|
2001
|
|
|
Martinez
|
de
Luna-k (1996), Txepetxen ideietatik abiatuz, zenbait ondorioateratzen ditu: 1) Motibazioaren sorrerarako iturbide bat ingurunearen eraginadela:
|
|
|
Hizkuntzen erabilera era osatuan ulertzeko, ezinbestekoa da sare sozialak kontuan hartzea (Martinez
|
de
Luna, Jausoro, Berrio Otxoa eta Idirin, 1998). Euskararenerabilera eta horrek dituen funtzioak aztertzeko, ondorengo mailak hartu dirakontuan sare sozialean (Espi, Azurmendi eta Arratibel, 1993; Arratibel, 1999): 1) Gertuko sarea:
|
|
|
IÑAKI MARTINEZ
|
DE
LUNA
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Lerro hauek idazten ari naizelarik eman da argitaragaztetxoen artean egindako inkesta bat, Kontxesi Berrio Otxoa eta Iñaki Martinez
|
de
Lunak zuzendua. Euskaldu non Egunkaria n (2001.03.21) irakurri dudanaren arabera, atentzioa eman dit ondorio gisa agertu den pasarte honek:
|
|
2002
|
|
|
I. M.
|
DE
LUNA. Erabileraren %14ko datua azpimarratzea baino, nire ustez garrantzitsuena joerak azpimarratzea da.
|
|
|
I. M.
|
DE
LUNA. Esparru euskaldunetan garai batean erdaraz ziren harreman sareak errazago ari dira ordezkatzen euskarazko harreman sareekin.
|
|
|
I. M.
|
DE
LUNA. Azkenean, horren atzean dagoena hiztun komunitatea da.
|
|
|
I. M.
|
DE
LUNA. Esparru formalean indar handia jarri da eta agian ez zaio behar besteko garrantzia eman esparru ez formalari:
|
|
|
I.M.
|
DE
LUNA. Ados, baliabideak behar dira, baina baita lehentasunak ezartzea ere:
|
|
|
I. M.
|
DE
LUNA. Ikuspegi positibo horren alboan negatiboa jarriko nuke.
|
|
|
I. M.
|
DE
LUNA. Ez dakit Unescoren txostena okerra den ala ez, ez dakit hemendik eta hamarkada batzuetara zenbat hizkuntza desagertuko diren, baina batzuk bai.
|
|
|
I. M.
|
DE
LUNA. Gauza asko eta gauza on asko egin da.
|
|
|
Nahiak nahi, errealitatea hor dagoela gogorarazi dio Xabier Aizpuruak, datu, ikerketa eta interpretazio askoren jabetzatik, Euskal Herriko hizkuntz errealitatea gutxik moduan ezagutzen duela erakutsiz. Iñaki Martinez
|
de
Luna EHUko irakaslea baikor agertu da datuen aurrean, baina hizkuntz gutxitu guztiek duten desagertzeko arriskua garbi utziz; horrexegatik, bere ustez, tentsio puntua mantentzea ezinbestekoa da.
|
|
|
IÑAKI MARTINEZ
|
DE
LUNA. Hizkuntza batean ezagutzak eta erabilerak ez dute bat etorri beharrik.
|
|
|
I. M.
|
DE
LUNA. Arabatik ikusita, esango nuke arriskutsua izan daitekeela beste leku batzuetarako hartu diren neurriak Araban indarrean jartzea itsu itsuan.
|
|
|
IÑAKI MARTINEZ
|
DE
LUNA
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
2003
|
|
|
pentsatzen du bere kautan. MartÃnez Â
|
de
Lunari irakurri diodanez: " ezin da bistatik galdu, hizkun  tza bizi bat hiru mailetan errotuta dagoelako dela bizia:
|
|
|
63 Martinez
|
de
Luna et al., (2000): Euskal Herriko gaztetxoak eta euskara, Martinez de Luna, Bilbo.
|
|
|
63 Martinez de Luna et al., (2000): Euskal Herriko gaztetxoak eta euskara, Martinez
|
de
Luna, Bilbo.
|
|
|
64 Hernandez, J.M., (2000): " Gaztetxoen hizkuntzekiko diskurtsoak eta bizipenak", in Martinez
|
de
Luna et al., (2000): Op.
|
|
|
65 Berrio Otxoa, K., (2000): " Gaztetxoak eta hizkuntza gaitasuna, erabilera, iritziak eta hautapena", in Martinez
|
de
Luna et al., (2000): Op. cit.%£%
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Euskal Herriko gaztetxoak eta euskara. ASKOREN ARTEAN/ Martinez
|
de
Luna, Iñaki; Berrio Otxoa, Kontxesi**. Iñaki Martinez de Luna. s.l.
|
|
|
ASKOREN ARTEAN/ Martinez de Luna, Iñaki; Berrio Otxoa, Kontxesi**. Iñaki Martinez
|
de
Luna. s.l. 30x21 cm.
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
2004
|
|
|
Lan honetan zehar, inori baimenik eskatu gabe, batenak utzi eta bestearenak hartu nabilenez, orain hartuko dudan euskaltzalearen aipuak ere, aldez edo moldez, aginte eremuak ditu hizpide. Iñaki Martinez
|
de
Lunak, nik uste, inor gutxik begiz jotako auzi bat pausatu nahi digu mahai gainean: hau da, euskararen berreskurapen ahaleginetan zergatik egiten da, ia egiten den guzti guztia, botere publikoaren eremutzat jota dauzkagun gizarte arloetan?
|
|
|
Martinez
|
de
Lunaren ohartarazpena biziki interesgarria da. Ez dakit nondik aterako genuen guk burutik kendu gabe darabilgun ideia hori.
|
|
|
Zimentarri horiek, alabaina, botere sozialaren sustrai sakonagoetan ezarriak daude, eta, zer esanik ez, berriz, gurea bezalako kasuetan, aginte publikoaren izaera ahuleziak jota dagoenean. Nolanahi ere, eta auzigai hauetan aginte publikoaren erantzukizuna guztizkoa dela aitorturik ere, ez da zilegi arestian Martinez
|
de
Lunak gogorarazi diguna isilpean gordetzea.
|
|
|
Hizkuntza, gizartearen antolamendurako oinarrizko lanabesa eta zimentarri izanik, horrek gizarte egituren eta harreman ehunduren baitan eskueran daukan kokagunea omen dugu hizkuntza funtzioen oinarri. Mezu hori dakarkigute bederen Iñaki Martinez
|
de
Lunak eta Nekane Jausorok; eta, horrenbestez, aurrera mezulariak: –Hizkuntzen funtzioak aztertzea interesgarria zaigu, oso loturik daudelako hizkuntza horien kokapen, irudi eta legitimitate sozialekin eta, horrekin batera, hizkuntzarekiko norabide eta interesekin (motibazioekin, zentzu zabalean).
|
|
|
Itxurarena itxurakeria baino gehiago izan liteke gaurko egoera soziolinguistikoan; legitimitatearen itzala, berriz, hizkuntza estatusaren oihartzun etengabea gerta daiteke euskal hiztunaren praxi linguistikoan. Azken azalpenok egiteko, betoz Iñaki Martinez
|
de
Luna eta Nekane Jausoro: –Horrela, uler dezakegu euskaldunen jarrera orokorra ezezagunen aurrean.
|
|
|
474 Iñaki Martinez
|
de
Luna: –Egungo guraso gehienak erdaldunak dira eta euskararen erabilera ebaluatzeko perspektiba falta dute.
|
|
|
490 Iñaki Martinez
|
de
Luna: Soziolinguistika, Jakin, 2003, 155.
|
|
|
567 Fermin Etxegoein: Koldo Zuazori eskakizuna, Euskaldunon Egunkaria, 2001/9/29 Orobat, Iñaki Martinez
|
de
Lunak ere antzeko kritika egiten dio Zuazori gai hau ahotan hartuta: –Baina gaitz horien (euskararen gaitz nagusiak Zuazoren ustez) sorburutzat euskararen corpus a hartzen du Zuazok, hizkuntza horren estatus a ahaztuta, eta gaixotasun horiek, aldiz, beste hizkuntza batekiko meneko egoeran dagoen hizkuntza gutxituaren ahuleziak ohi dira gehienbat?.
|
|
|
621 Iñaki Martinez
|
de
Luna Pérez de Arriba, Nekane Jausoro Santa Cruz: Euskararekiko motibazio sinbolikoak,. Euskararen aldeko motibazioak?, 1998, EHU, 70.
|
|
|
Ereduen eta nazio sentieraren arteko elkarrekintza aztertzeko lana Jokin Apalategik489 egina izan arren, hemen Iñaki Martinez
|
de
Lunak haren liburutik begiz jotako zatitxo hau hautatu dugu: –Apalategik hamabi eta hamalau urte bitarteko neska mutilak aztertuta, honako konklusioak ateratzen ditu:
|
|
|
Hala ere, ez da oro homogeneoa??. Apalategiren liburuko aipu hori jaso eta gero, honakoa galdetzen dio Martinez
|
de
Lunak bere buruari: –Euskaldun eta erdaldunen arteko ezberdintasunak ikusita nahiz A, B eta ereduetako ikasleen artekoak, galdera hau berez dator:
|
|
|
323 Iñaki Martinez
|
de
Luna: Lur bat haratago euskararen garabidean, Jakin, 2002, 109
|
|
|
352 Iñaki Martínez
|
de
Luna Pérez de Arriba, Nekane Jausoro Santa Cruz: Euskararekiko motibazio sinbolikoak,. Euskararen aldeko motibazioak?, 1998, EHU, 72.
|
|
|
(271) Martinez
|
de
Luna, Iñaki, < < Euskeraren kale erabileraren azken emaitzak», Jakin, 130
|
|
|
Akordio honen bidez, minusbaliatuek epe laburrera kolektibo horri eta haren senideei gehien eragiten dieten gai juridikoetan espezializatutako abokatuengana jo ahal izango dute (hamar bat milioi espainiar guztira). “Pertsona ezinduek aholkularitza juridiko berezia jaso ahal izango dute edozein prozesutarako, baina batez ere gehien behar dutela ikusi dugunontzat”, azaldu du Miguel Cabra
|
de
Lunak, ONCE Fundaziokoak eta Cermi erakundeko aholkulari juridikoak. Espainian dauden praktika juridikoko 60 bat eskolen bidez, abokatuek sakon ezagutuko dute kolektibo horri gehien dagokion legeria.
|
|
|
Ezgaituek, halaber, informazioa jasoko dute aparkatzeko txartela nola eskatu eta laguntza nola eman jakiteko, eraikinetako oztopo arkitektonikoak kentzeagatik bizilagunen komunitatearekin sor daitezkeen arazoak konpontzeko. “Guraso batzuek laguntza irakasle bat edo logopeda bat eska diezaioketen beren seme ezinduarentzat”, azpimarratu du Cabra
|
de
Lunak. Atzo sinatutako hitzarmenean ezgaitasunak dituzten pertsonak ez diskriminatzeko behatokia sortzea ere aurreikusten da, eta herrialdeko 83 abokatu elkargoek legelari ezgaituen beharrei erantzuteko konpromisoa hartzen dute.
|
|
|
Hala erakusten du Espainiako ikerketa aitzindari batek, Kataluniako Auzitegiko Medikuntzaren Institutuko (IMLC) eta Bartzelonako Sant Pau Ospitaleko ikertzaileek egina. Katalunian, Andaluzian eta Murtzian bat bateko heriotza kasuak aztertzen dituen lanaren atariko emaitzek erakusten dutenez, “Mediterraneo inguruan gertatzen diren bat bateko heriotza asko ez dira infartuek eragiten, bihotzaren hipertrofiak baizik”, dio Antoni Bayés
|
de
Luna kardiologoak. Gaixotasun koronarioak, batzuetan miokardioko infartuak eragiten dituenak, “bihotz jatorria duten helduetan, gehienak, bat bateko heriotza kasuen erdiak baino ez ditu eragiten” gehitu du.
|
|
|
Azterketa horien arabera, heriotza horien %90 gaixotasun koronarioek eragiten zituzten. Bayés
|
de
Lunak dioenez, bihotzaren hipertrofia kasuak agertzea “neurri batean hipertentsioarekin” lotuta dago, eta, beraz, kasu gehiagorekin azterketa zabaltzeko zain, “uste dugu faktore hori bat bateko heriotza azaltzeko uste genuena baino garrantzitsuagoa dela”. Egoera horren aurrean, kardiologoak presio arterial altuaren aurka borrokatu nahi du, biztanleen osasun hezkuntza bultzatuz.
|
|
2005
|
|
|
Dena den, garrantzi handiko gauza da auzi hau estetika hutsa ez dela jabetzea; azken batean, hizkuntzaren kalitaterik ezak eta haur anitzen euskaran sumatzen den gaitasun murritzak etxeko eta lagunarteko hizkerak jasan duen ahultzean bai tute jatorria eta guztiz loturik dago honekin guraso eta seme alaben arteko euskararen eten edota jauzia (cf. Zuazo 1999a, 1999b, 2000; Martinez
|
de
Luna
|
|
2006
|
|
|
Txikia zen bitartean bere osaba Fernando Antequerakoak izan zuen agintea (gero Aragoiko Fernando I.a izan zena). Bere erregealdiko gertaera ezagunena Aragoiko infanteen (Fernandoren semeen) eta Álvaro
|
de
Luna-ren arteko liskarrak izan ziren gorteko boterearengatik, Aragoirekin arazoak eragin zizkiona ere.
|
|
|
(e). DIAZ DE OLANO, Ignacio/ ARCEDIANO SALAZAR, Santiago; MARTINEZ
|
DE
LUNA UNANUE, Igone (testuak)/ Arcediano Salazar, Santiago**. Arabako Foru Aldundia.
|
|
2007
|
|
|
Ikerketa hau ez zen burutuko hainbat lagunen borondate eskuzabalarengatik ez balitz. Neurtzaileok eta herrialdeetako koordinatzaileok; Rosa Ramos, Xabier Isasi eta Martinez
|
de
Luna, batzorde zientifikoko kideok; Nestor Urrestaratzu, datu basearen egilea; Yosu Yurramendi, estatistika aholkularia; datuak aztertu dituzuen artikulugileok: zuei guztioi, mila esker.•
|
|
|
Izan ere, aurreko 4 neurketaldietan %3 arteko proportzioak lortu ondoren, azken neurketa honetan Arabak %4, 7ko proportzioa lortu baitu, %20an emendatuz aurreko neurketetan lorturiko erabilera proportziorik altuena. 2001eko datuez Iñaki Martinez
|
de
Lunak eginiko irakurketaren muina aldatu ez bada ere, seguruenik, beste bizipoz batez irakurriko ditu 2006koak.7
|
|
|
7 Iñaki Martinez
|
de
Luna (2002): " Euskararen kale erabilera Araban:
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna
|
|
|
Eta laginketaren bidezko datu guztietan ezinbestez gertatzen den laginerrorea kontuan hartuta, euskararen erabileran balizko aldaketa txiki oro goranzko nahiz beheranzkoalagin alboraketa horren barnean suerta daiteke, benetako joera nolakoa den ezagutzeko parada galaraziz. (Martinez
|
de
Luna, 2002: 70)
|
|
|
Eta laginketaren bidezko datu guztietan ezinbestez gertatzen den laginerrorea kontuan hartuta, euskararen erabileran balizko aldaketa txiki oro goranzko nahiz beheranzkoa laginalboraketa horren barnean suerta daiteke, benetako joera nolakoa den ezagutzeko parada galaraziz. (Martinez
|
de
Luna, 2002: 70)
|
|
|
Iñaki Martinez
|
de
Luna –Euskararen kale erabilera Araban:
|
|
|
kulturalki emakumezkoek garai eta hizkuntz exijentzia berriei egokitzeko gaitasun handiagoa erakusten dute eta gizonezkoek, aldiz, ohitura eta usadioei eusteko joera sendoagoa. (Martinez
|
de
Luna, 2002: 69)
|
|
|
Gorantz, bai, baina geldoki ari da mugitzen euskararen erabilera Araban eta Gasteizen, hizkuntza egoera aldatzearen kontrako inertzia Lurralde Historikoan oraindik astunagoa izanik bere hiriburuarena (Gasteiz) baino. Izan ere, soziolinguistikoki lan mardula da hizkuntza aldaketa bat burutzea, horretan eragiten duten eta aldarazi beharreko baldintza indibidualak, mikrosozialak eta makrosozialak asko eta konplexuak direlako datuen inguruko ondorioak lantzean esaten genuen bezala (Mart� nez
|
de
Luna, 2002: 71).
|
|
|
Soziolinguistikoki lan mardula da hizkuntza aldaketa bat burutzea, horretan eragiten duten eta aldarazi beharreko baldintza indibidualak, mikrosozialak eta makrosozialak asko eta konplexuak direlako 2001eko datuen inguruko ondorioak lantzean esaten genuen bezala (Mart� nez
|
de
Luna, 2002: 71). litzatekeela, neurri handian.
|
|
|
Mart� nez
|
de
Luna, I. (2002) Euskararen kale erabilera Araban: .
|
|
|
Baina euskara edo euskalduntasuna, zer bilakatzen da dinamika zabal horretan? elkarterik jendetsuenak dantzaz, musikaz eta kantuaz arduratzen dira. euskararen ezagutza ez da beharrezkoa talde horietan diharduteko. hor dago euskal kulturgintzaren" paradoxa" (I. Martinez
|
de
Luna). Nortasuna 2005 inkestan ikusi dugu jende askorentzat euskal kulturaren osagai nagusia euskara dela.
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Euskararen erabilerak izan duen bilakaera ezberdina eta gorabeheratsua ulertzeko lagungarri suerta daiteke aurretik garatua eta erabilia dugun eredu teorikoa (Mart� nez
|
de
Luna, 2001: 47; Mart� nez de Luna, Suberbiola eta Basurto, 2009:
|
|
|
Euskararen erabilerak izan duen bilakaera ezberdina eta gorabeheratsua ulertzeko lagungarri suerta daiteke aurretik garatua eta erabilia dugun eredu teorikoa (Mart� nez de Luna, 2001: 47; Mart� nez
|
de
Luna, Suberbiola eta Basurto, 2009: 163).
|
|
|
Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Halaber, etxeetako euskararen erabilerak zertxobait jaistea eta, aldi berean, seme alabekin gorantz egitea (ondorietako I.3 puntua), gaitaEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna sunaren eta motibazioaren arteko oreka faltaren ondorioa izan liteke. Izan ere, bikote mistoak —gurasoetako bat euskalduna eta bestea erdalduna— areagotu dira azken hamarkadetan eta, hortaz, familiak partekatzen duen hizkuntza bakarra erdara da.
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak bestela esanda, hizkuntza inguruko diskurtsoak edo framing ak (Mart� nez de Luna, 2010). Gizartearen hizkuntza diskurtsoa nolakoa, gizartearen hizkuntza balorazioak eta arauak halakoak.
|
|
|
Iñaki Mart� nez de Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak bestela esanda, hizkuntza inguruko diskurtsoak edo framing ak (Mart� nez
|
de
Luna, 2010). Gizartearen hizkuntza diskurtsoa nolakoa, gizartearen hizkuntza balorazioak eta arauak halakoak.
|
|
|
Lerro batzuk gorago aipatu den lanean (Mart� nez
|
de
Luna, 2010) esaten genuen azken bi hamarkadetan lurruntzen joan direla, abertzaletasunaz kanpoko sektoreetan batez ere, urte batzuk lehentxeago pilpilean zeuden euskarekiko lilura eta miresmena. Hori ez ezik, hizkuntza horren aldeko jarrera eta atxikimendua zalantzan jartzen hasi direla aipatzen zen; izan ere, euskararen aldeko hizkuntza politikari kutsu politizatua, ideologikoa, eta erabilera partidista leporatu zaizkio.
|
|
|
Egia da euskara baztertzea aldarrikatzen duen diskurtso sozialik ez dagoela; baina, jakina da, halaber, horrela pentsatzen duten herritarrak egongo direla eta iritzi hori isilean gordeko dutela. Izan ere, inkesten bitartez gehienbat jasotzen den aldekotasuna azalekoa da, konpromisorik gabea, teknika horren bitartez hobekien jasotzen diren ideiak gizartearen babesa duteEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna nak direlako. Hortik aurrera, alegia euskararen aldeko neurriak hartu behar direnean eta halakoek norbera edo senideren bat kaltetzeko arriskua dakartenean, euskararekiko aldekotasuna lurruntzen da.
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Hortaz, ukipen egoera bateko harremanetan erabiliko den hizkuntzaren hautua ez da berez gertatzen, baizik eta zirkunstantzia baldintzatzaile batzuen mendean. Gorago esan bezala, baldintzak horiek, norEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna beraren nahiarekin bat etorri ala aurkakoak izan, eragiten dute herritarrek funtzio sozialak betetzeko osatzen dituzten harreman sareetan: etxean edo familian, lanean, lagunartean, aisialdiko kideekin, kirol jardunetan, eta abarretan.
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna – Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak
|
|
|
Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
Egoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna
|
|
|
1 Euskal Herriko lurraldeen artean alde nabarmenak daude euskaEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez
|
de
Luna raren bilakaeran: EAEn, erabilerak gora egin du esparru formaletan zein informaletan; Nafarroan ere zertxobait gehixeago erabiltzen da euskara, etxeko salbuespenarekin, non atzera egin duen; Iparraldean, atzerapausoa egon da eremu guztietan.
|
|
2008
|
|
|
Arratsaldeko mahai inguruak eman zion amaiera jardunaldiari. Iñaki Mtnez.
|
de
Luna, Kike Amonarriz eta Txillardegik kaleko erabilerak azken hogei urteotan izan duen bilakaeraz jardun zuten, Xabier Isasi moderatzaile zutela.
|
|
|
Datu positibotzat hartu dute, bestalde, haur eta gazteen artean egon den bilakaera, nahiz eta adin piramidean adin talde hauek meharrak diren. Geldialdi bat egin eta jendearengana iristeko mezuak berritu beharra dagoela azpimarratu zuen Mtnez.
|
de
Lunak. Gizarte egiturak euskaldundu ditugula, baina herritarrak aldaketa premiaz jabetu gabe daudela adierazi zuen, jendeak ez dakiela zer eskatzen zaion...
|
|
|
Hortan hizkuntza politika kudeatzen duten arduradun publikoek beren ustea aldatu lukete. Iñaki Martinez
|
de
Lunak eta Ibon Usarraldek Hego Euskal Herriaz esaten dutena indarrean dago Ipar Euskal Herrian, era biziagoan: " Gure ingurunean argi dago, oro har eremu batzuetako funtzio batzuetarako izan ezik, erdaren aldeko erakarpen faktoreak askoz indartsuagok dira euskarara erakartzen duten faktoreak baino" (2004, www.erabili.com).
|
|
|
Hona, bukaera gisa, egin dugun bilana laburbiltzeko taula bat, Iñaki Martinez
|
de
Luna eta Ibon Usarralderekin batera esanez: " Maila eta esparru guztietan erabiltzen ez den hizkuntza, gaixorik dagoen hizkuntza komunitate baten seinale da" (2004, www.erabili.com).
|
|
|
Louisianako cajunak (Landry, Allard eta Henry, 1996); Maineko SaintJohn ibarreko frankofonoak (Landry eta Allard, 1992b); Estatu Batuetako hispanoak (Barker eta beste batzuk, 2001); katalanak Espainian (Atkinson, 2000; Ytsma, Viladot eta Giles, 1994); eta euskaldunak Espainian (Azurmendi, Bachoc eta Zabaleta, 2001; Azurmendi eta Martinez
|
de
Luna, 2005, 2006). Bizindarrarekin lotutako gai kontzeptual eta enpirikoen ikuspegi orokorra beste zenbait azterlanetan ere aurkeztu zen (Harwood, Giles eta Bourhis, 1994; Landry eta Allard, 1994c).
|
|
|
Francoren erregimenak hizkuntza asimilaziorako politika sendoa aplikatu zuen, eta erregimen horren amaierarako euskal komunitateak galera handi samarrak izan zituen arbasoen lurraldean euskara belaunaldi batetik bestera transmititzeari dagokionez (Azurmendi eta beste batzuk, 2001). Dena den, 1978an konstituzio espainola sortu zenean, euskaldunak mobilizatu egin ziren talde gisa babes instituzional handia lortzeko beren hizkuntzarentzat, batez ere hezkuntzan, komunikabideetan eta administrazio publikoan (Azurmendi eta Martinez
|
de
Luna, 2005, 2006). Duela gutxi eginiko ikerketa batzuek adierazi dute, ziur asko, hizkuntza galera alderantzizkatzen, edo, gutxienez ere, egonkortzen ari dela (Bourhis, 2003b); egoera soziolinguistikoak, ordea," gaixotasun problematiko" etako bat izaten jarraitzen du oraindik ere.
|
|
|
— I. Martinez
|
de
Luna eta P. Suberbiolarena da hurrengoa: " Measuring Student Language Use in the School Context" (Ikasleen eskola giroko hizkuntza erabileraren azterketa).
|
|
|
Badirudi, labur eta zakar esanda, euskal kultura zer den ez dakien herri batean bizi garela. Ikerlari andana honen. Baxok, Etxegoien, Lekunberri, Martinez
|
de
Luna, Mendizabal, Ahedo, Itzaina, Jimeno, ondorengo pasarte hau biziki adierazgarria da zentzu horretan:
|
|
|
Hizkera nahasia da. Erdiak baino gehiagok (%54k) ez daki herriko hizkeraz hitz egiten (I. Mz.
|
de
Luna eta K. Berri Otxoa):
|
|
|
Mario Camus. Akt.: Alvaro
|
de
Luna, Oscar Abad, Marian Aguilera, Rodolfo Sancho, Mary Gonzalez. 85 min. Alfonso erretiroa hartua dago, eta bere betiko etxean bizi da.
|
|
|
27 Nahitaezkoa da nabarmentzea gai horri buruz E. Baxok eta I. Martinez
|
de
Luna egileek duela gutxi egindako eta balio handiko azterlana; et al.:
|
|
2009
|
|
|
Baxok, Erramun, Pantxoa Etxegoin, Teresa Lekunberri, Iñaki Martinez
|
de
Luna, Larraitz Mendizabal, Igor Ahedo, Xabier Itzaina, and Roldan Jimeno. 2006 Euskal nortasuna eta kultura XXI:
|
|
|
BAT aldizkaria, Euskararen aldeko mugimendu herritarra sendotzera eta bateratzera datorrena". parte hartu zenuen Iñaki Martinez
|
de
Luna eta Kike Amonarriz kideekin batera.
|
|
|
13 E. Baxok, P. Etxegoin, T. Lekunberri, I. Martinez
|
de
Luna, L. Mendizabal, I. Ahedo, X. Itzaina & R. Jimeno.
|
|
|
EAEren testuinguruan, euskarak badu gizarte oinarri jakin bat, horixe baita euskal gizartearen berezko hizkuntza. Alde horretatik, jarrerei buruzko ikerketa lana euskal testuinguruan faktore garrantzitsua da euskararen sustapenerako, Azurmendi et al (2001); Martinez
|
de
Luna I (2001); Perales J. (2001); Torres GuzmanM� &Etxeberria F., (2005).
|