|
2000
|
|
|
Gaztelerazko bertsioan Kike Diaz
|
de
Rada fin dabil Tim Tooney tronpetajolearena eginez. Energiaz blai antzeztu ohi du aktore donostiarrak, eta oraingoan ere, pasio biziz sartzen da Tim Tooney ren azalean.
|
|
|
Itsasontzitik inoiz jaitsi ez den pianojolearen istorioa taularatzen du" Novecento, Ozeanoko pianojolea" k Tanttakaren obra berrian. Iñaki Salvador pianojole handiak aktore gisa dihardu Kike Diaz
|
de
Rada gazteleraz eta Jose Ramon Soroiz euskaraz bidaide dituela.
|
|
|
Kasualitatez izan zuten Tanttakakoek Novecento pianojole honen berri. Kike Diaz
|
de
Radaren arreba Mediterranioan zehar bidaiatzen ari zela, argitaletxe txiki bat duten italiar batzuen laguna egin zen. Haiek izan ziren testua eman ziotenak.
|
|
|
" El florido pensil" en arrakasta dela medio, kosta egin zaio Tanttakari egitasmo berri honi patxadaz heltzea. Hego Amerikan gaindi" El florido pensil" en hiru hilabeteko biratik itzulita, parada ederra izan dute orain Kike Diaz
|
de
Rada eta Jose Ramon Soroizek, Tim Tooney pianojolearen larruan sartzeko." Testua aktore eta zuzendari batentzat idatzi dut. Ez dakit hori aski ote den antzezlan bat dela esateko, baina ezezkoan nago.
|
|
2001
|
|
|
Aitor Mazo sartuko da eroaren larrutan eta egun batzuk lehenago bertan gertatutako heriotza argituko du beste pertsonaia guztiei ziria sartuz eta botereak egiten dituen gehiegikeriak salatuz. Kike Diaz
|
de
Radak jokatzen du komisarioaren rola eta Asier Hormaza eta Ramon Ibarra dira Pisani eta Bertozzo inspektoreak, hurrenez hurren. Mikel Martinezek egiten du polizia agentearen papera eta Esther Remirok Maria Feletti kazetariarena.
|
|
|
Aitor Mazok oso ondo betetzen du eroaren papera, pertsonaiaren komikotasuna izugarria da, indar handiko eroa sortu du eta ikusleak bere zakuan sartzea lortzen du. Asier Hormaza eta Kike Diaz
|
de
Radak ere inspektore harrosko eta enbusteroak gorpuzten asmatu dute. Taldeak orokorrean lan txukuna eta dibertigarria egin du eta horren adierazgarri da estreinaldian, hilak 11n, jaso zuen txalo zaparrada.
|
|
|
Tentazioak Kataluniako Zitzania Teatre eta Teatre de Calaixekin elkarlanean ekoitzi du antzezlan hau. Kike Diaz
|
de
Rada Tentazioak ekoiztetxeko kideak adierazi digunez, hainbat kointzidentziren fruitu izan da «Muerte accidental de un anarquista»ren muntaia: «Fori 1997an Nobel saria eman ziotenetik, bere obraren bat taularatzeko gogoa genuen.
|
|
|
Azkenaldian hainbat euskal antzerki taldek elkarlanaren bidetik jo du. Horren arrazoiaz galdetuta zera esan digu Diaz
|
de
Rada aktoreak: «Gastuak murrizteko modu bat da.
|
|
|
Gainera, eduki politiko oso argia du. Horren inguruan zera adierazi digu Kike Diaz
|
de
Radak: «Gustatzen zaidan obra bat da, oso obra konprometitua, kontzientziatua, baina ez du tonu sektariorik.
|
|
|
mezu politikoa igortzen du, baina ez da manifestu aspergarri bat. Diaz
|
de
Radaren hitzetan,« testu hau herri antzerkitik oso gertu dago; sinpatikoa da, transzendentala izan gabe. Fo gizon erradikala da, konprometitua, eskubideen alde borrokatzen duena eta gainera dibertigarria».
|
|
2002
|
|
|
«Guk beti esaten diegu argi eta garbi gaixoei eragiketaren abantailak, baina esaten diegu kasuen %50ean izerdi konpentsatorioa agertzen dela eskuak ez diren gorputzeko beste eremu batzuetan: bizkarra, sabelaldea, izterrak eta abar», dio Fernández
|
de
Radak. Arrakasta portzentajea Toraxeko zirujauak jakin behar du «hiperhidrosiaren tratamendurako bideotasektomia torazikoaren emaitzek %90 arrakasta dutela.
|
|
2003
|
|
|
Oraingo honetan, ordea, testu original batetik abiatzea erabaki dute. Euskal Telebistako Sorginen Laratza saioko gidoigile Oscar Terol, Kike Diaz
|
de
Rada eta Nagore Aranbururen laguntza izan dute horretarako. Jatorrizko testua gaztelaniaz idatzi zuten, eta ondoren, Ritxi Lizartzak euskaratu du.
|
|
2005
|
|
|
Elkanorekin munduko itzulia egin eta Legazpirekin Filipinak aurkitu ondoan, Andres Urdaneta (†1568) Mexikoko komentu batetan sartu zen eta gero Filipinen konbertitzera joan. Martin
|
de
Rada (†1578) honen laguna, Espainiako lehen enbaxadore iza275" San Frantses Jatsukoa" kantatzen dugu, Jatsu Lazkorretik ateratzen baita familia, nahiz bere aitona jadanik joana zen hemendik Nafarroako erregeren zerbitzurako. Berak" de Jaso" izenpetzen zuen. na Txinan, eliza liburu eta hiztegi zenbait idazten zituela txinarrez edo hango beste zenbait mintzairetan (otumi, cebu...).
|
|
|
Norbait izateko zein zerbaiten parte bihurtzeko, norbaitekin identifikatzeko edo ezberdintzeko markek eskaintzen dizkiguten ikurrak erosten ditugu (Beck, 1998). Vidal Diaz
|
de
Rada k (2001: 22) dioen bezala:
|
|
2006
|
|
|
Lehen emanaldia otsailaren 23an izango da Ordiziako Herri Antzokian. Kike Diaz
|
de
Rada, Zorion Egileor, Pako Sagarzazu, Julio Perugorria, Joxe Ramon Soroiz eta Paco Obregon aktoreek gorpuztuko dituzte antzezlaneko ikasle eta irakasleak.
|
|
2007
|
|
|
Kike Diaz
|
de
Radak Berrian: «Ez dut ezetzik esaten, ez.
|
|
2009
|
|
|
Patxo Telleria izan da gidoi arduraduna eta gidoilari taldean Harkaitz Cano, Kike Diaz
|
de
Rada, Mireia Gabilondo eta Fernando Bernues aritu dira.
|
|
2010
|
|
|
Javi de Pedro eta Patxi Salinas kolaboratzaile finkoak izango dira eta lehen saioan, eurekin batera, Almudena Cid eta Mikel Erentxun egongo dira. Horrez gain, Agurne Anasagastik egindako erreportajeak eskainiko dituzte eta beste hainbat atal ere izango ditu, Kike Diaz
|
de
Rada eta Santi Ugalde aktoreen eta Iñigo Asensio kazetariaren eskutik.
|
|
|
Patxo Telleria izan da gidoi arduraduna eta gidoilari taldean Harkaitz Cano, Kike Diaz
|
de
Rada, Mireia Gabilondo eta Fernando Bernues aritu dira.
|
|
|
2009 urtean Donostiako Kutxa Saria jaso zuen Rafael Herrero Martinezek idatzi du obra eta tratu txarrak du hizpide. Protagonisten artean, Maiken Beitia, Kike Diaz
|
de
Rada eta Olaia Gil, besteak beste, aurki ditzakegu. Azaroaren 12an estreinatuko da.
|
|
2011
|
|
|
Santiagoko artzapezpikuak Toledoren gaineko nagusitasuna bereganatu nahi zuen, argudiatua baitzuen Jakuek ez ziola bide eman Santiagoko santutegiari, ez baitzen sekula izan Hispanian?. Toledoko artzapezpiku Rodrigo Jimenez
|
de
Radak esan zuenez, berriz, «halako baieztapenak ez ziren haurtzainen ipuinak baino sinesgarriagoak». Cesar Baroniusek ere() kritikatu egin zuen; Santiagoko kondaira azterlanean eta Inozentzio I.a Aita Santuaren gutun batean (401) oinarritu zen, haren arabera, Petrik eta Paulok ez zuten Jakue bidali Espainia ebanjelizatzera, baizik eta beste zazpi apezpiku?.
|
|
|
Arg.: Manuel Diaz
|
de
Rada.
|
|
|
Arg.: Manuel Diaz
|
de
Rada.
|
|
|
Arg.: Manuel Diaz
|
de
Rada.
|
|
|
(Argazkia: Manuel Diaz
|
de
Rada)
|
|
|
(Argazkia: Manuel Diaz
|
de
Rada)
|
|
|
(Argazkia: Manuel Diaz
|
de
Rada)
|
|
|
(Argazkia: Manuel Diaz
|
de
Rada)
|
|
2012
|
|
|
Urteak daramatza onddoen biokimika ikertzen. Arg. © Manuel Díaz
|
de
Rada
|
|
|
Arce k euskaldunen kaparetasununibertsala defendatu zuen, euskara godoen hizkuntza bihurtuz eta Tubalen teoriaksahiestuz. Lau urte geroago, Zaldibiak, Jimenez
|
de
Rada eta Joan Margarit ijarraikiz, bere Suma de las cosas cantabricas y guipuzcoanas (c. 1560) idatzizuen Arceren argumentuak indartuz.
|
|
|
Testuinguru horretan, Zaldibiak, historiografia gaztelaua eta haren iturriakaipatuz (Jimenez
|
de
Rada, Lucio Marineo Siculo, Anton Beuter, Tobio, Valdes), euskararen jatorri tubaldarrak azalduko ditu:
|
|
|
Maria Rosa Lida de Malkieleta beste autore batzuen lanak sahiestuz, Juaristik defendatuko du apologistek juduespainiarrek hedatutako tesiak bereganatu zituztela, azken batean euskaldunenantisemitismoa partis pris bezala defendatu nahi baitu, hots, aurretiaz erabakitakotesi gisa. Alabaina, Jimenez
|
de
Radaren eta historiografia gaztelauaren garrantziaenoratzen duelako, eta, beraz, tesi tubalista eta kantabristen jatorri gaztelaua ezduelako kontutan hartzen, Juaristik tesi ahistoriko bat defendatzen amaituko du (ikus«tacitamente» adberbioaren erabilera ideologikoa):
|
|
|
Jimenez
|
de
Rada, R. (1987):
|
|
|
Horretarako, Jimenez
|
de
Radak aurreko historiagile zenbaitek Hispaniarensorrera bibliko eta mitikoei buruz emandako informazioa bateratuko du. Jimenezde Radak Bibliako Noeren iloba, Tubal, Hispaniara etortzearen mitoa ezarriko duGaztelako historiografiaren jatorrizko momentu sortzaile bezala.
|
|
|
Mugimendu bikoitz honek, Hispania guztia barneratzearenak eta subjektukristau unibertsal baten genealogia ematearenak, kontraesan jasanezin bat, traumabat, zartatze konstituzional bat, sortuko du Jimenez
|
de
Radaren historiografian: Hispaniaren sorrera ez godoarena, eta hor, euskaldunek hartuko dute traumahistoriko horren, desfase historiko horren, zama eta ardura. Izan ere, eta aurreragoazalduko dudanez, Jimenez de Radak ondorioztatzen du Tubal Piriniotara iritsi zelaeta, beraz, euskaldun izan behar zuela.
|
|
|
Mugimendu bikoitz honek, Hispania guztia barneratzearenak eta subjektukristau unibertsal baten genealogia ematearenak, kontraesan jasanezin bat, traumabat, zartatze konstituzional bat, sortuko du Jimenez de Radaren historiografian: Hispaniaren sorrera ez godoarena, eta hor, euskaldunek hartuko dute traumahistoriko horren, desfase historiko horren, zama eta ardura. Izan ere, eta aurreragoazalduko dudanez, Jimenez
|
de
Radak ondorioztatzen du Tubal Piriniotara iritsi zelaeta, beraz, euskaldun izan behar zuela.
|
|
|
Hots, Tubalen eta godoen etorreren artean desfase historiko bateraezin batsortuko da Jimenez
|
de
Radaren historian eta, ondorioz, euskaldunak bihurtuko dira, bateraezintasun historiografiko horren subjektu traumatiko. Euskaldunak Gaztelakohistoria inperialistaren erro erroko trauma fundazional bihurtuko dira Jimenez deRadaren lanean.
|
|
|
Jimenez
|
de
Radak, San Isidororen bertsioari jarraikiz, Tubal eta haren askaziaIberia hispaniarrera etortzea aipatzen du, Hispaniako lehen biztanleen jatorriaesplikatzeko eta, aurreko autoreek ez bezala, oraingoan, biztanle hauen kokatzezehatza aipatuko du: Pirinioak.
|
|
|
Jafeten bosgarren semea Tubal zen, zeinarengandik iberoak datozen, eta zeinakere hispanoak baitira, hala deitzen diete Isidorok eta Jeronimok. ...parajeetaraino kuriositatez esploratu zuen; etaHispaniaraino iritsirik, Pirinioetako gailurretan lehen biztanleak jendetzatan ugalduziren eta lehenik Zetubal deitu zitzaien, Tubalen askazikoak [cetus tubal] zirelako.Eta izar bat ikusi zuten eguzkia jartzen zen bezperan eta, ekialdean altxatzen zelako, izarrari Hesperum deitu zioten eta lurraldeari Hesperia [geroago Hispania bihurtukodena] (Jimenez
|
de
Rada, 1987: 13) 3.
|
|
|
Are, Jafeten seme batzuek latina hitz egiten zutela aipatzen badu ere, Pirinioetara ailegatzen diren Tubalen askazikoentzat hizkuntza bakarra aipatzen duJimenez
|
de
Radak: euskara, baskoien eta nafarren hizkuntza.
|
|
|
Hemen «baskoi» hitzaNafarroatik at dautzan beste euskal lurraldeak eta jendeak izendatzeko erabiltzen daeta «nafarrak» egungo zentzuan. Jimenez
|
de
Radaren hitzetan:
|
|
|
grekoek bat, blakoek eta bulgariarrek beste bat[...] era bereanbaskoiek eta nafarrek [beste hizkuntza bat, euskara]. Eta hala, zetubalak herritanugaldurik [Pirinioetatik] Hesperiako lurralde lauetara jaitsi ziren eta egun Hiberus [Ebro] deitzen den ibaiaren ondoan herriak, auzoak eta gotorlekuak eraiki zituzten, etahan asentaturik, lehenago zetubal deitzen zirenak, Hiberus [Ebro] ibaiaren izenarenkorrupzioz zeltibero deitu ziren (Jimenez
|
de
Rada, 1987: 13) 4.
|
|
|
«Y tal vez el arzobispo don Rodrigopensara en el euskera, aunque la verdad es que no lo dice» (22). Baina jakinik Jimenezde Rada Garesekoa zela eta XIII. mendean euskara Pirinioen bi aldetara hedatzenzela Huescatik aurrera, eta bestalde Ebroren bi aldeetan hitz egiten zela (Errioxa, Burgos, Aragoi), Jimenez
|
de
Radak, zehaztasun eta osotasun historiografikoarenpoderioz, historiografia gaztelau osotu bat idatzi beharraren beharrez, euskaldunakaipatuko ditu Tubalen lehen askazi bezala, hots, gero «zetubal» bihurtuko direnak (Tubalen talde edo tribukoak).
|
|
|
Desfase historiko horren ondorioz bihurtzen dira euskaldunak bai subjektuzein ez subjektu, biak batera. Hots, euskaldunak jatorri gaztelauaren subjektuhistoriko ezabaezin baina ezabatu beharreko bihurtzen ditu Jimenez
|
de
Radak.
|
|
|
Jimenez
|
de
Radaren historiografia bikoitz horren ondorioz, bi genero diskurtsibosortuko dira hurrengo mendeetan: diskurtso historiko gaztelau inperialista etajatorrien diskurtso euskaldun apologista.
|
|
|
diskurtso historiko gaztelau inperialista etajatorrien diskurtso euskaldun apologista. XVI. mendeaz gero hedatuko den euskalapologismoak bere genealogia diskurtsiboaren jatorria Jimenez
|
de
Radarenean du.
|
|
|
Erdi Aro Berantiarreko eta Errenazimentuko historialari hispaniar guztiekJimenez
|
de
Radaren fundazio gaztelau gatazkatsuari (gaztelaua eta euskaldunaere berean) aurre egin diote. Alde edota kontra azaltzen badira ere, guztiek egingo diote erreferentzia jatorri traumatikoari eta historiografia gaztelauaragoiarraren antsietate bihurtuko da; ez trauma euskalduna, baizik eta gaztelauhispaniarra.
|
|
|
Rodrigo Jimenez
|
de
Rada Garesen (Puente la Reina) jaio zen 1170ean etaToledon hil zen 1247an. Antonio Tovarrek iradokitzen du Jimenez de Radaren amahizkuntza euskara izan zitekeela (17); izan ere, euskara hizkuntza hedatua zen parajehorietan XIII. mendean.
|
|
|
Rodrigo Jimenez de Rada Garesen (Puente la Reina) jaio zen 1170ean etaToledon hil zen 1247an. Antonio Tovarrek iradokitzen du Jimenez
|
de
Radaren amahizkuntza euskara izan zitekeela (17); izan ere, euskara hizkuntza hedatua zen parajehorietan XIII. mendean. Familia noble bateko seme zen eta Santxo Vl.a Jakintsua (1133?) errege nafarraren gortean hezi zen.
|
|
|
Itzuleran, Alfonso Vlll.a Gaztelako erregearekin adiskidetu zen, eta, ondorioz, monarka horrek kantziler izendatu zuen lehenik, Osmako gotzain ondoren, eta azkenikToledoko artzapezpiku (1209). Jimenez
|
de
Radak latinez godoen bi historia idatzizituen (Hunnorum, Vandalorum et Silingorum Historia; Ostrogothorum Historia), historia erromatar bat (Historia Romanorum), arabeen beste bat (Historia Arabum), eta bereziki Hispaniaren historia bat (De rebus Hispaniae), zeina Hispaniaren hasierabiblikotik, hots, Tubalen Hispaniarako etorreratik? 1243 urtera arte hedatzen zeneta, aurreko historiek ez bezala, Hispaniako erreinu guztien historia bateratzen zuen.
|
|
|
Jimenez
|
de
Radak, bere De rebus Hispaniae delakoan, historiografia gaztelauinperialistaren oinarriak ezartzen ditu, zeinari harrezkeroko historia gehienakjarraikiko zaizkion, Alfonso X.aren Estoria de España (1264) eta General estoria (c.1271) barne. Juan Antonio Estevez Sola-k dioen bezala, «podemos consideraral Toledano [Jimenez de Rada Toledoko artzapezpikua] como el creador de la maselaborada teoria acerca de los origenes miticos de Hispania» (Estevez Sola, 1993: 209).
|
|
|
Jimenez de Radak, bere De rebus Hispaniae delakoan, historiografia gaztelauinperialistaren oinarriak ezartzen ditu, zeinari harrezkeroko historia gehienakjarraikiko zaizkion, Alfonso X.aren Estoria de España (1264) eta General estoria (c.1271) barne. Juan Antonio Estevez Sola-k dioen bezala, «podemos consideraral Toledano [Jimenez
|
de
Rada Toledoko artzapezpikua] como el creador de la maselaborada teoria acerca de los origenes miticos de Hispania» (Estevez Sola, 1993: 209). Jatorri mitikoen elaborazioen helburua, Robert B. Tate k argi uzten duenez, bakarra da:
|
|
|
Jimenez
|
de
Radak Gaztelako erreinuaren historiaren momentu kritiko etaaldakor batean idazten du eta beroni erantzun bat eman nahiz. Alde batetik, 1179an, lehenengo aldiz, errege gaztelau batek bisigodoek eraikitako sistema politikoinperialari uko egin behar dio eta Iberiar Penintsulan sortuz doazen erreinu berrienenperadore izatearen pretentsioari etsi.
|
|
|
dituzte, Gaztelak erreinu bizilagun hauen gain zuen aginte inperialista kinkanjarriz. Aldi berean, Jimenez
|
de
Rada suertatzen da sasoiko historiako gertakizunikgarrantzitsuenean parte hartzen duen gudari eta intelektual nagusia: Tolosako Nabak (1212).
|
|
|
Bertan, gerra hasi aurretik frantsesek atzera egin zutenez, Gaztelak hartuzuen paper gidaria eta berarekin Fernando III.ak eta bere soldatu artzapezpikuintelektual nagusiak: Jimenez
|
de
Radak.
|
|
|
Linehan ek eransten duen bezala, puntu honetan, Jimenez
|
de
Radak idaztendu historia ofizial nagusia, geroko historiagileek jarraituko dutena, eta garaiko bestehistoriagile nagusi bakar zen Lucas de Tuy ren historiari kontrajarriko zaiona, Tuyren Leon erreinuaren aldeko zaletasunei aurre egiten diena: «Because ArchbishopRodrigo of Toledo was the principal impresario of Las Navas his opinion has to beregarded as authoritative.
|
|
|
Hots, Jimenez
|
de
Radak arestiko kinka historiko bikoitzari erantzunez burutzendu bere lana: sistema bisigotikoaren krisia eta Gaztelaren hegemonia berria TolosakoNabak eta gero.
|
|
|
Azkenik, 1230ean Leon eta Gaztelako erreinuak batu zirela kontuanhartuta, Jose Antonio Maravall en hitzek laburbiltzen dute ongien Toledokoartzapezpiku historialariaren garrantzia: «Creo, sinceramente, que la gran figuradel navarro castellano Jimenez
|
de
Rada es uno de los factores de integracion de launidad moderna de España» (Maravall, 1964: 33).
|
|
2013
|
|
|
Eta beste bi herrikide ere hautatu zituen bidaia zailean laguntzeko: Marti' n
|
de
Rada nafarra, kosmografo, matematiko eta astronomoa, eta Andres de Aguirre, biak agustindarrak Urdaneta bera bezala.
|
|
2014
|
|
|
Ni, Martin
|
de
Rada, Iruñean jaio nintzen, 1533an, eta hamaika urte nituela Parisko Unibertsitatera bidali ninduen aitak, anaia zaharrenarekin. Dena den, Karlos V.a erregeak kanpoan ikasteko debekua ezarri zuen 1550ean, eta Salamancako unibertsitatera etorri nintzen.
|
|
|
Izena: Martin
|
de
Rada
|
|
2015
|
|
|
Zentzu horretan lanak ez du lurralde ordezkaritzarik edoaurkitutako ondorioak Bizkaiko biztanleria osora orokortzerik bilatzeko inolako asmorik.Kontrara, helburua telebistak pertsonen egunerokotasunen bizitzan dituen esanahien ugaritasunaargitzea da helburua. Hori dela eta, lanaren anbizio metodologikoa ulerkerazkoa da, ezorokortzailea (Velasco & Diaz
|
de
Rada, 2006). Giza esperientziaren izaerak eta fenomenoarenkonplexutasunak hurbilketa kualitatiboak eskatzen ditu.
|
|
|
Velasco, H., & Diaz
|
de
Rada, A. (2006). La logica de la investigacion etnografica.
|
|
2018
|
|
|
Eskolak 1951ko urtarrilean hasi ziren, 33 ikaslerekin, irakaslea Frantzisko Tirapu erantsundarra izan zelarik. Urtebetez, Kontuen Ganberan aritu ondoren, akademia katedralaren ondoko Komertzio Eskolara aldatu zen, eta hantxe iraun zuen 1970era arte, azken urteetan bi tokitan banaturik, Komertzio Eskolan berean eta Bigarren Zabalguneko Ximenez
|
de
Rada institutuan. 300 ikasle izatera iritsi zen.
|
|
|
Euskera Bizkortzeko Sailaren dirulaguntza honako hauek ere jaso zuten: Iruñeko Euskalerriaren Adiskideak elkarteak, Diez de Ultzurrunek eman zituen euskara eskolek, hiri bereko" Kiroletako eta Jakintzarako" Muthiko Alaiak taldeak, eta Ximenez
|
de
Rada Institutuan Etxandi apaizaren eskutik astean hiru egunez eman ziren eskolek.263
|
|
2019
|
|
|
Nolanahi den, argi dago zenbait agintari politikok, J. M. Caballerorekin identifikatzen ez zirenak, ezezkoa eman ziotela L. Michelenaren hautagaitzari. Uste izatekoa da, zenbait diputatuz gain, T. Garicano Goñi gobernadore zibi967 Nafarroako Tafallan jaiotako José M.ª Azcona Díaz
|
de
Rada() eskuindar aberatsaren biblioteka pribatua gaur egun Biblioteca de Navarra n gordailutua dago. Espainiaren XIX. mendeko historia politiko eta militarrean berezitua, 8.500 lan eta 11.500 liburuki inguruz osatua dago (San Martín Casi 2016). lak eragin handia izan zukeela erabakian.
|
|
2021
|
|
|
Donostiarraren borondatea ez zen badaezpadakoa: presoen animoa igotzeko himno bat ere argitaratu zuen aldizkarian, Salvador
|
de
Rada musikari irundarrarekin batera konposatutakoa, eta antzerkia idatzi (Marrakatxarra, Gonagorritxo eta Dirugosea lanak) edo Dickensen lanak (Christmas Tales eta The Cricket on the Hearth) euskeratzeari ekin zion (Mujika, 2003: 27).
|
|
|
Tamaina handiko antzezlan dokumental horretan hamahiru aktorek hartu zuten parte, eta Bilbo, Donostia eta Bilboko antzokiak —Antz3rkiz izeneko egitasmoan bilduta— gehi Espainiako Centro Dramatico Nacional delakoa izan ziren ekoizleak. Harkaitz Canok idatzi zuen testua, zuzendaritza arloa Fernando Bernues, Kike Diaz
|
de
Rada eta Sara Cozarren esku egon zen, eta ikuskizun dago Madrilen antzezten denean sortuko den erreakzioa.
|
|
|
Horrela transkribatzen da, besteak beste, Eneko Aritzaren Hilobia izeneko nire eleberrian. Lau mende beranduagoko latinezko idatzietan Arista goitizen latinoa eman zioten; aipamenik ezagunena Garesko Ximenez
|
de
Rada artzapezpikuarena izan zelarik, «quia asper in proelis» argudiatuz; hau da, «gudualdietan azkarra» izateagatik jarri ziotela goitizen hori, alegia. Eta Arista Aritza baino lehenagokoa omen zelako arrazoi «extra historikoa» erabiliz ezarri da hori.
|
|
|
Denok bizi izan dugu noizbait Diaz
|
de
Rada antropologo sozialak ondo definitu duen sistema adituen jokaera. Ezagunetako bat:
|
|
|
Egungo eskolak, burokrazia huts baino askoz gehiago diren arren, burokraziak dira funtsean, testuinguru anputatua eskaintzen duten dispositibo burokratikoak, eskola bakoitzak burokrazia hori bere modura ezarri arren. Horrek hiru arazo nagusi sortzen ditu, Diaz
|
de
Radak ohartarazi bezala: batetik, kodifikazio indibidualistarako bitarteko hiperatrofiatua da; bestetik, dispositibo unibertsalista eta instrumentala da; eta, azkenik, kultura eremua murrizten duen dispositiboa ere bada.
|
|
|
Batetik, Diaz
|
de
Radarekin, Estatuak erraz administratu ditzakeen subjektuak produzitu behar ditu eskolak, erreferentzia sozialik ez dituzten gizabanakoak; hots, eskolak, instituzio unibertsalista den heinean, subjektu unibertsal, abstraktu eta orokorrak ekoizten ditu. Lan merkatuan erraz txerta daitezkeen eta Estatuari fidelak diren gizabanako despolitizatuak, esfera publikoaz ahaztu eta bere barnean gotortzen diren gizabanako indibidualistak; bestetik, oraingoan Bourdieurekin, promozioaren eta bazterketaren logikari obeditzen dio heziketa sistemak, erreprodukzio estrategia orok numerus clausus ereduren bat baitu oinarri.
|
|
|
Klase erreprodukzioari lagungarri izateko, eskolak klasearen zenbait kide sakrifikatu behar ditu nahitaez. Sakrifikatuak ez dira, hortaz, behe klaseko kideak edo frakasatutakoak bakarrik, mesede egiten dion klaseko zenbait kide ere sakrifikatu beharra baitago, lanbide burgesa burutzeko beharrezkoak diren tituluak dituztenak barne; eta, azkenik, Velasco eta Diaz
|
de
Radari jarraiki, demokratiko gisa agertu nahi arren, eskolak desberdinkeria (erre) produzitzen du. Aukera berdintasuna bermatzen duen instituzio gisa proiektatu ohi den arren, batetik, desberdinkeria sortu edo areagotzen du eta, bestetik, gizartearen eta kulturaren ikuspegi hierarkizatua ere produzitzen du.
|
|
2022
|
|
|
Nafarrak, Gerra Zibilaren ondoren Buenos Airesetik, Vatikanoarekin justizia historikoa egitea erabakitzen du. Han egonda Oteizak Caparrosoko beste nafar batekin konektatzen du, Pablo
|
de
Radarekin, Plus Ultra (1927) espedizio aeronautiko transatlantikoko mekaniko heroikoarekin alegia, Vatikanoa bonbardatzeko prest, haren ondorioak ondorio. Argi dago bai bata bai bestea beste Amaiur bat direla.
|
|
2023
|
|
|
Ikerlan hau Díaz
|
de
Rada antropologoaren lerro batzuekin amaitu nahi nuke, lan etnografiko on batek nolakoa izan lukeenari buruzkoak (Jociles eta Franzé, 2008, 42 or.): " Etnografia ona egiten dugunean, kultura hausnarketa prozesu moduan ulertzen dugu, kultura subjektuak eratzen dituen konbentzio multzoa baita, eta era berean subjektuek praktikan jartzen duten hori; hau da, kultura subjektuen ekintzei eta tokiko gizarte harremanei forma ematen dien konbentzio multzoa da.
|
|
|
Diaz
|
de
Radaren hitzak hona ekartzean, kulturari buruz hitz egiten dugun bakoitzean agertzen den zentzu bikoitzeko izaera hori azpimarratu nahi nuke, ikerlan honetan jarraitu dudan bidea ere horixe bera izan baita. Izan ere," kultura" da gizakiok sozializatu egiten garen gunea, hizkuntza komunitatean, interakzioa hizkuntzaren bitartez ematen den sare sozialean.
|
|
|
Edo gerta daiteke estigma duen izendapena bereganatu izana eta hari beste adiera bat eman izana, eta adiera horren gain identitatea eratu izana. Kanpoko izendapenari izaera politikoa aitortu izana bertatik borrokatu ahal izateko (Velasco eta Díaz
|
de
Rada, 1997: 198).
|