|
2000
|
|
|
Amaitutakoan, nor bere dendara erretiratu gara eta, denda barnean girorik ez bazegoen ere, azkenean tarte bat hartu dut hanketako ilea dekoloratzeko. Krema igurtzi ondoan zain nengoela, oroitu dut eskolan mutil baten gogokoa nintzela eta berarekin irtetea eskatu zidala; eta oroitu dut, ezezkoa eman eta, biharamunean, eskolako horma batean" Rakel, afeitate" grafiti mingarria agertu zela esan gabe doa hitz
|
haiek
han ez zutela luzaroan iraun. Gero pentsatu dut nik ez dudala elefante izan nahi, alegia, ez dudala memoria handiegia izan nahi.
|
|
2002
|
|
|
Hala eta guztiz, oskolaren bihotzak, haren koloreak, ildaskek, akatsek edo gogortasunek...
|
Haiek
han zirauten. Menderaezin.
|
|
2003
|
|
|
–Balio handikoak zirelako, horrexegatik eroan zituzten –eten zidan bisitariak– Faxistek urregorriaren premia larrian ziren-eta, zer pentsatu zuten Ekintzakoek? Ontzi
|
haiek
han utziz gero faxistek armak erosteko baliatuko zituztela pentsatuko zuten. Ez, ala?
|
|
2004
|
|
|
—Hortzaundirik ez dago hor, behintzat —gaineratu zuen berak pentsakor. Artean ahaztu gabea zeukan festa egunekoa eta, bi anaia
|
haiek
han segitzera, adarrak erakutsiko zizkien.
|
|
2005
|
|
|
Lehen bezala hor dira beti apez eta serora misionestak: ONG guziek lekuak husten dituztelarik, bahituak eta erailak izateko arrisku handiegia gatik,
|
haiek
han daude zer arriskatzen duten arras ongi badakitelarik. Hango jende gehienek maite badituzte ere, ments bat aski baita tiro bat botatzeko.
|
|
2006
|
|
|
|
Haiek
han, guk bitartean, Nemok, Gloriak eta hirurok, gosari luzea egin dugu.
|
|
2007
|
|
|
Nortasun eta jarrera partekatu horiek inguruabar zabalago batean jarri behar dira, gainera, garai zahar
|
haietan
han eta hemen indarrean egon zen xamanismoaren geografiarekin lotuta, alegia94 Mediterraneoaren iparraldean, Galian, Irlandan, Galesen, Norvegian eta Alemanian; Siberiako tartaroen artean; Pazifikoan; Indian; Ekialde Ertainean95.., leku eta kultura horietan guztietan ohikoak ziren prozedurak errepikatzen dira Heladen: arima garbiketa, fumigazioa, aspertsio mantikoa, sendaketa96..
|
|
2009
|
|
|
Deitu duen pertsonak ez balu dokumentu hori eskura (hori ere etxean ahaztu duelako, adibidez), sarrailagileak Polizia deitu behar luke, eta
|
haiek
han direla ireki behar luke atera, edo, bestela, atezainari eskatu behar lioke laguntza, pisua alokatuta balego.
|
|
|
Eta diruari ematen diote lehentasuna. Dirua non,
|
haiek
han. Eta horrek ondorio batzuk ditu.
|
|
|
aztertzen eta galdekatzen jarraitu ahal izatea espero du, ea nor den jakintsua eta nor jakintsu ustea soilik. ?
|
Haiekin
han elkarrizketan aritu, ondoan egon eta galdekatzea zoriontasun paregabea izango litzateke?. Hemengo biziera jarraitzea, alegia, zorte hobexeagoarekin.
|
|
|
Nork ez du, baina, aitortu gabeko zerbait gordetzen bere barnean. Eta behin adin batera helduta, hobe
|
haiek
han barruan uztea. Beldur naiz Carmen bere konfesio guztiak lau haizetara zabaltzen hasiko ote den orain.
|
|
|
Hori jirabiraka ibiltzen da gure aldizkarietan. Egan eta Euzko Gogoa beste moeta batekoak ziren; herriari begira hasten dira Zeruko Argia eta Anaitasuna, geroztikako kontua da Goiz Argi ren kasua?, ni ez nintzen sorketa momentu
|
haietan
han, baina suposatzen dut egundoko zirrara sortuko zutela euskaldungoan, artean ez bait zuten alderdi honetan behintzat horrelako aldizkaririk.
|
|
2010
|
|
|
dio Apellanizek. Behin eta berriro nabarmendu du
|
haiek
han zirela materiala agertu zenean, lurrean lanean ari zirela, eta, dena, gainbegiratzen zutela.
|
|
|
Eta maskor baten ertz zorrotzarekin adatsa moztu eta hondar gainean pausatu zuen. Eta gauza bera egingo zukeen armadurarekin eta ezpatarekin,
|
haiek
han izan balitu. Hura bere ukoaren zeinu izan zedin nahi zuen.
|
|
2011
|
|
|
Borroka horretan dago Neska, eta traizioa iruditzen zaio lasaitua lehenestea sufrimenduaren gainetik.
|
Haiek
han, odoletan blai, eta ni, hemen, laster dutxa bat hartzeko zorian. Hala bada, eta susmatzen dudan guztia hala dela esaten ari zait?, ordu gutxi batzuetako eskarmentuak antipodetaraino urrutiratu gaitu.
|
|
|
Berria, ordea, berehala iritsi zen Butroikoaren belarrietara eta Zamudiokoaren iraintzat hartu zuen hura guztia. Suak hartu zuen Butroikoa eta bazihoan armak hartuta haien kontra, baina bere emazteak eta Arzamendiko jaunak, zeina egun
|
haietan
han baitzen bakeak egiteko asmoarekin, Butroikoa lasaitzea eta bere gogoan etsitzea lortu zuten.
|
|
|
Hezurrak pertsona nagusi batenak ziren, ez ume edo gaztetxo batenak. Urreaz gainera, pertsona hezur eta bala hondakin
|
haiek
han ikusteak zer pentsatua eman zigun. Inguru guztia ondo arakatu eta gero, beharrari utzi, tresnak batu eta ondo gorde, eta Basora joan ginen, urre guztia aldean genuela.
|
|
2012
|
|
|
–Ordu
|
haietan
han inguruan egokitu zen alderrai edo mozkorren bat izango zen, esan zuen?. Agian landetxeetan lanean dabiltzan poloniar horietako bat.
|
|
|
|
Haiek
han eta gu hemen,
|
|
2013
|
|
|
Ezer esan gabe, egun batetik bestera etxetik alde egin zuen koldar halakoa? Pena eman zion argazki
|
haiek
han ez ikusteak. Nola izan zuen Adrianak berarengan horren konfiantza gutxi?
|
|
|
Atzeko eserlekuetan umeek galdezka jarraitu zuten. Zer egiten zuten zaldi
|
haiek
han. Benetako zaldi basatiak al ziren?
|
|
|
(Geiger, 1969: 205). atzetik pasatzean, bi andre
|
haiek
han ari ziren josten, eta batek besteari esandakoa entzun zuen, alegia, panocha jaten zuela isilka. Gelditu egin zen Castro, eta bigarren andrearen erantzuna entzun zuen:
|
|
|
Bi lagun etortzen ziren hilabetean behin ondoko herriko kuarteletik, euren zapelokerra buruan, Alkasoroko jendeak deusen beldurrik ez izateko, gurean klase horretako militarrik ez genuelako. Niri ez zidaten batere lasaitasunik ematen, baina ardo saltzaileari ez bide zitzaion sobera inporta
|
haiek
han izatea, zernahi errateko, isilka eta gordeka ibili gabe. Eguneko notizia hura zela eta gure aitari gitarra jotzen hasi zitzaion," ¡ Ya sabríais vosotros dónde lo tenían guardau!".
|
|
2014
|
|
|
Eta 1835eko abuztuaren 31an, datu argigarri bat ere eman zuen: Sun ek aipatzen zuen iturria, Edinburgh Journal of Science, bi urte lehenago itxi zuten; beraz, ezinezkoa zen aurkikuntza
|
haiek
han argitaratu izana. Eta Benettek, testu haien benetako egilea Richard Adams Locke zela ere aurreratu zuen.
|
|
|
Kurtzen metodoek porrot eragin ziotela barrutiari. Horri buruzko iritzirik ez daukat, baina garbi ulertarazi nahi dizuet ez zuela inolako etekinik ematen buru
|
haiek
han egoteak. Zera besterik ez zuten frogatzen, Mr.
|
|
2015
|
|
|
Ez, gaineratu zuen, billar gela berria eginarazten ari zen Carrie hura ezagutzen ez zuelakoan. Bai gauza arraroa, errepikatu zuen, Bankes jaunari barregura emanez,
|
haiek
han jarraitzea. Handia zen gero pentsatzea hainbeste urtean gauza izan zirela bizitzen jarraitzeko, nahiz bera haiez batere gogoratu ez bitarte hartan guztian.
|
|
|
Eta hala esan zidan berak, Jaunari eskaintzen zizkiola eta mundutik ateratzeko eskatzen ziola, ordurako bera zein estimu gutxitan izan behar den etsita baitzegoen. Batzuetan pentsatzen dut, haiek beren buruak betiko zorionaz gozatzen ikus ditzatenean eta beren amaren bitartez izan dela, nola eskertuko dioten eta nolako poz gehigarria izango duen honek
|
haiek
han ikustean; eta zein kontrakoa izango den, gurasoek Jainkoaren seme alaba bezala hazi ez dituztelako (beraienak baino gehiago baitira Jainkoarenak), batzuek eta besteek beren buruak infernuan ikus ditzatenean, nolako madarikazioak botako dizkioten elkarri eta nolako desesperazioa izango duten.
|
|
|
5 Salamancako kontu horregatik bidaltzen diot gutun hau berorren aitatasunari; uste dut horretaz idatzi diotela dagoeneko. Nik idatzi nion hura ez zela fraide oinutsei zegokien kontua; emakume
|
haiek
han biltzeko baietz diot, baina ez fraide oinutsak haien bikario izateko (uste baitut horixe dela nahi dutena); eta honetarako bi hilabete gutxi dira, eta gotzainak ez die eskaerarik egin haiei, ez dituzte bidali nahi gainera, ezta ez dira horrelako gauzetarako ere. Nik fraide oinutsak beste munduko jendea bezala han agertzea nahiko nuke, eta ez emakume haiengana joan eta etorri ibiltzeko.
|
|
2016
|
|
|
Baina, orain, gu ez gara arta jorra hutsetik bizi: errepide zabalak ditugu, super portua, titaniozko eraikin modernoak... eta hara joan zirenei hemengo bizimodua zenbat aldatu den esplikatzen diegu bisitan arrimatzen zaizkigunean.Ahaztu egiten zaigu, ordea,
|
haiek
han bizi direla, amerikanuak direla, eta gehienak ez direla joan zirenean bezain pobre. Haien bizimodua ere aldatu egin da; eta hemen ezin bada zintzo jokatuta inor aberastu, han ere ez.
|
|
|
Goiko tiradera itxi eta behekoa ireki duenean, errodamendu baten bolatxoak mugitu dira tiradera barrenetik aurreko aldera, kartoizko karpeta zahar batzuen artetik. Noiztik ote zeuden bolatxo
|
haiek
han. Bere haurtzaro urrun hartako jolas bakartietan erabiltzen zituen, eta aita zaintzaile zen garaitik gordetzen zituen tiraderan.
|
|
|
Asiainek urrats bat egin zuen atzera: azken egun haietan ametsetaraino ere jarraitu zioten begi
|
haiek
han zeuden, berari so. Haren txundidura igarriz, emakumeak irribarre goibela agertu zuen.
|
|
|
Ameriketarat bazen bestalde ainitz joanik lehenago.
|
Haiek
han gelditu ziren. Desertore ekarriak ziren.9 Hemen bazen ainitz gazte joanik orduan, gerra aurreko hiru, lauzpabost urte hartan.
|
|
|
Eta hilak!
|
Haiek
han direla. Eta hogeita bi hilabete han egotea ere zerbait bazela gero.
|
|
2017
|
|
|
Hau dena Pazko Uharteko erromes batek erakutsi zidan.
|
Haiek
han izugarrizko arazoa dute zaborrekin. Plastikoarekin eta poliespanarekin plastiko sintetikoa hotzean egitea lortu nuen eta eserleku batzuk egin ditut proba moduan.
|
|
|
Elkarrekin hasi genuen bidea, baina guk pauso bat eman genuenerako zuek hamar eman zenituzten, eta orain elkarrengandik urrunegi gaude. Joaten gara bisitan, egiten dugu topa haien alde, bidaltzen dizkiegu dirua eta liburuak, esaten diegu maite ditugula, baina
|
haiek
han daude, eta guk gaur ere garagardo batzuk edango ditugu Zazpikaleetan manifestazio ostean. Herritik sortu ziren eta herrian behar dute.
|
|
|
Esan behar da handia dela infernuan daudenek duten miseria eta ondikoa, orain guk hemen gutxien nahi dugun gauza zein baita heriotza
|
haiek
han hura gehienik bilatzen eta desiratzen dutenean.
|
|
|
Eta ez da miresteko
|
haiek
han hala desiratzea, zeren bere baitan erreak, deseginak eta alde guztiz deskontsolatuak baitaude.
|
|
|
|
Haiek
han bere bekatuez damu eta urriki badute ere, ez dute, ez, damu eta urriki hura behar bezalakoa; ez dute Jainkoagatik eta ez Jainkoari zor dioten amodioagatik, baina dute iragaten dituzten penengatik.
|
|
|
Ez zitzaion burutik pasa beharbada ez zirela han egongo, roulottean.
|
Haiek
han ez egotea, auzia puntu bakarrean ez erabakitzea, nork ikusten zuen nor aurrena, berak haiek edo haiek bera, naturaren legeen eta gertaeren segida osoaren kontrakoa izango baitzen. Eta areago:
|
|
|
Begi bistakoa zen edozeinentzat, judutar baten hitzaz fidatzeko bezain txoroa ez den edozeinentzat, merkatua goraka ari zela etengabe, uholdea berriro delta madarikatu guztia hartzeko eta kotoi guztia lurretik erauzteko zorian zegoen-eta lehengo urtean bezalaxe. Hori ere bada ba, urtea joan eta urtea etorri urak gizonaren uzta nola daraman ikusi, eta
|
haiek
han Washingtonen egunean berrogeita hamar mila dolar gastatzen Nikaraguan edo ez dakit non armada mantentzeko. Berriro ere egingo du ba gainezka, eta orduan libra kotoia hogeita hamar zentaboan jarriko da.
|
|
|
Ez nian beste beldurrik!
|
Haiek
han, eta gu hemen! Erna gaitezen, ema!
|
|
|
–Hara!
|
Haiek
han, eta gu hemen! Tristeak gaituk bai gu, zinez!
|
|
|
Arratsalde guzti haiek hildako orduak berokiarekin edota galtza motzetan sokan saltoka zementu gainean atari gabeko patioan hormigoi leku horretako Nozila bokatak eta inurri jolasen urte luze
|
haiek
han egongo dira betiko.
|
|
2018
|
|
|
Gu txikiak laguntzeko jaio gara, esaterako landa eremuak, eta horretan arituko gara. Herritarrak landa eremuak uzten ari dira, eta
|
haiek
han manten daitezen laguntzea funtsezkoa da.
|
|
|
Edhenek behin esandakoa ekarri zuen pentsamendura;
|
haien artean
han euren herrialdeetan ez zituztela inola ere onartzen brastakoan federa konbertituak. Jakinaren gainean egon behar zuela berak ere nola esan zion ondo gogoratzen zen, ezertara ere ez zela bat bateko metamorfosirik, antzaldatze magikorik onetsi behar inoiz, gezurretako fede aldaketa faltsuak izaten zirelako kasik beti.
|
|
|
Laugarrenean daude Askekintzako hiru kide, asteko egitaraua xehatzen duen pankarta bat egiten. Elkarte antiespezistako kide batek adierazi duenez,
|
haiek
han egoteak ere badu garrantzia: «Adierazi nahi dugu antiespezismoa ere mugimendu politiko eta soziala dela».
|
|
|
Aspaldiko partez elkartu ziren Lete eta Kar Beireren aitaren lantegiko lokalean. Giltzak zituzten oraindik eta bazekiten inori ez zitzaiola axola
|
haiek
han elkartzea. Lete iritsi zenean Kar bateria jotzen ari zen, bortitz.
|
|
|
Jende horrek ez daki bagarenik ere. Guk sumatu egiten dugu nolabait ere
|
haiek
han daudela, batera heltzen zaizkigu haien ahots eta mugimenduak oro, adar batetik, oihuteria eten, triste, oihartzunik gabea zabaltzen duen turuta batetik bezala.
|
|
|
Kontzilio garaia zen eta kontzilioak hizkuntzei bidea irekitzen zien liturgian. Idiart, Andiazabal eta apaiz
|
haiek
han ziren, itzulpen lanetan.Baionako Biltzarraren aitzinsolasa zerorrek egin zenuen. Zeure gisako euskaraz batuaz. Lapurteraz idatzi nuen, Axularrek eta bezala.
|
|
2019
|
|
|
" Mutil mukizu"
|
haiek
han zeuden. Eta guztia entzuten.
|
|
|
Eguneko argia aldatu egin da eta iluntzen ari du. Ni noa lasterka orain, lasterka igarotzen naiz, eta
|
haiek
han daude oraindik, oinak lokatzetan, geldirik, neguko haizearekin nahastuta dabilen kearen arrakaletan. Haien ilarak areago bakandu dira.
|
|
2020
|
|
|
Gazteenak ez.
|
Haiek
han gelditu ziren zain, mendi lepoari begira. Ibilbide hark izena beldurgarria zuen:
|
|
2021
|
|
|
Bertsolariek ETBko kameren aurrean bertsotan egiteari uko egin zioten, eta sonatua izan zen Lazkao Txiriki egin zitzaion omenaldiko plantoa: " Lazkaoko Udalak antolatutako ekitaldia grabatu egingo zutela erabaki zuen ETBk; bertsolariek,
|
haiek
han egon bai, baina ez zutela kantatuko, protesta eta desadostasuna argi azaltzearren" (Barandiaran, 2011: 66).
|
|
|
Harritu nintzen. Leitzako beste talde bat ere atxilotua zuten eta
|
haiek
han geldiarazi zituzten eta ni, berriz, galdeketa egin eta presio pixka bat sartu ondoren, libre utzi ninduten.
|
|
|
Edo inork ez du jakin nahi; nik susmo hori daukat. Esan bai kontrol zorrotzak igarotzen dituela kanpotik datorren guztiak; ezin direla hazi, landare ez abererik edozein modutan ekarri hegazkinean, baina bi
|
haiek
han zeuden kontrakoa frogatzen, nire lepo barre egiten. Nahi dutena esango dute, baina ni seguru nago apropos bidali zituztela haietako bi, harra bata eta emea bestea, Bilbo, titaniozko hiria populatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Gehienetan ez zituen ikusten, baina noiz edo behin bai. Begitxo
|
haiek
han zeuden, Ekiren jomuga. Haritz eta sahats baten artean zeukaten agerlekua.
|
|
|
«Han deskubritu nuen testuraz eta soinuz liluragarria egin zitzaidan mundu bat, eta sentsazio kontrajarriak ere eduki nituen: lur jabeen partetik nindoan lanera, baina ez nintzen lur jabea; katalanez hitz egiten nuen, baina ez naiz katalana; eta sasoikako langile modura arituko nintzen, baina gero ni joan eta
|
haiek
han geratuko ziren. Eta pentsatu nuen ideia kontrajarri horiek eta unibertso hori, niretzat oso zinematografikoa zena, egunen batean film batean jarriko nituela».
|
|
|
Adibide moduan jarriko dugu, herrikide gehiagorekin batera, 2018an, Greziatik heltzen zitzaizkigun irudi latz haien aurrean, Lesbos eta Chios uharteetako errefuxiatuentzako negu hartarako arropa bilketa antolatu zuela Orellak Mikel Laboa plazan, Zaporeak proiektuak Greziako errefuxiatuak laguntzeko Euskal Herri mailan antolatu zuen kanpainaren baitan.Aipatu moduan, errefuxiatuek ate joka zuten neguari begira zituzten bizi baldintza latzei aurre egiteko arropa biltzen aritu ziren, tartean Orella bera. Ordubeteko tartean usurbildarren elkartasunez furgoneta goraino bete zen.“Ume
|
haiek
han ikusita, zerua gainean erortzen zitzaidan”Orion bizi zen Joanito garai hartan egon berria zen Grezian. " Ekimenotan buru belarri denbora darama", jaso genuen garai hartako aldizkarietako batean. 2018ko iraila amaieran izan zen Greziako hiriburu Atenasen, hemen bildutako laguntza garraiatu zuen harantz.
|
|
|
Besteak beste, iturgintza lanak egiten aritu zen Juanito. “Ume
|
haiek
han ikusita, zerua gainean erortzen zitzaidan”, azaldu zion NOAUA! ri.
|
|
|
Jokintxo eta biok zutitu egin ginen, artean guztiz sinetsi gabe morroi
|
haiek
han zeudela. Galo presarik gabe hurbildu zitzaigun.
|
|
|
–Putreak dirudite. Sarraski usaina non,
|
haiek
han –deitoratu du Juliak telebistaren agintea mahaian utziz– Ez dakit epaileak zergatik ez duen esku hartzen. Ikerketaren sumarioa sekretupean dago.
|
|
|
Erakusmahaian zeuden bi bezeroei begiratu zien gizonak, bulegariburuari adierazi nahi balio bezala ezen
|
haiek
han zeudelako ez ziola erantzuten. Bi bezeroak gizonezkoak zirenez, algara bat egiteko eskudantzia hartu zuen bulegariburuak.
|
|
2023
|
|
|
Ion konturatu zen bere inguruan poliziak zeudela kaleko arropa jantzita. Ez dakit zenbateraino egongo ziren han segurtasunerako, baina badakigu, eta Poliziak berak familiari esan zion
|
haiek
han zebiltzala. Bigantxekin ibiltzeko saio bat antolatu zuten, autobusez azaldu ziren, armatuak, aurpegiak estalita, eta modu berean egin zuten alde.
|
|
|
Eta Juanak ameto eman zuen, argitzean alde egingo zuten baldintzan. Eta
|
haiek
han bertan ezkutatuta zeuden bitartean, maitale ohiarekin mezu trukean aritu zen Juana. Oso egoera arriskutsua zen Juanarentzat.
|
|
|
Tanzaniako muga ingurutik, FRELIMO askapen frontea independentziaren aldeko borrokan ari zela. Eta
|
haiek
han, etxola batean sarturik, ia giltzaperaturik, berriro existitzen ez zen munduko txoko batean galduta, ahanzturaren oldarraldietara utziak, Portugaleko polizia kolonialaren zaintzapean, non eta Afrikan. Eltxoek gogor ziztatzen zuten baina, okerrena:
|