|
2000
|
|
|
Eta segidan pentsatu nuen, arestian pentsatuaren kontra, ezen gizalegezkoa zela zure frankiari eta zure liberaltasunari esker onez ihardestea. Eta boz
|
haiek
entzuten nituen, gauetan partikularzki, eta boz bakoitzak bere iritzia emaiten zidan. " Baina jaun André brunotarra bada, salatu egin duk, Jainkoaren amoreakatik, zeren bere kulpagatik eta bere hutsagatik bertze anitzek egin baitezakete huts, eta halatan infernurat kondena...
|
|
|
Ustekabean, nigar batean jarri zitzaigun Pedro, hitz
|
haiek
entzun bezain fite. Lehenengoan, esker oneko malkoak iduritu zitzaizkidan, baina ez:
|
|
|
Eta, hala, oroitzen dut nola egun batean aita jesuitak galdetu zion amari, artean Pagabasoko kontu
|
haien
entzutea baizik ez zuela:
|
|
|
" Bada, hemen ez dago mirakulurik, jaun Lorenzoren alde behatz baten emaiteko disposizionean ez bazaudete". Eta, ene hitz
|
haiek
entzunik, kanpoan zegoen jendea saltokirat sartzen hasi zen, eta gizon hilaren lagun haietarik batek keinu bat egin zuen, eta guztiek beren ezpatak gorde zituzten, ez dakit ene solasak konbentzitu zituelako, edo ahalke zirelako, ustez hain maite zuten lagunaren alde behatz baten emaiteko ere gai izan ez zirelako, eta kendu egin nielako, ondorez, hilaren alde borroka egiteko zuten kausa eta arrazo... Eta gero erran nien:
|
|
|
Ni, berriz, hatsarrean, harriturik bezala egon nintzen, ez nengoelako artean ipuin lizunen aditzerat ohitua, halako moldez, non uste baitut ezen, Villagrandeko dukeak kontatu zigun karramarroaren ipuin hartaz apart, ez nuela antzeko bertzerik entzun. Eta ahalketurik nengoen gauza
|
haiek
entzuten, Pedroren behakoa atxik ezinik... harik eta kopa bat arno eta bi kopa ere edan nituen arte, zeren eta Pedrok gizontzat hartu baininduen eta osabak ez zuen ezetzik erran. Eta, eskandalizaturik nengoen alde batetik, baina baita gogara ere bertzetik, gero eta gogarago, zeren eta arnoak ausart egiten baininduen, eta hala akabatu nuen nik ere haiek bezala, hondarrean, irrikarkaraka.
|
|
|
Eta, hitz
|
haiek
entzun eta osabak txakurra laxatu bezain sarri, paralizaturik bezala gelditu ziren aita jesuita ez bertze guztiak.
|
|
|
osaba etxerat ekarri eta handik aste pare baterat izan zen, noiz eta Maddalenek eta osabak beren artean iharduki baitzuten; eta, hala, diskusionearen ondorez edo, Maddalen tristura oso batean sartu zen, zeina irakur baitzitekeen haren begien lausoan; osaba, bere aldetik, haserre zegoen, Maddalenekin ez ezik bere buruarekin ere. Baina, osabaren arratsaldeko ibilalditxoan, zeina bi guardiak zaindurik egiten baitzuen, juntatu eta elkartu zitzaion Maddalen... egin zuten lizar baten ge rizpean geldialdi bat, ikusi nituen biak solasean —guardien begi bistan beti ere, baina ez
|
haiek
entzuteko puntuan—, eta adiskideturik edo itzuli ziren handik, biok ere irritsu.
|
|
|
Eta, bide hartan, Mignonek Spinolarekin konparatu ninduen, eta ni, hitz
|
haiek
entzunik, harro egoiteko moduan egon nintekeen... eta harro ere nengoen, egia erran, alde batetik, zeren eta Mignonen laudorioek klarki adierazten baitzidaten ezen, materia hartan eta trabailu haietan hasi berria nintzen arren, nornahi den baino gaiago eta antzetsuago izan nintekeela, eta ene etorkizuna, halatan, ezin joriagoa eta ezin betakorragoa; baina, bertzetik, neure erakustaldiaren ondoren...
|
|
|
Oinazea ez da asmatzen. Harritu egin zen hitz
|
haiek
entzutean, eta ezezagun egin zitzaizkion eta ulerkaitz; nolanahi ere, mistizismoz beteta iruditu zitzaizkion, eta mezu ezkutu gisa adierazten ari zitzaiola apaiz batengana joateko, hark ekarriko ziola benetako barne bakea. " Ni apaiz batengana, mekaguensandios", jarri zen su eta fu Brown jauna, irainka eta maldizioka, inoiz ez bezala.
|
|
|
Ordu haietan ez zegoen han gure ahaide edo lagunik. Haurren oihuak ziren guk ordu
|
haietan
entzuten genituenak... Kartzeleroen umeak ziren!
|
|
2001
|
|
|
Euskal Herrian lehen aldiz 1991n izan zen lana zela-eta, eta IXA taldekoek ingelesarekin laguntzeko eskatu zioten.
|
Haiei
entzun zien lehen aldiz euskaraz egiten. " Herria eta euskara gustatu egin zitzaizkidan, horregatik hasi nintzen euskara ikasten", azaldu digu.
|
|
|
ezen, idazleaz gaindi, irakurleak direla testua egiten dutenak. Nik, nire artean, marmo
|
haiei
entzunik, beste gauza bat pentsatu nuen: are, Leibnizbarrutiak inoiz esan ez zuen zerbait ere frogatu zela, alegia:
|
|
2002
|
|
|
Iban Zaldua idazleak gaztetxoentzat espreski burututako lehen argitalpen honetan, Deep Purple, AC/ DC, Scorpions, Motorhead, Su ta Gar eta enparauekin primeran pasatzen duen neska kementsu bat aurkituko dugu. Hainbeste gustatzen zaizkio, bizitza pasako lukeela
|
haiek
entzuten, bere gurasoengatik ez balitz. Izan ere, haiek gorroto dute musika «zaratatsu» hori, edo horrela ematen du behintzat, Iron Maiden en azken diskoa oparitu beharrean, Alaitz eta Maiderrena ekartzen baitiote, eta neskatoak bere dirutik Blind Guardian en alkandora eder bat erosten duenean, alkandora hori janzten ez baitiote uzten.
|
|
|
Edurekin hanka sartu huen, eta geroztik ez dun besterik egiten, hanka bat sartu eta bi hankak sartu, behin eta berriro! Nahi dunana egin ezan, beti nahi dunana egin izan dun-eta, baina ez etorri gero enegana laguntza bila... ’ Ama haserre zegoen, baina are gehiago haserretu naiz ni hitz
|
haiek
entzutean, eta esan ere, halaxe esan diot, ez nuela laguntza eskatzeko asmorik bera bezalako ama gaizto bati. Eta, handik aurrera, berak handiagoak bota dizkit, haren etxetik negar batean atera behar izan dudan arte.
|
|
|
" Ai, petardo bat eskuan banu...!". Sararen irri zabala, hitz
|
haiek
entzun zituenean! Petardo bat behar baitzuen berak, hain zuzen ere, señoritaren klasean nola edo hala lehertzeko!
|
|
|
Hitz
|
haiek
entzun orduko, amak ahotsa goratu zuen, hatz erakuslea Sararengana zuzendurik, mehatxu gisa edo:
|
|
|
Eta abar.
|
Haiei
entzunik, gure lehengo ibilerak gogoratuko zitzaizkigun. Denak berdin berdin segitzen zuen.
|
|
|
Orain ere ageri dira, baina orain dela urte batzuk, ez horrenbeste, aski maiz ikusten ziren ikasleak gure hirietako karriketan, orain baino maizago, manifestazioak egiten euskararen alde edo.
|
Haien artean
entzuten den hizkera, agerraldian euskara behar dutela oihuka ari direla, erdara da anitzetan, ikasle batek bere garaian egunkarian manifestazio baten ondoren publikoki salatu zuenez. Nik neuk ere holakoak ikusi izan ditut zuzenean:
|
|
2003
|
|
|
Patxik, hasieran txarto ezkutaturiko larritasun batez, sinesmen osoz azkenean, ezer ez zekiela errepikatuko zion: mutilen bat zegoela Ainhizeren bizitzan, ostiralean taberna baten horditurik zegoela
|
haiei
entzun zienez, baina izenik ez beste daturik ez zekiela, eta aurretik komeria gehiago egin bazuen, haren arreta bereganatzearren izan zela. Egia esan, Joxek berriro galdetzen bazion, ez zen izango azkenean datu zehatzagoak lortzeko usteaz, bere burua masokismo berezko eta seneko batez oinazean murgilduagotzeko baizik.
|
|
|
Itsasoaren zurrumurrua zela eta, inork ez zituen hitz
|
haiek
entzun. Gorri eta herabe, on Belisariori zeharka begiratuz, atzera lehengoa esan zuen Ismaelek:
|
|
|
Laster bildu ginen bertan hamabost edo hogei bat pertsona, denak, ni izan ezik, goiz ibiltariak. Lehen uneak nahasiak eta kezkagarriak izan ziren; inork ez zekien zuhurtasunez zer gerta  tzen ari zen, garrasi desesperatu
|
haiek
entzun uste izan bagenituen ere guztiok. Lehen begiratuan, ordea, ez zen uretan inor ageri; inork ez zuen itsasoan bainuzalerik ikusten.
|
|
2004
|
|
|
Horretaz garai hartan oso urruti ikusten nuen handik kanpokoa eta gainera beldurgarri. Haizea mendi aldera ateraz gero barkuen edo fabriken hotsa entzuten zen, eta behin baino gehiagotan ihesi joan izan nintzen menditik etxera zarata
|
haiek
entzunda. Nik itsasoa oraindik ez bainuen ezagutzen, lantokiak ere ez, eta niretzako dena zen arrotza, beldurgarria.
|
|
|
Eta ziegan arropaz aldatzeko prakak jaisten zenituen bakoitzean, ahalik eta lasterren estaltzen zenituen berriz, komisarian izter biluzien artean sentitu zenuen metalaren hoztasuna ez gogoratzeko. Zure izter biluziak ikusten zenituen bakoitzean, ahots urrun
|
haiek
entzuten zenituen. Orduan Marielari eskatzen zenion mesedez Carlos Vivesen musikari bolumena igotzeko.
|
|
|
Baina nik baloia libre nahi nuen, hura nahi nuen gauza guztien gainetik, eta, hitz
|
haiek
entzun orduko, lurrean utzi nuen aiztoa. Baloiak musu bat eman zidan ezpainetan, sari gisa.
|
|
|
Min eman zidan Bidaniri hitz
|
haiek
entzuteak, baina hain nengoen makalduta garai hartan, hain nintzen euli buru, non ez bainuen ahoa zabaltzekorik ere egin. Lotsagarria benetan, oraindik ere damuz betetzen nauen portaera.
|
|
2005
|
|
|
PPDA, futbola, Frantziako itzulia dira jaun eta errege:
|
haien
entzuteko, denek isilik egon behar. Irakeko berriak beren haurrenak baino hobeki ezagutzen dituzte familia batzutan.
|
|
|
Aitak askotan hitz egiten zuen bere lagunaz, garai hartan inork gutxik zekien-eta elektronika kontuez. Gauza
|
haiek
entzunda, askoz ere magikoagoa iruditzen hasi zitzaidan telebistak egitea, motor mekaniko zikinak askatu eta osatzea baino.
|
|
2006
|
|
|
Abesti
|
haiek
entzutean, zerbait berriztatzen zitzaidan barruan: esperientzia baten hondoa, ideia batzuen iraunkortasuna, imajina batzuen distira.
|
|
|
Baina, errekako ura hosto sikuan sartu balitz bezala, bat batean zerbaitek indarberritu du Luisa eta, argazkiari begira, izen batzuk aipatu ditu. Izen
|
haiek
entzute hutsak atzamarka egin dio Nereari eztarrian eta ezin izan du saihestu: begiak malkoz bete zaizkio.
|
|
|
Bikingoak gauez erasotzera etorri zirenean, hondartzetako kardulatzak zapaldu zituzten, eta, iparraldeko gerlari ikaragarri haien sandaliak ez zirenez aski sendoak landareen arantzei eusteko, oinazezko otx! ak eta amorraziozko madarikazioak botatzen hasi ziren haiek zapaldutakoan. Oihu
|
haiek
entzunda, eskoziarrak konturatu ziren etsaiak han bertan zituztela, eta, beste ezertarako denborarik eman gabe, haien aurka oldartu ziren bihotz eta bular. Eskoziarrek ondo baino hobeto asmatu zuten etsaiari aurre nola egin, eta etorritako bide beretik bidali zituzten berriz.
|
|
|
Irteeraren nahasmenduan, ikaskide helduagoekin juntatu nintzen.
|
Haiei
entzunda egin nintzen egoeraren jakitun. Terride izeneko jeneral odol gosea, armada baten buru, Biarnon sartu berria zen gure erreginaren lurrak Frantziako erregerendako bereganatzeko asmoz.
|
|
|
Horrek berdin dio, ezta? Oraindik ez didazu kontatu nire hitz
|
haiek
entzutean zer sentitu zenuen. Ba al dakizu?, bolada batean uste izan dut nire burutazio hartan eragin handia izan zutela Zamorako birramonaren hitz haiek, garbantzuak beratzen jartzeko garbitzen aritzen zinen gau guztietan zuk errepikatzen zenizkidan hitz haiek:
|
|
|
Ene Txirleta, egungo egoera gainditu bitartean aldendu egin behar dudala bere ingurutik uste dut". Hitz
|
haiek
entzun nizkizunean ere harritu egin ninduen zure zorroztasunak, zeure buruarekin izan ohi duzun zorroztasunak. Eta, momentuan bertan aitortu nizun bezala, poztu egin nintzen zu nire ondoan eduki izanaz bizitzan, poztu eta harrotu.
|
|
|
Zure hitz
|
haiek
entzun nituenean, eduki nezakeen gauzarik zoragarriena neurekin izateko zoria nuela konturatu nintzen eta gauzarik zoragarrien hura galtzera nindoala ere bai aldi berean. Orduko hartan, lehenengo hotsean, horrela sentitu nuen, galdu egingo zintudala.
|
|
|
Judua nauk, juduak ditiat nire aurreko guztiak, gutxien gutxienez hebrearrak Jeriko aurrean turutak jotzen ibili zirenetik. Nire buru barruko hotsak iritsiko balitzaizkik, hots zalapartatsu
|
haiek
entzungo hituzke ozen ozen. Judua haizela aitortzeak lotsatzen bahau, berriz, ez duk arrastorik zergatik jotzen zituzten turutak.
|
|
|
Pentsatzen dena esateko aukerarik ez dagoen lekuan, satorrak nagusi, esan zuen Öchlerrek erregimenaren simaurretan hazitako idazleengatik. Hitz
|
haiek
entzun orduko, aita imajinatu nuen nik, aitzurra jasota eta adi adi, satorra aitzur buruaz jotzeko lorategiko lurra mugitzen ikusitakoan.
|
|
|
Sorgor, jainkozkotasun eta arauzkotasun nahasketa harekin, helendarren kultura zahar hartan oso estimatuak ziren aedoak: entzuleak ez ziren
|
haiek
entzuteaz nekatzen, esaleak eta publikoak batasun izugarria osatzen zuten103.
|
|
2007
|
|
|
Inork ez zekiela nora zen alde egina. Orsoni ere deblauki aldatu zitzaion aldartea, Ojaren hondarreko hitz
|
haiek
entzundakoan.
|
|
2008
|
|
|
Hitz
|
haiek
entzunda, erabat etsitzen hasi nintzen, ez bainuen neure burua ezertarako gauza ikusten; eta, hala ere, hainbat gorabehera arraro medio, neuri esker lortu genuen salbazioa. Bitartean, esanak esan, hogeita sei gizonen artetik zazpi besterik ez ziren fidagarri; eta zazpi horietatik bat mutiko gorria zen, eta gizon gizonak, beraz, gure alderdian sei ziren, eta bestean, berriz, hemeretzi.
|
|
|
Irudia: CONSUMER EROSKI SoundIndexek ekarpen freskagarria egiten du musika zerrenden panoraman; izan ere, abestien lajerarkiari buruzko erabakiak hartzeko ahalmena ematen die entzuleei,
|
haiek
entzuten dituztenean lehen postuetara eramaten baitituzte edo bigarren mailara jaisten baitira. Britainia Handiko BBC irrati telebista publikoaren zerbitzu digitalen proiektu bat da, jendearentzako proba fase irekian dagoena, eta Interneteko erabiltzaileen gustuak integratzen ditu, bai eta arrakasta zerrendetan sailkapenak ezartzean ere.
|
|
2009
|
|
|
Pinuen xuxurlak eta 4x4 beltzaren motorrak hoztean egiten zituen klaskek bakarrik zuten isila hausten. Baina Xabierrek ez zituen hots
|
haiek
entzuten. Gogoa bake eta lasaitasunez hustu eta bestelako sentimenduz betetzen hasi zen.
|
|
|
Hitz
|
haiek
entzutean, bi emakume zahar negarrez hasi ziren.
|
|
|
kolpe indartsuago bat ematera ausartu baitzen, errabiak bultzatuta; hala, bada, apuntatu zuen berriro kokotsera, luzatu zuen besoa hara, luzatu baino gehiago desarratu?, hain zorte txarrarekin, non gorputza besoaren atzetik joan baitzitzaion, bere oldarraldian lurrera egin zuen arte; Damaso istantean ohartu zen betaurrekoak ere erori egin zitzaizkiola, erori eta hautsi, eskuin belaunak zanpatuta; galduta zegoen, beraz, eta halaxe egon zen lauzpabost segundotan; oihuak ere entzuten zituen: . Betaurrekoak hautsi zaizkio!?,. Hasi kontatzen, Txato!??, baina
|
haiek
entzungo ez balitu bezala, erreakzionatu ere gabe; gero, baina. Txatok hamarrerainoko zenbaketa bideratu zuenean doi: bat, bi, hiru??, bat batean, bi lagun zaharrak bildu zitzaizkion, itxuraz, beldurra eta errabia; beldur hura beldur handiago bat zen, ordea, izuikararen parekoa, baina are handiagoa zuen, beharbada, errabia, errabiazko errabia, ikusi ere apenas ikusten baitzuen Damasok betaurrekorik gabe?, gorputza ere halaxe sentitu baitzuen deblauki, suak hartuta; Txatok zenbatzen segitzen zuen, lau, bost, sei??, eta Damaso kinka larri hartan zebilen, altxatu ez altxatu, Teofilo Mariaren oihua entzun zuenean:
|
|
|
hasieran, itzalean mantendu ziren, begiak beti zabalik; ondoren, burua agertuz joan ziren, pixkaka, gero eta nabarmenago, urtebeteren buruan lankideen mesfidantza garaitzea eta fabrikako sindikatu nagusien barruan sartzea lortu zuten arte; bitartean, Teofilo Mariak hiruzpalau bider bildu behar izan zuen langile batzordearekin; bilera haietara beti eramaten zituen Pedro Lakanda, fabrikako langileen gorabehera guztiak zekizkiena, eta Martin Belzunze, buruan kalkulagailu bat zuena, fabrikako datu ekonomiko guztiekin; langile batzordean bazegoen gizon bat, berrogei bat urtekoa, argia bezain harroa, fabrikako lider sindikaletako bat zen,. Fanelli? ezizenekoa, borrokalaria, langile batzordearen eleduna?, Teofilo Maria batzuetan bere onetik ateratzen zuena; Fanellik, izan ere, noiznahi erabiltzen zuen harako esapide hura?. Langileok zera eskatzen dizugu??, jarraian zerrenda amaigabe bat osatzen zuela,, hau eta hori eta hura?; baina zerrendak baino gehiago bi hitz haiek gogaitzen zuten Teofilo Maria, beharbada?, eskatzen dizugu??, bi hitz
|
haiek
entzun orduko mahai gainean ahuspez zuèn eskua mugitzen hasten baitzen Teofilo Maria, gora eta behera, behera eta gora, eskumuturra errotazio ardatz harturik, mugimendu ia erreflexu batean, iruditu ere, iruditzen baitzitzaion, menturaz, Fanelliren begirada hotz bezain beroak beste zerbait eransten ziola esapideari, eskari hutsa zirudiena exijentzia bihurtuz.
|
|
|
Hura entzun bezain laster, Teofilo Mariari eztanda egin zion bihotzak: Teofilo Mariak ongi baino hobeto entzuten zituen, horrenbestez, bere taupada haiek, hain ozenak, non, beldurtu ere, beldurtu baitzen, ausaz, une batez, behekoak
|
haiek
entzuteko gai zitezkeelakoan, haren begi zeruraino zabalduek ez baitzuten, itxura batean, besterik adierazten; taupaden oldarraldiarekin batera, baina, beste hots batzuk ere entzuten zituen, Grigorik esan baitzuen: –Joooño!?, eta Nikolaik:
|
|
|
Beltzak ziren minaren kolore guztiak, bai, gauaren baitakoak, baina haurraren beste intziri
|
haiek
entzun zituenean, atseginetik minetik baino hurbilagokoak, baita argitik ilunetik baino hurbilagokoak ere gelak ilunagora egin arren, arras poztu zen Ernestina, bihotzaren gau ilunean eguzki txiki distiratsu bat nabaritu baitzuen taup eta taup, minik minenak ere bere egunsentia balu bezala.
|
|
|
Egoera hartan semearen ahotik hitz
|
haiek
entzuteak, hitzei lotuta, ez al zen mutila irri misteriotsu itxurako bat ere egiten ari?, eder bezain hunkigarria behar zuen Reginarentzat; aldi berean, baina, odolaren matxinada nabaritu zuen, sabelaren erdigunean doi, ez baitago bestela ulertzerik amak semeari segidan zuzendu zizkiòn hitzak:
|
|
|
Kanpoan, berriz, etengabekoak ziren tiroak eta tiro jasak; bigarren eta hirugarren konpainiak basoan gora zihoazen, gudu zelaian metrailadoreak garbitutako hogeita hamarren bat mutil zeutzan, hilik edo erdi hilik?, azken eraso hari azkena emateko prest; Domingok eta Chaplinek, beraz, kanpotik zetozèn tiro hots
|
haiek
entzun zitzaketen, nahiz eta biak ala biak beste denbora batek bizi behar zituen une hartan: Adaren heriotzazko denbora, harresi bat bezala altxa zitekeena, beraien eta beste soldadu guztien artean; baliteke, beraz, Domingok eta Chaplinek tiro hotsik ez aditzea, are gutxiago haien gorputzak besarkada ezin estuago batean urtu zirenean?, ongi baino hobeto entzun arren; baliteke, halaber, Domingo eta Chaplin behar bezala ez ohartzea sator gela berean sartu zutèn beste zauritu baten etorreraz, konorterik gabe zegoen eta astunki hartzen zuen arnasa?, eta baliteke, azkenik, Domingori eta Chaplini zirkunstantzia ezohiko batek bakarrik itzularaztea kanpoarekiko pertzepzioa eta lotura, nola gertatu baitzen handik segundo batzuetara, Domingok ezohiko hotsak eta burrunbak entzun zituenean:
|
|
|
Perla
|
haiek
entzuten zituenean, Damaso zeharo pozten zen, baina, hitzen paisaia hura arrotz egiten ez zitzaiolako edo, ez zen harritzen, irudipena balu bezala ezen pentsamendu haiek noizbait pasatu zitzaizkiola burutik, laino artean bazen ere; sintonia hartan alea lastotik bereizten zuela, sineskeriak eta nahikeriak arrazoiari ostutako espazioak berreskuratzen zituela, beraz?, Damaso bere ondorioetara iritsi... esan nahi baita Damasorentzat San Jose Cupertinokoak bezala hegan egin nahi izatea zela erokeria eta ameskeria, anormala eta bideraezina, bestela esanda?, eta normala pilotu nahi izatea, bideragarria zen neurrian; Damasoren buruak, beraz, erabaki zuen erabaki beharrekoa, eta, hala, sentimenduak ere buruak erabakitakoaren menera ipintzen zituela, anaiaren aldeko jarrera hartu zuen, halako eran, non, gurasoek, izebak edo anai arrebek iritzia eskatzen bazioten, berehala botako baitzien buruan zeukana:
|
|
|
nik, emakume bat aukeratzen dudan bakoitzean, hortzetara begiratzen zioat, ganadu erosleak behorrei bezala, kar kar kar!?: esan nahi baita Domingok hitz
|
haiek
entzuten zituela eta entzundakoaren arabera irudikatzen zituela emakumearen lurrak: ezti iturriak, flan erraldoiak, su hezeak, panterak eta behorrak?; Domingok, beraz, irrika bizi hura bizi zuen, edo irrika biziak bizi zuen Domingo, lur haiek ezagutuko zituèn eguna noiz iritsiko?
|
|
|
Bi pentsalari, bata filosofoa eta bestea sukaldaria, egungo elikadurari buruz gogoeta egiten aritu ziren jendaurrean aurreko asteazkenean, Hasier Etxeberria gidari zutela. Daniel Innerarityren eta Andoni Luis Adurizen prestigioa agerian gelditu zen
|
haiei
entzutera bildutako jendetza ikusita, aulki guztiak bete baitziren.
|
|
|
Untsa zira? erraten,
|
haien
entzuteak plazer handi bat ematen dit.
|
|
|
Erran digute Alemanian 5.000 sarrera saldu dituztela. Lizarratik gutxi batzuk joanen dira harat, eta espero dugu
|
haiek
entzutea. Txapela taldearekin ospatuko nuke.
|
|
|
Andereak gorriarazten ditu. Irri ozenenak
|
haiengandik
entzuten dira. Sedukzioak balio du.
|
|
|
Eta langile infiltratuek lanari ekin eta aldez aurretik markatutako estrategiari eutsi zioten: ...–, Teofilo Maria batzuetan bere onetik ateratzen zuena; Fanellik, izan ere, noiznahi erabiltzen zuen harako esapide hura –" Langileok zera eskatzen dizugu" –, jarraian zerrenda amaigabe bat osatzen zuela," hau eta hori eta hura"; baina zerrendak baino gehiago bi hitz haiek gogaitzen zuten Teofilo Maria, beharbada –" eskatzen dizugu" –, bi hitz
|
haiek
entzun orduko mahai gainean ahuspez zuèn eskua mugitzen hasten baitzen Teofilo Maria, gora eta behera, behera eta gora, eskumuturra errotazio ardatz harturik, mugimendu ia erreflexu batean... iruditu ere, iruditzen baitzitzaion, menturaz, Fanelliren begirada hotz bezain beroak beste zerbait eransten ziola esapideari, eskari hutsa zirudiena exijentzia bihurtuz.
|
|
|
Beltzak ziren minaren kolore guztiak, bai, gauaren baitakoak, baina haurraren beste intziri
|
haiek
entzun zituenean, atseginetik minetik baino hurbilagokoak, baita argitik ilunetik baino hurbilagokoak ere gelak ilunagora egin arren, arras poztu zen Ernestina, bihotzaren gau ilunean eguzki txiki distiratsu bat nabaritu baitzuen taup eta taup, minik minenak ere bere egunsentia balu bezala.
|
|
|
Hura entzun bezain laster, Teofilo Mariari eztanda egin zion bihotzak: Teofilo Mariak ongi baino hobeto entzuten zituen, horrenbestez, bere taupada haiek, hain ozenak, non, beldurtu ere, beldurtu baitzen, ausaz, une batez, behekoak
|
haiek
entzuteko gai zitezkeelakoan, haren begi zeruraino zabalduek ez baitzuten, itxura batean, besterik adierazten; taupaden oldarraldiarekin batera, baina, beste hots batzuk ere entzuten zituen, Grigorik esan baitzuen: " Joooño!", eta Nikolaik:
|
|
|
Kanpoan, berriz, etengabekoak ziren tiroak eta tiro jasak; bigarren eta hirugarren konpainiak basoan gora zihoazen –gudu zelaian metrailadoreak garbitutako hogeita hamarren bat mutil zeutzan, hilik edo erdi hilik–, azken eraso hari azkena emateko prest; Domingok eta Chaplinek, beraz, kanpotik zetozèn tiro hots
|
haiek
entzun zitzaketen, nahiz eta biak ala biak beste denbora batek bizi behar zituen une hartan: Adaren heriotzazko denbora, harresi bat bezala altxa zitekeena, beraien eta beste soldadu guztien artean; baliteke, beraz, Domingok eta Chaplinek tiro hotsik ez aditzea –are gutxiago haien gorputzak besarkada ezin estuago batean urtu zirenean–, ongi baino hobeto entzun arren; baliteke, halaber, Domingo eta Chaplin behar bezala ez ohartzea sator gela berean sartu zutèn beste zauritu baten etorreraz –konorterik gabe zegoen eta astunki hartzen zuen arnasa–, eta baliteke, azkenik, Domingori eta Chaplini zirkunstantzia ezohiko batek bakarrik itzularaztea kanpoarekiko pertzepzioa eta lotura, nola gertatu baitzen handik segundo batzuetara, Domingok ezohiko hotsak eta burrunbak entzun zituenean:
|
|
|
Egoera hartan semearen ahotik hitz
|
haiek
entzuteak –hitzei lotuta, ez al zen mutila irri misteriotsu itxurako bat ere egiten ari? – eder bezain hunkigarria behar zuen Reginarentzat; aldi berean, baina, odolaren matxinada nabaritu zuen, sabelaren erdigunean doi, ez baitago bestela ulertzerik amak semeari segidan zuzendu zizkiòn hitzak:
|
|
|
nik, emakume bat aukeratzen dudan bakoitzean, hortzetara begiratzen zioat, ganadu erosleak behorrei bezala, kar kar kar! –: esan nahi baita Domingok hitz
|
haiek
entzuten zituela eta entzundakoaren arabera irudikatzen zituela emakumearen lurrak: ezti iturriak, flan erraldoiak, su hezeak, panterak eta behorrak...; Domingok, beraz, irrika bizi hura bizi zuen, edo irrika biziak bizi zuen Domingo, lur haiek ezagutuko zituèn eguna noiz iritsiko... horregatik, Frantziako iparraldeko portu hura bistaratu eta marinel guztiak oihuka hasi zirenean pozaren pozez, Domingo erdibituta bezala sentitu zen, pozaren eta beldurraren artean, irria ere halakoa, bide erdian hautsia... horixe baitziren lur berri guztiak, antza, zorionerako deiak, baina zoritxar ere bihur zitezkeenak, ezintasunaren eta porrot erabatekoaren ikur, lur berri baten bila zebilenak beti buka baitzezakeen berritasunak irentsia; Domingok, halatan, bere zalantzak zituen, ez baitzekien lur berri haiek –baratze sekretuez mintzatzen zitzaion marinel bizarduna– atzemateko eta gozatzeko gai izango ote zen; eta ez marineletako batek –zeruan hegazti ilun bat ikusten zuen bakoitzean, ubarroi bat, esate baterako, aitaren egiteko ohitura zuenak– esaten ziolako" hura" bekatua zela –" ‘Sipilia’ harrapatzen baduk, ikusiko duk...", mehatxatzen zuen–, emakumea bekatu iturri zelakoan (ikusi besterik ez zegoen zer egin zuen Ebak Adanekin, edo Sodoman eta Gomorran gertatua:
|
|
|
Perla
|
haiek
entzuten zituenean, Damaso zeharo pozten zen, baina, hitzen paisaia hura arrotz egiten ez zitzaiolako edo, ez zen harritzen, irudipena balu bezala ezen pentsamendu haiek noizbait pasatu zitzaizkiola burutik, laino artean bazen ere; sintonia hartan alea lastotik bereizten zuela –sineskeriak eta nahikeriak arrazoiari ostutako espazioak berreskuratzen zituela, beraz–, Damaso bere ondorioet... esan nahi baita Damasorentzat San Jose Cupertinokoak bezala hegan egin nahi izatea zela erokeria eta ameskeria –anormala eta bideraezina, bestela esanda–, eta normala pilotu nahi izatea, bideragarria zen neurrian; Damasoren buruak, beraz, erabaki zuen erabaki beharrekoa, eta, hala, sentimenduak ere buruak erabakitakoaren menera ipintzen zituela, anaiaren aldeko jarrera hartu zuen, halako eran, non, gurasoek, izebak edo anai arrebek iritzia eskatzen bazioten, berehala botako baitzien buruan zeukana:
|
|
|
ez zuen betean asmatu, baina kolpeak halako konfiantzatxoa eman zion; ordainean, baina, Abelardok beste bat eman zion segidan, bularraldean hura ere; aurrekoa baino leunagoa zelako, apika, ongi jasan zuen Damasok beste zartada hura, halako eran, non –borrokaren beroan beldurra ere gaindituz– kolpe indartsuago bat ematera ausartu baitzen, errabiak bultzatuta; hala, bada, apuntatu zuen berriro kokotsera, luzatu zuen besoa hara –luzatu baino gehiago desarratu–, hain zorte txarrarekin, non gorputza besoaren atzetik joan baitzitzaion, bere oldarraldian lurrera egin zuen arte; Damaso istantean ohartu zen betaurrekoak ere erori egin zitzaizkiola, erori eta hautsi, eskuin belaunak zanpatuta; galduta zegoen, beraz, eta halaxe egon zen lauzpabost segundotan; oihuak ere entzuten zituen: " Betaurrekoak hautsi zaizkio!"," Hasi kontatzen, Txato!"..., baina
|
haiek
entzungo ez balitu bezala, erreakzionatu ere gabe; gero, baina –Txatok hamarrerainoko zenbaketa bideratu zuenean doi: bat, bi, hiru... –, bat batean, bi lagun zaharrak bildu zitzaizkion, itxuraz, beldurra eta errabia; beldur hura beldur handiago bat zen, ordea, izuikararen parekoa, baina are handiagoa zuen, beharbada, errabia –errabiazko errabia, ikusi ere apenas ikusten baitzuen Damasok betaurrekorik gabe–, gorputza ere halaxe sentitu baitzuen deblauki, suak hartuta; Txatok zenbatzen segitzen zuen –lau, bost, sei... –, eta Damaso kinka larri hartan zebilen, altxatu ez altxatu, Teofilo Mariaren oihua entzun zuenean:
|
|
|
Horixe besterik ez zitzaion falta erabat porrot egiteko: beste hamar emakumek hango emakume
|
haiei
entzutea eta errepikatzea: " Bada, Henriette Durand ez da bueltatu Dario Asfarrenera.
|
|
|
Bizi bizi ari zitzaion bihotza taupaka! Taupada bizi
|
haiek
entzun eta pentsatzen zuen: " Ez!, ez!, ezinezkoa da!
|
|
|
etxean gelditzekotan programa batean sartu, ala, osterantzean, etxetik alde egin. Behi baten barrutiak edukiko lituzkeen txoria bezala geratu nintzen berba
|
haiek
entzun nizkionean. Ez zidan hitz askorik egin, baina esandakoa gozo gozo bezain argi eman zidan aditzera.
|
|
|
Horrela geratu zen kontu hori arratsalde hartan. Milaren berba
|
haiek
entzun nituenean, berriz, beste zeozergatik ere aurkitu gura izan nion Rick en antzik aitari. Nire irudipena izan zen Rick triste bizi zela; beharbada, nekatuta zegoelako zeraman bizimoduaz; baina nire irudipena izan zen Rick triste bizi zela maite zuen andrea beste batekin joan zitzaiolako batez ere.
|
|
|
Eta horren guztiaren eraginez bere sentimenduak ziren bezalakoak izanda ere, pelikularen amaieran Rick ek esaten dio andreari hegazkinera igo eta bere gizonarekin joan behar zuela. Nik sinetsi beharra nuen, Milaren berba
|
haiek
entzun ostean, azkenengo horregatik ere bazeukala aitak Rick en antzik. Orain konturatzen naiz zein erraz kontsolatzen nuen neure burua; beharrizanak hartara eramanda, seguruenik.
|
|
2010
|
|
|
–1980tik 1983ra bitartean, Jaurlaritzako Hezkuntza Sailekoekin izandako harremanen eta eztabaiden ondorioz, jabetu ginen beste era batera ikusten zituztela gauzak.
|
Haiei
entzutea, besteak dira gure eskolak?. Uf!
|
|
|
Bigarren zatia aldagarria izaten omen zen, barrokotik hasi eta inpresionisten obrekin bukatuz. Kontzertu haietako asko grabatuta zeuzkanez, maiz egoten omen zen kaperan grabazio
|
haiek
entzuten. Emaztea gogoratzeko balio zioten eta euskal odolaren oihartzunekin amets egiteko.
|
|
|
Mila korapilo eta oztopo gainditu behar izan zituen aurrera jarraitzeko. Baina entzuleek ere izaten zuen bere lana, Uhin Laburreko irratsaio
|
haiek
entzuten. Horrela, zazpi urte eta erdi inguru igaro ondoren, 1954ko abuztuan, itxi beharra izan zuen Parisko gobernuaren aginduz.
|
|
|
Nazio haiek, uste baino neke handiagoak izango zituzten komunismoa utzi eta beste nolabaiteko politika baten bila asmatu ezinik. Egun
|
haietan
entzunda neukan maisu batzuek esan ohi zutena: gutxienez bi belaunaldi pasatu zirela Errusiak bere bide berriak urratzen asmatu arte.
|
|
|
Hortaz, erlijioaren gaia begi zientifikoz aztertu zuen deskribapen zehatzez eta fenomenoaren zabaltasunaz eta garrantziaz. AEBetan erlijioa ongi zabaldua zegoela konturatu zen, han ibili zelarik, nonahi aurkitu baitzituen predikariak, eta
|
haiei
entzuteko bide luze luzeak egiten zituen jende ugari ere bai.
|
|
|
" Tambien aqui hay mucho rojo". Harritu egin nintzen hitz
|
haiek
entzutean. Edo agian geroxeago harritu nintzen, bi mozkorrek pistolekin apuntatzen gintuztela ikusi nuenean.
|
|
|
Idazten hasi orduko agertu zitzaizkion, denak arrapaladan, galdezka. Halako poz txiki bat sentitzen zuen
|
haiek
entzutean, baina lan pixka bat egin behar zuen, Paulari zer edo zer erakutsiko bazion.
|
|
|
Egoera horri buruz aritu ziren herenegun Donostian Paul Rios Lokarriko koordinatzailea, Xabier Letona Argia astekariko zuzendaria eta Martxelo Otamendi BERRIAko zuzendaria.
|
Haiek
entzutera eta iritziak ematera 40 herritar bildu ziren.
|
|
2011
|
|
|
Ikasi zituen, esaterako, Gure estuasunak eta Mendiko osasuna izenekoak. Eta, besterik agian ez, baina alegrantzia moduko bat sentitzen zuen
|
haiek
entzun eta kantatzean.Mutiko hark destaina tankerako zerbait sentitu zuen trikiti soinuarekiko koxkortzen hasi zenean. Errebeldea izan nahi zuen, izan behar zuen, etxetik jaso eta entzundakoa arbuiatu behar zuen ia derrigorrean.
|
|
|
Ez zen hura ironiaz ohartzeko gizona. Harrotu ere egiten zen emazteak esaten zizkion hitz
|
haiek
entzunda (baina pittin bat bakarrik, harrokeriak galtzen du gizon zintzoa).
|
|
|
Pasio bihurtutako begi berdeen hotsa. Eta ni, gauero bezala, ohean nengoen
|
haiek
entzunez.
|
|
|
Eta hitz haietxekin batera tripa-zorrien polifonia entzun zen batzar areto erasotuan. Gosea lozorroan zegoen nonbait, urdailaren iruntzian, eta hitz
|
haiek
entzutean esnatu egin ziren mekanismoak eta alertak, eta aireak ere min hartu zuen gure irrikaren oldarrarekin. Norbaitek Xantiri begiratu zion zeharka, eta alkateak esan zuen, autoritate handiz, egoera ez zela hain larria, ez ginela basapiztia urde zikin batzuk.
|
|
|
Istorioak kontatzea da gurasoek seme alabekin parteka dezaketen jarduera onenetako bat, emozioz eta maitasunez kontatzen direnean lotura berezia sortzen baita. Bestalde,
|
haiek
entzuteak balioak zabaltzen eta haien gogoeta gaitasuna garatzen laguntzen du, pertsonaiei gertatzen zaienaz pentsatu behar baitute, eta, gainera, loturak ezartzen dituzte haiek edo hurbileko pertsonek bizi dutenarekin. Era berean, kontakizun berberak hainbat aldiz entzutea gimnasia bikaina da oroimena indartzeko.
|
|
|
Araban daude 375 batzorde administratibo eta 50 udalerri. Eta denetan izan gara, bertako jendearekin, entzun egin diegu, premiak aintzat hartu… Jendeak nahi du gure aurpegia ikusi, dituzten arazoak kontatu eta guk
|
haiek
entzutea.
|
|
|
Diodan gau hura ondo itsatsia geratu zen nire oroimenean. Emakume
|
haiei
entzuten nien. Surtara begira nengoen.
|
|
|
Eta hamabigarren hil honetan haizea ibili zen etengabe; bazirudien haize guztiak elkarren aurka ari zirela borrokan. Erori ziren zuhaitzak, erori ziren etxeak, eta erotzeko moduko haize hots
|
haiek
entzutean pentsa zitekeen milaka gizon armatu ari zirela borrokan euren zaldien gainean.
|
|
|
Herriko eta elizako egituraz berba egin eta gero, eta odol kontu beldurgarri
|
haiek
entzunda neure onera guztiz etorri gabe nengoela, denbora nola kontatzen ote genuen itaundu zidan Aztiak. Esan nion, neure erara, bururatu zitzaidana:
|
|
|
Deigarria egin zitzaidan perfumearena eta emakumeentzako arropa fin
|
haiena
entzutea baita puntillena ere. Gerra ondorengo urteetan, Espainian ez zegoen horrelakorik, Frantziatik kontrabandoz pasatua ez bazen.
|
|
|
Zenbat momentutan hasten naizen kantatzen eta horrela, kantu epiko bat bezala irteten zitzaidan, eta banekien nirea zela, baina niri iruditzen zitzaidan beste norbaitena zela. Normalki gertatzen ez dena, ze zerorren emaitzen aurrean, kantuak, poemak... urduritasuna sentitzen duzu, nik behintzat hala sentitzen dut, eta ez naiz oso ados edo oso gozo egoten
|
haiek
entzuten, baina batzuetan, beste norbaitenak balira bezala da, eta gertatzen zait kantu honekin konkretuki.
|
|
|
normala da. Inoiz
|
haiei buruz
entzuten ez baduzu, nola jakingo duzu zein diren. Chillida, Oteiza, Basterretxea eta Zumetak monopolizatutako irudi publikoan ez dago beste inorentzako lekurik.
|
|
|
Emazteari, medikuari morfina dosia igotzeko eskatzeaz batera hitz
|
haiek
entzun zizkionean, mutu geratu zen Vargas:
|
|
|
Gero, jakina, kanpotiko soinuak zeuden. Bakarrik zegoenean eta zaindarien aztarrenik nabaritzen ez zuen ordu luze
|
haietan
entzundakoak.
|
|
|
Kronikoa, progresiboa eta atzera ezinezkoa. Hitz
|
haiek
entzunda, gainerako guztia soberan zegoen Federentzat. Zer abiadura hartuko zuen ikusmenaren galerak?
|
|
2012
|
|
|
Euskal Herri osoan asko ibili naiz ni eta zazpi probintzietako herrixka gehienak pasatu ditut, baina ez dut ezagutu Errezilen bezain bizi hizketan egiten den herririk. Lanean ere Errezilgo jende asko ezagutu dut, eta
|
haiei
entzundako ateraldiak eta anekdotak kontatzen ditut askotan lagunartean. Laxaro Azkunek beti esaten zidan horiek ez zegoela uzterik, eta orain, jubilatu denean, Loidisaletxerekin, beste lagun batzuekin eta nirekin bildu da horretarako.
|
|
|
Herri jakintzak garbi adierazten du zer ez den egin behar horrelako izakiekin topo eginez gero: ez zaie inoiz erantzun behar, edonolakoak izanda ere
|
haiei
entzundako hotsak, deiak, uluak edo irrintziak. Oihularien kasuan, erantzulearen bizia arrisku larrian gerta daiteke hirugarren irrintziari erantzunez gero, babesleku egokirik aurkitzen ez badu, behintzat.
|
|
|
Neu ere harritu nintzen nire ahotik ateratako hitz
|
haiek
entzutean. Helduek gauza arraroak?
|
|
|
Pixka batean pentsatzen egon ondoren, bizpahiru oihu handi egin zituzten, lagunei indar guztiz dei eginez,
|
haiek
entzuteko ahaleginean, baina dena alferrik izan zen. Gero biribilean jarri eta arma txikiekin egindako tiro danbada ozena entzun zen, eta haren oihartzunak basoan burrunba sortu zuen.
|
|
|
Nola eman nuen han zenbait aste norantz gindoazen jakin gabe, eta txalupan lehorreratu nindutenean nola zin egin zidaten marinelek, egiatan edo gezurretan, ez zekitela munduaren zein aldetan geunden. Halere, Esperantza Oneko muturraren hegoaldera hamarren bat gradura geundela uste izan nuen orduan, hots, 45en bat gradura hego latitudean, hala atera ahal izan bainuen
|
haien artean
entzutea egokitu zitzaidan zenbait hitz orokorretatik, une hartan, nire ustez, hego ekialdera geundelarik haiek Madagaskarrera egin nahi zuten bidaian. Eta hau aierupen hutsa baino askoz gehiago izan ez arren, halere ekialderantz bideratzea erabaki nuen, Holanda Berriko hego mendebaldeko kostara iristeko itxaropenez, eta beharbada haren mendebaldera, baita nik nahi bezalako irlaren batera ere.
|
|
|
Garbi aitortzen dut ikasia dudan baliozko guztia ugazabarengandik eta beraren eta lagunen hizketaldiak entzunez hartutako irakaspenen ondorio dela; eta harroago sentituko nintzateke
|
haiei
entzuteaz Europako batzarrik handien eta jakintsuenari aginduak emateaz baino. Biztanle haien indarra, lerdentasuna eta bizkortasuna miresten nituen; eta halako bertute pilaketak hain pertsonaia maitagarrien baitan begirunerik handiena sortarazten zuen niregan.
|
|
|
Hitz
|
haiek
entzun orduko, Donatienek bihotzaren taupadak sentitu zituen bularrean eta zintzurrean, pozak eragindakoak aldi honetan. Ezin zuen sinistu halako suertea izan zezakeenik.
|
|
2013
|
|
|
Goiko ganbarako gelatxoan, Jeanne, tiro hots
|
haiek
entzunda, ohetik atera zen ziztu batean eta leihatilaraino inguratu zen. Iruditu zitzaion bi irudi ilun korrika zihoazela patio elurtuan.
|
|
|
–Esan bezala, ni naiz Josu Arriolaren kasuaren arduradun nagusia, esan dezagun koordinatzailea edo, baina talde lanean dihardugu hemen, psikiatra batzuen iritziak eta ekarpenak elkarlotuz, eten bat egin zuen, bi emakumeei so eginez,
|
haiek
entzuteko prest ote zeuden egiaztatu nahiko balu bezala. Begoñaren eta Iratxeren keinu isil batek berriz abiarazi zuen medikuaren jarduna?.
|
|
|
Abdel Haqqek ez zituen oihu mingarri
|
haiek
entzun nahi, bere idealetarik zenbat eta urrunago, orduan eta bakardadeak joago sentitzen zen?, baina entzun egiten zituen. Eta, bere bakardade hartan, lotsa zen?
|