|
2006
|
|
|
Ikusten denez, mota ezberdineko eskaintza dago soziolinguistika arloaren unibertsitate mailako irakaskuntzan Euskal Herrian (gogoratu ez dugula jaso Nafarroa Garaiko Universidad Pública
|
de
Navarra (UPN) eta Universidad de Navarra (UN) pribatuaren informaziorik):
|
|
|
Ikusten denez, mota ezberdineko eskaintza dago soziolinguistika arloaren unibertsitate mailako irakaskuntzan Euskal Herrian (gogoratu ez dugula jaso Nafarroa Garaiko Universidad Pública de Navarra (UPN) eta Universidad
|
de
Navarra (UN) pribatuaren informaziorik):
|
|
|
J.I. Ruiz
|
de
Olabuenaga soziologoak (1983anMapaSociolingü� stico Vasco), euskara nekazal eta arrantzale giroko gertaera bezala definitu zuen. Harez geroztik, euskararen berreskurapenaren bidez euskara udalerri eta hiri handietara zabaltzen ari da bere eragina.
|
|
2007
|
|
|
Badira ia 25 urte Perez
|
de
Arribek, Gasteizen, ikasturtean, euskaltegietako ikasleek euskara ikasteko zituzten arrazoiak aztertu zituenetik (Perez de Arribe, 1986). 15983 bitartean motibazioak aztertzeko burutu ziren hamar azterlan begiratu genituen (Perales, 2004) eta ondorio nagusiak hauexek izan ziren:
|
|
|
Badira ia 25 urte Perez de Arribek, Gasteizen, ikasturtean, euskaltegietako ikasleek euskara ikasteko zituzten arrazoiak aztertu zituenetik (Perez
|
de
Arribe, 1986). 15983 bitartean motibazioak aztertzeko burutu ziren hamar azterlan begiratu genituen (Perales, 2004) eta ondorio nagusiak hauexek izan ziren:
|
|
|
Txostenean bertan adierazten denez, datu horiek AEK erakundean euskara ikasten ari ziren ikasleenak ziren soilik. Baina, ibili zen ikasle gehiagorik garai hartan euskara ikasten, Euskarazaleak elkarteak eginiko ikastaldietan, EUTGn euskara ikasle zituen garai hartan EUTGk (Zalbide, 1977), IPESen, Lankide Aurrezkiak antolaturiko ikastaldietan, ikastoletako haurren gurasoentzako saioetan, Donostiako Udalaren Escuela
|
de
Declamación Vasca Euskal Iztundea delakoaren eskoletan, Lazkaoko eskolan eta abarretan.
|
|
|
" Quiere Vd. hablar en euzkera? El vascuence al alcance
|
de
todos"," El Euskera o el baskuenze en 120 lecciones"," Euzkel Iztiya ó sea gramática de la lengua vasca según el método de Ollendorf"... Liburu horiek ikuspegi erabat gramatikala zuten.
|
|
|
" Quiere Vd. hablar en euzkera? El vascuence al alcance de todos"," El Euskera o el baskuenze en 120 lecciones"," Euzkel Iztiya ó sea gramática
|
de
la lengua vasca según el método de Ollendorf"... Liburu horiek ikuspegi erabat gramatikala zuten.
|
|
|
" Quiere Vd. hablar en euzkera? El vascuence al alcance de todos"," El Euskera o el baskuenze en 120 lecciones"," Euzkel Iztiya ó sea gramática de la lengua vasca según el método
|
de
Ollendorf"... Liburu horiek ikuspegi erabat gramatikala zuten.
|
|
|
R. Mar� a
|
de
Azkuek irakasle jardun zuen Bilbon, Unamunorekin lehian irabazitako katedran, 1936ra arte. Eta Donostian, Marzelino Soroa ere aritu zen euskara irakasten.
|
|
|
Eta Donostian, Marzelino Soroa ere aritu zen euskara irakasten. Geroago, Toribio Alzaga antzerkigileak, Euskal Iztundea edo Academia
|
de
declamación vasca delakoan katedradunak, sona handia lortu zuen euskara irakasle gisa ere (Mendiguren, 1990).
|
|
|
Helduaroan euskara ikasi duenik beti egon da, XVII. mendean Mikoletak zerbaitengatik emango zuen argitara Modo breve
|
de
aprender la lengua Vizcayna hura, euskara erabili beharragatik ikasi batzuek, edo interes zientifikoagatik beste batzuek, bistan da euskararen egoera" normal" batek jartzen zuela jendea ikasten, eta ikasitakoa non erabili ez ziren kezkatuko.
|
|
|
Ikerketa hau ez zen burutuko hainbat lagunen borondate eskuzabalarengatik ez balitz. Neurtzaileok eta herrialdeetako koordinatzaileok; Rosa Ramos, Xabier Isasi eta Martinez
|
de
Luna, batzorde zientifikoko kideok; Nestor Urrestaratzu, datu basearen egilea; Yosu Yurramendi, estatistika aholkularia; datuak aztertu dituzuen artikulugileok: zuei guztioi, mila esker.•
|
|
|
Izan ere, aurreko 4 neurketaldietan %3 arteko proportzioak lortu ondoren, azken neurketa honetan Arabak %4, 7ko proportzioa lortu baitu, %20an emendatuz aurreko neurketetan lorturiko erabilera proportziorik altuena. 2001eko datuez Iñaki Martinez
|
de
Lunak eginiko irakurketaren muina aldatu ez bada ere, seguruenik, beste bizipoz batez irakurriko ditu 2006koak.7
|
|
|
7 Iñaki Martinez
|
de
Luna (2002): " Euskararen kale erabilera Araban:
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Eta laginketaren bidezko datu guztietan ezinbestez gertatzen den laginerrorea kontuan hartuta, euskararen erabileran balizko aldaketa txiki oro goranzko nahiz beheranzkoalagin alboraketa horren barnean suerta daiteke, benetako joera nolakoa den ezagutzeko parada galaraziz. (Martinez
|
de
Luna, 2002: 70)
|
|
|
Eta laginketaren bidezko datu guztietan ezinbestez gertatzen den laginerrorea kontuan hartuta, euskararen erabileran balizko aldaketa txiki oro goranzko nahiz beheranzkoa laginalboraketa horren barnean suerta daiteke, benetako joera nolakoa den ezagutzeko parada galaraziz. (Martinez
|
de
Luna, 2002: 70)
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna –Euskararen kale erabilera Araban:
|
|
|
kulturalki emakumezkoek garai eta hizkuntz exijentzia berriei egokitzeko gaitasun handiagoa erakusten dute eta gizonezkoek, aldiz, ohitura eta usadioei eusteko joera sendoagoa. (Martinez
|
de
Luna, 2002: 69)
|
|
|
Gorantz, bai, baina geldoki ari da mugitzen euskararen erabilera Araban eta Gasteizen, hizkuntza egoera aldatzearen kontrako inertzia Lurralde Historikoan oraindik astunagoa izanik bere hiriburuarena (Gasteiz) baino. Izan ere, soziolinguistikoki lan mardula da hizkuntza aldaketa bat burutzea, horretan eragiten duten eta aldarazi beharreko baldintza indibidualak, mikrosozialak eta makrosozialak asko eta konplexuak direlako datuen inguruko ondorioak lantzean esaten genuen bezala (Mart� nez
|
de
Luna, 2002: 71).
|
|
|
Soziolinguistikoki lan mardula da hizkuntza aldaketa bat burutzea, horretan eragiten duten eta aldarazi beharreko baldintza indibidualak, mikrosozialak eta makrosozialak asko eta konplexuak direlako 2001eko datuen inguruko ondorioak lantzean esaten genuen bezala (Mart� nez
|
de
Luna, 2002: 71). litzatekeela, neurri handian.
|
|
|
Mart� nez
|
de
Luna, I. (2002) Euskararen kale erabilera Araban: .
|
|
|
Jose Feliz Diaz
|
de
Tuesta –Euskararen kale erabilera Gipuzkoan
|
|
|
Euskararen kale erabilera Gipuzkoan – Jose Feliz Diaz
|
de
Tuesta
|
|
|
Jose Feliz Diaz
|
de
Tuesta –Euskararen kale erabilera Gipuzkoan errazten dutela. Haur eta gazte horietako askok –batez ere, familia erdaldun eta mistoetan jaiotakoek– gertuko harreman sarea (familia eta, hein txikiagoan, lagunartea) erdalduna dute eta, beraz, harreman horietan erdaraz egiten dute.
|
|
|
Euskararen kale erabilera Gipuzkoan – Jose Feliz Diaz
|
de
Tuesta
|
|
|
2 eta 14 urte bitarteko haurrek egiten dute euskaraz gehien kalean. Orain arte egindako neurketa guztietan haurrek izan dute beti erabiEuskararen kale erabilera Gipuzkoan – Jose Feliz Diaz
|
de
Tuesta
|
|
|
Jose Feliz Diaz
|
de
Tuesta –Euskararen kale erabilera Gipuzkoan
|
|
|
Nafarroako Populazioaren Estatistika. 1996 Populazioaren banaketa euskararen ezagutzari buruz/ Estad� stica
|
de
Población Navarra. 1996 Distribución de la población según el conocimiento del euskera.
|
|
|
1996 Populazioaren banaketa euskararen ezagutzari buruz/ Estad� stica de Población Navarra. 1996 Distribución
|
de
la población según el conocimiento del euskera. Iruña – Pamplona:
|
|
|
Baina euskara edo euskalduntasuna, zer bilakatzen da dinamika zabal horretan? elkarterik jendetsuenak dantzaz, musikaz eta kantuaz arduratzen dira. euskararen ezagutza ez da beharrezkoa talde horietan diharduteko. hor dago euskal kulturgintzaren" paradoxa" (I. Martinez
|
de
Luna). Nortasuna 2005 inkestan ikusi dugu jende askorentzat euskal kulturaren osagai nagusia euskara dela.
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Euskararen erabilerak izan duen bilakaera ezberdina eta gorabeheratsua ulertzeko lagungarri suerta daiteke aurretik garatua eta erabilia dugun eredu teorikoa (Mart� nez
|
de
Luna, 2001: 47; Mart� nez de Luna, Suberbiola eta Basurto, 2009:
|
|
|
Euskararen erabilerak izan duen bilakaera ezberdina eta gorabeheratsua ulertzeko lagungarri suerta daiteke aurretik garatua eta erabilia dugun eredu teorikoa (Mart� nez de Luna, 2001: 47; Mart� nez
|
de
Luna, Suberbiola eta Basurto, 2009: 163).
|
|
|
Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Elebidunen bilakaerari dagokionez, gogora ditzagun Aizpurua eta Ortiz
|
de
Landaluzeren hitzak: " Hamasei urte edo gehiagoko biztanleen artean, 1991n baino 185.600 elebidun gehiago daude 2011n (%27 gaur egun).
|
|
|
Halaber, etxeetako euskararen erabilerak zertxobait jaistea eta, aldi berean, seme alabekin gorantz egitea (ondorietako I.3 puntua), gaitaEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna sunaren eta motibazioaren arteko oreka faltaren ondorioa izan liteke. Izan ere, bikote mistoak —gurasoetako bat euskalduna eta bestea erdalduna— areagotu dira azken hamarkadetan eta, hortaz, familiak partekatzen duen hizkuntza bakarra erdara da.
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak bestela esanda, hizkuntza inguruko diskurtsoak edo framing ak (Mart� nez de Luna, 2010). Gizartearen hizkuntza diskurtsoa nolakoa, gizartearen hizkuntza balorazioak eta arauak halakoak.
|
|
|
Iñaki Mart� nez de Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak bestela esanda, hizkuntza inguruko diskurtsoak edo framing ak (Mart� nez
|
de
Luna, 2010). Gizartearen hizkuntza diskurtsoa nolakoa, gizartearen hizkuntza balorazioak eta arauak halakoak.
|
|
|
Lerro batzuk gorago aipatu den lanean (Mart� nez
|
de
Luna, 2010) esaten genuen azken bi hamarkadetan lurruntzen joan direla, abertzaletasunaz kanpoko sektoreetan batez ere, urte batzuk lehentxeago pilpilean zeuden euskarekiko lilura eta miresmena. Hori ez ezik, hizkuntza horren aldeko jarrera eta atxikimendua zalantzan jartzen hasi direla aipatzen zen; izan ere, euskararen aldeko hizkuntza politikari kutsu politizatua, ideologikoa, eta erabilera partidista leporatu zaizkio.
|
|
|
Aizpurua eta Ortiz
|
de
Landaluzeren ustetan, euskararen aldeko jarrerak eta hura indarberritzearen aldeko borondatea areagotu egin dira EAEn eta Nafarroan, ez ordea Iparraldean. EAEn eta Nafarroan adintalde guztietan egin du gora.
|
|
|
Egia da euskara baztertzea aldarrikatzen duen diskurtso sozialik ez dagoela; baina, jakina da, halaber, horrela pentsatzen duten herritarrak egongo direla eta iritzi hori isilean gordeko dutela. Izan ere, inkesten bitartez gehienbat jasotzen den aldekotasuna azalekoa da, konpromisorik gabea, teknika horren bitartez hobekien jasotzen diren ideiak gizartearen babesa duteEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna nak direlako. Hortik aurrera, alegia euskararen aldeko neurriak hartu behar direnean eta halakoek norbera edo senideren bat kaltetzeko arriskua dakartenean, euskararekiko aldekotasuna lurruntzen da.
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Hortaz, ukipen egoera bateko harremanetan erabiliko den hizkuntzaren hautua ez da berez gertatzen, baizik eta zirkunstantzia baldintzatzaile batzuen mendean. Gorago esan bezala, baldintzak horiek, norEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna beraren nahiarekin bat etorri ala aurkakoak izan, eragiten dute herritarrek funtzio sozialak betetzeko osatzen dituzten harreman sareetan: etxean edo familian, lanean, lagunartean, aisialdiko kideekin, kirol jardunetan, eta abarretan.
|
|
|
etxean edo familian, lanean, lagunartean, aisialdiko kideekin, kirol jardunetan, eta abarretan. Dimentsio mikrosozialeko baldintzak ez dira egokienak euskararen kasuan; gogora dezagun, adibidez, Aizpurua eta Ortiz
|
de
Landaluzeren arabera, elebidunen erdia gune erdaldunetan bizi dela eta, beraz, gaztelaniaz edo frantsesez nagusiki diharduen harreman sare zabaletan bizi dela eta euskara erabiltzeko aukera gutxi duela.
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Has gaitezen azken gogoeta hauek Aizpuruak eta Ortiz
|
de
Landaluzen ondorioetako esaldi batekin: " Ezagutzak ez ezik erabilerak ere gora egin du eremu guztietan, etxean izan ezik.
|
|
|
Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Aurreko orrietan Olatz Altunak, EHKNko Batzorde Zientifikoak, Jon Aizpuruak, Agurtzane Ortiz
|
de
Landaluzek eta Iñaki Iurrebasok eta burutu dituzten lanak ditugu abiapuntu lerro hauetan jorratuko diren analisi eta gogoetentzat. Nire egile horientzat, lan horien egokitasunak eta zorroztasunak nire eginkizuna asko erraztu baitute.
|
|
|
1 Euskal Herriko lurraldeen artean alde nabarmenak daude euskaEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna raren bilakaeran: EAEn, erabilerak gora egin du esparru formaletan zein informaletan; Nafarroan ere zertxobait gehixeago erabiltzen da euskara, etxeko salbuespenarekin, non atzera egin duen; Iparraldean, atzerapausoa egon da eremu guztietan.
|
|
2008
|
|
|
Diaz
|
de
Lezana, Araceli: " Euskara eta garapen teknolinguistikoa", http://www.erabili.com/zer_ berri/ muinetik/ 1057933133, 2003.
|
|
|
Araceli Diaz
|
de
Lezana1
|
|
|
Arantza Diaz
|
de
Ilarraza eta Kepa Sarasola
|
|
|
Arantza Diaz
|
de
Ilarraza eta Kepa Sarasola
|
|
|
Iñaki Alegria, Xabier Artola, Arantza Diaz
|
de
Ilarraza eta Kepa Sarasola
|
|
|
Arantza Diaz
|
de
Ilarraza eta Kepa Sarasola
|
|
|
Areta N., Gurrutxaga A., Leturia I., Alegria I., Artola X., D� az
|
de
Ilarraza A., Ezeiza N., Sologaistoa A. 2007 ZT Corpus: Annotation and tools for Basque corpora Copus Linguistics.
|
|
|
LEGE bi corpusa (Deustuko Unibertsitatea) eta Eroski ren Consumer aldizkariaren españolgalego catalán euskara corpusa. Deigarria da, gainera, bi corpus horiek CLUVI Corpus Lingü� stico da Universidade
|
de
Vigo gunean egotea3 Lehenak 2,4 milioi hitz inguru ditu guztira, eta bigarrenak 5,6 milioi. Azkenik, EHUko Euskara Zerbitzuak argitaratzen dituen liburuen itzulpenen kontsulta eskaintzen du (jatorrizkoa eta euskarazko itzulpena) 4.
|
|
|
orri edo esteka jakin batzuetatik abiatuta estekak jarraitzea, edo hitz batzuetatik abiatuta bilatzaileak erabiltzea. Azkenaldian, bigarren bidea nagusitu dela dirudi, ziurrenik metodologia hori erabiltzen duen BootCaT tresna (Baroni & Bernardini 2004) lan mota honetarako ia
|
de
facto ko estandarra bihurtu delako. Tresna horren bidez eratu dira, adibidez, Wacky proiektuaren barruko ItWaC eta DeWaC italierazko eta alemanezko corpusak, 2 mila milioi eta 1,7 mila milioi hitzekoak, hurrenez hurren.
|
|
|
Iñaki Alegria, Arantza Diaz
|
de
Ilarraza, Gorka Labaka, Mikel Lersundi, Kepa Sarasola
|
|
|
teknologia honen helItzulpen automatikoa: aukerak, arazoaketa erronkak– Iñaki Alegria, Arantza Diaz
|
de
Ilarraza, Gorka Labaka, Itzulpen automatikoa egiteko programak bi multzo handitan banatzen dira: erregeletan oinarritutako sistemak
|
|
|
Itzulpen automatikoa: aukerak, arazoaketa erronkak– Iñaki Alegria, Arantza Diaz
|
de
Ilarraza, Gorka Labaka, Itzulpen automatikoa oso eginkizun konplexua da, ingeniaritza proiektu erraldoia, hizkuntzalariekin eta itzultzaileekin lankidetza estua eskatzen duena.
|
|
|
Adibidez, Realizarán una audición
|
de
todas las composiciones itzuli behar badugu, badakigu itzulpen zuzena dela Konposizio guztien entzunaldia egingo dute, baina baliteke sistema automatiko batek beste era honetan itzultzea: Osaketa guztien entzute bat egingo dute.
|
|
|
Beste kasuetan pertsonei ere zail izango zaigu jakitea zein den analisi zuzena. Ha venido el amigo
|
de
Bilbao kasuak bi itzulpen zuzen izan ditzake: Bilboko laguna etorri da eta laguna Bilbotik etorri da.
|
|
|
Hala ere, bereizketa honek ez ditu arazo guztiak konpontzen eta batzuetan inguruko beste elementuei ere begiratu behar zaie: ibilgailu batekin baldin badoa, z erabiliko dugu ondoan doan hitza modifikatu gabe baldin badago (ha venido en tren/ trenez etorri da), baina modifikatzaileren bat baldin badu –n erabili dugu (ha venido en el tren
|
de
las once/ hamaiketako trenean etorri da).
|
|
|
Itzulpen automatikoa: aukerak, arazoaketa erronkak– Iñaki Alegria, Arantza Diaz
|
de
Ilarraza, Gorka Labaka, Baina badira euskarazko bertsioa irakurrita ulertzen ez diren itzulpenak ere, noski. Halakoetan espainierazko jatorrizko esaldia irakurri behar da itzulpenek zer esan nahi duten ulertu nahi izanez gero:
|
|
|
Bere mendeko zuzenak dira lau kate hauek: en la Unión Europea, la edad media,
|
de
independizarse eta son. Eta son aditzaren azpian dago 22 años.
|
|
|
Horretaz gain, edad media hitz anitzeko elementu gisa ezagutu du eta horren itzulpen gisa Erdi Aro ematen du. Aurrekoaz gain, independizar itzultzeko banandu erabili du eta se hori bere buru gisa eman du.
|
de
preposizioa itzultzeko partizipioa+ izatera itzulpena hautatu du ondoren aditza duelako11 Mientras transferentzian ondo itzultzen du (n bitartean), baina sorkuntza egiterakoan sistemak kale egin du eta izan aditza soilik jarri du, diren bitartean sortu ordez.
|
|
|
Transferentzian morfologia ere transferitzen da, eta 22 años horri inesiboa esleitzen zaio. Zenbakiak modifikatzen duen elementua denborazkoa baldin bada (kasu honetan urte) eta izan aditzaren mendekoa baldin bada, horiei inesiboa esleitzen zaie era el 4
|
de
julio modukoak itzultzeko. Adibideko kasuan ere inesiboa esleitzen zaio, baina ez da zuzena.
|
|
|
• Euskarazko corpus fonetikoa: 1995ean EHUren eta UPNAren laguntzaz egina (López
|
de
Ipiña, 1995).
|
|
|
Euskarari dagokionez, ez gaude gainerako hizkuntzak baino askoz atzerago; ikerlari askok dihardute ahotsa ezagutzeko aplikazioetan lanean, eta halaxe erakusten dute alor honetako ikerlariek idatzitako hainbat eta hainbat artikuluk eta argitalpenek. Aurrerapauso handiak eman dira, dagoeneko, hizketa jarraituko teknologien garapenean; aipagarria da, esate baterako, Karmele Lopez
|
de
Ipiñak egindako tesia, euskarazko hizketa ezagutzeko sistema baten diseinua azaltzen duena (López de Ipiña, 2003).
|
|
|
Euskarari dagokionez, ez gaude gainerako hizkuntzak baino askoz atzerago; ikerlari askok dihardute ahotsa ezagutzeko aplikazioetan lanean, eta halaxe erakusten dute alor honetako ikerlariek idatzitako hainbat eta hainbat artikuluk eta argitalpenek. Aurrerapauso handiak eman dira, dagoeneko, hizketa jarraituko teknologien garapenean; aipagarria da, esate baterako, Karmele Lopez de Ipiñak egindako tesia, euskarazko hizketa ezagutzeko sistema baten diseinua azaltzen duena (López
|
de
Ipiña, 2003).
|
|
|
Aurrerapauso handiak eman dira, dagoeneko, hizketa jarraituko teknologien garapenean; aipagarria da, esate baterako, Karmele Lopez
|
de
Ipiñak egindako tesia.
|
|
|
López
|
de
Ipiña, K., 2003 Euskarazko hizketa jarraituaren ezagutza, metodo estokastikoen bidez, doktorego tesia, EHU, Donostia.
|
|
|
• AutomaticTrans (www.automatictrans.es) itzultzaileak gaztelaniaren eta katalanaren (Kataluniako aldaera soilik) arteko itzulpenak egiten ditu; El Periódico
|
de
Catalunya egunkariaren edizio elebiduna egiten duen itzultzailearekin du zerikusia.
|
|
|
Bada beste sistema esperimental bat ere corpusean oinarritzen dena. Periódico
|
de
Catalunya egunkariko testu elebidunekin trebatu da eta Valentziako Unibertsitate Politeknikoak sortu du. Probak egiteko (esaldi batekoak), http://dcomgp05.gnd.upv.es/WebTrans.debug/ root webgunean sar daiteke, baina oraindik ez da erregeletan oinarritutakoak bezain eraginkorra.
|
|
|
Atzealdean, Quebec-eko Laval Unibertsitatea ikusten da; eta lehen planoan, oinak dioen moduan," Jon Esnal (EAJ ko diputatua), Joan Migel Gutierrez, W.F. Mackey (Quebeceko ‘Centre International
|
de
recherche sur le bilinguisme’ delakoaren sortzailea), Jean Denis Gendron (Quebec-eko ‘Centre International de recherche sur le bilinguisme’ko zuzendaria), Joxe Manuel Odriozola (LAIA ko diputatua), Elixabete Garmendia (Gipuzkoako Diputazioko Euskararen Zerbitzuko lankidea), Pello Esnal eta Juan Joxe Zubimendi (EE ko diputatua)". Berriro ere, Erramun falta.
|
|
|
Atzealdean, Quebec-eko Laval Unibertsitatea ikusten da; eta lehen planoan, oinak dioen moduan," Jon Esnal (EAJ ko diputatua), Joan Migel Gutierrez, W.F. Mackey (Quebeceko ‘Centre International de recherche sur le bilinguisme’ delakoaren sortzailea), Jean Denis Gendron (Quebec-eko ‘Centre International
|
de
recherche sur le bilinguisme’ko zuzendaria), Joxe Manuel Odriozola (LAIA ko diputatua), Elixabete Garmendia (Gipuzkoako Diputazioko Euskararen Zerbitzuko lankidea), Pello Esnal eta Juan Joxe Zubimendi (EE ko diputatua)". Berriro ere, Erramun falta.
|
|
|
Aspaldidanik lagunak, Erramun, Québec en 1980an lehenbiziko aldiz elkar topatu ginenetik: Laval Unibertsitateko CIRB (Centre International
|
de
Recherche sur le Bilinguisme) erakundean ezagutu ginen, gehienbat beraiengandik (Mackey, Gendron, Hamers,...) ikasiz, baina baita ere Euskararen egoera irakatsiz, bertan antolatzen ziren mintegietan parte hartuz, horrela harreman elkarreragile aberatsak ziren denontzako. Garai hartan, Québec zegoen aldaketa eta eraberritze egoera bizian, orokorrean eta bereziki hizkuntza arloan, gizarte osoaren parte hartzearekin:
|
|
|
Aspaldidanik lagunak, Erramun, Québec en 1980an lehenbiziko aldiz elkar topatu ginenetik: Laval Unibertsitateko CIRB (Centre International
|
de
Recherche sur le Bilinguisme) erakundean ezagutu ginen, gehienbat beraiengandik (Mackey, Gendron, Hamers,...) ikasiz, baina baita ere Euskararen egoera irakatsiz.
|
|
|
euskal departamendua (54), herri hizkuntzen eta kulturen garapena (56) eta tokiko irratien askatasuna (94). 25 kultura elkarte eta sindikata bildu ziren eta eztabaidatu zuten lehen euskal kulturaren lehen egitaraua" Pour un statut
|
de
la langue et la culture basques" (Euskararen eta euskal kulturaren estatutuaren alde). Pizkundea sortu zen euskal kultura mugimenduaren gehiengo handia bilduz.
|
|
|
Txepetxek berak esaten digu: " El niño aprende un idioma en la medida en la que se ve expuesto a un uso abundante del idioma a lo largo
|
de
un periodo suficiente de tiempo(...) En la adquisición primaria del languaje el uso lingü� stico empieza como uso recibido: como lenguaje escuchado a los adultos y a otros niño" (1987:
|
|
|
Txepetxek berak esaten digu: " El niño aprende un idioma en la medida en la que se ve expuesto a un uso abundante del idioma a lo largo de un periodo suficiente
|
de
tiempo(...) En la adquisición primaria del languaje el uso lingü� stico empieza como uso recibido: como lenguaje escuchado a los adultos y a otros niño" (1987:
|
|
|
Hori indarrean jartzeko, 1959an, Ikas elkartea sortu zuten euskaltzale batzuek (Haritschelhar, Lafitte, Malharin, Soubelet). 1981ean Ikasek eta Eukaltzaindiak deiturik hainbat euskal elkarte bildu ziren eta" Pour un statut
|
de
la langue et de la culture basques" [Euskararen eta euskal
|
|
|
Hori indarrean jartzeko, 1959an, Ikas elkartea sortu zuten euskaltzale batzuek (Haritschelhar, Lafitte, Malharin, Soubelet). 1981ean Ikasek eta Eukaltzaindiak deiturik hainbat euskal elkarte bildu ziren eta" Pour un statut de la langue et
|
de
la culture basques" [Euskararen eta euskal
|
|
|
Gero, 1999an, eta hori iraultzatzat emana izan zen, Pirinio Atlantikoetako Kontseilu orokorrak lanpostu bat sortu zuen," Chargé
|
de
mission de la politique linguistique" [Hizkuntza politikarako karguduna] tituluarekikoa. Euskararen alde lan egin behar zuen lehen enplegatua zen Iparraldeko kolektibitate publikoetan.
|
|
|
Gero, 1999an, eta hori iraultzatzat emana izan zen, Pirinio Atlantikoetako Kontseilu orokorrak lanpostu bat sortu zuen," Chargé de mission
|
de
la politique linguistique" [Hizkuntza politikarako karguduna] tituluarekikoa. Euskararen alde lan egin behar zuen lehen enplegatua zen Iparraldeko kolektibitate publikoetan.
|
|
|
Lehena da murgiltze eredua legeriaren aurkakoa dela (Estatu Kontseiluaren 238653 deliberamendua, 2002/11/29). Instituzio horren arabera, lurraldeetako hizkuntzen irakasteko eredu hori Hezkuntzaren kode (Code
|
de
l’éducation) tik urrunago joaten da, ama eskolan erabiliak diren hizkuntzak bakarrak baitira eta gero hizkuntza nagusiak klasean eta bai ere klasetik kanpo baitira17 Beraz murgiltze eredua, jasana baldin bada ere Frantzian, ez da onartua. Argi da irakaskuntza eredu hori hoberena, eraginkorrena dela hizkuntza gutxitu bat ikasteko, bereziki Frantzia bezalako herri kasuan non lurralAzken lau etapak Eramunek laburtzen ditu:
|
|
|
Hortan hizkuntza politika kudeatzen duten arduradun publikoek beren ustea aldatu lukete. Iñaki Martinez
|
de
Lunak eta Ibon Usarraldek Hego Euskal Herriaz esaten dutena indarrean dago Ipar Euskal Herrian, era biziagoan: " Gure ingurunean argi dago, oro har eremu batzuetako funtzio batzuetarako izan ezik, erdaren aldeko erakarpen faktoreak askoz indartsuagok dira euskarara erakartzen duten faktoreak baino" (2004, www.erabili.com).
|
|
|
A. Renteriaren aipamen latz horren atzean dena aztertzea lerroalde honen helburua litzateke. Era batez, Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP, Office Public
|
de
la Langue Basque) eragina zein den ebaluatzeko goizegi da, egitura gaztea baita, jakinez urteak eta urteak behar baitira hizkuntza baten egoera aldatzeko24 2004ko uztailaren 9an sortutako hizkuntza politikarako egitura publikoak 2007an bete du hizkuntza politikarako proiektuaren lehen urtea.
|
|
|
2001an, Hitzarmen berezia kudeatzen zuen Obragintza publikoak zundaketa bat eginarazi zuen zein zen 0 urteko haurren gurasoen asmoa beren haurrentzat jakiteko, hori Baiona Miarritze Angeluko hiri aglomerazioan (Sondage: Les parents d’enfants
|
de
0 à 2 ans du B.A.B. et l’apprentissage de la langue basque). Emaitzak aski estonagarriak izan ziren batzuentzat:
|
|
|
2001an, Hitzarmen berezia kudeatzen zuen Obragintza publikoak zundaketa bat eginarazi zuen zein zen 0 urteko haurren gurasoen asmoa beren haurrentzat jakiteko, hori Baiona Miarritze Angeluko hiri aglomerazioan (Sondage: Les parents d’enfants de 0 à 2 ans du B.A.B. et l’apprentissage
|
de
la langue basque). Emaitzak aski estonagarriak izan ziren batzuentzat:
|
|
|
Hona, bukaera gisa, egin dugun bilana laburbiltzeko taula bat, Iñaki Martinez
|
de
Luna eta Ibon Usarralderekin batera esanez: " Maila eta esparru guztietan erabiltzen ez den hizkuntza, gaixorik dagoen hizkuntza komunitate baten seinale da" (2004, www.erabili.com).
|
|
|
Frantziako Estatuak legezko hizkuntza bakarraren derrigortasuna besterik ez du ezartzen txosten berezitu honen arabera. Horrela, ‘Code
|
de
la consommation’ delakoak kontsumitzaileen eta erabiltzaileen eskubideak arautzen ditu, eta ohikoa den moduan frantsesa ez beste hizkuntzaren erabilerarik ez da jasotzen.
|