|
2000
|
|
|
Eta, bat batean, ikusten ari nintzena ezin onarturik edo, ateskarat abiatu, hura ireki, eta barnerat sartu nintzen, oihuka, hirugarrenak —emeak— ihesari eman ziezaion. Eta jalgi zen oreina ate tipi hartarik, baita ni
|
ere
haren gibeletik, ezin alegerago, morroien garrasiei eta protestei entzungor egiten niela, neure buru bihotzetan biktorios... Laburra izan zen, ordea, ene garaitia, zeren oreinak, urrats batzuk kanpoan ibiliz gero, gibela egin baitzuen, oholesian berriro sartzeko.
|
|
|
Eta, nigarrarekin batean, jauregitik eta osaba Joanikotenganik ihes egiteko gogoa izeki zitzaidan, jaundu eta nagusitu. Eta jaso nituen begiak eta hodei hura ikusi nuen, gurdi bat zirudiena, haizearen zaldiek tiratua, eta neure burua haren gainean idurikatu nuen, Urbiaindik urrun ninderamala, gero eta urrunago; idurikatu nuen gero ezen Italian ezagutu nuen napolitarra etxe ondotik iragan zitekeela bere Donejakuerako bidean, eta harat joan nintekeela ni
|
ere
harekin, neure buruari galderarik egin gabe, gitarra musikaren hatsarekin bat eginik, eta behatu ere egin nuen bidean goiti, ea ba ote zetorren... Baina zer nenbilen ni, ezinezko amets hartan denbora alferrik galtzen?
|
|
|
Aditu nionean hura, izutu egin nintzen... eta ez lehendik
|
ere
haren antzeko hi tzik entzun izan ez nuelako, zeren guztion ahotan baitzebiltzan halako historiak, baina kontu egiten nuelako ezen aita kaputxino hura gizon zuhurra zela, jakinaren gainean mintzo zena... halako suertez, non haren iritzia ez baitzen kanpotik eraikia, baina oihanaren eta indiarren errealitatearen baitarik, bere misioneko indiarrekin egin zituen hamar urte luzeek frogatzen zutenez....
|
|
|
Eta, handik aitzina, solas luzeak izan genituen, eta gure arteko konfiantza handituz joan zen... eta, berant gabe, bere etxeko gela batean egokitu ninduen, ni
|
ere
haren etxekoa banintz bezala, eta, etxekoen artean, kide bat gehiago.
|
|
|
Emazteki bikaina zen Felisa, jaun André, ene haz ama eta inudea izan zena... eta ene egiazko ama ere, erranen nuke, lehen urte haietan, makur handirik gabe. Zeren eta, legearen aitzinean ene ama Ezpeldoiko andere Graziana zen arren, munduratu
|
ere
hark munduratu ninduelako, aldiz, Felisa izan nuen nik, lehen urte haietan, ama bihotzeko eta odolaren erdiko, kontseilu emaile eta haurtzain. Eta haren bularreko izan nintzen, eta haren bularrek zaindu ninduten.
|
|
|
Eta, gizon haren eneganat erakartzeko, entseiatu beharra nuen guztiz
|
ere
haren ongi ezagutzerat... eta neure okasinoaren aiduru egoiterat, edo neure okasinoaren lantzerat, hobeki...
|
|
|
skribatzaile gisa, munduan izan diren erretorika maisurik ederzaleenen pareko, etorri eta hitz jario handikoa, baina baita doia eta zuzena ere, ugaria bezain zehatza; pentsalari gisa, Trentoko kontzilioaren jarraitzaile ezin fidelagoa eta leialagoa, halako suertez, non beldurrik gabe afirma baitaiteke ezen deus guti berririk eransten eta eratxikitzen diela Trentotik hedatu ziren ideiei eta arau moralei... nahiz eta ezin zaion kendu, bertzalde, ezen, haien janzteko eta indartzeko, ezin hobeki erabili zituela bai bihotzaren eta arimaren jaidurei buruz zuen jakintasuna, zuhurra eta zorrotza, eta bai antzinateko eta elizako doktoreen aipu kontaezinak ere, guztiak ongi lotuak eta maisuki josiak, skribatzaile handien eredurat. Aineza nik
|
ere
haren trebezia, nahi dudana edo nahiko nukeena behar bezala adierazteko, eta neure burutazio eta ideiei gorputz emaiteko, gorputz sendo bat, zeinak harria den hitza eta hitza den harria bailituzke oin eta zimendu!
|
|
|
Ez nintzen istant bat gehiago hor luzatuko, Charly izan ez banu gibelean bulkaka. Hogei urte lehenago
|
ere
haren presentzia bermagailu zen, gisako tokietan gu bezalako ipurfinek kausitzen ahal genituen arriskuetara.
|
|
|
Josuren ahotsa garbiki ailegatu zen niregana pareten artetik. Emakumearena, berriz, isilago, belarriak zorroztuta
|
ere
haren jabearen nortasuna —" Umemoko"," Marikixkur"," Idazkari Efizientea"...? — ezin ezagutzeko maneran. Ganberatik ateratzen aditu nituen —" Gizon jalea"," Muttur gorri"," Ixtudiantea"...? —, baina hortik ere ezin ahots horri ez bisaiarik ez izenik —hots, izengoitirik— esleitu.
|
|
|
atezainak berea eta nirea jokatzen zituen, gidoi bereko osagai bakar. Berriz ere zerbait erran nahi izan nuen, eta berriz
|
ere
hura biziagoa izan mihia dantzatzen.
|
|
|
Eta hain apartekoa ez bazen, gure baldarkeriak ematen zion nabarmentzeko parada. Ikasketez bertze guztietan aitzindari —hala gainbalioaren esanahiaz egiazki jabetzen nola motorra gidatzen; gurasoenetik alde egiten nahiz, bere aitarendako desesperagarri, poliziei harrika ematen, militantziaren sukarrak kutsatu gintuen aldi laburrean—, sexuan estreinatzeko ohorea
|
ere
harena izan zen, ezinbertzez.
|
|
|
Eta Dan bezala, ni ere telefonoaz nazka nazka egina nago, hain zuzen ere, Dabiden ezkutuko amodioaren berri aparailu horren bidez ezagutu nuelako; edota, ezin ukatuko dut, tarteka berari deitzeko gogoa etortzen zaidalako, eta aukera hori neure buruari guztiz ukatua diodalako; edota gaur Teresari deitu, eta berriro
|
ere
haren erantzungailua atera zaidalako.
|
|
|
Masturbatzeari buruzko galderarekin bezala, Dabid haserretu egiten zitzaidan larrualdietan beste norbait gogoan izaten ote zuen edo aspaldian neska politik ikusia ote zuen galdeginez gero (nik, egia esan, gustura hartuko nuen noizean behin halako galderaren bat). Halaber, ezin dut ukatu, Dabidena gertatuz geroztik, neure burua bera ere aski ezezagun egin zitzaidala, batez
|
ere
haren intimitate eta sekretuen bilatze zoroan hasten nintzenean, haren harremanaren frogarik ttikiena ere topatu nahian: izan haren kaxoietan, izan sakeletan, izan telefono ordainketaren agiriarekin hel  tzen zen zenbaki zerrendan; baina halakoetan ezer ez topatzeaz gain, neure buruari kalte besterik ez nion egiten.
|
|
|
Bestalde, gainerako bidaiariek burua hotelaren afera horretan izango duten bitartean, badakit niri gogoa norengana joango zaidan. Lo egin ezinik, amorrazioa sentituko dut Dabid Loti Ederra baino lokartuago dagoela imajinatzean, izan
|
ere
hark egundo ez baitu arazorik izan lo egiteko (nik dakidala, lapurretarena gertatu, eta ondoko egunetan bakarrik ibili zen loezak joa), ezta egiaz tiro egin zidan gauean ere; gau hartan garbi asko iritsi zitzaizkidan gonbidatuen gelatik haren zurrunga hotsak. Baina ez, Gasteizen arra  tsaldeko seiak inguru izango dira eta auskalo hura non dagoen, auskalo norekin.
|
|
|
Galderaren desegokitasuna gorabehera, nik Rubenen lanbidea ezagutu ahal izan dut, baina ez haren iritzia, izan
|
ere
hura lotsagorritu eta doi doian entzuteko moduan eran  tzun baitio:
|
|
|
jarraitu du begirada apalduz. Aitor  tzen dut axolagabekeriaz jokatu nuela eta lotsagorritu egiten naiz hau esatean, baina gure presidenteari nirekin une atsegin askoak igaro zitzakeela agindu nion, ezin argiago agindu ere, arazoen zama pixka bat arintzen lagunduko niola eta, horrekin batera, ez nuela inondik
|
ere
haren familiaren estabilitatea kolokan jarriko, nik berarekin egotea aski bainuen; baina presidenteak guztietan uko egin zidan, guztietan adierazi zidan ez zuela nahi. Eta Clintonen aldeko goraipamenekin amaitu du.
|
|
|
Luisek berak kontatu dit Esther Rubenen ohean sartu ere egin zela, baina ezin izan zuela ezer lortu. Antza, bezperan
|
ere
harekin ligatzen saiatu ei zen, baina, ezin izan zuela ikusirik, bart eraso bortitzagoa jo du, zuzenean haren ohean sartuz. En plus, Luisek atera duen ondorioa hauxe da:
|
|
|
Isil isilik monumentuaren ondoan behera begira eman zuen Lauaxetak tarte bat, eta baita neuk
|
ere
haren ondoan.
|
|
|
" ez", esan zuen," balio duenik ez". Pititak, neskarekin ari baina, sobra
|
ere
hura aditu egin zuen eta, biengana itzuliz: " Lasai horregatik", esan zuen.
|
|
2001
|
|
|
Ordura arte gutxi zekien Balenciagari buruz: jostun ezaguna zela, iraultza baino lehen burgesia kubatarra
|
ere
haren bezeroen artean zela... Orduan, Getariako udalaren areto handi batean galeria bat zabaltzea erabaki eta udalak eskaera bat egin zion:
|
|
|
ez izan arren; baina hala
|
ere
haren mira dugu.
|
|
|
Raul [Guerra] Garridok, Kintanak eta bestek erabili zuten eztabaidan4, diodanaren antzeko zerbait hartu zuten ontzat: escritor vasco ez da euskal idazleren ordaina, ezta hau
|
ere
harena. Penagarri da gure jendea atergabeko lan deslanean ikustea, baita lehenagoxekoek argi baino argiago ikusi zituzten auzietan ere.
|
|
|
Arreta gutxi opa diegu Euskal Herrian inoren oroitzapenei. Gogoan dituena bizi deino edo gehienez
|
ere
haren hitzen oihartzun laburrak diraueino irauten dute, eta ez gehiago. Pozik egon gintezke, beraz, horrenbeste eta horrenbeste betiko itzali beharrean zeudenean, Aita Apalategik gorde dituelako.
|
|
|
Halako kartak etortzen direnean irabaztea ez dela misterio izaten erran zidan Luisek. Halako sasoiak ez ote zituen karta onak
|
ere
harengana tiratzen erantzun nion nik.
|
|
2002
|
|
|
Gainera ez ziguten hurrengo egunekoa irakurtzen uzten, egunean egunekoa. Zein egunetan bizi ginen
|
ere
hark esaten baitzuen.
|
|
|
Hauen artean, bigarren pertsonaren erabilera edo eleberriaren kronologia linealaren iraulketa aipatu genituzke. Teresa da eleberriaren gune nagusia, eta pertsonaia batetik bestera etengabe mugituz doan narrazio fokuak
|
ere
harengana eramaten gaitu beti. Pertsonaien sentimendu ezkutuenak azaleratuz, sentsualtasun handiz marrazten dira usain (perfumearen limoi usaia), mugimendu (eskuena), ikusmen (duralexak) edo ukimenek eragindako zirrarak.
|
|
|
Itxaro Bordaren ondoko nobelak, batez
|
ere
haren polizia trilogia, narratiba aldetik lortuagoak dira, eta kritika sozial eta politikoa agertzen dute, gaurkotasun kutsu nabarmenarekin batera. Horregatik uste dugu I. Bordaren azken eleberri hauek gehiago hurbiltzen direla nobela beltzaren generora, krimen bat askatzearekin batera euskal gizartearen gatazka nagusien argazkia ere egin nahi baita (bertako egoera politikoa, euskara, intsumisioa, industrializazioa...).
|
|
|
Otso kutsatua hil egingo da lehenago edo beranduago eta gero, edozein kasutan
|
ere
haren haragia bazka izango da sarraskijaleentzat: korbido, sai, azeri, basurde, beste otso eta abarrentzat eta haiek ere akabatu egingo dira; eta haien haragia ere jan egingo du beste sarraskijaleren batek, eta horrela, kontzentrazioak hilgarri izateari utzi arte.
|
|
|
Bilakaera hori azaltzeko, zerbitzuetako berezko dinamika garrantzitsua denarren, beste sektoreetako bilakaerak eta dinamikak
|
ere
hura esplikatzen dute neurrihandi batean. Hots, euskal ekonomian industriak izandako gorabeherek zerikusiestua dute zerbitzuek euskal ekonomian duten presentziarekin.
|
|
|
Halere, honek, jasotako ondarea bailitzan, aitarengandik zetorkion erromatarren kontrako gorrotoari hain sendo eutsi zion, non arima bera
|
ere
hura baino lehenago galdu izango baitzukeen; izan ere, sorterritik kanporatua izan eta atzerritarren laguntzaren beharrean zegoela ere, sekula ez zuen burutik kendu erromatarrekin gudukatzea. Filipo ez aipatzearren, Hanibalek urrutitik erromatarren etsai bihurtu zuena berau, garai hauetan Antioko zen zegoenik eta erregerik boteretsuena, honi borrokarako hain grina handia eragin zion ezen Itsaso Gorritik Italiari gerra egiten ahalegindu baitzen.
|
|
|
–Hura
|
ere
harekin zoak?
|
|
|
Jabeak errietan eman dio, eta orduantxe
|
ere
haren alde bizia emango luke; ez du mendekua ezagutzen, eta jasan dituen irainak, bizkarrean balaku batzuk egin baiko, ahaztu egiten ditu.
|
|
|
Behin eta berriro mintzatu baitzen Emmanuel afari hartan Jainkoaz. Baina hartan
|
ere
haren mintzamoldea zen inportanteena: hitzezkoa nahiz begizkoa.
|
|
|
Baina hark ezetz, eskua puxtarria zegoen lekutik arra bat aitzinatu nuela. Argudiorik ezean, oihuka hasi zitzaidan laguna, baita ni
|
ere
hari, jarraian. Gero, ni zirikatzeko, hatza listuaz busti, eta belarrian ukitu ninduen, harrokeria handiz.
|
|
|
Museo itxurako gotorleku bulegora sartu ziren, Mentxuk sarritan bisitatutakoa, kartelez, fotogramaz eta egunkari pusketaz jositako lau pareten arteko gune ia sakratu hartara. Bazter batean aktoreentzako moduko altzaria, ispilua eta aulkia zeuden, Ideal Zinemako bulegoan
|
ere
haren antzekoa zeukan, eta Mentxuk maiz irudikatu izan zuen Luigi bera ispilu haren aurrean makillajeko eta bere buruarentzako antzezpen saioak egiten. Gelaren erdi erdian mahai txikitxoa zegoen, oporto eta burbon botila banaz eta lauzpabost edalontzirekin.
|
|
|
Matxinatu faxisten aldeko frankotiradorea ez ezik, Bolinen harikoa ere ba omen zen Fernando. Hark ez zuen nahitaez esan nahi haren izaera harroputza zeukanik, ezta
|
ere
hark ongi antolaturiko azpijokoetan zebilenik, baina haren begiko izateak gordinki salatzen zuen. Galderrek lehendik zekien Bolin ez zela Urdaibain errebeldeak Gernikako errautsetara sartu zirenean.
|
|
2003
|
|
|
Gorringo taldekoek Anartz Zuazuari eskatu zioten lana zuzentzeko, lehendik
|
ere
harekin harremana izan baitzuten," haurrentzako ikuskizun bat zuzendu nien", dio Zuazuak," baina hura ez zen denok nahi bezain ondo atera eta bai Anjeli eta bai niri zapore nahiko garratza gelditu zitzaigun. Horregatik, nolabait, horri buelta emateko, elkarrekin berriro lan egiteko gogoa genuen".
|
|
|
Bai, hori da berriro
|
ere
haren begietan ipini zuen arreta, baina oraingoan urrunago joan nahi zuen; buru nerabe horretan irakurri gura zuen. Gura ez badozu ez erantzun, baina, zelan daroazue zeure ama eta bion arteko hartuemona?
|
|
|
Ez egin inola
|
ere
haren altuerako zulorik.
|
|
|
Fabrikatzaile «arduratsuenek» ohar horiekin etiketatu ahal izango dituzte beren produktuak, 2003ko uztailaren 1etik aurrera ezarritako mugak agortu gabe. Estatu kide guztietan egokitu behar den Europar Batasuneko legediak arrazoia eman dio Italiari, edari «energetiko» batzuetan kafeina badela ohartarazteko beharraz, batez
|
ere
haren edukiak ezarritako mugak gainditzen dituenean. Orain, EBn produktuen zirkulazio librearen printzipioa ez errespetatzeagatik kondena daiteke, Batzordeak hala eskatu baitu.
|
|
|
Ordu eta erdi igaro ondoren, berriz ere kalean zara, zuhaixka eta zure ibilgailuaren alboan. Zure garraio ekologikoaz harro, berriz
|
ere
haren gainean jarri eta aurrerantz!
|
|
|
Irakurleak ulertu egin behar du bat batean irakurri duena, gauzak kontatzeko haiek baino hitz egokiagorik ez dagoela sentitzeraino. Informazioarekin batera mirespena eragin behar zaio irakurleari, datuekin batera jakinduria pixka bat, gertaerekin batera emozioa
|
ere
haren bihotzean itsatsi. Egunkari bat bertako langileek antolatutako mundu bat da, eta irakurleak leku bat aurkitu behar du mundu horretan, leku atsegina, zirraragarria, egunero zerbait aberasgarria eskainiko dion mundua.
|
|
|
Garaiko egunkariek ez dute haren aipurik egiten. Ez zen inoiz bere jaioterrira itzuli eta oraindik
|
ere
haren estatuak han segitzen du, noiz itzuliko den zain. Marseillako marinelek kontatzen dutenez, Alberten trazak zituen gizon batekin egiten zuten topo askotan portuan eta beren bidaietan ezagutu zituzten bazterrei buruz galdegiten zien.
|
|
|
Katuei zièn sinesmena, baina, neurriz kanpokoa zen, etxeko txakur zaintzailea kendu, eta jarri ez zuen, bada, ordez, beste katu bat! Oheratu ere katu kuttunarekin oheratzen zen, eta jan
|
ere
haren plateretik jaten zuten katuek. Abere edo gizagaixo bat bezala bizi zen, zinez.
|
|
|
Ez da harri  tzekoa azkenean lehertu izana. Agonia denona izan da, baina batez
|
ere
harena. " Ez dik meritu handirik, ez", pentsatu du," arratsaldero mekanoa hartu eta garabi berbera egiteak.
|
|
|
Salutatorea edo salutatzailea da on egiteko erritu hitzez eta konjuruez baliatzen den figura tipikoenetarikoa. 1590etik aurrera hainbat Apezpikutegik debekatu egin bazuen
|
ere
haren jarduna, XIX. mendearen hasierako Euskal Herrian oraindik ondo arrunta da. Datu gehienen arabera, salutatzaileak gurutze bat izan ohi du mihi azpian edo gainean, eta bere dohain ezagunena zakurren amorrua sendatzearena bada ere, bere gaitasunak ez dira hor amaitzen inondik ere.
|
|
|
Lehenengoa hitz egiten Fedro da, izen bereko Platonen beste elkarrizketa baten protagonista, eta bere hitzaldian bere haserrea adierazten du poetek eta sofistek ez diotelako maitasunari duen garrantzia ematen. Batez
|
ere
haren onurak ez daude behar den bezala goretsita, eta horregatik uste du maitasunaren onurak aldarrikatu eta goraipatu behar direla. Bere lehenengo argudioa mitotik hartzen du, Maitasuna jainko zaharrena dela esanez, bera gabe baitzuketen lehengo jainkoek lehen izakiak sortu ere egin.
|
|
|
Bileran egona zen, garai hartako Sokratesen maitale gartsuenetakoa izanik, nire ustez. Baina Sokratesi berari
|
ere
hari entzundako zenbait gauza galdetu izan dizkiot, eta hark kontatuarekin ados zegoen.
|
|
|
Eta hura baino askoz harrigarriago. Harek musika tresnen bidez liluratzen c zituen gizakiak ahoko indarraz, eta oraindik
|
ere
haren doinuak jotzen dituenak —Olinpok jotzen zituenak Marsiarenak direla baitiot, honek irakatsita. Honen doinuek bakarrik, gizonezko flautista onak ala emakumezko flautista eskasak jota ere, entzuleak menpe hartzen dituzte eta jainkoen eta misterioen beharrean daudenak agerian uzten dituzte berak ere jainkozkoak izateagatik.
|
|
|
Eta ez merke, gainera. Azken hilabeteetan ez zela agertu euren artera, bat baino gehiago ibili bazen
|
ere
haren galdean. Haren beharretan.
|
|
|
Barkatu egin nion tratuaren konfiantza. Batez
|
ere
harekin zortea izan nuelako. Errekadua utzi nionetik hara bere guardi txanda amaitu, atseden egin eta beste guardi txanda bat egiteko aski denbora igaro baitzen.
|
|
|
Ez zen gure mutil belarriluzea, beste bat baino. Hala
|
ere
hark ere goizekoaren gauza bera esan zidan.
|
|
|
oroimenak
|
ere
haren osagarri berberak dauzkala
|
|
2004
|
|
|
Zolduraen ostean agertu ohi da eta batzuetan kirurgia aplikatu behar izaten da berriro
|
ere
hura zuzentzeko: txertaturiko ehuna erauzi edo berrezarpena ere egitea egokitzen da tarteka, adibidez.
|
|
|
enpresa edo sozietateak ibilgailuen eta horien gidarien gastu guztiei erantzuten die eta hori ere lasaitasun handia da enpresari txikiarentzat, izan
|
ere
haren etekin kontua negatiboa bada, errentamendu kontratuaren amaiera itxarotea besterik ez zaio bezeroari geratzen eta orduan ibilgailu guztiak itzuli ditzake, balizko bahitzeen beldurrik gabe.
|
|
|
egiaztatuko da; gehienez
|
ere
hura hark noiz aurkeztu eta aurreko urtebetekoa izan behar du.
|
|
|
Buruak ez duela beti agindu behar. Maitasun kontuetan bihotza dela agintzen duena, eta hik
|
ere
hari egiteko kasu.
|
|
|
Euskal identitatearen sistema osatzen duten elementuen artean euskal kultura izango dugu inondik
|
ere
haren osagairik funtsezkoena. Sistema horren barruan bizitzeko, beraz, gutxien gutxienez, euskaldun berriaren soslaiak euskal kulturaren ezaugarriak ere itsatsi lizkioke bere elebitasunari.
|
|
|
Oraindik
|
ere
hari jokoan aritzen zara?
|
|
|
Bigarren parada bere Proyecto de Ortografía (1896) argitaratu zuenean izan zuen, Aranak bere liburu hau ar gitara eman baino hilabete bat lehenago atera baitzen, eranskinean esaten du en bezala. Zalantzarik ez da Azkuek azken hau ere oso ongi ezagutzen zuela, baina hemen
|
ere
haren aipurik ez. Horregatik, Sabino Aranak ez du onartzen Azkuek ezar dezan bere iritzia beste guztien gainetik eta, ondorioz, berea izan dadin azken hitza.
|
|
|
Lapurdin, Zuberoan, Gipuzkoan eta Nafarroan asko argitaratu ziren data hori baino lehenago, jada Lizarragaren 1572kotik hasita. Eta Urkijoren ustez, ba zitezkeen Bizkaian bertan gehiago
|
ere
harenak baino lehen argitaratuak.
|
|
|
Zientzialariek esan dutenez, Titan ekuatoreko tenperatura izozte mailaren azpitik mantentzen den arren, bere zentroan izoztutako ura amoniakoarekin nahasita egon liteke, eta haren izozte puntua baxuagoa denez, urtzea eta Ilargiaren azalean zehar erupzio bolkanikoetan isurtzea lortuko luke. Titanen erdiko sekzioaren inguruan hautemandako zainak eta ondoriozko fluxuak
|
ere
haren atmosfera astunaren mugimenduak eragindakoak izan zitezkeen.
|
|
|
Gizonak oreka galdu zuen eta eskaileretan behera joan zen piririka. Neu
|
ere
harekin erori nintzen, baina, jauzi eginez, beso zangoen korapilo haren gainetik igaro nintzen habailan. Korrika bizian heldu nintzen beheko solairura.
|
|
|
–hasperen egin zuen– Bai, gizon bikaina zen hura. Pozik hitz eginen nuke berriz
|
ere
harekin. Menturaz, ez duzu jakinen gaur haren erregimendua Kolonian ote den?
|
|
|
Eskua pistolaren zorrora eraman nuen. Baina azkenean aitaren segurtasunak –eta batez
|
ere
haren uniformearen lepoko hosto brodatuek– mihia aho barnean atxiki zioten soldaduari.
|
|
|
Drogeriakoen alaba ere han zegoen, plazan, alabarekin. Eskolako begi beltz handi eta politenak zituen eta alabak
|
ere
haren antz handia dauka. Arropa modernoenak eramaten zituen orduan klasera eta oraindik ere dotore dago jantzia.
|
|
|
Eta ulertzen nion. Ez al zen, bada, nire jarrera
|
ere
haren antzekoa, Camp Nou ra ateratzen nintzen bakoitzean jokalari guztietan onena izaten saiatzen nintzela, ikusleen txaloak eta mirespena jasotzeko, baita haien maitasuna eta adorazioa ere?
|
|
|
AGURTZANEORTIZanex Erdoz aintzi Etxa rten heriotzaren hogeigarren urteurrenarekin bat eginez, Nafarroa Behereko fraide frantziskotar, euskaltzale eta poeta dugu berriro ere aipagai, hain zuzen
|
ere
haren ekarpena eta obra gogoratu eta aztertu duen ikerketaren berri emanez.
|
|
|
" Zonbat denbora du sua ez dutala ikusi/ Zonbat denbora ez naizela suko aldean ibili?/ Suak ba dituk nun nahi/ Bainan su handi hura euskal etxeetan/ euskal herrietan?". Euskal etxeetako suak badu, beraz, besteek ez duten magikotasun bat, bai eta lotura zuzena eta intimoa
|
ere
haren ondoan berotzen direnekin.
|
|
|
" Mundua neure mundua dela honetan erakusten da, hizkuntzaren (nik endelegatzen dudan hizkuntza bakarraren) mugek neure munduaren mugak adierazten dituztela, alegia" (Ibid., 5.62). Alta, mundua neure mundua bada, haren parte izan behar dut halabeharrez, beste subjektu guztiek
|
ere
haren parte izan behar duten bezalaxe. Hiru kontsiderazio egin daitezke puntu honi buruz:
|
|
2005
|
|
|
Baina Eskualdunak hutsunea utzi zuenean, hutsune hori bete beharrez, euskalzale batzuk elkartu eta Pierre Lafitte zuzendari izendatuta Herria astekaria sortu zuten 1944an. Tramite eta diruarazoak gainditu ondoren, Eskualdunak utzitako oste edo ondorenaren eragina gainditu behar izan zuen lehendabizi eta bere bidea egiten hasi, batez
|
ere
haren pentsamolde erradikaletik aldenduz. Bere aurrekoaren moduan, hamar mila ale ateratzera heldu zen lehen hamar urteetan; 50eko hamarkadan gailur gailurrean zegoen.
|
|
|
d. Ikastetxearen horniduren zerrenda egitea eta ikastetxeko instalazioenmantentze lanak zaintzea
|
ere
haren egitekoak izango dira.
|
|
|
Apurka apurka lehengusuagana birarazi du gorputza, eta honek, garondotik helduta, leunki erakarri du bereganantz. Naroak
|
ere
haren aurpegia bilatu du esku batez, ezpainak bereekin elkartzen sentitu dituen une berean. Urdailean korapilo sendoa igarri du, begiak ia malkotan dituela.
|
|
|
–Japoniar putakumea, neuk
|
ere
hari emango nioke musu zuri baino lehenago. Dena dela, horrela ohi baino dotoreago zaude, alua.
|
|
|
Aitona han geratu zen, geldi, sebillanak dantzatzen zituen andre hari begira. Aita
|
ere
hura ikusten geratu zen, batere telebistazalea ez zen arren. Amak, sekulako buruko mina zuela-eta, afariko platerak nik biltzeko mesedez eskatu zidan.
|
|
|
Harro nago Idoia maitatu izanaz; oraindik
|
ere
harekiko nagoela esango nuke, barruan sarturik dudala. Harro nago hartaz, ezen beti izan zuen kemenik bihotzak agintzen ziona betetzeko, nahiz eta haren erabaki batzuek ni zauritu, samindu, bakar eta huts utzi.
|
|
|
Lauaxetak berriz, lehenbizi Unamunori egindako alegiazko elkarrizketa argitaratu zuen, beste nazioetan ere era horretako elkarrizketak boladan zeudela eta, hain zuzen bilbotarraren idazletasuna eta batez
|
ere
haren poeta izateko ezintasuna gutxiesteko, eta ondotik Mussolinirena, hura batez ere goratzeko:
|
|
|
Horretara ere, Europa baketzea zuen helburu horrek, teologiatik harago, giza izaerak ematen zuena baliatuz. Hortxe zegoen nazioarteko giroan gizakume orori zegozkion legeen jatorria, edozein zelarik
|
ere
haren herria eta erresuma; horra ere, zalantzarik gabe, jendeen arteko zuzenbidearen erakusmolderik garbienak.
|
|
|
Esan beharra dago, dena den, kontzeptu honek garrantzi handia izan duela filosofiaren historian eta, garai honetan bertan, I. Kantek ere esanahi berezia aitortzen diola ahalmen honi, honek intuizioak antzeman ditzakeen hainbat elementu batzeko indarra duen neurrian. Antzeko zerbaiten beharrean dago
|
ere
haren antropologia konparatua, ze jarduera honek giza-karaktere ezberdinak aztertu nahi ditu, bai, baina hauen konstatazio enpiriko historiko baten eta beraien kontsiderazio filosofiko espekulatibo baten arteko erdibidea bilatuz. Hain zuzen" irudimena" da bi bide horiek lotzeko gaitasuna duen ahalmena," espirituaren materia eta forma aldi berean eta Bat bezala aurkezteko" gai den ahalmena eta, zalantzarik gabe, hau da bere ustetan ikerketa antropologiko ororen" zailtasunik" handiena48 Antropologia konparatua aldi berean da ezagutzailea eta humanizatzailea:
|
|
|
Urte batzuk beranduago, indarberrituta edo, bere euskal ikerketaren proiektu zaharra berreskuratzen, sakontzen eta zehazten du, eta, zeregin honetan buru belarri sartzeko bere benetako intentzioa erakutsi nahian, honi buruzko" iragarpen" bat argitaratzen du. Beti ere, eta H. Schwarz-ek dioen bezala," Euskal hizkuntza eta nazioari buruzko idazlan baten iragarpena, beronen ikuspuntu eta edukiari buruzko oharpenarekin" (1812) izenburuko testua, egiaz, ezinbestekoa da
|
ere
haren hizkuntz teoriaren bilakaera zuzen antzemateko204.
|
|
|
– Max ezizenez baino ezagutzen ez nuen gizon hark itzaleko armada antolatu zuen eta, justu eraginkorrak ginen unean, trahitze baten medioz Klaus Barbie ren zakurrek arrastatu dute. Alemanek ez ezik, itxuraz, erresistente batzuek
|
ere
haren galera nahi zuten, buruzagitzaz jabetzeko.
|
|
|
Diruz larri baldin bahabil, artelana ere onartuko dik ordainetan. Bat baino gehiago biziko duk oraindik
|
ere
haren bizkarretik, hark erosten dituen artelanetatik. Nireak ere bazauzkak dozena erdi baino gehiago.
|
|
2006
|
|
|
Euskarazko arte eszenikoak bultzatzen jarraitzen du AEK k, ikuskizunak sortzeko eta zabaltzeko laguntza ematen. 2003an Metxa antzezlana taularatu zuen Tentazioa taldeak Korrika AEK bekari esker eta iaz
|
ere
hari esker ikusi ahal izan genituen Pok taldearen Euskararen zazpi bekatu nagusiak eta Antzerkiola Imaginarioaren eta Sarragoi musika taldearen Ezekiel. Beka eskuratzeko interesa dutenek apirilaren 24tik 28ra bitartean aurkeztu dituzte proiektuak.
|
|
|
I. Gomez. Baina zuk
|
ere
harena aprobetxatzen duzu, haren indarra bueltan etor daiteke. Harry Potter bezalako fenomeno mediatiko batean, adibidez, euskaraz badaukazu, apustua egin duzu txanpa hori guztia harrapatzeko.
|
|
|
Fiskalak jardunaren artxiboa dekretatuko du, egitateak delitu ezaugarriak ez dituenean; inguruabar hori komunikatuko dio kalteduna edo ofenditua dela alegatu duenari, horrek bere salaketa instrukzio epaileari berrets diezaion. Bestelako kasuan, instrukzio epaileari kasuan kasuko protarako, jardun osoa igorriko dio, atxilozedura hastea eskatuko dio, eta, horretua halakoa izanez gero, eta delituaren efektuak
|
ere
haren esku jarriko.
|
|
|
Bere lehen kalitatea, segitu zuen ene pentsamenduak entzun balitu bezala, bere ulermena zen. Jende ezezagunek
|
ere
harengan alimaleko konfiantza zuten, zeren begirada batez zure kezkak zein ziren bazekiela eta ulertzen zituela ematen baitzuen. Horrez gain, dohainak bazituen, ez dakit sorginkeria deitzen ahal denez, baina landareen ezagutza handiak zituen eta kapable zen haietarik erremedio hoberenak egiteko edo... pozoi pozoitsuenak ere bai.
|
|
|
Pentsamendu kontserbakoiena hari atxiki zaio, edo harengana itzuli da (Maeztu), frankismo guztian berak ezarri du ortodoxia eta irakaskuntzaren oinarria. Baina nolabait heterodoxoak
|
ere
harekiko erreferentzian mugitu dira: Menéndez Pelayo ren" castizo" ari Unamuno-k bere casticismoa kontrajarriko dio:
|
|
|
Esaldi merke harekin agurtu zuenetik, beti izan du Karlos buruan, kezka handi bat bezala. Bere bizitzaren une seinalatuenetan
|
ere
haren aurpegia etorri zaio burura, eta bere buruari galdetu dio Karlosi bere inguruko notiziarik helduko zitzaion. Ba ote daki ezkondu naizela?
|
|
|
Diana ez zen Ramona. Tipula egosirik ez haren ahoan, ezta goroldio bustirik
|
ere
haren larruan. Gerezia eta mahatsa, asuna eta belar pikatu berria biltzen zituen Dianak bere baitan.
|
|
|
Hala gertatuko zen noski Ezpondak nitaz axola izan ez balu. Nire ukabilkadengatik
|
ere
haren seme Joanesek ez zidan hainbertzeko gorrotoa atxikiko, harexek eman baitzien nire berri, gutun batean. Horren ondokoak ez dakizkit zuzen.
|
|
|
Atondoa. Atondoan
|
ere
haren begirada. Sukaldea.
|
|
|
Angeloren aldarte aldaketekin gogoratu nintzen. Ez nekien Umberto
|
ere
haren kasta berekoa zen, erreakzio ustekabeenak eragiten dituen gaitz bereziren bat ote zebilen Triesten, edo, besterik gabe, ni nintzen erotzen hasita zegoena.
|
|
|
Baina eta maleta? Zer altxor klase zeraman maletatxo beltz hartan, lo
|
ere
hari helduta egiteko, zer klasetakoa zen filosofo bati halako ardura eragiten zion aberastasuna. Aieru ohikoenak baztertu nituen, Müller edo dena delako jaunak ez baitzuen pitxiak edo dirua bezalako aberastasunen oso zalea ematen.
|
|
|
– Sarah –esan zuen Austinek, Numagak– Paiuteen artean bizitzen idatzi zuenaren izen berbera. Sarah Winnemucca zuan hura, ez zaik aise ahaztuko izena, ez daukak idatzi beharra –keinu egin zidan, kaiera seinalatuz; ezta ukitu
|
ere
hura nik– Ez, ez zaik aise ahaztuko. Hemen ibiltzen bahaiz behintzat.
|
|
2007
|
|
|
Gipuzkoako Goierrin, herri txiki bateko jaietan, igande eguerdiz, lehenengo nire belarriek topo egin zuten herriko plazan erdara eta euskara txandakatuz ari zen aurkezlearekin. Herritar denek euskara ulertu ez ezik egin
|
ere
hark baino bikainago egiten zuten lekuan, bertako zein ari ote zen erdaraz ikustera hurbiltzean, nire begiek ezezagun batekin topo egin zuten. nafar euskaldunekin; aizkolari gipuzkoar euskaldunekin eta oilar poni ahari... dantzan zerabiltzan euskaldun arabartu batekin eta han bildu ziren herritar taldetxoarekin nire hizkuntzan aritu nintzen.
|
|
|
Legeriak ur mineralari bi prozesu aplikatzea baizik ez du onartzen, biak
|
ere
haren kalitatea hobetzeko xedez, hasierako osaketa funtsez aldatu gabe: batetik, konposatu natural egongaitzak suntsitzea, hala nola burdina eta sufrea (kolore, usain edo zapore ez atseginak desagertzeko) eta, bestetik, gas karboniko kopurua gehitu edo urritzea, ur gasdunak erdiesteko.
|
|
|
Gauzak horrela gertatzen dira. Nik badakit asko maite nauela, eta nirekin zituela etorkizuneko planak, nik
|
ere
harekin nituen bezalaxe. Baina nik ezin dut gezur baten gainean eraiki nire bizitza.
|
|
|
(herri xumea, masa): izan
|
ere
harentzat herriak ez bakarrik ez du esan gura arrazoia, baizik jeneralean zuzenean ezarrazoia esan gura du (instintoa, emozioak, egoismoa). Volksgeista historiaren aurrerabideko elementu erreal bat da, baina historiak aldian aldian gainditzen duena eta gainditu beharrekoa.
|
|
|
Ekandua laster zabaldu da Asia Txikiko beste hirietan. Erromaren izpiritua beretzakotu gura izate hori, haren gurtzea, haren abaroa eta laguntza bilatzea, batez
|
ere
hura jainkozkotzea, hasi, ekialde grekoan hasia ei da, konkista erromatarraren urteetan. Baina gero kultu hori mendebaleko kultura politikoan zeharo nagusiarazi duena Erroma bera izan da.
|
|
|
bizi prozesuak dira, horiek norbere barruko printzipio batek xedatuki arautuak ageri baitira. Horregatik, hizkuntza bat bere osagarrietan disekzionatze anatomikoak ez du erakusten hura zer den, gehienez
|
ere
haren gorpua zer den baino. Hura bere indarren jardun bizian, fisiologikoki?
|