|
2009
|
|
|
Bere aita, Tiburtzio Zavala, tolosarra zen; eta ama, Maria Echeverria, donostiarra. Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark
|
herri
jakinduria eta herri hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza asko ikasi zuen, beretzat herria zen-eta.
|
|
|
Bere aita, Tiburtzio Zavala, tolosarra zen; eta ama, Maria Echeverria, donostiarra. Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta
|
herri
hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza asko ikasi zuen, beretzat herria zen-eta.
|
|
|
Ez zen ohore eta sarien zalea, ez zuen inoren ahotan ibili nahi. Hala ere, hortxe daude 1996an Durangoko Euskal Liburu eta Disko azokan eman zioten Argizaiola, eta 1997.07.11n Labayru Ikastegiak emandako Gatzontzia saria,
|
herri
literaturaren alde egin duen lanagatik. Eta nola ez Deustuko Unibertsitateak 1999.11.17an eman zion Honoris Causa Doktore titulua eta 2002.10.06an bere jaioterri Tolosak eskaini zion Herriko seme kuttun izendapena.
|
|
|
Garaiotako seinalea da, modu batera zein bestera, ordenagailuaren aginpidea. Askoren ustez, gainera, bateraezinak dira hura eta
|
herri
literatura; azken honek, itxuraz, iritsiezinak baititu literatura idatziaren sona eta ospea, finkotasuna bera ez aipatzearren.
|
|
|
Bego hori dioena. Nago, ostera, ez ote dugun
|
herri
literaturaren altxorra ere barneratu behar euskarak aspalditik premiazko duen corpus esanguratsu horretan. Teknika berriak, bestalde, teknika hitzak egoki adierazten duenez, horixe dira, hain juxtu ere:
|
|
|
Euskal kulturaren eragileek ere gero eta ozenago aldarrikatu lukete ikusmolde hori. Urte luzetan
|
herri
literaturaren esparruan ibilia, Zavalak badaki norabide ziurrak ematen. Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean.
|
|
|
Urte luzetan herri literaturaren esparruan ibilia, Zavalak badaki norabide ziurrak ematen. Horiek dira
|
herri
literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean, herri literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria guztien gainetik, hizkuntza bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
|
Urte luzetan herri literaturaren esparruan ibilia, Zavalak badaki norabide ziurrak ematen. Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da,
|
herri
literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean, herri literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria guztien gainetik, hizkuntza bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
|
Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean,
|
herri
literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria guztien gainetik, hizkuntza bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko,
|
herri
hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta
|
herri
hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du
|
herri
literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda,
|
herri
kultura bera.
|
|
|
Bertsoz zein prosaz, aldi berean nahiz hurrenez hurren, erreskada luzeak osa daitezke
|
herri
literatura euskaldunaren esparruan. Gehienek, hala ere, behin edo gehiagotan, Antonio Zavalaren begirada zorrotz eta luma fina izan dute euren gain.
|
|
|
Nola puska batean oso zalantzan egon zen: erdal
|
herri
poesia ala euskal herri poesia biltzen hasi. Eta nola gertaera batek bultzatu zuen euskararen aldera.
|
|
|
Nola puska batean oso zalantzan egon zen: erdal herri poesia ala euskal
|
herri
poesia biltzen hasi. Eta nola gertaera batek bultzatu zuen euskararen aldera.
|
|
|
Hain zuzen, horrexegatik sortuko zaio zalantza, zer biltzen hasi: erdal
|
herri
poesia ala euskal herri poesia. Baina azkoitiar mutikoak eragin dio erabakia hartzera.
|
|
|
Hain zuzen, horrexegatik sortuko zaio zalantza, zer biltzen hasi: erdal herri poesia ala euskal
|
herri
poesia. Baina azkoitiar mutikoak eragin dio erabakia hartzera.
|
|
|
Ehun bertsolariren bertso idatziak eta biografiak eskaini zizkigun lehenik. Eta, hori gutxi balitz bezala,
|
herri
prosazko 71 obra argitaratu ditu ondoren, 76 liburukitan: berak idazten jarritako herri idazleek onduak gehienak; guztira 33 idazle.Azken batean, ordea:
|
|
|
Eta, hori gutxi balitz bezala, herri prosazko 71 obra argitaratu ditu ondoren, 76 liburukitan: berak idazten jarritako
|
herri
idazleek onduak gehienak; guztira 33 idazle.Azken batean, ordea:
|
|
|
Gaur, 2009ko urtarrilaren 2az geroztik, bi izar ditugu gidari, Xabierko zeru gainean, euskal
|
herri
literatura lantzen jarraitzen dugunok.
|
|
|
Apirilaren 20az geroztik, Zornotzako Zelaieta zentroan, zabalik dago
|
herri
horretako toponimiari buruzko erakusketa: Leku izenak eta kokapena.
|
|
|
Aski da aurkibideari begiratu azkar bat ematea hizkuntzaren gaineko kontuak oso kontu konplexuak direla konturatzeko, eragile asko inplikatzen dutenak: batetik filologo eta hizkuntzalariak, baina bestetik
|
herri
aginteak eta, jakina, bien artean gure gizartean hain garrantzitsuak diren masa hedabideak; beste eragile esanguratsu batzuk ere ezin ahaztu: eskola komunitatea eta, honi estuki lotuta, argitalpen mundua.
|
|
|
Bestalde,
|
herri
literatura ere aztertu du, bertan freskotasuna aurkitu ahal delako: Gure sakristia usaineko literatura zaharrak zehazten du ez digu hiztegi aberatsegia ematen, herri literatura bai, ausartagoa da sexu harremanen aipatzeko eliza liburuak baino.
|
|
|
Bestalde, herri literatura ere aztertu du, bertan freskotasuna aurkitu ahal delako: Gure sakristia usaineko literatura zaharrak zehazten du ez digu hiztegi aberatsegia ematen,
|
herri
literatura bai, ausartagoa da sexu harremanen aipatzeko eliza liburuak baino.
|
|
|
Bat izan zuen ametsa eta helburua:
|
herri
tradiziotik abiatuta, nazio moderno bat sortu eta etorkizunerako moldatzea.
|
|
|
da Bortzirietako
|
herri
horren izen ofizial bakarra. Hala ebatzi du Nafarroako Auzitegi Nagusiak, Berako Udalak eskatuta, kaleratu duen epaian.
|
|
|
Lehenengo liburua Gasteiz hiriari badagokio, bigarren honetan Malizaeza merindade barruan zeuden
|
herri
guztien toponimoak bildu dira, hots, Ali/ Ehari, Aretxabaleta, Armentia, Arriaga, Berroztegieta, Castillo/ Gaztelu, Eskibel, Gardelegi, Lasarte, Monasterioguren eta Mendiola herrietako toponimoak. Gobeo/ Gobeu ere sartu da.
|
|
|
Xalbador, Mattin eta Urepeleko argazki zaharren erakusketa ere egin zen pilotalekuan egun osoan zehar. Eta
|
herri
kirolak plazan: sokatira, orga jokoa, lasto altxatzea, trontzariak...
|
|
|
Bertso onak entzuten ohitutako jendea izaki, gozatu ederra hartu zuten Urepeleko pilotalekuan bildu ziren bertsozaleek. Aldi berean, haurren txokoa egin zen plazan,
|
herri
kirolak haurrei egokituta, urte oro bezala Mutrikuko taldeak zuzenduta.
|
|
|
Deiadarra taldeak horrela erabaki baitzuen Urepelen urte oroz, Xalbador eta Antonio Zavala izan da aurtengo Xalbador egunaren lema, hainbat elkarlan egin zutenak besteak beste, Odolaren mintzoa harrigarria goraldu eta omentzeko asmoz, Nafarroa Behereko mendiarte honetan. Eta aurtengo egitaraua onez onean burutu ostean, gure eskerrik zintzoena eman nahi diegu laguntasun berdingabea eman diguten Euskaltzaindiari, Urepeleko Herriko Etxeari, Ondarroako arrantzale jubilatu taldeari hura marmitakoa eta arrainaren ederra!, Mutriku eta Donazaharreko
|
herri
kirol taldeei, Goierriko gazte taldeari, zenbait komunikabideri inola ere ez denei, Koldo Mitxelena Kulturuneari eta antolaketan urte oro lagun izaten ditugun guztiei. Eta, nola ez, Xalbador egunean gurekin urte oroz biltzeko ohitura dutenei, eskerrik asko eta hurrengo urtera arte.
|
|
|
bir tarih, bir otonomi, bir sorum [Euskal auzia:
|
herri
bat, autonomia bat, historia bat]. Ankara:
|
|
2010
|
|
|
Bere Santutasunaren bedeinkaziozko hitz bat itzulpenaren egileentzat, batez ere beren premia espiritualetan hura erabiliko duten guztientzat, adoretuko dituena, gainera, ez dezaten alperrik gal Erregio nabarmenki katoliko honen
|
herri
tradizioan dugun altxorra, izango litzateke Akademia honek gure Aita Santuaren ontasunetik jasoko lukeen saririk ederrena. (Euskaltzaindia, 1959ko ekainaren 25eko gutuna)
|
|
|
Olabideren Biblia, jakina denez, inoiz ez zen oso erabilia izan
|
herri
kristauaren mailan, agintari zibil eta erlijiosoek dudarik gabe jarriko zioketen zailtasunez gain bazirelako, ziur aski, beste batzuk, Mitxelenak Egan aldizkarian egin zion erreseina luze eta ezagun batean (1959, 85 94or. ) ederki azaltzen dituenak, arazoen alderdi guztiak baitira kontuan hartu beharrekoak.
|
|
|
...Saussure-ri segituz sistema hitzaren inguruan antolatzen dena; bigarrena argi eta garbi nagusitzeak esplikatzen du, hein baten, hizkuntzalari humboldtiarrek pairatu duten marginazioa eta ahanztura; halaber, Humboldten asmo antropologikoak (jakina denez, harentzat hizkuntzalaritza antropologiaren atal bat zen funtsean) esplikatzen du primeran Uhlenbeck bezalako ikerle batek hizkuntza baten ikerketa
|
herri
baten manifestazio kulturalen osotasun banaezinaren baitan kokatu nahi izatea: oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat.
|
|
|
Noordegraaf ek, bere artikuluan, bitan banatzen du Europako hizkuntzalaritzaren tradizioak XX. mende hasieran, bata, humboldtiarra, energeia hitzaren inguruan antolatzen dena (hots, hizkuntza energeia gisa) eta bestea, Saussure-ri segituz sistema hitzaren inguruan antolatzen dena; bigarrena argi eta garbi nagusitzeak esplikatzen du, hein baten, hizkuntzalari humboldtiarrek pairatu duten marginazioa eta ahanztura; halaber, Humboldten asmo antropologikoak (jakina denez, harentzat hizkuntzalaritza antropologiaren atal bat zen funtsean) esplikatzen du primeran Uhlenbeck bezalako ikerle batek hizkuntza baten ikerketa herri baten manifestazio kulturalen osotasun banaezinaren baitan kokatu nahi izatea: oin beltzera, lehenengo eta behin,
|
herri
baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat. Hortik Amerikara egin zituen bi bisitetan tribu horretako kideekin izandako bizipenak eta haien kontakizuna, Mary Eggermont Molenaarrek artikulu batean (eta orain komentatzeko astirik ez dugun liburu berezi batean, Montana 1911 a professor and his wife among the Blackfeet, 2005) hain ederki berpiztua.
|
|
|
Bertan bide aitzindari oparoa jorratu zen kantagintzan, beste zenbait arte eta kulturgintzarekin trabatua (antzerkia, dantza, literatura, arte plastikoa...). Garai horietan Herri Gogoa argitaletxearen fundatzaileetarikoa izan zen.70ko hamarkadan, hainbat urtez Nafarroako ikastolen sorreraren mugimenduan ibili zen, herriz
|
herri
ikastolen aldeko dinamika sustatuz. Aranzadi Zientzia eta Eusko Ikaskuntza elkarteetako idazkaria izan zen.
|
|
|
Jakina denez, Mugarik gabeko telebista kanpaina Herrialde Valentziarrean sortu zen, eta bere xede nagusia da hizkuntza bera duten erkidegoetan irrati telebista emisioak jaso ahal izateko eskubidea legez bermatzea eta, horren ondorioz, Nafarroan Euskal Telebista ikusten jarraitzea. Horretarako, Madrilgo Hauteskunde Junta Zentralean
|
herri
ekimen legegilea proposatuko da. Bildutako sinadura guztiak ekainaren 24an entregatuko dira.
|
|
|
Euskaltzaindiak urtarriletik uztaila bitartean kaleratu dituen liburuak bildu dira hemen. Besteren artean, Euskararen
|
herri
Hizkeren Atlasaren I. eta II. liburukiak daude, baita Euskaltzainak bildumaren hiru liburu berri edota Mendaur, Iker eta Jagon bildumen azken lanak ere.
|
|
|
Euskaltzaindiaren Herri Literatura eta Literatura Ikerketa batzordeetako kideek artikulu bana idatzi dute, hainbat gairi buruz:
|
herri
kantak, herri prosa, metrika, liturgia, literatura...
|
|
|
Euskaltzaindiaren Herri Literatura eta Literatura Ikerketa batzordeetako kideek artikulu bana idatzi dute, hainbat gairi buruz: herri kantak,
|
herri
prosa, metrika, liturgia, literatura...
|
|
|
1976an obraren proiektua aurkeztu zutenean, Foruei eta gure
|
herri
osoari harrizko omenaldi iraunkorra egin nahi zietela esan zuten gure artistek. Chillida eta Peña Gantxegi, ahal zen neurrian, Naturarekin bizi nahi zuten eta Natura horretatik ateratako harrizko materialak zein Naturan hazten ziren landare bizidunak ezkontza harmonikoan eratzen nahi zituzten.
|
|
2011
|
|
|
Amarita, Erretana, Miñao, Miñaogutxia, Gamarra eta Gamarragutxia. Beraz, sei
|
herri
hauen toponimia ikerketa eta normalizazioaren uzta da hirugarren liburuki honetan biltzen dena.
|
|
|
Horren helburua, Ameriketan beren hizkuntza propioak finkatu, estandarizatu eta bultzatzen diharduten amerindiar herriei laguntzea izan da. Horretarako,
|
herri
hizkuntzak irakaskuntzaren bidez suspertzeko programa horretan oinarri teorikoak, estrategiak eta metodologiak irakasten zaizkie, gero bakoitzak bere herriaren egoera sozio kultural bereziari aplika diezazkion.
|
|
|
Horretxetan datza, besteak beste, Euskaltzaindiak burutzen ari den Atlas honen garrantzia:
|
herri
hizkera tradiziozkoaren ezaguera bermatzea, eta birrerabilera ere, dagokion kasuan, erraztea.
|
|
|
Xalbador ez ezik, Xabier Lete ere izango du gogoan 2011ko Xalbador Egunak. Urriaren 8an eta 9an Urepelen egingo den aurtengo festaren goiburua Xalbador eta Xabier Lete izango da eta, urtero bezala, musika, bertso edota
|
herri
kirolak uztartuko ditu. Urriaren 8an, Benito Lertxundik kontzertua eskainiko du, eta 9an, Ez dok Amairuri buruzko bideo bat ikusiko da.
|
|
|
Hala, Sagrario Alemanen hitzetan, aurtengo Jagon Jardunaldien protagonista euskal lurralde bat da, Araba, bertan euskarak suspertze handia izan duelako azken 40 urte hauetan. Azaldu duenez,. Arabako Foru Aldundiaren laguntzaz eta
|
herri
ekimeneko taldeekin batean antolatu dugu aurtengo jardunaldia. Arabatik Arabara.
|
|
|
XVI. Jagon Jardunaldiak goizez eta arratsaldez burutuko dira. Sagrario Alemanen esanetan, goizeko saioan,. Arabaren izaera euskalduna aitortzetik izenak izana dakar, ezagutza eta erabileran izan den bilakaera, normalizazioan
|
herri
ekimenetik egindako lana, eta gogoetarako proposatzen den diskurtsorako bidea eginen dugu goizean. Araban aski ezagunak diren soziolinguista eta adituek eramanen gaituzte bide horretan barna eta orain arte ezagutzen ez ditugun datuak jakinaraziko dizkigute?.
|
|
|
Arratsaldean, berriz, Arabako hainbat
|
herri
erakundetako ordezkariek euskararen sustapenerako planez hitz egingo dute mahai inguru batean. Ondoren, Arabaren euskal izaerari eusteko eta indartzeko abiatu berriak diren egitasmoak azalduko dira.
|
|
|
Azken urteetan Araban bertso eskolak ugaritu eta hedatu egin dira koadrilaz koadrila, hauek euskaldunen bilgune izateaz gain,
|
herri
dinamizatzaile ere badira. Sare horren indarrak bildu eta lurraldean euskarari astindu bat emateko asmoz, antolatu zen Arabako Koadrila Arteko Bertso Txapelketa, aldi berean, gainerako eragileekiko elkarlana sustatuz.
|
|
|
Gaur egun euskarazko hedabideek Araban duten egoeraz eta osasunaz hausnarketa txiki bat egin ondoren, etorkizunera begira dauden erronkez eta proposamen berriez hitz egingo da hitzaldi honetan; batetik lortu dena azpimarratzeko; eta bestetik, erronka ditugun ekimenez hitz egiteko. Izan ere, komunikazioari dagokionez,
|
herri
ekimenetik datozen bi proposamen aurkeztu dira: Hala Bedi Irratiaren eta GEU elkartearen egitasmo komunikatibo berriak, alegia.
|
|
|
Mahai ingurua: Euskararen sustapena Arabako
|
herri
erakundeetatik
|
|
|
Ikerketa honek Euskal Herri osoa du aztergai, baina saio honetara, batez ere, Arabako eta Gasteizko datuak ekarri ditu.Miel Anjel Elustondo: Arabako
|
herri
ekimenaren lana euskararen normalizaziora bidean: atzo eta gaurMiel Anjel Elustondok izen asko aipatu ditu.
|
|
2012
|
|
|
Eta jarraitzen dik: Eta hasnarketa hori guztia bertsoetatik abiatuta egin ahal izan dugu,
|
herri
adierazpenetik. Historiari begiratzeko material ezin hobea?
|
|
|
Joan den abuztuaren 31n Klaus Niebel zendu da. Berlinen 1937an jaioa, 1960an Gernikara etorri zen gaztelaniaren mintzapraktika egiteko asmoz. Berak aitortzen zuenez ez zekien orduan gauza handirik Euskal Herriari buruz, baina bizi guztirako lagun izango zuen Jose Antonio Arana Martixa
|
herri
giroan ezagutu eta honen bidez hasi zen euskal kulturara hurbiltzen.
|
|
|
Hurbiletik jarraitzen zuen euskal gizartearen giroa, behin eta berriz aukerak aprobetxatuz alemaniar prentsan Euskal Herriari buruzko iritziak emanez. Halaber, poztasun handiz ikusi zuen 1997ko apirilaren 26an Roman Herzog Alemaniako lehendakariak Gernikako herriari barkamen mezua luzatzea Gerra Zibilean Condor Legioak
|
herri
horretan egindako sarraskiagatik.
|
|
|
Urtero bezala, aurten ere Ondarearen Europako Jardunaldiak antolatu ditu Bizkaiko Foru Aldundiak. Urrian zehar, Erdi Aroaren amaiera gaiaren inguruan, hamaika ekitaldi egingo dira Bizkaiko
|
herri
askotan. Euskaltzaindiak ere parte hartuko du ekimen horretan, eta erakusketa bat eta hitzaldi ziklo bat antolatu ditu.
|
|
|
145
|
herri
, 2.857 galdera, 320 lekuko
|
|
|
lexikoa, fonetika, morfologia eta sintaxia. Datuak biltzeko Euskal Herri osoko 145
|
herri
hautatu ziren:
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan: Araban
|
herri
1, Bizkaian 36 eta Gipuzkoan ere 36.
|
|
|
Nafarroako Foru Erkidegoan: 27
|
herri
.
|
|
|
2.163 lexikoaz, 595 morfologiaz (335 izen morfologiaz eta 260 aditz morfologiaz), 62 sintaxiaz eta 37 fonetika sintaktikoaz. 145
|
herri
horietan eginiko inkestekin 2.400 zinta grabatu ziren. Euskaltzaindiak bildurik dituen grabazioak 4.000 ordutik gora dira (bataz beste 27 ordu herriko).
|
|
|
Kronika labur hau amaitzeko, esker bereziak merezi dituztenak badirela esan behar dugu: Hala nola, Joakin Berasategiren familia, Urepeleko Herriko etxea, Bizkaiko Foru Aldundia, Euskaltzaindia, Euskadi irratia, Joxe Mari Egañak animatzen duen Mutrikuko talde langilea(
|
herri
kirolak, plazan jendearentzat pintxoak eta urtero otorduak prestatu eta banatzen saiatzen direnak), kantariak, trikitilariak, joaldunak, dantzariak eta abar.
|
|
2013
|
|
|
Portugaleten bizi da, orain urte asko. 1969an,
|
herri
horretako ikastolaren alde hasi zen lanean, eskolak ematen. Ondoren, HAEE IVAPen, itzultzaile aritu zen, 25 urtez. gaur egun, HAEE IVAPen bertan, itzulpen zuzentzaile eta koordinatzailea da.
|
|
|
Horretarako gaur, goizeko hamar eta erdietan Euskaltzaindira etorri eta Xabier Kintana, Akademiaren idazkariaren eskutik, gure hizkuntzaren egoitza erakutsi eta, laburki, gure hizkuntzaren erakunde nagusiaren historia eta aspaldian betetzen ari den zeregin garrantzitsuenak azaldu dizkio: ortografia arautu, hizkuntzaren batasuna, morfologia, gramatika eta hitz sorkuntza, lexikologia, hizkuntza atlasa, corpusak, lexiko behatokia, dialektologia eta
|
herri
hizkerak etab.
|
|
|
Apalauzak adierazi duenaren arabera, hizkera horiek guztiak Euskal Herriaren erdigunean daude, eta dialektologian oso eremu interesgarriak izan ohi dira erdigunekoak, isoglosa eta hizkuntza eragin anitzen elkargune izaten baitira. Nafarroako ipar mendebaleko ibar horiek Iruñea eta Tolosa lotzen zituen bide zaharrean daude, eta kokagune horrek zeharo baldintzatu du
|
herri
horietako bizimodua eta, jakina, baita hizkuntza ere. Horregatik, euskara nafarraren zein Euskal Herriko erdialdeko euskararen ezaugarriek Nafarroako ipar mendebalean bat egiten dute.
|
|
|
du izena eta hemen kontsulta daiteke. Atalean Euskaltzaindiaren Herri Literatura batzordeak antolatu dituen
|
herri
literaturari buruzko jardunaldietako ekarpenik mamitsuenak bildu dira. Horietako bi Antonio Zavalak eta Bernardo Atxagak 1994an eta 2005ean eman zituztenak lehen aldiz argitaratzen ditu Akademiak.
|
|
|
Pello Esnal batzordeko idazkariak eta Andres Urrutia euskaltzainburuak egin dute atal berriaren aurkezpena, Donostian. Biak ala biak pozik agertu dira, eta
|
herri
literaturaren garrantzia azpimarratu dute. Hala, bada, Esnalen hitzetan,, paregabeko altxorra da herri literatura.
|
|
|
Biak ala biak pozik agertu dira, eta herri literaturaren garrantzia azpimarratu dute. Hala, bada, Esnalen hitzetan,, paregabeko altxorra da
|
herri
literatura. Hor dago bildua gure tradizioa, eta tradizioa aintzat hartu gabe ez dago etorkizuna eraikitzerik?.
|
|
|
Euskaltzaindiak 1989an egin zuen
|
herri
literaturari buruzko lehen jardunaldia, eta 2005ean azkena. Jardunaldiotan hainbat gai landu dira:
|
|
|
Jardunaldiotan hainbat gai landu dira: kontapoesia,
|
herri
narratiba, ahozkotasuna, paremiologia, herri antzerkia, euskal fraseologia, kantu laburrak eta, azkenik, herri prosa eta ahozkotasuna.
|
|
|
Jardunaldiotan hainbat gai landu dira: kontapoesia, herri narratiba, ahozkotasuna, paremiologia,
|
herri
antzerkia, euskal fraseologia, kantu laburrak eta, azkenik, herri prosa eta ahozkotasuna.
|
|
|
Jardunaldiotan hainbat gai landu dira: kontapoesia, herri narratiba, ahozkotasuna, paremiologia, herri antzerkia, euskal fraseologia, kantu laburrak eta, azkenik,
|
herri
prosa eta ahozkotasuna.
|
|
|
Hemen dira, beraz, Herri Literatura batzordeak antologia honetarako banan banan eta aho batez aukeratutako hitzaldiak eta gaiak. Batzordeko kideen aburuz, horiek guztiak, baliabide egokiak dira, tradiziotik etorkizunerako zubia egiteko, euskal
|
herri
literaturaren harira?.
|
|
|
izenekoa, argitaratu gabea da, eta Akademiaren webgunean kaleratzen da orain, lehenbiziko aldiz. . Hitzaldi hori esan du Esnalek oso sarrera egokia da,
|
herri
literatura ulertzeko ez ezik, euskara, Euskal Herria, Euskaltzaindia... beste gauza asko ulertzeko?.
|
|
|
Urteak daramatza euskal
|
herri
literaturaren adar edo genero ezberdinak ikertzen, batez ere ahozkotasunari dagozkionak: atsotitzak, ipuinak, baladak, bertsoak...
|
|
|
atsotitzak, ipuinak, baladak, bertsoak... Oro har,
|
herri
literaturan eta paremiologian aditua da. Lexikografiaz ere aritu da zenbait artikulutan.
|
|
|
Joxe Mari Egaña eta taldeak antolatu zuten
|
herri
kirol saioa, Mutriku eta Donzaharreko taldeak norgehiagoka zirela, han bildu zen ikusle asko ere animatu zen parte hartzera?; eta Larraineko (Zuberoa) dantzarien saioa ondoren, herriko plazan.
|
|
|
Gasteizko Toponimia IV, Langraiz/ Toponimia de Vitoria IV, Langraiz CD ROMak Langraizko merindadean dauden herrietako toponimoak era sailkatu eta normatibizatuan biltzen ditu. Hala,
|
herri
hauetako toponimoak biltzen ditu: Ariñez Ariz, Aztegieta, Krispiña, Eztarroa, Gometxa, Lermanda, Margarita, Mendotza, Otatza, Subilla, Zuhatzu eta Zumeltzu.
|
|
|
Ikerketa lana egiteko,
|
herri
hauei dagozkien XIV. eta XX. mendeen arteko 70.000 leku izen inguru bildu eta aztertu dira. 2.063 toponimo aurkezten dira.
|
|
|
Euskaltzaindia erreferentziazko erakundea dela esan du Iñigo Urkulluk,
|
herri
aginteentzat ez ezik, esango nuke euskararen esparruan ari diren gizarte eragile ororentzat dela. Euskararen biziberritze sozialaren aldeko jarduera guztien oinarrian, ezinbesteko baldintza izan delako corpus estandarizatua eta aurreratua izatea.
|
|
|
Amaiera bereko bi hitz hautatu dira, biziduna eta bizigabea: alaba eliza, seme etxe, idi
|
herri
, asto itsaso zulo, katu negu, zelai, hodei, behi, gizon, oilar, sagar, ahuntz eta abar. Izen berezien morfologia ere kontenplatu da, bai pertsona izenena, bai toki izenena:
|
|
|
145
|
herri
, 2.857 galdera, 320 lekuko
|
|
|
lexikoa, fonetika, morfologia eta sintaxia. Datuak biltzeko Euskal Herri osoko 145
|
herri
hautatu ziren:
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan: Araban
|
herri
1, Bizkaian 36 eta Gipuzkoan ere 36.
|
|
|
Nafarroako Foru Erkidegoan: 27
|
herri
.
|
|
|
2.163 lexikoaz, 595 morfologiaz (335 izen morfologiaz eta 260 aditz morfologiaz), 62 sintaxiaz eta 37 fonetika sintaktikoaz. 145
|
herri
horietan eginiko inkestekin 2.400 zinta grabatu ziren. Euskaltzaindiak bildurik dituen grabazioak 4.000 ordutik gora dira (bataz beste 27 ordu herriko).
|
|
|
Behin lana eginda, inolako azalpenik gabeko zerrenda hutsa egiteak gaizki ulertuak ekar zitzakeela eta, batzordeak pentsatu zuen egokia eta erabilgarria izango zela izenekin batera azalpen batzuk ematea eta aiarar guztiei helaraztea. Horri esker, aldaketak zeuden kasuetan, berauen zergatia ez ezik, udalerriko
|
herri
eta auzoen historia ere gehixeago ezagutzeko aukera izango zuten. Hala, bada, batzordeak eskatuta egin dute egileek lan hau.
|
|
2014
|
|
|
Lehen multzoa euskalki marka daramaten hitzek osatzen dute. Horrelakoetan, hobe hori Euskal Herri osoari begira idazten diren testuetako erabilerari soilik dagokio, eta hitz edo aldaera horiek egokiak dirateke beste kasu batzuetan, Herria astekarian, Bizkaia gehigarrian edo
|
herri
aldizkarietan idaztekoan, adibidez. Bigarren multzoa bestelakoei, hots, zigarro[...] 2 Heg. zigarro txikia h. zigarreta edo partidu Heg. 1 h. partida[...] bezalakoei?
|
|
|
Eako herriaren memoria kolektiboa jasotzea xede, Bizkaiko
|
herri
horretako Udalak eta Euskaltzaindiak lankidetza hitzarmena sinatu dute. Jaso bakarrik ez, belaunaldien arteko transmisioa bermatu nahi du Udalak, eta horretarako Euskaltzaindiaren tutoretza akademikoa eskatu du.
|
|
|
Hori dela eta, egitasmoaren fase honi Arratzua I izena jarri zaio. 2014an, beraz, sei
|
herri
horietako datuak aztertzen jarraituko da.
|
|
|
–Era askotako lanak egin dituzue, bakoitzak bere arloan, ezberdinak, baina guztiek helburu berbera izan dute: Euskal hizkuntza eta gure
|
herri
nortasuna aurrera eramatea, Euskal Herria iraunaraztea. Gaurdanik ofizialki ohorezko euskaltzainak izango zarete, baina gogoan izan gaur ez zenuketela diploma hori jasoko, aspaldidanik eta urte askotan, zuen praktikan jada ohorezko euskaldunak izan ez bazinete.
|
|
|
14:30ean,
|
herri
bazkaria, Tinglaupean
|
|
|
Kolonbian eman ditu azken 45 urteak. Bere ikerketa arlo nagusia hango
|
herri
indigenen mintzairen azterketa izan da. Besteak beste, Andeetako Unibertsitateko Etnolinguistika Masterreko programa zuzendaria eta sortzailea izan zen().
|
|
|
Urtero bezala, aurten ere Ondarearen Europako Jardunaldiak antolatu ditu Bizkaiko Foru Aldundiak. Etxez etxe izenburupean, ekitaldi ugari egingo dira urrian zehar, Bizkaiko
|
herri
askotan. Euskaltzaindiak Euskal Herriko etxeak:
|
|
|
Erantzun posible batzuk aipatu dira hitzaldi honetan, hala nola: espazio sinbolikoak eratu; espazio sinboliko horiek errotu euren ingurunean;
|
herri
ekimena eta erakundeen lana uztartu; sektorialtasuna gainditu. Eta adosten eta eratzen den guztia itun soziopolitiko batekin blindatu.
|
|
|
Ezaguna da, eta hala gogoratu da gaurko agerraldian, Azkue kapazitate handiko gizona izan zela. Euskaltzainburua izan zen, baita idazlea, literaturgilea, kazetaria, musikagilea eta musika biltzailea, hiztegigilea, hizlaria, irakaslea, folklorista,
|
herri
literaturaren biltzailea, hizkuntzalaria, euskalaria, euskaltzalea.
|
|
|
Torrealdaik adierazi duenez,, sormen lana eta bilketa lana biak egin zituen, biak oparo. Azkueren obrak sekulako eragina izan du hurrengo belaunaldietan; galtzear zegoen
|
herri
ondarea betiko salbatu zuen, eta bazuen azken orduko bilketa zelako kontzientzia?.
|
|
|
2014an 50 urte bete dira Gabriel Arestiren Harri eta
|
herri
argitaratu zela. Urteurrena ospatzeko, Euskaltzaindiak eta Gabriel Aresti Kultura Elkarteak Gabriel Arestiren senideek eta Zenbat Gara elkarteak osatzen dutena liburuaren edizio berri bat berrargitaratu dute:
|
|
|
Urteurrena ospatzeko, Euskaltzaindiak eta Gabriel Aresti Kultura Elkarteak Gabriel Arestiren senideek eta Zenbat Gara elkarteak osatzen dutena liburuaren edizio berri bat berrargitaratu dute: Harri eta
|
herri
, 50 urte. Gaur, abenduaren 4an, aurkeztu dute Bilboko Udaletxean.
|