|
2000
|
|
|
CHARRITTON, Piarres: Resurreccion Maria
|
de
Azkue eta Pierre Broussain-en arteko elkarrizketa. Euskaltzaindia, Iker Bilbo, 1986.
|
|
|
Nolanahi ere den, autore biok batera aurkeztu ziren Bizkaiko Diputazioak 1888.eko ekainaren 8an euskara irakasteko atera zuen katedra hornitzeko oposiziora, baina hau geroago Euskaltzaindiaren sortzaile eta aurren lehendakaria izango zen Resurreccion Maria
|
de
Azkuek irabazi zuen. Postu horretarako hautatua ez izanak ez zion Eusko Alderdi Jeltzalearen fundatzaileari galarazi hizkuntzaren alde borrokatzen segitzea, baina dirudienez, gertakari horrek biziki nahigabetu zuen Unamuno, ordurako Bilboko Institutuan latin irakasle zena, izaeraz aski harroa izanik.
|
|
2003
|
|
|
Ondoren, eta uda bitartean, Ordizia, Zarautz, Oñati, Deba eta Azkoitian izango da. Hamazazpi paneletan hamasei ipuin biltzaileren datuak daude erakusgai, horien artean dira, Maddi Aristi, Joxe Arratibel, Resurreccion Maria
|
de
Azkue eta Joxe Migel Barandiaran euskaldunak.
|
|
|
Bere etxean eta herrian ikasitako euskerea ez eban guztiz galdu erbesteko egotaldi luzean. Nik dakidala, urrutian bizi beharrak biziagotu egin eutsan herrimina, eta batez be Tui uri apal baketsuan zaletasunik handienaz ekin eutsan euskerea ikasteari, Resurrección María
|
de
Azkueren Morfología Vasca eta Seber Altuberen Erderismos gidari zituala. Bere bizitza guztian ez dau Jaimek ukatuko, ez isilduko, maisu handi bioi zenbat zor deutsen.
|
|
|
erbestekoen artean, Humboldt, Luis Luziano Bonaparte printzipea, Schuchardt, Karl Bouda, René Lafon, A. Tovar, Uhlenbeck, Meyer Lübke, R. Menéndez Pidal, G. Bähr, J. Vinson, H. Gavel, Van Eys, Meillet, t.a.; etxekoen artean, barriz, Larramendi, Astarloa, R.M.
|
de
Azkue, I.M. Etxaide, J. Urkixo, S. Altube, Pierre Lhande, Arturo Campión, Lacombe, Luis Mitxelena, Caro Baroja, J.M. de Barandiaran...
|
|
|
Zalduak beti adoretu ta bultzatu ninduan euskera bidetik aurrera joteko. Horretarako bere liburu batzuk be emon eustazan, euron artean orduan balio handikoa zan R.M
|
de
Azkueren hiztegi ederra...
|
|
|
Bat bai, behintzat: R.M
|
de
Azkueren Euskal Izkindea.
|
|
|
Krutwig, F. (1991): Bilbao de los años cuarenta en torno a Blas de Otero y Resurrección María
|
de
Azkue, Argitaletxe gabe, Bilbo. 64 or. Jurgi Kintana adiskideari zor diot erreferentzia.
|
|
2004
|
|
|
innecesaria de los mismos por existir en la lengua términos equivalentes por muy remotos y arcaicos que éstos sean[...]. Azkue solo recurre a la formación de voces nuevas una vez ha agotado esta última vía; en cambio a AG la sustitución de préstamos le conduce casi siempre al neologismo, sin duda porque su conocimiento del léxico vasco es notablemente inferior al
|
de
Azkue, pero sobre todo porque, contra la tradición (Oihenart, Larramendi, etc.) que Azkue no interrumpe, para él no existe, si no es en un cierto nivel de abstracción, el léxico vasco patrimonio de todo el euskera. El euskera no es uno, sino varios y cada dialecto ha de habérselas con sus propios recursos» (PAGOLA HERNÁNDEZ, I.:
|
|
|
Scientifique, 1985, eta Resurreccion Maria
|
de
Azkue eta Pierre Broussain-en arteko e/ karridaz
|
|
|
keta= Correspondencia entre R. M.
|
de
Azkue y P. Broussain= Correspondance entre R. M. de
|
|
|
surrección María
|
de
Azkue, Bilbo: Caja de Ahorros Vizcaína, 1983, eta Resurreccion Maria Az kue:
|
|
2005
|
|
|
Irakurle helduagoentzat, beraz, dugu Lehortean izeneko bilduma. Bilduma honekin Resurrección María
|
de
Azkue saria irabazi zuen. Guztira beste argitalpen bi gehiago izan ditu, 1988an eta 2001ean.
|
|
|
Zalantzarik gabe lehenengoa, Ipuin antzeko alegi mingotsak, izan da denetarik ospetsuena eta Zarateren literaturari sona handia eman diona. Argitaratu zeneko urtean Resurección Maria
|
de
Azkue saria jaso zuen. Adibide gisa esan behar dugu liburu horrek Leopoldo Zugazak 1975ean lehenengoz argitaratu zuenetik hona hainbat argitalpen izan duela, bai bizkaieraz, bai batuaz.
|
|
|
Resurreccion Maria
|
de
Azkue: euskal kulturaren erraldoia eta funtsezko zutabea/ Bazan, Iñaki; Garamendi, Maite*.
|
|
2007
|
|
|
R. Mar� a
|
de
Azkuek irakasle jardun zuen Bilbon, Unamunorekin lehian irabazitako katedran, 1936ra arte. Eta Donostian, Marzelino Soroa ere aritu zen euskara irakasten.
|
|
|
Baina aurrera jarraitu baino lehen, aipa ditzagun beste gertaera batzuk, Eskualdunaren bilakaeraren parean gertaturikoak. 1897 urtearen inguruan, Pierre Broussaini, Parisen medikuntza ikasten ari zela, bururatu zitzaion Société> Patriotique> Basque> elkartea eratzea, ikaskide kebekiar nazionalistek eraginda; Broussainek Resurrección Mª
|
de
Azkueri azaldu zion burutapena155 Elkarte abertzalea sortzearen aldekoa izan zen Albert Constantin156 ere. Proiektua 1898an aurkeztu zuten, Larresoroko apazgaitegiako ikasle ohiei.
|
|
|
Del epistolario de R. M.
|
de
Azkue, Euskera, 1957, 361 or.
|
|
|
Dena dela, Euskaltzaindiaz hurrengo puntuan hitz egingo badugu ere, aurreratuko dugu Akademiaren atala Iparraldean sortzeko nahia aspalditik zetorrela: 1922ko urriaren 27ko Euskaltzaindiaren bileran, Resurrección Mª
|
de
Azkue lehendakariak Pierre Lhanderen eskutitza irakurri zuen, non Lhandek eskatu zituen irizpideak Iparraldeko euskaltzain eta urgazleak Iparrean bertan elkar zitezen. Aho batez erantzun zioten Lhanderi bilduta zeuden euskaltzainek:
|
|
|
Euskal Akademia eratzeko lehenengo proiektuak aurkeztu zituzten euskaltzale batzuek, euskararen ortogra, a, nkatzeko beharra ikusi baitzuten: 1886an Aristide de Artiñanok (Proyecto> Academia> Bascongada) aurkeztu zuen, 1896an Sabino Aranak (Lecciones> de> rtografía> del> euskera> izkaino), 1896an ere Resurrección Mª
|
de
Azkuek (Proyecto> de> rtografía, > ometido> la> censura> de> los> que> se> dedican> a> cultivar> el> euskera) eta 1897an Cosme de Churrucak274.
|
|
|
Pierre Broussainek Resurrección Mª
|
de
Azkueri bidalitako eskutitza, Baiona, 1894ko apirilearen 1ean, Del epistolario de R. M. de Azkue, Euskera, 1957, 335 or.
|
|
|
Pierre Broussainek Resurrección Mª de Azkueri bidalitako eskutitza, Baiona, 1894ko apirilearen 1ean, Del epistolario de R. M.
|
de
Azkue, Euskera, 1957, 335 or.
|
|
|
Axola zaizkigun bi hamarkadetako Euskerak birritan eman zuen La, tteren lanaren berri: 1931n aditzera eman zuen Euskaltzaindiak Eskualdunen> Loretegia> La, ttek idatzitako literatur liburuaren 25 ale erosiko zituela298 eta 1932an Resurrección Mª
|
de
Azkuek La, tteren poema bat irakurri zuen299 Ostera, La, ttek berak ez zuen artikulurik argitaratu 1920 eta 30 hamarkadetako Euskera> Agerkarian.
|
|
|
Izan ere, ohiko lankide bakarra izan zuen Euskerak: Resurrección Mª
|
de
Azkue, Euskeran 41 artikulu argitaratu zituena; ostera, RIEVen 3 baino ez eta gainontzeko aldizkarietan ezer ere ez. Sebero Altubek eta Juan Bautista Eguskitzak Euskeran asko idatzi ez bazuten ere, lankidetza handiagoa izan zuten Euskaltzaindiaren agerkarian Eusko Ikaskuntzarenean baino, azken honetan hiruzpalau artikulu baino idatzi ez baitzituzten.
|
|
|
Laurent Apésteguyren ustez, euskaltzainek mintzaira zailchkoa derabilate, arruntean nekez deramakeguna507, Resurrección Mª
|
de
Azkue buruaren hizkeraz hau badio ere: Mintzaile choragarri hau, aho aberatsekoa, eskuara itzulikatuz, zalu eta biphil dabilana508.
|
|
|
Egia esan, Euskaltzaindiaren erabakiak beti gogoz onartu ez bazituzten ere, Resurrección Mª
|
de
Azkueren lana goratu egin zuten idazle askok:
|
|
|
Ikusten dugun legez, Gure> Herrian iritzi ugari argitaratu zuten Resurrección Mª
|
de
Azkueri, Euskaltzaindiaren buruari buruz, eta Julio Urkijo eta Piarres Lhande euskaltzainei buruz. Urkijori buruzkoak laudoriozkoak ziren, Azkue eta Lhandek, berriz, kontrako komentarioak ere jaso zituzten.
|
|
|
Laukiak erakusten duen moduan, Resurrección Mª
|
de
Azkue, Jean Barbier, Louis Colas, Jean Baptiste Daranatz, Pierre Lhande, Julio Urquijo, Philippe Veyrin eta Julien Vinsonez. Hauek ere ez ziren edonor euskal Herriko aktibitate kulturalean; izan ere, Colas eta Vinson ezik, gainerakoak kargudunak ziren elkarte kulturaletan.
|
|
|
Beraz, hauexek izan ziren 1920 eta 30 hamarkadetako Iparraldean sare intelektualaren partaide nabarmenenak: Resurrección Mª
|
de
Azkue, Jean Barbier, Louis Colas, Jean Baptiste Daranatz, Henri Dop, Christian dElbée, Henri Gavel, Piarres La, tte, Pierre Lhande, Jules Moulier, Julio Urkijo, Philippe Veyrin eta Julien Vinson.
|
|
|
Del epistolario de R. M.
|
de
Azkue, Euskera, Euskaltzaindia, 1957 DESCAMPS DE BR AGELONGE, H.: La> vie> politique> des> Basses Pyrénées,
|
|
|
Duela gutxi sortu den Tht design enpresaren lanak Erandio, Berango, Lekeitio eta orain Elgoibarren ikus daitezke, momentuz. Lekeition, Eusebio Maria
|
de
Azkue kalean dagoen muralean, sareetatik arrainak batuz ari diren emakume taldea irudikatu dute, zuri beltzean.
|
|
2008
|
|
|
Azken hauetan, elkarrizketetan batik bat, tokian tokiko formak askoz gehiago erabiltzen dira ahozko komunikazioan. edo eredu berri bat sortu: Resurrección Mar� a
|
de
Azkueren gipuzkera osotua edo aranisten (Ebaristo Bustintza buru zela) euzkera garbija (gure egunetan hiperbizkaiera izena eman dio eredu horri Itziar Laka irakasleak) edota Herria aldizkarian erabiltzen zen nafarrera lapurtera literarioa, Piarres Lafittek kodetua. Azkenik, dakigunez, ortografia, flexioa eta aditza bateratu ziren, erdiko euskalkietan oinarritzat hartuta.
|
|
|
–Un mes después del banquete, un curita vascófilo de estos que sirven de moscas carnarias del vascuence, don Resurrección María
|
de
Azkue, dijo en una conferencia, ante el aplauso de un público bizkaitarra, que yo era un botarate y que me debían expulsar del País Vasco.?
|
|
|
Jon Juaristik, Vizcaytik Bizkaira zarzuelaz ari dela, zera dio: «Aunque escrita en Bilbao, la zarzuela
|
de
Azkue no es bilbaina. Su pequeño universo corresponde a la Vizcaya profunda, tradicionalista y católica»156 Beraz hiri batean idatzi arren, baserriko munduikuskera islatuko luke.
|
|
|
«Azkue no venía de familia campesina ni hidalga. Su padre, el poeta euskérico Eusebio María
|
de
Azkue, era profesor de la Escuela Náutica de Lequeitio. Ahora bien, la ideología de Azkue fue siempre la dominante en el ámbito geográfico en que nació»158 Jaiotza lekuari esleitzen dion determinismo ideologiko hau kuriosoa da («Venía del fondo intrahistórico» moduko kontzeptu esentzialistak aipatzeraino).
|
|
|
Su padre, el poeta euskérico Eusebio María de Azkue, era profesor de la Escuela Náutica de Lequeitio. Ahora bien, la ideología
|
de
Azkue fue siempre la dominante en el ámbito geográfico en que nació»158 Jaiotza lekuari esleitzen dion determinismo ideologiko hau kuriosoa da («Venía del fondo intrahistórico» moduko kontzeptu esentzialistak aipatzeraino). Bereziki kontuan izanik Azkue hamalau urtetik aurrera Lekeitiotik kanpo bizi izan zela, Bilbon, Gasteizen eta Salamanca ikasiz, eta ondoren Bilbon kokatuz (aipatu gabe hiru mila biztanleko Lekeitio bera, hiri izan ezagatik, ez zela doiki herrixka txiki bat ere).
|
|
|
«1830etik hasten da Eusebio Maria
|
de
Azkue bat bere poemak egiten, mugimendu erromantikoaren zantzuren bat edo beste ikus dakiokelarik»240 Izatez eragin neoklasikoak zein erromantikoak biltzen zituen. Ohitura poemak, izadiari buruzkoak, mitologiazkoak, amodiozkoak idatzi zituen besteak beste, gaiotan kutsu erromantikoa ageriz.
|
|
|
D. Resurreción María
|
de
Azkue era la envoltura de un alma de niño. Como la gracia divina de las almas infantiles, el goce de lo popular se les da en especial a las almas ingenuas, que todo lo aprecian en su liberalidad bondadosa, aun lo extraño a su cultura especializada.
|
|
|
queda allí de manifiesto la dualidad de la actitud
|
de
Azkue frente a la tradición que recogía y estudiaba: actitud mezcla de respeto, puesto que no reconocía otra autoridad, y de crítica, puesto que con un criterio selectivo, y en buena parte estético?
|
|
|
Creo significativa e importante la marcada tendencia
|
de
Azkue a dar algunos datos comparativos, sacados de bibliografía alemana y sobre pueblos germánicos. [...] Porque no hay que darle vueltas, con independencia a los orígenes de la lengua[...] el vasco, como sujeto folklórico, es fundamentalmente un europeo321.
|
|
|
Atal honetan Azkueren erlijiotasuna aztertzen da, bere apaiz izateari lotua zegoena. Izatez, Azkue ezagutu zuen pertsona batek zioen bezala «Hablar
|
de
Azkue como sacerdote es exactamente lo mismo que hablar de toda la vida de Azkue. El sacerdocio penetra en Azkue toda su persona y toda su actividad y toda su vida, su larga vida de ochenta y siete años»399 Beraz, Azkue orientatu zuten ideia giden artean funtsezkoa da bere erlijiotasuna ere ezagutzea.
|
|
|
Atal honetan Azkueren erlijiotasuna aztertzen da, bere apaiz izateari lotua zegoena. Izatez, Azkue ezagutu zuen pertsona batek zioen bezala «Hablar de Azkue como sacerdote es exactamente lo mismo que hablar de toda la vida
|
de
Azkue. El sacerdocio penetra en Azkue toda su persona y toda su actividad y toda su vida, su larga vida de ochenta y siete años»399 Beraz, Azkue orientatu zuten ideia giden artean funtsezkoa da bere erlijiotasuna ere ezagutzea.
|
|
|
Así volcó en su obra lo recogido, año tras año, en sus cuadernillos y papeles, sin grandes preocupaciones doctrinales y metodológicas. Ni el «primitivismo vasco», ni el «medievalismo walterscottiano», ni ningún otro «ismo» de los que gravitan sobre las averiguaciones humanísticas hechas en el país pesó sobre la colección
|
de
Azkue; ni siquiera el «purismo», que tanto limitó su labor lexicográfica14.
|
|
|
La ausencia de grabaciones, una metodología muy probablemente inaccesible para su autor debido al elevado coste que suponía en ese momento? nos impide también apreciar hasta donde llegaba la indudable capacidad transcriptora
|
de
Azkue, y muy probablemente llevaríamos más de una sorpresa sobre cómo cantaba el pueblo hace casi un siglo.18
|
|
|
época, es visible la preocupación
|
de
Azkue por mantener la fidelidad al original escuchado. Otro asunto será, como veremos, que no intervenga personalmente sobre el mismo.
|
|
|
Precisamente ese prurito científico
|
de
Azkue es el que motiva que sea tan transparente su intervención sobre el material popular23.
|
|
|
Hablar sin más de la necesidad de una revisión crítica del Diccionario
|
de
Azkue, más urgente que cualquier labor destinada a completarlo, podría inducir a error[...] No se trata en manera alguna de sugerir que esta obra contenga un número desproporcionado de datos inseguros o erróneos, antes bien se puede afirmar sin faltar en nada a la verdad que Azkue, dadas las dificultades que encontró, dio pruebas suficientes de que se hallaba extraordinariamente bien dotado ...
|
|
|
Y, no contento con recoger el léxico contemporáneo en sus distintas versiones, dio profundidad temporal a su obra con el estudio de impresos y manuscritos de otros tiempos, haciendo a la vez un diccionario dialectal y un diccionario histórico. [...] El Diccionario
|
de
Azkue es, además, un diccionario crítico y lo es esencialmente[...] [zeren] en el campo del léxico llegó con Azkue la hora de intentar separar definitivamente, de una vez para siempre, el buen grano de la cizaña40.
|
|
|
El Diccionario
|
de
Azkue no es, ni como trabajo de hombre podía serlo, el inventario total y perfecto del léxico vasco, pero es por mucho la obra que más se aproxima a esta meta ideal e imposible de alcanzar[...] 41
|
|
|
Urkixok urte hartan Schucharditi adierazi zionez: «En cuanto a la continuación del Dic. español vasco creo tropezaríamos con la intransigencia
|
de
Azkue. En realidad sería muy facil dicha labor, pues podrían suprimirse las definiciones de las palabras castellanas que no tienen equivalencia en vascuence»67 Ohar horretan antzematen da Azkuek Akademia barruan bere irizpideak ezarri nahiko zituela, seguruenik sabindarren kontra, neologismoak hautatzeko.
|
|
|
22): «La acronía, digamos la dependencia de modelos ya periclitados, era ya mucho más evidente en el grupo vasquista, así como en las novelas ingenuamente peredianas también de Domingo de Aguirre, en el costumbrismo ruralista de las zarzuelas
|
de
Azkue y de los cuentos de Kirikiño.»
|
|
|
423 Azkue «R. M.
|
De
Azkue Euskaltzainburuak Hasparrengo batzar agirian George
|
|
|
61 Cf. «Un olvido que a todos duele», Euzkadi, 1922.09.14: «Comentábase con verdadera pena por nacionalistas y no nacionalistas que en la lección sobre semántica dada por don Resurrección María
|
de
Azkue, al citar el conferenciante los nombres de quienes en el pasado siglo laboraron por el euskera fuese omitido el nombre de don Sabino de Arana. Decíase, y con fundamento, que este olvido era imperdonable en quien, presidiendo la Academia de la Lengua, en cuyos locales figuran un cuadro de honor al principe Bonaparte, Astarloa y nuestro llorado maestro, no parecía poder, al mencionar a los dos primeros, omitir al último[...]».
|
|
|
«Para la Sección Filológica quedan desde luego designados académicos los señores D. Resurrección Mª
|
de
Azkue, D. Arturo Campión, D. Luis de Eleizalde, D. Julio Urkixo, R.P. Raimundo de Olabide, S.J., R.P.
|
|
|
Irigoyen, Alfonso (bil.) (1957): " Del epistolario
|
de
Azkue", Euskera, II, 261393.
|
|
2009
|
|
|
Beste batzuekin ere kontsultatu ohi zuen. Irigarai, Urkixo, Oleaga?, baina zeregin horretan beti eutsi ziona Azkue zen: . La única persona entre todos los Euskaltzaines que siempre me sostuvo en esta tarea, la cual corría al margen de la legalidad fascista, fue Resurrección M.
|
de
Azkue, quien a pesar de su avanzada edad era más valiente y combativo que los demás?.
|
|
|
Diccionario vasco español frances, Resurrección María
|
de
Azkue, Editorial La Gran
|
|
|
Diccionario vasco español frances, Resurrección María
|
de
Azkue, Editorial La Gran Enciclopedia Vasca, Bilbao, 1969.
|
|
2010
|
|
|
AFAGI (Gipuzkoako Alzheimerdun Gaixoen Senitartekoen Elkartea) Resurreccion Ma
|
de
Azkue kalea 32, beheko solairua, 20018 DONOSTIATelefonoa: 943297118
|
|
2012
|
|
|
Edozelan ere, euskal literaturaren irakaskuntza sistematikoa 1960ko hamarkada inguruan hasi zen (hamarkada horretatik aurrera euskara eta euskal kulturaren irakaskuntza bermatuko zuten ikastolak hasi ziren sortzen Bizkaian eta Gipuzkoan). ...; horiek izango ziren ondare literario nazionala osatuko zutenak, alegia, belaunaldiz belaunaldi memoria historikoan gordeko zirenak (aipagarriak dira, besteren artean, literatura idatziaren hastapenetan, XVI. mendean, Etxepare eta Leizarraga; XVII. mendean Axular eta, neurri apalagoan, Etxeberri Ziburukoa, Oihenart eta Tartas; prosagintzaren lehen urratsetan Juan Antonio Moguel, Resurrección Mª
|
de
Azkue eta, batez ere, Txomin Agirre; eta, azkenik, gerraurreko poesian Lizardi, Lauaxeta eta Orixe). Baina, literaturaren historia irakasteko helburuari denbora gutxiren buruan gehitu zitzaion testua ikaslearengana hurbiltzeko xedea.
|
|
2013
|
|
|
Resurrección María
|
de
Azkue: Euskalerriaren Yakintza, II, 310 or.
|
|
|
Gaur egun, ordea, ahozko tradiziotik zetorren familia transmisioa eten egin da, eta, hura berreskuratzeko helburuarekin, bilketa lan handiak egin dira. Bilduma klasiko handi batzuk dauzkagu gure artean; kontuan hartzekoak dira, esate baterako, Joxe Miel Barandiaranek, Resurrección Maria
|
de
Azkuek eta Manuel Lekuonak egindakoak.
|
|
2014
|
|
|
14Contribución al estudio etnográfico del País Vasco Continental, Aspectos de la vida profesional vasca (1934), La mentalidad popular vasca según Resurrección María
|
de
Azkue (1975).
|
|
|
Helbidea: Resurrección Maria
|
de
Azkue kalea, 32 behea. 20018 DONOSTIA.
|
|
|
Don Juan Gorostiaga Bilbao, Filosofian eta Teologian doktorea, Pariseko Hizkuntzalaritza Elkarteko kidea, Euskaltzaindikoa, Etimologian aditua, Eskritura Santuetan ere bai. Resurreccion Maria
|
de
Azkueren hiztegiari sarreretako bat egin zion, Babiloniako literatur antologia bat idatzi zuen 30 urte bete barik, hainbat liburu argitaratu zuen, linguistikakoak gehienak, historiakoak. Irene Arrias bataiatu zuen 1971n.
|
|
2015
|
|
|
Nire begiez ikusi nuen, eta honela geratu zait oroimenean. Gizon hark, Resurrección María
|
de
Azkuek, alegia, Bilboko Plaza Barria zeharkatu du alderik alde, urrats handiz, bere sotana zabalaren hegalak, saguzar jostariak, zaflaka sartzen zaizkiola aztalen artean.Egunotan Plaza Barritik aski ibiltzen nintzen.Gizon hori Resurrección María de Azkue zela, zalantza gutxi, haren erretraturik ezagunena ikusi duenarentzat.On Resurrecciónek Plaza Barria zeharkatu du, Bilbo soraio batek ez dio ... Azkue ez da geldituko harik eta, plaza erdia zeharkatu duenean bi turista japoniarrek geldiarazi duten arte; orduan goxatu du betarte latza, argazki makinaren begiari, zahar baten keinu lehorrik gabe, agure ongile baten irribarrea oparitzeko.Japoniar bikoteak bi argazki tira ditu; lehenik, mutilak On Resurrección eta neska erretratatu ditu, gero neskak Azkue bera eta mutila.
|
|
|
Nire begiez ikusi nuen, eta honela geratu zait oroimenean. Gizon hark, Resurrección María de Azkuek, alegia, Bilboko Plaza Barria zeharkatu du alderik alde, urrats handiz, bere sotana zabalaren hegalak, saguzar jostariak, zaflaka sartzen zaizkiola aztalen artean.Egunotan Plaza Barritik aski ibiltzen nintzen.Gizon hori Resurrección María
|
de
Azkue zela, zalantza gutxi, haren erretraturik ezagunena ikusi duenarentzat.On Resurrecciónek Plaza Barria zeharkatu du, Bilbo soraio batek ez dio begiratu ere egin; eskolara piperra egin duen haur batek bakarrik begiratu dio sustoz, denboren zuloan galdutako atabismo zahar baten azken oihartzuna erregistratu izan balu bezala. Azkue ez da geldituko harik eta, plaza erdia zeharkatu duenean bi turista japoniarrek geldiarazi duten arte; orduan goxatu du betarte latza, argazki makinaren begiari, zahar baten keinu lehorrik gabe, agure ongile baten irribarrea oparitzeko.Japoniar bikoteak bi argazki tira ditu; lehenik, mutilak On Resurrección eta neska erretratatu ditu, gero neskak Azkue bera eta mutila.
|
|
|
–R. Ma
|
de
Azkue euskaltzainburuak Hasparrengo batzar agirian Georges Lacombe euskaltzainari egindako erantzumena?. Euskera 2:
|
|
|
Irigoien, Alfonso (arg). 1957. Del epistolario
|
de
Azkue?. Euskera 2:
|
|
|
–(arg). 1986 Resurrección María
|
de
Azkue eta Pierre Broussain-en arteko elkarridazketa. Bilbo:
|
|
|
Gazte denboran ez nuen holakorik entzuten. Nere ikuskera zuzena zenez jakiteko, R.M.
|
de
Azkue hiztegia begiratu dut eta hara zer agertzen den: " astokeri" (G.N L)," alperkeri" (B.G)," bortizkeri" (BN L)," naikeri"," nahikeri"," alukeri" (B...)," bidai" (L).
|
|
2016
|
|
|
Koldo Mitxelenak liburuaren hitzaurrean zioen argi eta garbi ageri zela egilearen lirikarako isuria. Ez da beraz harritzekoa J. B. Elizanburu, E. M.
|
de
Azkue eta F. Kortabitarteren olerkiak ez eze, kopla, kanta eta bertso herrikoiak agertzea liburuaren apaingarri eta prosaren aringarri. 50eko hamarkadako urte ilun bakartietan ekinean antzeman dezakegu Erkiaga loari ostutako asti larrietan, Pragako idazlea gisa.
|
|
|
Ikastolaren webgunean azaltzen denez, Tere Rotaetxek, mugimendu honen beste zutoinak, bere Elkano kaleko etxe bat alokatu zien eta bertan kokatu zen Resurrección Mª
|
de
Azkue Ikastola 1966 urtean. Hurrengo pausoa, instituzioen babesa lortzea zen eskola legeztatzeko.
|
|
|
XIX. mendean, Bizkaiko Batzar Nagusietan Aita Uriartek hasitako bidea Bizkai Gipuzkoetako aldundietara hedatu zen XX. mendearen bigarren hamarkadan. Hala ere, ordurako, euskararen pizkundearen euskarriak jarrita zituzten Resurrección María
|
de
Azkuek, Sabino Aranak, Arturo Kanpionek, Julio Urkixok eta abarrek.
|
|
2017
|
|
|
Merkatuaren ezkerreko aldean San Antongo eliza dago, Athleticen armarrian agertzen den hori, zubi eta guzti. Diotenez, zubi hartatik erori omen zen Resurrección María
|
de
Azkue euskaltzainburua, egun batzuk geroago hilko zuen gaixoaldia eraginez. Ez diot inori opa zubitik behera jausita hiltzerik, baina kontsola gaitezen pentsatuta egungo ura Azkueren garaikoa baino dezente garbiagoa dela.
|
|
|
Empleado de manera general en la tradicion septentrional, no, al parecer en suletino. Al Sur hay ejs. aislados en Isasti (arane), Mendiburu y Astarloa, pero a partir del dicc.
|
de
Azkue su uso se hace corriente" (OEH). Edozenbat adibide literatura klasikoan zentzu honekin.
|
|
2018
|
|
|
Madrilen ere, ABC egunkariak honela jaso du albistea: Bilbao, 9 Esta tarde ha fallecido el sacerdote D. Resurrección María
|
de
Azkue, a los ochenta y siete años de edad. Famoso filólogo, era presidente de la Academia de la Lengua Vascongada y miembro de número de la Academia Española.
|
|
|
Bilbao: Euskaltzaindia, 2008, 18 or.* Resurreccion Maria
|
de
Azkue eta Pierre Broussain-en arteko elkarridazketa()/ Piarres Charrittonek paratua. Bilbo:
|
|
|
Ala ere, agindu beti zure esanpeko Agerre, tar Jose, ri?». (Agerrek Azkueri,)** Del epistolario
|
de
Azkue/ Alfonso Irigoyen in: Euskera, 2 libk. (1957); 332 or
|
|
|
Sortu zenetik() Bilbon izan du beti egoitza nagusia, Euskal Herriko lau Foru Diputazioen babesarekin eratu bazen ere.Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutuak, euskararen gainean, aholku erakunde ofizialaren maila eman zion Euskaltzaindiari. Ildo horretan, bere eginkizunak euskararen gramatikaren arauak ikertzea eta ematea, euskararen erabilera bultzatzea eta euskararen eskubideak zaintzea dira.Aurreneko lau euskaltzainak, 1919an, Resurrección María
|
de
Azkue, Luis Elizalde, Julio Urkixo eta Arturo Campión izan ziren; lehenengo Euskaltzainburua, berriz, Resurrección María de Azkue.Hasieran Euskaltzaindiak bi sail zituen: euskal ikerleen saila eta jagoleena.
|
|
|
270. Charriton, P (Ed.) (1986): Resurreccion Maria
|
de
Azkue eta Pierre Broussain-en arteko elkarridazketa. Bilbo:
|
|
|
(1986): Resurreccion Maria
|
de
Azkue eta Pierre Broussain-en arteko elkarridazketa. Bilbo:
|
|
|
Horretan guztian ahozkoaren anonimotasunak ere izan zuen garrantzirik. 50etatik aitzinera, Iparraldetik Hegoaldera hurbilduriko diskoei Mixel Labeguerie, Ximun Haran' 9eta Jorge de Riezuk (1948), Aita Donostiak (1921), Resurreccion Ma
|
de
Azkuek(;) eta bertzek eginiko aurre bilketa lanari eskerrak, anonimoa zen komunitateari eskaini zitzaion corpusaren zati baten egiletza. Horrek berak ekarri zuen corpusak lagundurik proiektatzen zen komunitate ideiak izan zezala eraginik kolektiboaren osaeran.
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, A. Irigaray zuhurrak gutunetan ez zion hasieran Euskaltzaindiaren berririk eman, nahiz eta lexikografian mugaz bestaldekoekin elkarlanean aritu beharraz mintzo, hori baitzen, artean, Akademiaren gerraondoko zeregin nagusia.376 Baina gutunean isildutakoa, bestela jakin zuen, Baionako Eusko Jakintzaren lehen zenbakiko" La langue basque de 1939 à 1947" artikulua argitaratu zuenean, Akademia politikoki baldintzatuaz ere jardun baitzuen: " On nous a signalé que M.
|
de
Azkue a pu faire paraître les tomes II y III de son Euskalerriaren Yakintza (Literatura popular del Pais Vasco). On lui a même proposé de reouvrir l’Académie Basque pourvu qu’on n’y admette pas les basques continentaux" (Lafitte 1947:
|
|
|
1161 KMK: L. Aquesoloren gutuna J. L. Lizundiari, Euskaltzaindiak 1984an berrargitaratu zuen euskaltzainburuaren hiztegia facsimilean, sarrera gisako L. Michelenaren Estudio sobre las fuentes del Diccionario
|
de
Azkue (1970) ikerketarekin (Michelena 2011b: 29).
|
|
|
B. Echegarayren gutuna N. Oleagari, talpen nagusia Diccionario vasco español francés() izan behar zen.665 Bilboko prentsak, Akademiaren azaroko batzarraren berri emateaz gain, tituluan nabarmendu zuen egitasmoa: " Serán reeditadas las obras de don Resurrección María
|
de
Azkue y su Diccionario Vasco Español Francés" (La Gaceta del Norte). 666 Lehen ediziotik igarotako urte luzeetan, R. M. Azkue bere hiztegiari oharrak gehitzen aritu zen, eta eranskin hori ere argitaratzea zen asmoa.
|
|
|
Arana Mar tija, José Antonio (1983). Resurrección María
|
de
Azkue. Bilbo:
|
|
|
Charrit t on, Piarres (arg.) (1986). Resurreccion Maria
|
de
Azkue eta Pierre Broussain-en arteko elkarridazketa(). Bilbo:
|
|
|
Bilbao de los años cuarenta: en torno a Blas de Otero y Resurrección Mª
|
de
Azkue. Bilbo:
|
|
|
OEH, izan, ez da benetako hiztegi historikoa eta are gutxiago etimologikoa, baina euskarazko beste edozein baino hurbilago da desideratum horietatik, euskal testu tradizioa Azkuerenean zein beste edozeinetan baino askoz hobeto ordezkatuaz, zalantzarik gabe. esan dezadan, Mitxelenaren asmoak hiztegi horren inguruan ulertzeko ezinbesteko dela haren Estudio sobre las fuentes
|
de
Azkue (1970 [1965]), zeinen zordun diren lexikografia zaharraren azterlan guztiak (ik. Lakarra 1993, Urgell 1997, 2000, etab.). 17
|
|
2020
|
|
|
Gogotik edaten duenari esateko erabiltzen da. Honelaxe egiten zion ziari erreferentzia Eusebio Maria Dolores
|
de
Azkuek, R. M. de Azkueren aitak, Gabon afari bat bertsoan:
|
|
|
Honelaxe egiten zion ziari erreferentzia Eusebio Maria Dolores de Azkuek, R. M.
|
de
Azkueren aitak, Gabon afari bat bertsoan:
|
|
2021
|
|
|
" Garai honetan Euskera n argitara zituen lan miragarriak hauexek dira: ‘Aportaciones al diccionario vasco’ (1956), ‘Cartas de Mariano Mendigacha a Don Resurrección María
|
de
Azkue, escritas en roncalés y castellano’ (1957), ‘Del epistolario de Azkue’ (1957), ‘Berbak eta izkuntza’, (1959), Aita Mokoroarekin batera ‘Sermones manuscritos antiguos, Fr. Francisco Tristán de Huandurraga (1822), Fr. Juan de Ajuria (1800) (1806) ’ (1956), eta batez ere gerora argiago agertuko zuen ikerlari sen handia eta begi zorrotza erakusten duen artik... ‘Curiosidades y observaciones sobre el dialecto vizcaíno literario’ (1958)[...] Ordukoak dira Lardizabalen Testamentu Berriko Kondaira edo Historia (Bilbao, 1957) liburuko edizio eta hitzaurrea eta ‘Euskal kantak’ (Bilbao, 1959 eta 1960) bilduma ttipia." (1999:
|
|
|
1400 urteaz geroztiko pertsonen izenetan ez da onartuko deituraren aurreko, tarteko edo ondoko eranskinik (de, d’, tar, koa, ko eta y). Adibidez, ontzat emango dira Katalina Erauso (eta ez Katalina Erausoko), Resurreccion Maria Azkue (eta ez Resurreccion Maria
|
de
Azkue), Sabin Arana Goiri (eta ez Sabin de Arana y Goiri), Joanes Leizarraga (eta ez Joanes Leizarragakoa), Pedro Agerre Axular (eta ez Pedro de Axular edo Pedro Axularkoa), XV. mendeaz geroztikoak baitira denak. (Mujika et al. 2005:
|
|
2022
|
|
|
Ordünko eüskaltzaleen mündüan ezagütürik zen eta goraipatürik ere, zeren eta Euskaltzaindiko ürgazle izentatü beitzüen 1919 urtean. Ospe eta mereximentü handiko hizkuntzalaria izan den Resurreccion Maria
|
de
Azkuerekin harreman jarraikiak zütüan, Kepa Altonagak ediren bi leterak agerialat ekarri düen bezala. Bada, halere, Jean Félix Larrieuren bizi aberats hortan misterio bat:
|
|
|
Akademiko Jaunak, D. Resurrección Mª
|
de
Azkue, D. Karmelo de Etxegarai, D. Arturo Campion, D. Mateo de Mujika, zergatik ez da sortu sorrarazteko agindua daukazuen erakundea?
|
|
|
Resurrección Maria
|
de
Azkueren" Diccionario Vasco Español Frances" hiztegiaren online bertsioa aurkezten ari dira Bilboko Batzar Nagusietako egoitzan @berria pic.twitter.com/X6B7hdYEGr
|
|
|
1905 urtean argitaratu zuen Resurrecion Maria
|
de
Azkue hizkuntzalariak Euskara Gaztelania Frantsesa Hiztegia laneko lehenengo liburukia, eta hurrengo urtean bigarrena. Urte luzez eginiko lanaren fruitua izan zen.
|
|
2023
|
|
|
[5] Fernandori egozten zitzaizkion zenbait pasadizo eta ateraldi belaunaldi arteko ahozko transmisioak zerbait itxuragabetu izana litekeena zela zioen Manterolak, eta Oterminen ustez asko ez dira bereak. “A finales del siglo XIX y principios del XX, intelectuales con mucho sentido del humor como el Padre Orko, Resurrección María
|
de
Azkue, el párroco de Tolosa o Serapio Múgica fueron recogiendo historias y anécdotas fantásticas procedentes de toda Europa y se las aplicaron a Fernando, que se convirtió así en un personaje humorístico” (2014/VIII/29, Gara, “Un homenaje musical a Fernando Amezketarra”).
|