia zuen, gainerat, ezen azken punturaino eta azken muturrerarino eraman behar zuela, serios, bere josteta hura, eta ez zuen, halatan, nehork
|
ere
bere erabaki hartarik gibelatuko... are gutiago Pedro Huizik, zeinarekin baitzituen bere harremanak aski gaixtoturik orduko.
|
|
|
Eta behako hura arteztu zidan, nehoiz ere ahantziko ez dudan behakoa, tristea eta arraia, aldi berean: tristea, ene barrengo tristurarekin bat egiten zuelako, berak
|
ere
bere zalantzak eta ezbaiak izan zituelako sasoin batean, benturaz; eta, arraia, esperantzazko mezu bat zabaldu nahi zidalako. Eta, haren jarraikian, berriro erran zidan:
|
|
|
Eta aita jesuita mintzatzen zen han batik bat, eta osabak
|
ere
bere iritzia emaiten zuen noizbait —kurka luze batzuen ondotik, hori bai—, eta behin edo behin zerbait berotu ziren... eta osabak ez dakit noren aipua eginen zuen, eta aita jesuitak Trentoko kontzilioko ez dakit zenbatgarren kanona erabiliko zuen, eta horrela aritu ziren, harik eta, halako batean, apur bat gehiago berotu eta aita Bartolomek azken argumentua erakutsi behar izan zion arte... " Zeren eta Erromak erraiten duen bezala...", txakurrak osabaren altzotik jauzi egin zuen istant berean.
|
|
|
Baina apez bat baino gehiago ere ezagutu izan dugu emaztekiren batekin bizi izan dena, baita seme alabak izan dituztenak ere, eta horregatik ez zen mundua akabatu... Bai, egia da hori lehen izan zela eta, urte batzuetarik honat, gauzak aldatzen ari direla, eta Elizak
|
ere
bere neurriak hartu dituela, Trentoko kontzilioaren ondotik partikularzki: ikusi bertzerik ez dago aita Bartolome eta don Laureano bera ere zer lan bikaina egiten ari diren hemen Urbiainen...
|
|
|
...ezak gauza bakoitza bere lekurat eta bere neurrirat ekartzen dute, eta, nola Alexandro Handiari Demostenesek bere bizitzako lezionea eman zion, enperadoreak prometatu zionean ezen berak nahi zuena emanen ziola, eta filosofoak ihardetsi ezen aparta zedila eta hastan zedila eguzkiaren paretik, zeren eguzkia hartzen ari baitzen —nunc quidem paululum a sole—, hala eman zidan osaba Joanikotek
|
ere
bere lezionea handik gutirat, eguzki izpirik gabe utzi ninduena.
|
|
|
Ez, ezinezkoa zen, zeren Elbirak bekokian eman zidan musu hura ez al zen, bada, bere baiezkoaren espresionerik samurrena eta amorioaren adierazpenik garbiena? Eta zer izan zen, bada, haren keinua, noiz eta ezpainak hurbildu bainizkion, hark
|
ere
bere ezpainak hurbiltzen zizkidala, nahiz eta musu hura ez zen bere osoan biribildu.... Halarik ere, ezinezkoa iduritzen zitzaidan arren, behin eta berriro etortzen zitzaidan bururat hil edo biziko galdera hura, burmuinetan iltzaturik banu bezala:
|
|
|
Zeren gero eta sinetsiago bainago, zu bezala, jaun André, ezen hitzik eta erranik biribilenak
|
ere
bere itzala izan dezakeela eta bere itzala duela, hitzari zein erranari bere biribiltasuna jan diezaiokeena!
|
|
|
Baina Antoniok ez zuen bere burua galtzen, eta pairu handiz erran zidan halako batean, irriz baina serios, haren atsekabean atsegintasunak
|
ere
bere lekua eta partea balu bezala:
|
|
|
Zeren eta Piarres Oihartzabal kapitainak erran baitzidan: ...ean hainbertze liburu ikusi, guztiak elkarren ondoan junt, jaun André! —, aitaganik heredatu zuena, eta erraiten zidan ezen liburu haietariko hitz bakoitzak bere hatsa zuela eta berak ere hitz haien hatsetik hats hartzen zuela eta hargatik ez zela bizitzatik kanpoan sentitzen, baina bizitzan sartuago eta murgilduago, zeren, bizitzak bere liburua zuen bezala, liburuak ere eta liburu bakoitzak
|
ere
bere bizitza baitzuen —zeren ez baitzegoen, bertzalde, munduan libururik, bizitzaren liburutik edaten ez zuenik—, eta halatan aberats genezakeela bizitzaren liburua liburu bakoitzaren bizitzarekin. Eta nola sentitzen nuen arrazoin zuela!
|
|
|
Burua galdu arte erran dizut eta ongi erraiten ari natzaizu, zeren jakizu ezen egun batean ama sutan jarri zitzaidala eta erran zidala etxe hartan berak manatzen zuela eta berak deliberatuko zuela norekin ezkonduko nintzen ni eta norekin ezkonduko ziren bertze bi ahizpak, eta nik ihardetsi niola ezen, orduan, mendozatarren zaldizainarekin ihes eginen nuela. Eta, uste nuenean belarrondoko bat emanen zidala, zeren lehendanik
|
ere
bere onetik kanpoan baitzebilen ama historia harekin, zaldizain hura hutsaren hurrengoa zelakoan osoriotar batentzat, aitzitik, ihardetsi zidan: ‘Mendozatarren zaldizainarekin ihes eginen dunala...?
|
|
|
—Tristea duk behatza horrela galdu behar izaitea, Joanes, baina tristura horrek
|
ere
bere erremedioa izanen dik, Amsterdamen hire neurriko bigantxa aurkitzen duanean... zeren hori baita bakardadearen eta tristuraren aurkako baltsamorik onena!
|
|
|
Eta, txantxa haien aitzinean, Mattin eta biok edonoiz hasten ginen irri karkaraka, eta amari ere, ahantzirik behingoz kontua hartu eta erantzuki egin behar zigula neurriz kanpoko barreak egiteagatik, irri tipi bat marrazten zitzaion ezpainetan. Eta orduan emaiten zuen ezen marmolak
|
ere
bere bihotza zuela, eta bihotz hartan bozkarioak ere bere tokitxoa zuela.
|
|
|
Eta, txantxa haien aitzinean, Mattin eta biok edonoiz hasten ginen irri karkaraka, eta amari ere, ahantzirik behingoz kontua hartu eta erantzuki egin behar zigula neurriz kanpoko barreak egiteagatik, irri tipi bat marrazten zitzaion ezpainetan. Eta orduan emaiten zuen ezen marmolak ere bere bihotza zuela, eta bihotz hartan bozkarioak
|
ere
bere tokitxoa zuela.
|
|
|
Zergatik ez hitza numeroaren alde jarri, eta numeroa hitzaren alde? Zeren esmeraldak be rezko edertasuna du, begietarik sartzen zaiguna, baina hitzak
|
ere
bere edertasuna du, izen airos baten soinuan edo poema baten errezitaldian belarritik sar dakigukeena, eta ez dago begia belarriaren aurka jarri beharrik..." Baina jaun Marcel eta osaba Joanikot burutsuak ziren eta hitz errazekoak, eta Jainkoak bakarrik daki ez ote zuten bertze zerbait asmatuko, nork bere ikusmoldearen atxikitzeko, eta hegi batetik —eta bat bederaren egiatik— bertz...
|
|
|
Aditzerat eman dizut, bertzalde, hor nonbait, François de la Rochefoucaulden aipu hura, humoreei buruzkoa, non agertzen duen ezen borondatea humoreen meneko eta manuko dela, eta halatan jauntzen eta jabetzen direla haiek gure baitaz, ezkutuan eta isil gordean, eta erabakitzen dutela, halaber, bat bederaren umorea, erantsiko nuke nik —han Frantzian egun erraiten duten bezala—, kausa eta efektua berdindurik eta bat eginik. Baina kontrara ere egia da, zeren borondateak
|
ere
bere eremua baitu, eta, ohituraren ohituraz eta usantzaren usantzaz, geure humoreen gorabeherak bideratzen ikas baitezakegu, eta disimulatzen ere bai, ondorez. Eta zernahi disimulatzen dugu, beldurra ere bai, heriotzari diogun beldurra.
|
|
|
Eta zernahi disimulatzen dugu, beldurra ere bai, heriotzari diogun beldurra. Baina ez beti, zeren borondatearen eremuak
|
ere
bere mugak baititu eta, mugotarik harat, berriro nagusitzen baita naturaleza. Eta azaltzen eta azaleratzen dira orduan gure baitan luzaro ezkutaturik zeuden indarrak, eta uholde baten antzera amiltzen dira urak, eta hausten eta porrokatzen dira uhateak eta barraderak.
|
|
|
Kinka larri hartan, dukearen medikuaren baitan egon zitekeen salbabidea, eta erran ere zigun guztioi la lasaitzeko eta la la lasaitzeko, hura erran bezain fite kanporako bidean jarri bazen ere, eskuak galtzetarat eramanik. Ez dakit Uraitzeko jauntxoak erran ez ote zuen ezen bera ez zela sugegorrien beldur eta osabaren kakategirat zihoala, baina gainerako zaldunek berehala jakinarazi zioten ezen zaldunen lehen araua eta eginbeharra beren damen babestea zela, eta nola dama guztiak kanporat baitzihoazen, hala joan zen hura
|
ere
bere emaztearen gibeletik, finean.
|
|
|
Eta, ohi bezala, aitona genuen otordu hartan mahaiburu eta haren eskuinean zegoen gure aita. Eta gure aitak
|
ere
bere arrazoinak zituen eta erran zion aitonari:
|
|
|
Neure orduko bizimoldearen berri emaiteko, ez dizut, ordea, portu haietan ezagutu nituen jendeen inventariuma eginen, zeren, bataz, luzaro luzatuko bainintzateke, eta zeren, berriz bertzea, zuhaurk imajina baitezakezu nolakoak izan zitezkeen ene egun haietako benturak eta desbenturak. Eta, imajina ez badezakezu, kontuan izan ezen, egia izanik Mignonekin gertatua ez zela egunoroz gertatzen zen gauza, egia zela, halaber, ezen gure egunorozkotasunaren erakusgarri izan zitekeela, gradu batean bai bederen, zeren
|
egunorozkotasunak
ere bere usainak baititu, eta gertaki hari zeriona zen, zalantzarik gabe, ene egunorozkotasunaren usainetarik bat.
|
|
|
Baina seietarik bortz bederen lasai egon gintezkeen, zeren baitzirudien ezen bularrean herensuge bat tatuaturik zeukan frantses haietarik baten bila zebiltzala. Izan ere, guardia buru zirudienak kriseilua goratu eta, ezpata punta bihotzaren parean jartzen ziola, non baitzuen herensuge tatuatuak
|
ere
bere burua, erran zion: " Zuhaur zaitugu asasinoa, zalantzarik gabe!" Eta ustezko asasinoa, kontra egin gabe, guztiz damuturik, belaunikatu, eta oihuka hasi zen, barkatzeko eta barkatzeko.
|
|
|
Horregatik ere, ateko txirrina aditu genuelarik, dardaririk ere ez nuen egin nire lekutik. Edurne zen hurbilena sukaldeko irteeratik, baina hura
|
ere
bere lekuan gelditu zen. Josuk hartu behar izan zuen bere gain bertzeek nahi eztako lana.
|
|
|
Orrazkera berriak hagitz ongi ematen zion, baita gona motzak grazia berezia eransten
|
ere
bere izter nahi baino lodixkoagoei. Begiak, betikoak, ilun eta izarniatsuak.
|
|
|
Arrisku horri aitzintzeko bideetariko bat" hozkailua" da. Nola etxekoandre jatorrak, zer gerta ere, jai aroaren aitzin bere sukaldeko arasak jakiz gainezkatzen dituen, hala prentsako berriemaileak
|
ere
bere kajoietan —" hozkailuan", alegia— iraungipen data jakinik gabeko erreportajeak altxatzen ditu, gertakariek jai hartzen duten egun latzetako salbabide.
|
|
|
Delako legeari men egiten hain sutsu agertzen ginen, non lagunak etxera ez ekartzea ere arau idatzi gabea bilakatu baitzen gure artean. Groucho Marxek erran zuen ez zitekeela inola
|
ere
bera bezalako jendajerik onartzen zuen elkarte bateko kide izan.
|
|
|
Ez nengoen zorioneko: bestondoa buru gaineko karga apal bat baizik ez zen, urdaila
|
ere
bere onean nuen eta bularraldean ez zen ohi baino eramanezinagoa tabakoak eragindako herstura. Inork epeak laburtu ezean, Egun Handia ez zen niretako berehala izanen.
|
|
|
zango oinutsak ganberan eta korridorean barna harat honat, mahai tresnen asots metalikoa gosaria bitartean, dutxako ur tanten eroria klanka klanka Edurneren zoko moko ezkutuenetan beheiti... Berriz
|
ere
bere logelara itzulia, txabusina eranztean haren larru-azalean aditu —edo imajinatu— nuen igurtzi iheskorrarekin lortu nuen klimaxa. Atea ixteko danbada aditu arte ez nintzen jaiki, nire belarri ariketen fruitu lekedazua garbitzera.
|
|
|
Bidailagunok txandakatu egiten gara gidariaren alboan joateko. Gidariak kopilotuari eskuratzen dion lehenengo gauza" Road Atlas" bat izaten da, han begiratu, eta errepide egokia hautatzen lagun diezaion, izan
|
ere
berak ez baitu errepidea nahi bezain ongi ezagutzen. Horrez gain, kopilotuak musikaz eta aire egokituaz ere arduratu behar izaten du.
|
|
|
Au bout du compte, bizian hilik sentitzen zela errepikatu dit. Harik eta hilkutxa horretatik ihes egitea erabaki zuen arte, bizitza ostera
|
ere
bere zainetan sentitzen zuela. Eta ihesaldi horretan gu sartzen gara:
|
|
|
Ni naiz harritu nauen lehena, Ruben. Ez nuen inondik
|
ere
bera etortzea espero. Baina behin honaino etorrita, haren gonbita onartzea beste erremediorik ez nuen.
|
|
|
Badakizu, bizkartzainon aspaldiko partez, gaur ez du" luxuzko ertzain" adierazpidea erabili lehen araua sistemaz sistematikoa ez izatea da; horrexegatik etorri naiz zureganaino, aurrikuspen guztiak hautsiz, zuri ustekabe bat ematera. Egia esan, Karmelok
|
ere
bereak eta asto beltxarenak esan dizkit. Baina ez da konfiantza faltagatik izan, zurekin buruz buru egon, eta maite zaitudala esan gura nizun, behar zaitudala, ezinbesteko zaitudala.
|
|
|
bere hanka sartzeagatik, Karmelo niri segika bidaltzeagatik, azken aldian erakutsi izan zidan arreta eskasagatik, ez duelako ni behar bezala estimatzen jakin... Horren ondoren, maitalea guztiz ahantzi, eta beraren bihotza niretzat beste inorentzat ez duela esan ere, esan dit, baina gero tar tar tar jarraitzen ari zela, zeren isildu ere ez baita egin, iruditu zait denerako zuela zuribidea, eta hori batez
|
ere
beraren lanaren gogorrean, bere lanaren zailtasunean eta estresean zetzala. Hala ere, gero berriro hasi da barkamen eske.
|
|
|
Uste dut azken judizioa arte ez direla zenbait gauza argituko esan du Rubenek, eta gero, aieru bat bailitzan, honela jarraitu du: Hala ere, bere rola ongien bereganatu duen pertsona Hillary iruditu zait, Olga alegia, izan
|
ere
bera egin zait guztietan sinesgarriena.
|
|
|
Eta informazio eta ulerpenik ez horrek oraindik
|
ere
bere horretan dirau. Hirurogeita hamarren bukaeran oihartzun handia eragin zuten prentsan Adolfo Suarez Espainiako orduko lehendakariaren esanek, hots, irrigarria iruditzen zitzaiola, ezinezkoa baitzen, fisika euskaraz irakatsi nahi izatea.
|
|
|
Hi ez haiz guretakoa, be raz hire lanak ez dik piperrik balio. Richard Wagner konpositoreak juduen kontra erakutsi omen zituen jarrerek, adibidez, Israelen gaur egun
|
ere
bere musikak sortzen duen gorrotoa esplikatzeko balioko luke artearen instrumentalizazio horrek.
|
|
|
Azken adibide honek argi erakusten duen legez, informazioak eta informatikak kontrolatzen duten gure" sare gizartean" liburutegien eginkizuna ere nabarmenki aldatu du. Espezializazioaren legeak liburutegien munduari
|
ere
bere logika ezarri dio, eta lege horren logika oso erraza da: gure gizarte modernoa zenbat eta konplexu, anitz eta espezializatuago bihurtu, hainbat eta presio handiagoa ere sortzen da gure liburutegiak bilakaera horri egokitzeko.
|
|
|
Ezkontzaren betierekotasunerako gogoak, izadiarena berarena dela ere, ezinbestean dakar grinak geldiarazteko muga; modu horretan, legeek dute, eduki ere, halako indar eta boterea, kontraturik santuena nahikeriaren edo iraungabekeriaren joko hutsa izan ez dadin; areago oraindik, inon dagoen eskuerarik indartsuena
|
ere
berea dute legeek, kontratu hori grina zital baten harat honat lotsagarrien objektua izan ez dadin.
|
|
|
Edozein modutan ere, norberak bere burua aska al dezake kontzertu berezko eta ezinikusizko ahalmen horren eragin eta onuragarritasunetik? Horren bitartez, hain zuzen ere, asaldurarik eta iraulirik gabe, herriek lege makurren justizia egiten diote euren buruari, eta halaber, gizartea bera babesten dute, legegileari emandako ustekabekoetatik eta legegilea bera
|
ere
bere buruaren hutsetatik.
|
|
|
...entifiko eta soziologikoa—, zientzi ezagutzari buruzko ikusmolde instrumentalista nahi izan zuela babestu, ondorioz, aldi berean, zientziaren aurrerakuntzen erlatibizazio historiko eta soziologikoa proposatzeko asmoz122 Neurathen kritikak, Duhem, Poincare eta Reyren konbentzionalismoen eraginetan aberatsa, Zirkuluan ortodoxiak ‘inposaturiko’ proposamenak zulatzea zuen helburu, batez
|
ere
bere iritziz Schlicken, Carnapen eta, geroago, Popperren gehiegizko eragina zuen ortodoxia, alegia.
|
|
|
sofismak, kontraesanak, lizunkeria politikoak agerian uztea, bestela esanda. Ikusmolde zientifikoak logika eta kontsistentziaren zentzua darama bere baitan; nazien ideologiak, aldiz, horixe nahi du hain zuzen
|
ere
bere baitatik at eduki. Badakigu, gainera, naziek beren jite antilogikoa diskurtso ugaritan zabaldu zutela.
|
|
|
Bada, interpretazio hau, alde batetik, zuzena dela deritzogu, batez
|
ere
bere premisa orokorretan, baina ez horrenbeste xehadura ugaritan. Ikuspuntu historikotik, ez ditu aipatzen Carnapek bere proiektuari lotu zizkion epistemologia neokantiarraren hainbat garapen, batik bat Cassirer, Rickert eta Bauch enak.
|
|
|
Poliziak ez zuen gehiegi iraun hiltzailea harrapatzen, ezta honek
|
ere
bere errua onartzen. Aitzakiaren bat behar zuenez, Schlickek karrera zapuztu ziola esan zuen, tesia ez baitzion zuzendu.
|
|
|
Gerra pertsonala dauka aditz formekin, orriak eta orriak zirriborroz betearazten dizkiona. Temoso eusten dio hala
|
ere
bere trintxerari, harik eta ginearrarekin xakean jokatzera joaten den arte.
|
|
|
Beti izorratze aldera egiten dituzte gauzak, ez behintzat laguntzeko edo errazteko. Horrelaxe, kartzelerorik mozoloenak
|
ere
bere pixkatxoa ipiniz, saiatu dira urtez urte kolektiboa eta kolektiboko banakakoak handik edo hemendik izorratzen.
|